Washington voelt weinig voor een
nieuwe conferentie „a la Genève"
Gemenebest-premiers setten
beraad voort
Verkorting van
arbeidstijd?
D
BICAIRFM
Chinese
krokodillen
Qe wolf en de havik
begin
Mogelijk nog dit jaar
met proefreactor
Met VELP0N zie je er geen barst van!
De zweer van Don Lucas
V
Jarige vatenkomng -
Steeds maagpijn?
emc de noopman
Nieuwe functie voor dr. Hirschfeld?
JUAN ANTONIO DE ZUNZUNEGUI
Bernard van Leer
RESA - HILVERSUM
J
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1955
PAGINA 9
SOVJET-UNIE WERKELIJK VERONTRUST?
Eden waarschuwt
communistisch China
snel en/
zeker
Vaandel voor regiment
Van Heutz
K ore a-vrijwilligers bijeen
PAKISTAN WORDT
EEN REPUBLIEK
Kernenergie in Nederland
Champignons en literatuur
Nieuwe gevechten in
Costa Rica
Vraag
de Juiste
soort
door
Uit het Spaans vertaald door dr. G. J. Geers
„LA QUINZAINE"
VEROORDEELD
Frans progressief
katholiek tijdschrift
STAATSEXAMEN HBS en Gymn.
Roemeense dansers
onder „bewaking"
Communistische agenten
houden de wacht in Wenen
Sovjet-luchtlijn over
Joegoslavisch gebied
Ex-premier Lansman
in Praag gevangen
Nasser bereid Noury
el Said te ontmoeten
Nu de regering van communistisch China heeft geweigerd in de Veilig
heidsraad der Verenigde Naties te komen spreken over een „staakt het
vuren" in het gebied van Formosa, verplaatst de belangstelling van de wereld
rich steeds meer van New York naar Londen, waar de premiers van 't Britse
Gemenebest in conferentie bijeen zijn. Gisteren hebben de premiers van
Groot-Brittannië, Indië, Pakistan, Ceylon, Australië, Canada en Nieuw-
Zeeland, alsmede de vice-premier van Zuid-Afrika hun besprekingen vrijwel
geheel gewijd aan de Formosaanse kwestie. Zij hebben hun beraadslagingen
evenwel nog niet voltooid en volgens een officiële mededeling van Downing-
street 10 zetten de premiers hun overleg vandaag nog voort. Gisteravond is
het Britse kabinet onder voorzitterschap van Sir Winston Churchill bijeen
geweest. Ofschoon van officiële zijde niets is meegedeeld over de richting,
die de besprekingen thans nemen, menen politieke waarnemers te kunnen
zeggen, dat de premiers in hoofdzaak aan twee mogelijkheden denken: een
nieuwe internationale conferentie buiten de Verenigde Naties, ongeveer in
dezelfde trant als de conferentie van Genève, of het beproeven van de klas
sieke middelen der oude diplomatie. Een woordvoerder van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken achtte het in dit verband gewenst te ver
klaren, dat de ervaringen, die de Verenigde Staten op de conferenie van
Genève hebben opgedaan, nu niet bepaald van dien aard zijn geweest, dat
men bijzonder geneigd is tot een eventuele herhaling daarvan.
De Indische delegatie in Londen schijnt
aanvankelijk het meest voor een der
gelijke „Geneefse conferentie" gevoeld
te hebben. Zij had voorgesteld om de
ze nieuwe conferentie echter in Nieuw-
Delhi te doen plaats hebben. Groot-
Brittannië, Frankrijk, de Sovjet-Unie en
Indië zouden het initatief moeten ne
men en vervolgens de Verenigde Sta
gen en communistisch China uitnodi
gen.
De woordvoerder van het Amerikaan
se ministerie van buitenlandse zaken,
Henry Suydam, herinnerde evenwel
aan de ..arrogante toon", die Tsjoe En
Lai destijds in Genève heeft aangesla
gen tegen de Verenigde Naties en ook
meende hü, dat Amerika beslist niet
zou willen medewerken aan oplossingen,
die te vergelijken zijn met de resulta
ten van de Geneefse conferentie, toen
Frankrijk op de knieën werd gedwon
gen en tien millioen mensen achter het
ijzeren Gordijn verdwenen. Hij weiger
de te zeggen, of de Verenigde Staten
een eventuele uitnodiging b.v. voor een
conferentie te Nieuw Delhi beslist zou
den afwijzen.
