Tkou?\
In principe gelijke beloning
voor man en vrouw
Het moderne sprookje van
Vondelingenplaat
c
Chris de Graaff overleden
WAT IS EIWIT?
Pauze
S.U.S. I
k
Tussen de lianen
der
olie-jungle
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1955
PAGINA 5
RHEUMIN
Echter geleidelijkheid
bij de toepassing
Binnenkort zal op de agende van de Rotterdamse raad een voor
stel verschijnen tot stichting van een „satelliet-stad", in de onmid
dellijke omgeving van het olie-centrum Pernis en het nieuwe, meer
Westelijke industriegebied, bekend als Botlek-plan. Een stad, die met
60.000 inwoners weliswaar een integrerend deel blijft van Groot-
Rotterdam, maar reeds thans, nog pas 4.000 zielen sterk, een eigen
gemeenschap vormt, een wijkraad bezit en van de plaatselijke hulp
secretarie alle service ontvangt, zodat men niet voor elk wissewasje
ter Coolsingel behoeft te gaan. Dat Rotterdam zich rondom Pernis
als een olievlek uitbreidt, is geen overdreven beeldspraak, het lijkt
inderdaad of hier een grote vette drop op de kaart is gevallen en
langs de boorden van de Waterweg de contouren der expansie niet
meer tot rust willen komen. Dorp Hoogvliet zal straks in de nieuwe
stad zijn opgegaan. Pernis, geleidelijk aan door industrieën omringd,
behoeft vooralsnog geen steedse allures te krijgen, maar zijn naam
is een wereldbegrip geworden. Het havenplaatsje, dat visserij en
landbouw van ouds in zijn wapen eert, leeft thans in de schaduw
van machtige installaties, een technisch lunapark zonder weerga,
dat zich in het late uur met bizarre lichten tooit. En boven die ge
heimzinnige wereld zien de mensen van Hoogvliet en Pernis bij dag
en nacht de eeuwige vlammen uitslaan, het altoos brandend gas, als
een fanaal van welvaart.
De Van Kinsbergen'
terug uit Nieuw-Guinea
Als u bij de slager /vlees" koopt, denkt u
er dan wel eens aan, dat u eigenlijk
„spieren" bedoelt?
PROF. DR. GERLACH
ROYEN t
Remmen weigeren
Arbeider gedood door
aanhangwagen
IK VOEL Hl MET DE
MINUUT SROER VER.
KOUOEN WORDEN!
DAT WOROT MORREN.
AVOND THUIERLUVEN.
JAN I
WAT HEERLIJK DAT WE
TOCH NOO HONDEN
O AAN. 'Tlft'N CHIOS
AVOND I
EN IH VOCL ME WEER
HELEMAAL EIT!
BOVEN PERNIS
research. Een andere dochtermaat
schappij de Anglo Saxon, werd be
stemd om het vervoer en de op
slag te verzorgen, waar ook ter
wereld. In deze Nederlands-En
gelse twee-eenheid heeft de Ko
ninklijke 60 pet. c 1 j '1 40 pet.
invloed; het directorium bestaat uit
4 Nederlanders en 3 Engelsen. En
toen in het begin van deze eeuw een
steunpunt, een zetel werd gezocht
voor de olie-afzet in Europa, een
plaats dus, waar men de olie kon op
slaan en behandelen, viel de keuze
op Rotterdam.
De eerste vestiging is geweest op de
Sluisjesdijk, waar een klein tankpark
en een bescheiden raffinagebedrijf
werden gevestigd, geheel nieuwe silhou- nuttig maken. Dit 'gebeurt in de hoog-
etten tegen de vaderlandse hemel. Maar - ------ - -
Rotterdam breidde zich uit, de Waal
haven werd geprojecteerd, en toen in
1935 tegenover Vlaardingen een nieuwe
petroleumhaven gereed kwam, zijn de
olie-installaties naar hier overgebracht,
grootscheepser dan tevoren en modern
geconstrueerd, ingericht om residu's te
„kraken" voor het zo intensief mogelijk
winnen van asphalten, gassen en ben
zine. De capaciteit bec.ceg één milliocn
ton per jaar, gelijk aan de vooroor
logse behoefte van Nederland. Pernis
hoeft men verder niet in te grijpen:
zij weet wat haar te doen staat, en
zij controleert en corrigeert zichzelf.