Van gewoonlijk welingelichte zijde te
Washington werd gisteravond vernomen
dat Amerika voorstander is van een
nieuwe bijeenkomst van de Veiligheids
raad, die dan moet besluiten op beide
partijen een beroep te doen om "bder
leiding van de secretaris-generaal der
Verenigde Naties, Dag Hammarskjdld,
met elkaar in onderhandeling te tre
den. Als men gebruik zou moeten ma
ken'van de diensten van een derde mo
gendheid, dan zou Washington de voor
keur geven aan Groot-Brittannië of Ca
nada boven Indië.
De andere mogelijkheid, die door de
premiers in Londen is besproken, de ou
de diplomatieke methode, zou dit grote
voordeel bieden, dat de onderhandelin
gen geheim blijven en dat de weder
zijdse verhouding niet verder wordt ver
troebeld door redevoeringen „voor de
tribune" of door woedende perspolemie
ken.
premier Nehroe van Indië heeft gis
teren in een toespraak tot 600 Indi
sche studenten in India House te Lon
den gezegd, dat de toestand rond
Formosa thans hachelijk is. Als bei
de partijen echter hun kalmte weten
te bewaren, kan een ramp zeer wel
voorkomen worden.
Radio Moskou maakte gisteravond be
kend, dat de Russische minister van
buitenlandse zaken, Molotov, de Britse
ambassadeur in Londen, Sir William
(Vervolg van pagina 1)
Welnu deze motieven zijn naar onze
mening aanwezig. Vooreerst is er het
feit dat Engeland sinds jaren zijn „En
gelse Zaterdag" kent, hetgeen betekent
dat zeer vele bedrijven Zaterdags de
gehele dag gesloten zijn. Zowel sociaal
als economisch zijn de ervaringen over
het algemeen niet ongunstig. In Ame
rika kennen grote groepen van arbei
ders de werkweek van vijf maal zeven
uur en ook daar blijkt dat de econo
mische gevolgen niet alleen nietruïneus
zijn of waren voor het bedrijfsleven,
maar dat de arbeidsprestatie per man
uur sedert de invoering van de korte
arbeidsweek zó belangrijk is gestegen
dat in deze 35 uur haast evenveel
wordt gepresteerd als voorheen in 48
uur. Vanzelfsprekend mag dit niet uit
sluitend worden erkend als een gevolg
van minder vermoeidheid en dus een
grotere arbeidsgeschiktheid, maar komt
het in minstens even belangrijke mate
voor rekening van de technische per-
fectionnering en de toepassing van ar-
beidsmethoden, die ten doel hebben een
doelmatige werkwijze te bevorderen.
e eerste Europese Regionale Con
ferentie van het Internationale
Arbeids Bureau, welke momen
teel te Genève vergadert, heeft nu het
Belgische voorstel in behandeling, om
de verkorting van de arbeidsweek in
studie te nemen en op de volgende
conferentie mededeling te doen over de
resultaten ervan. We achten het hele
maal niet uitgesloten dat duizenden in
West-Europa en dus ook in ons land
glimlachend de schouders zullen opha
len over dit wat men als een fantasie
beschouwt. En deze duizenden zijn ver
deeld over werkgevers en werknemers.
Onder werknemers hoorden we de
opmerking: wat moeten we met al die
vrije tijd, hoe moet het met het loon,
enz? We hebben de indruk dat zulke
mensen de ogen gesloten wensen te hou
den voor de historie van de maatschap
pelijke ontwikkeling.
Vroeger lag het aantal arbeidsjaren
vaak tussen de volgende grenzen: de
kinderleeftijd van zeven a acht jaar en
de dood. Thans kennen we officiëel
een aantal arbeidsjaren van 51, liggen
de tussen het 14e en 65e jaar. Inmid
dels veroudert het menselijk geslacht.
In Engeland gaan reeds stemmen op,
de pensioengerechtigde leeftijd naar 68
te verleggen. Deze „veroudering" werd
mede veroorzaakt door de sociale en
economische positieverbetering van de
arbeiders. De leeftijd waarop men be
gint te werken komt steeds hoger te
liggen, de technische perfectionnering
gaat door.
Zonder te simplificeren bij het com
bineren van deze dingen staat het vast,
dat we naar vereenvoudiging van het
arbeidssysteem gaan. Het zal goed zijn
Wanneer we ons op de bijproblemen,
*oals wijziging van ons onderwijssys
teem, vrije-tijdsbesteding en dergelij
ke, gaan bezinnen.
Hayter, en de Indische zaakgelastigde,
Kaul, heeft ontvangen. Sommige waar
nemers in Londen brengen dit in ver
band met een theorie, die gisteren ook
door de New York Herald Tribune werd
vertolkt en volgens welke de Sovjet-
Unie werkelijke bezorgdheid koestert
over de ontwikkeling in het Verre Oos
ten.
Nauwkeurige bestudering van de Rus
sische uitlatingen der laatste dagen zou
tot de conclusie leiden, dat de Sovjet-
Unie er in laatste instantie niets voor
voelt om tegen haar wil door commu
nistisch ChL.a in een wereldconflict te
worden betrokken. Ofschoon men niet
durft te spreken van een breuk tussen
Moskou en Peking, meent men toch,
dat de houding van communistisch Chi
na de laatste dagen aanzienlijk agres
siever is dan van Russische zijde raad
zaam wordt geacht.
De Britse minister van buitenlandse
zaken, Eder heeft gisteren geantwoord
op schriftelijke vragen, van de vroe
gere. socialistische minister van defen
sie Emmanuel Shinwell over de status
van Formosa. De jure, zo zegt Eden,
is de souvereiniteit over Formosa en de
Pescadores onzeker of niet bepaald.
De nationalistische eilanden vlak bij
de Chinese kust behoren volgens dé
Britse regering ontegenzeglijk tot het
gebied van communistisch China. Onder
Advertentie
Laai U niet kwellen. NeemCiéioS
t smaalhO
el
Een krokodil, die de Amerikanen
uit het Verre Oosten hebben meege
bracht, heeft in de West-Berlijnse
dierentuin bij herhaling een kroko
dil, die onlangs uit communistisch
China werd geïmporteerd, getracht
aan te vallen. „Swampy", de voor
malige krokodil van het zesde Ame
rikaanse regiment, is eigendom ge
worden van de dierentuin van West-
Berlijn. Hij schijnt een grote haat
te hebben tegen de andere, de Ame
rikaanse krokodil, die onlangs uit
communistisch China via Oost-Duits-
land werd aangeworven. De auto
riteiten van de dierentuin hebben
zich genoodzaakt gezien een sterk
ijzeren hekwerk tussen de vechtjas
sen aan te brengen. De vorige om
heining was vervaardigd uit bam
boestokken.
de huidige omstandigheden zou even
wel iedere poging van de Chinese com
munisten om met geweld de eilanden
langs de kust te veroveren de vrede en
de veiligheid in gevaar brengen, aldus
Sir Anthony, en derhalve terecht be
zorgdheid wekken op internationaal ni
veau.
Over Formosa en de Pescadores zei-
de Eden verder, dat deze gebieden
in 1895 bij het verdrag van Sjiminoseki
door China aan Japan zijn afgestaan.
In de verklaring van Cairo van 1943
hebben de geallieerden gezegd, dat het
hun bedoeling Was, ,,dat alle gebieden
die Japan van China heeft ge
stolen, zoals Formosa en de Pesca
dores, aan de Chinese republiek wor
den teruggegeven," aldus Eden. De
ze verklaring hield slechts een voorne
men in. De teruggave vond nooit plaats
wegens de moeilijkheden, die voortvloei
den uit het feit, dat er twee gegadig
den voor de gebieden waren. In Sep
tember 1945 werd het bestuur over For
mosa op aanwijzing van de opperbe
velhebber van de geallieerden overge
nomen door de Chinese strijdkrachten,
hetgeen iets anders is dan „teruggeven"
Bij het vredesverdrag van April 1952
heeft Japan afstand gedaan van alle
rechten en aanspraken op Formosa en
de Pescadores, zo ging Eden door.