De mens houdt alleen het waakzaam
oog op de perfecte dienstbaarheid van
zijn Olie-Golems.
Net zo lang treiteren....
Een inzicht in de werkzaamheid van
deze Golems is niet zo eenvoudig. Het
komt er op neer, dat zij de ruwe olie
uit elkaar rafelen tot fracties. Dat ge
schiedt allereerst door het bekende pro
ces van destilleren: verhitten, ver
dampen en condenseren, waarbij
o.a. lichte en zware benzine, kerosine,
lichte en zware gasolie vrijkomen, ter
wijl uit de gevormde gassen propaan
en butaan worden afgescheiden. Er
blijft een residu over, dat krachtiger
moet worden aangepakt, wil het zich
vacuum destillatie-eenheden, die dan
nog weer eens paraffinehoudende des
tillaten en gasoliën los maken. Wat nu
achterblijft, is een zwaar residu, bruik
baar om in stookolie op te mengen of
te worden verwerkt tot asfalten. Ver
werking van het residu van bepaalde
soorten =rdolie in de hoogvacuum des
tillatie-eenheden levert weer de grond
stoffen voor de smeerolie-productie. Het
residu, dat na eerste destillatie vrij
komt, kan nog een andere bewerking
ondergaan, en wel het kraakprocédé,
in de thermische '■aakinstallaties. Hier
wordt het bij grote hitte en onder hog»
druk inderdaad „gekraakt", zolang
„getreiterd" tot het helemaal „kapot"
gaat, en wordt omgezet in kraakben-
zine en gassen, terwijl ook een vaste
stof kan word..i losgemaakt: petroleum-
cokes van zeer hoge calorische waarde.
Trouwens ook de kraakbenzine heeft
een bijzondere kwaliteit. Zij bezit een
hoog octaangetal. Het laatste woord van
de olie.. ...r.derij is '-nslotte de kata-
lytische kraakinstallatie, die het proces
der veredeling heeft geperfectionneerd.
Katalytiseh gekraakte benzine heeft het
begon hiermee zijn geschiedenis te allprhooesta octaaneetal
schrijven, allereerst helaas als mikpunt aUerft00gste ociaangetai.
van oorlogsbedrijf: in 1945 was er van
de installaties weinig meer
een ra
vage over. Maar Vondelingenplaat had
een roeping: binnen één jaar tijd had
Nederlandse energie onder de meest
ongunstige omstandigheden de her
bouw voltooid, de capaciteit opnieuw
gelijk aan voor de oorlog. En nog weer
acht jaar later zou het complex zijn
uitgegroeid tot de grootste raffinaderij
van Europa, de productie vertienvou
digd. Heel dit machtige constructiewerk
is in hoofdzaak het werk geweest van de
Nederlandse industrie: 2.000 Nederland
se firma's van de kleinste instrumenten
maker tot de zware industrie toe heb
ben hun aandeel geleverd. Pernis is
niet het grootste raffineerbedrijf van
de Koninklijke Shell: Curasao b.v. ver
werkt 18 millioen ton. De kroon spant
Aruba, waar de raffinaderijen van de
Standard Oil een productie hebben van
27 millioen. Onttroond is Abadan met
ooit 45 millioen.
D on:._rlijke is, da' als men de
raffinaderij van Pernis bezoekt, men
geen druppel olie te zien krjjgt, of het
moest de smeerolie zijn van de instal
laties. De stoom van de pompen vormt
het enig speelse element en wat men
ruikt, is ook minder olie dan wel de
zwavel en andere luchtjes van ver-
schille .de gassen. Zo'n raffinaderij
leidt dan ook een eigen, geheimzinnig
leven, dubbel mysterieus, omdat het
aantal mensen, dat men ziet, uiterst
beperkt is. Het complex van instal
laties, fabriek naast fabriek, mag
men rustig zeggen, staat dan ook
open en bloot in de vrije lucht, zonder
Tenslotte zijn er nog de gassen:
aan^de lopende band, dag en nacht
door worden op Pernis de bekende
cylinders met butagas en propagas
gevuld, voor huishoudelijke en indus
triële doeleinden. De gezuiverde
lichtste gassen nemen Rotterdam en
's-Gravenhage en nog enkele an
dere Zuid-Hollandse plaatsen gaarne
voor hun gasvoorziening af, èn ver
der dienen zij het bedrijf zelf als
stookgas. Dit is dan het verhaal van
Pernis, het moderne sprookje van
de Vondelingenplaat, ofschoon nog
niet volledig, want ook Caltex,
dochter van de Standard Oil.