Maar ook dit hield geen overdracht aan
China in, noch aan communistisch, noch
aan nationalistisch China.
Om deze reden is de Britse regering
van oordeel, dat Formosa en de Pesca
dores gebieden zijn, waarvan de souve
reiniteit de jure onzeker of- onbepaald
is, aldus minister Eden.
(AFP-Reuter-UP).
Donderdag 24 Februari 's ochtends
elf uur zal Koningin Juliana op het
Malieveld te 's-Gravenhage een vaan
del uitreiken aan het regiment Van
Heutz. Hare Majesteit zal vergezeld
zijn van Prins Bernhard.
Bij deze plechtigheid zullen deputa
ties van het voormalige K.N.LL. en het
Ned. Detachement Verenigde Naties
aanwezig ziin. Het regiment Van Heutz
zet de traditie voort van het voorma
lige Koninklijk Nederlands-Indische Le
ger. Daarnaast behoorden alle militai
ren, die in de jaren 1950-1954 deel uit
maakten van het N.D.V.N. tot het re
giment Van Heutz. Vandaar dat het
door de Koningin aan de regiments
commandant, luit.-kol. S. da Costa te
overhandigen vaandel de inschriften
zal dragen: „Krijgsverrichtingen Ko
ninklijk Nederlands-Indisch Leger 1816-
1950, en: Korea 1950-1954."
Des middags wordt in de Dierentuin
te 's Gravenhage een slotbijeenkomst
gehouden voor alle vrijwilligers, die deel
hebben uitgemaakt van het N.D.V.N. in
Korea. Aan de deelnemers aan deze bij
eenkomst zal vervoer voor rijksrekening
van hun woonplaats naar 's Gravenha
ge worden verleend.
De premiers van het Britse Gemene
best, die thans te Londen confereren,
hebben zich er eenstemmig mede ac-
coord verklaard, dat Pakistan een vol
en gelijkwaardig lid van het Gemene
best kan blijven als Pakistan de repu
blikeinse status aanneemt. Het desbe
treffende besluit is gisteren officieel
meegedeeld.
Pakistan, aldus de desbetreffende
verklaring, heeft de premiers medege
deeld, dat volgens de grondwet, die
spoedig zal worden aangenomen, het
land een souvereine onafhankelijke re
publiek zal worden. Pakistan wenst
echter lid te blijven van het Gemene
best en het wenst koningin Eizabeth
te aanvaarden als symbool van het vrij
willige verband van de leden van het
Gemenebest en als hoofd van dit Ge
menebest.
Het besluit houdt in, dat Pakistan de
tweede republiek in het Gemenebest zal
worden. Indië, dat eveneens volledig
lidmaatschap geniet, nam de republi
keinse status in 1950 aan.
14. „Nu, zie jij hem, zie ik hem", gromt een der krijgers, die vlak nabij de
plek, waar Eric en Axe verborgen liggen, aarzelend stilstaan. „Hij is na
tuurlijk verpletterd, net zoals de rest van zijn bende. Kom mee, ik heb
geen zin, om al die rotsblokken een voor een om te keren!" „Ja maar, we
moeten die kerel dood of levend terug brengen", werpt een ander tegen.
„Laten we de kloof doorzoeken, misschien is hij ontkomen". Doch de overi
gen hebben daar geen oren naar. Ze zijn best tevreden met de afloop van
de strijd en na besloten te hebben de her en der verspreide wapens bij
elkaar te zoeken, verwijderen zij zich. In hun benauwde schuilplaats ademen
Fric en Axe verlicht op. „En nu als een haas weg, voor ze zich bedenken
en wéér aan het zoeken slaan", fluistert Eric. Snel glippen zij tussen de
steenhopen door naar de beschutting van de bomen. Het is gevaarlijk, maar
ze moeten deze kans aangrijpen, voor zij misschien voorgoed verkeken is.