heeft hier haar bedrijf, zij het be
scheidener van opzet en allure dan
dat der B.P.M., terwijl Standard Oil
er nog opslaat. In de havens lossen
de tankers onophoudelijk de olie van
Oost en West, en meren de kleine,
snelle lichters om zich de buik vol
te zuigen met alles waar het achter
land op wacht. Langs de Vondelingen-
weg staan de ketelwagens in rij en ge
lid. En van korte afstand zien de eer
ste huizenblokken toe van de stad
der toekomst Hoogvliet, waar de stra
ten zijn vernoemd naar Constanza en
Balikpapan, naar Bahrein, Abadan
en Curacao. Van de ploeg en de vis
in het wapen van Pernis weet hier
straks niemand meer. Meeuwenpol
der, Zalmplaat en Ossengors ademen
benzinedamp.
Langs de Vondelingenweg staan de ketelwagens in rij en gelid.
De regering aanvaardt als zedelijk
beginsel de gelijke belening voor man
en vrouw. Zij bepleit echter geleide
lijkheid bü de toepassing wegens prac-
tische moeilijkheden. Daarom dient het
verdrag betreffende deze gelijke belo
ning, dat in 1951 is aangenomen door
de Internationale Arbeidsconferentie,
voorshands nog niet te worden geratifi
ceerd.
Aldus zeggen de ministers van Buiten
landse Zaken a.i.' zonder portefeuille en
de staatssecretaris van Sociale Zaken
en Volksgezondheid in hun memorie
van antwoord aan de Tweede Kamer
over de nota bevattende het standpunt
van de regering ten aanzien van dit
verdrag. Onderschreven wordt, dat
het onjuist is met eventueel min-
Advertentie
5 Trekkingslijsten - 5000 prijzen
E.H.B.O.,
Postbus 63'4 Botterdam. Giro 4028
Briefkaart: 60 cents postzegels plakken.
Brief: 60 cents postzegels bijsluiten.
Afhalen: Heemraadssingel 303, R'dam.
(Afzendadres in blokletters)
Een technisch lunapark zonder
weerga, dat zich in het late uur
met bizarre lichten tooit.
dat ogenblik af is de stormachtige ont
plooiing begonnen van dezg industrie.
De ontwikkeling van de dieselmotor
schiep wederom nieuwe aspecten, en
thans zjjn de producten, uit aardolie
gewonnen, zo talrijk en veelzijdig, dat
de moderne samenleving zonder dit al
les ondenkbaar is geworden. Nederland
heeft het grote spel om de olie van meet
af aan meegespeeld. Van 1890 dateert de
huidige Koninklijke Nederlandse Petro
leum Maatschappij. Met krachtige more
le staun van Koning Willem de Derde
ving zij indertijd haar werk op Java en
Sumatra aan, de eerste ernstige con
currente van de toen reeds bestaan
de Amerikaanse Standard Oil. De
FRED THOMAS
De expert, die de bezoeker rondleidt
door het oliecentrum Pernis, zoekt in
die dikke, wulpse vleermuisvlam, hoog
op haar standpijp, niets romantisch:
veiligheidsfakkels ten dienste van het
centrale gasveiligheidsnet, dat het mo
gelijk maakt, ter vermijding van explo-
één derde van de gehele Nederlandse
behoefte. Verder betrekt Pernis zijn
olie voor 80 pet. uit het Midden Oos
ten, "lirkoek in Irak en El Koeweit,
de rest omt uit Venezuela en Colum
bia.
Wanneer vandaag de dag olie een der
lies, op elk gewenst ogenblik desnoods Eerste 7erefdbehoeften is kan men
tonnen gas te spuien. Zoals heel dit all?reersle weremDenoenen is, Kan men
technisch „woud zonder genade", waar
in de leek verbijsterd zijn weg zoekt
tussen verstarde lianen van overal de
buizen, het verwilderd optorenen van
raket- er minaret-achtige groeisels, het
overal wolken van- stoom als gifdamp
uit vulcanische bodem, voor hem geen
enkel geheim bezit. Hij spreekt van
destilleer-kolommen, van kraakinstalla
ties, en wat de bezoeker voorkomt als
een dorp van igloes or reuzen-ils-
kimo's, is niets anders dan opslag van
gassen onder druk. Vertrouwd zijn
eigenlijk alleen de normale tanks, einde
loos hiei in rijen achtereen, blinkend
Keukengerief in de winterse zon, of me-
nierood in de grondverf. Eik zo'n tank
heeft het voorgeschreven vijvertje om
zich heen, nog weer eens beschut door
een omwalling, zodat zich dit keurig
vullen mag, wanneer onverhoopt door
een defect de olie uit zou gaan stromen.
Heel die overweldigende olie-jungle
aan de Zuidelijke oever van de Water
weg is in enkele jaren tüds uit de
bodem geschoten, op wat tot voor
kort een ruig en braak stuk landtong
was, Vondelingenplaat geheten. Men
mag gerust zeggen, dat op deze Von
delingenplaat het fortuin te vonde
ling is gelegd en dat Nederlands ini
tiatief en Nederlandse ondernemings
durf hun kans niet hebben gemist.
In minder dan tien jaar tijcis is hier
de grootste olieraffinaderij van Euro-
Pa verrezen, Pernis voor de oliepro
ducten verzorgingscentrum van het
Westen van ons continent. Per dag
ivordt hier ruim 32.000 ton ruwe olie
verwerkt, de inhoud van twee flinke
tankschepen, jaarlijks dus 10.000.000
ton. Het stemt daarbij nog bijzonder
tot voldoening, dat reeds één tiende
yan dit kwantum geleverd wordt door
"et Schoonebeekse veld in Drente,
zich nauwelijks indenken, dat pas op
de kop af ho derd jaar geleden de eer
ste olie werd aangeboord, in Titusville
in Pennsylvanië, voorlopig uitsluitend
voor gebruik als lampolie. Pas de uit
vinding van de verbrandingsmotor om
streeks de eeuwwisseling schiep de be
hoefte aan het tot dan toe ongewenst
geachte nevenproduct benzine, en van
Koninklijke had uiteraard haar voor
naamste belangen in Zuid-Oost Azië
en het was hier, dat een derde
oliemaatschappij, ditmaal een Engelse,
eveneeens een kans kwam wagen.
Zij haalde haar olie uit de Kauka-
sus en bracht met haar lege schepen
Aziatische producten terug, o.a. sier-
schelpen. Aan zo'n sierschelp ontleende
zij haar naam: Shell Trading Co.
In de concurrentiestrijd met de Stan
dard Oil hebben Koninklijke en Shell
elkaar in 1903 gevonden: zij sticht
ten een gezamenlijke 'rl-oopmaat-
schappij, de Asiatic Petroleum Cy.,
die op de Oost Aziatische markt suc
cesvol opereerde. Er volgden meer
dochtermaatschappijen, zoals in 1907
Je Bataafse Petroleum Maatschap,
die tot taak kreeg over heel de wereld
te zorgen voor geologisch onderzoek,
boringen, en eventueel exploitatie:
dus winning, verwerking en de
iets als beschuttende muren of
wanden van glas. De leiding der on
derscheidene bedrijvigheden is onder
dak in kleine één verdieping-gebouw
tjes, de z.g. regelkamers: een uitge
breide cockpit, zou men zeggen, met
een reusachtig dashbord. Op de in
strumenten kan men de gang van za
ken van ogenblik tot ogenblik aflezen.
Is aan de installatie eenmaal een be
paalde activiteit opgelegd, dan be-
In het O. L. Vrouwegasthuis te Am
sterdam, waar hij al enige tijd was op
genomen, is de dichter Chris de Graajj
overleden. Hij is 64 jaar geworden.
Chris de Graaff was Bosschenaar van
geboorte, maar het grootste deel van
zijn leven heeft hij in Amsterdam
doorgebracht, waar hij journalist is
geweest bij De Telegraaf en daarna bij
het Handelsblad. Zijn gedichten heeft
hij voor een deel gepubliceerd in „De
Gemeenschap", waarvan hij redacteur
is geweest. Op de voorgrond trad hij
niet: hij was te zeer een teruggetrok
ken, in zich zelf gekeerde natuur. Wel
Advertentie
trok zijn eerste en enige dichtbundel
„De Alleenspraak" de aandacht. De bun
del verscheen in 1931, het jaar, waarin
de dichter tot de Katholieke Kerk is
overgegaan. Binnenkort zal daar een
herdruk van verschijnen, aangevuld
met gedichten uit latere jaren. Hij heeft
ook lange tijd gewerkt aan een groot
autobiografisch gedicht, dat evenwel
niet voltooid schijnt te zijn.
Het fregat „Van Kinsbergen" is na
een driejarig verblijf in Nieuw-Guinea
Vrijdagmiddag in de haven van Nieuwe
Diep teruggekeerd, waar de Mariniers
kapel en een groot aantal familieleden
en vrienden van de 164 opvarenden het
schip verwelkomden. Om negen uur 's
morgens was het schip, dat in Nieuw-
Guinea is afgelost door de torpedoboot-
jager „Piet Hein", op de rede van Den
Helder voor aner gegaan.
Aan boord bevonden zich, ingeblikt en
op sterk water, een hamerhaai en twee
zaagvissen, vangsten van dr. L. D.
Brongersma, onderdirecteur van het
Rijksmuseum van natuurlijke historie te
Leiden, die met de „Piet Hein" naar
Nieuw Guinea reisde voor biologische
onderzoekingen.
*?aar het afgelopen jaar een produc-
we van eén millioen ton is bereikt,
„Pernis-mannen"
dragen bij verschillende werkzaamheden de voorgeschreven
veiligheidskledij.
(Van onze medische medewerker)
£A Is U bij de slager
f\ „vlees" koopt, denkt
1 X U er dan wel eens
aan dat U eigenlijk
„spier" bedoelt. Als U
een mals gebraden lapje
op tafel brengt is dat
eens een spier van een
koe of varken geweest.
Spierweefsel bevat veel
eiwit, een van de voor
naamste bouwstoffen van
ons lichaam.
Biefstuk is zuiver
spierweefsel zonder vet en bevat dus
meer eiwit dan vlees waar vet aan zit.
Tussen haakjes: de malsheid van
biefstuk is te danken aan het feit, dat
deze spier veel gebruikt wordt. Hoe-
meer een spier gebruikt wordt, des te
malser is hij. Biefstuk is een vrij groot
en breed stuk vlees, terwijl haas lang
en smal is en een beetje lijkt op een
grote ossentong. Haas zit ook op een
andere plaats: deze spier loopt van
de voorkant van de wervelkolom via
de lies naar het bovenbeen en tilt
dit op. De bilspier (bielstuk) zit aan
de achterkant van het heupbeen vast en
loopt naar de achterzijde van het bo
venbeen. Deze spier trekt het been
naar achteren. Biefstuk en haas zijn
twee van de voornaamste loopspieren,
het zijn zogenaamde antagonisten:
spieren die elkaar tegenwerken. Bijna
alle spieren van armen en benen zijn
op dezelfde wijze in twee groepen ver
deeld: buigers en strekkers.
Spierweefsel kan zich samentrekken.
De twee botstukken waartussen de
spier is uitgespannen worden naar el
kaar toegetrokken. Het grote voordeel
van spierweefsel is, dat het ook ont
spannen kan worden terwijl het uit
rekt is, in tegenstelling tot bijv. elas
tiek. Hierdoor kunnen wij onze ge
wrichten in elke gewenste stand la
ten staan. Bij de mens en de zoog
dieren is spierweefsel rood, bij de la
gere dieren niet altijd; kippenvlees
bijv. is wit en is toch echt spierweef
sel.
Aan vlees zit soms een witte taaie
substantie, waar onze tanden en kie
zen niet doorheen gaan. Dat is pees.
Men noemt het ook wel zeentjes, af
geleid van het Duitse woord Sehne is
pees. De meeste spieren zitten door
middel van een pees aan de botten
bevestigd en wel zeer stevig.
Peesweefsel is soms zo taai, dat
bovendien bij een plotselinge slag of
stoot op een arm of been niet het
bot breekt, maar de pees een stuk
uit het bot trekt, zodat niet de pees
maar het bot beschadigd wordt.
n het begin heb ik gezegd, dat in
veel gezinnen te weinig eiwitrijk
voedsel wordt gebruikt. Gedeelte
lijk berust dit op een niet weten hoe
belangrijk eiwit is en gedeeltelijk op liet
geen enkel voedingsmiddel bevat
meer dan ongeveer 25 pet. eiwit. Er
is een uitzondering, waarover aan
stonds.
Mager vlees bevat 20 pet. eiwit (per
100 gr. vlees: 20 gr. eiwit); vet vlees
natuurlijk minder omdat per gewichts
eenheid een deel uit vet bestaat en vet
bevat geen eiwit.
Eieren bevatten ruim 10 net. eiwit,
dus aanzienlijk minder dan vlees; vlees
bestaat al voor meer dan de helft
uit water, een ei bestaat voor een nog
groter deel uit water.
Melk is ondanks de flinke prijsver
hoging nog steeds een van onze goed-
feit dat niet alle huisvrouwen voldoen
de warenkennis hebben, zodat zij we
ten in welke voedingsmiddelen veel
eiwit zit en deze dus geregeld op ta
fel kunnen brengen.
Al eerder hebben wij het er over
gehad dat de medicus nooit iemand
behoeft aan te raden wat meer vet
te gebruiken, dat is in ons landje waar
men graag veel en vet eet niet nodig,
maar het kan geen kwaad er eens
o]5 te wijzen hoe belangrijk eiwit is.
Eitwitrijk voedsel is over het alge
meen stevig voedsel, zodat het een ge
voel geeft werkelijk goed gegeten te
hebben en dat is ook wat waard!
Waarom is eiwit dan zo belangrijk?
Het hoort tot de belangrijkste bouw
stoffen van het menselijk lichaam en
aangezien de mens aan voortdurende
slijtage onderhevig is, moet er steeds
gezorgd worden voor voldoende reser
ve om de noodzakelijke reparaties uit
te voeren.
Tenslotte nog iets over de voedings
middelen die veel eiwit bevatten. Hier
bij moet U bedenken dat het gaat om
een betrekkelijk hoog gehalte, want
koopste eiwitbronnen evenals kaas.
Bovendien bevat melk nog allerlei an
dere belangrijke-stoffen. Het eiwitge
halte van melk is 3,4 pet, dit lijkt
laag. maar een liter melk is gauw ge
bruikt en dat is dan 34 gr. eiwit, dus
meer dan anderhalf ons vlees of onge
veer 5 a 6 grote eieren. Kaas heeft
een hoog eiwitgehalte n.l. 25 pet. Het
is te hopen dat kaas ook bij de warme
maaltijd steeds meer gebruikt zal wor
den als waardevol en goedkoop voe
dingsmiddel.
Ook vis is eiwitrijk voedsel en
veelal niet erg duur, het eiwitgehalte
komt ongeveer overeen met dat van
vlees. Stokvis vormt de grote uitzon
dering, het eiwitgehalte is hier n.l.
80 pet., dit komt dat het gedroogd is
en 't dus vrijwel geen water meer be
vat.
Peulvruchten bevatten ongeveer 20
pet. eiwit. Andere groenten bevatten
daarentegen gemiddeld slechts 2 pet.
En wist U dat het eiwitgehalte van
pindakaas 27 pet. bedraagt.
St.
dere behoeften van de vrouw re
kening te houden. Dit betekent ech
ter niet, dat in het geheel geen correc
ties op grond van het behoefte-element
behoren plaats te vinden. Deze dienen
dan echter in de sfeer van het inko
men te worden aangebracht. Zo is
het mogelijk bij de belastingheffing met
de mindere behoeften van de ongehuw
de vrouw, evenals dat bij de ongehuw
de man gebeurt, rekening te houden.
Naar aanleiding van de opmerking
van verscheidene leden over de in
vloed van de toepassing van het be
ginsel van gelijke beloning van mannen
en vrouwen op het aantal werkende
gehuwde vrouwen wordt medegedeeld,
dat 't percentage gehuwde vrouwen, dat
'in ons land in het productieproces werk
zaam is, in vergelijking tot andere lan
den betrekkelijk gering is. Betrouwbare
gegevens, welke een exacte vergelijking
mogelijk zouden maken, staan niet ter
beschikking. De indruk bestaat evenwel
dat in het percentage gehuwde werken
de vrouwen een lichte stijging te be
speuren valt, doch vergeleken met an
dere landen zal dit percentage naar
mag worden verwacht aan de lage kant
bljjven.
In de ouderdom van 74 jaar is Vrij
dagavond om kwart voor zeven in het
St. Antomiusziekenhuis te Utrecht over
leden prof. dr. Gerlach H. Royen O.F.
M„ oud-hoogleraar in de Ned. taal
en letterkunde aan de Rijksuniver
siteit te Utrecht. Prof. Royen werd eni
ge weken geleden in het ziekenhuis
opgenomen wegens longontsteking,
van welke ziekte hij aanvankelijk her
stellende was.
Professor Gerlach Royen, die vele ta
len kende, heeft zich nooit op die ken
nis beroemd. Hij kende, volgens zijn ei
gen zeggen slechts één taal, de Neder
landse, maar die kende hij dan ook bij
zonder goed. Zijn taalstrijd betrof voor
al de barbarismen, de vreemde insluip
sels, die de moedertaal ontsierden en
blijven ontsieren. Met name had hij he
vig het land aan de „vreemdelingen"
in de officiële stukken. Pater Gerlach
Royen heeft letteren en linguistiek ge
studeerd aan de Leidse universiteit.
Daarna is hij leraar geweest aan de
Franciscaanse HBS te Heerlen. In 1926
doctoreerde hij in de Nederlandse let
teren aan de universiteit te Utrecht. Hij
heeft een groot aantal boeken geschre
ven over taalkundige verschijnselen.
Zijn laatste grote werk is „Het Ne
derlandse taalsysteem van nu."
Op de betekenis van de geleerde Ger
lach Royen komen wij nog nader terug.
Het niet functionneren van de remmen
van een kraanwagen van de firma v.D.
uit IJsselstein is Vrijdagmorgen de oor
zaak geworden van een ernstig ongeluk.
Per fiets begaven vier arbeiders zich
van Herkenbosch bij Roermond naar
de in aanbouw zijnde staatsmijn Bea
trix. Vandaar arriveerde een vracht
auto met een aanhangwagen, waarop
een kraan gemonteerd was. Toen de
chauffeur in een bocht van de weg wil
de remmen, bleek de reminstallatie niet
intact. De aanhangwagen raakte aan
het slingeren en schoot tenslotte los.
Hij kwam te kantelen juist op het ogen
blik dat de vier fietsers passeerden.
Twee van hen werden door de wagen
gegrepen en daarbij gewond. De toe
stand van de 29-jarige F.S. uit Her
kenbosch was zo ernstig, dat hij vrij
spoedig na het ongeluk overleed. De
tweede gewonde, de 45-jarige H. B.,
eveneens uit Herkenbosch, liep slechts
lichte inwendige kneuzingen op. Het
slachtoffer was gehuwd en vader van
drie kinderen.
Soms als ik naar een
S concert of toneelstuk ga,
vind ik de pauze het
aardigste; dat hangt na
tuurlijk wel van de mu
ziek of het stuk af. Het
is een veel verbreid mis
verstand dat sommige
mensen uitgaan om naar
elkander te kijken. Het te
gendeel is waar. Mensen bezoeken de
schouwburg om naar zichzelf te kijken.
Zij zien, onder de pauze, elkaar nauwe
lijks staan; zij erkennen de aanwezig
heid van anderen slechts In zoverre
er een entourage moet zijn temidden
waarvan zij kunnen opvallen. Mannen,
die u, wanneer U ze op straat of in
het koffiehuis tegenkomt, royaal en
loyaal op de schouder kloppen, zijn tij
dens de pauze voornaam-vage perso
nen van gewicht. Zij zijn er; met re
den, want zij weten er alles van. Ter
wijl U uiteraard een domme nul bent.
Dat is duidelijk. U krijgt pas weer ge
stalte als U op straat loopt en geen
enkele, overbodige, bemoeienis met de
Cultuur meer heeft. En vrouwen lopen
tijdens de pauze slechts te schitteren
ter completering van de importantie
hunner mannen. Verrukkelijk. De pau
ze in de Schouwburg is even een hele
kleine pauze In het „Leven".
FANAAL VAN WELVAART