Eenmaal buiten gezicht van de vijand, zetten de twee vluchtelingen het op
een lopen, tegen de steile helling op. Als dé kerels daar beneden maar geen
erg hebben in die vermaledijde steentjes, die onder hun voeten losschieten en
nogal lawaaierig in het ravijn ploffen. Hoog boven de pas rusten zij even
uit van de klimpartij en Eric loert voorzichtig omlaag. De krijgers zijn
weer aan het zoeken. Klaarblijkelijk hebben zij toch de neervallende steen
tjes gehoord. „Ik zou wel eens willen weten, wie de aanstichter is van deze
laffe overval", mompelt Eric grimmig, terwijl hij de troep in de diepte
behoedzaam gadeslaat. „Kom, Axe, we zullen dit stel schavuiten volgen;
gewone rovers zijn het beslist niet". Langzaam en zoveel mogelijk in de
beschutting van het geboomte dalen de twee de steile helling af. En dan,
nabij een kleine opening tussen de stammen, slaakt Axe eensklaps een
gesmóorde waarschuwingskreet. Op hetzelfde moment ziet ook. Eric het
naderend gevaar. Schielijk wil hij zich terugtrekken, maar het is te laat;
zij zijn reeds ontdekt door de krijgers, die nu met de wapens in de vuist
een eindweeg beneden hen van tussen de stammen te voorschijn komen.
(Van onze Haagse redacteur)
Naar te Den Haag vernomen wordt
is de commissie van voorbereiding voor
de bouw van een kernreactor In ons
land zover gevorderd met het opstellen
van de statuten, waarin de samenwer
king voor dit project van overheid, we
tenschap en bedrijfsleven zal worden
vastgelegd, dat mogelijk dit jaar nog
Een inwoner van Boedapest be
stelde op de markt champignons, die
door de koopman in papier gewik
keld aan de klant werden overhan
digd.
Toen de bewoner van Boedapest
het pakje thuis uitpakte, bleek, dat
het pakpapier bestond uit een deel
van een met de hand geschreven brief
van de Franse schrijver Romain Rol
land aan de Hongaarse arts Tivadar
Huzella, aldus het Hongaarse week
blad „Muevelt Nep" van 30 Januari.
Het fragment van de brief, dat de
handtekening van de Franse schrij
ver draagt, zal aan een museum wor
den geschonken.
Opstandelingen hebben het vliegveld
van de Costaricaanse plaats Los Chi
les bij de Nicaraguaanse grens aange
vallen, aldus een bericht uit de Costa
ricaanse hoofdstad, San José, dat gis
teren door Newyorkse radiozenders
werd omgeroepen.
De Costaricaanse. regering reeft
vliegtuigen naar het gevied gezonden.
Los Chiles is over land bijna niet te
bereiken, slechts langs de rivier en
door de lucht. Het vliegveld werd door
de opstandige troepen bezet en een
vliegtuig van een plaatselijke luchtlijn,
dat juist aankwam, viel in Lun handen.
Opstandelingen zouden zich vrijwel on
beperkte tijd in de plaats kunnen hand
haven. (Reuter)
Advertentie
met de bouw van een proefreactor zal
kunnen worden begonnen.
In de binnenkort op te richten Stich
ting Reactor-Centrum Nederland zullen
naast de K.E.M.A. van de kant van het
bedrijfsleven o.m. zitting hebben ver
tegenwoordigers van de Staatsmijnen,
Philips en de B.P.M. Instellingen als de
organisaties Z.W.O. (Zuiver Wetenschap
pelijk Onderzoek) en F.O.M. (Funda
menteel Onderzoek der Materie) zullen
de wetenschappelijke groep in deze sa
menwerking vormen. De steun van de
overheid werd het vorig jaar door de
Staten-Generaal gefiatteerd.
Als directeur van de nieuwe stichting
wordt genoemd prof. dr. J. M. W. Mi-
latz te Utrecht. Voor het voorzitterschap
gaan de gedachten uit naar dr. H. M.
Hirschfeld. De vestigingsplaats voor de
proefreactor is nog niet gekozen.
De ontwikkeling van de kernenergie
in ons eigen land maakt het niet on
waarschijnlijk, dat de samenwerking
met Noorwegen op dit gebied te Kjeller
mettertijd een nieuwe vorm zal krijgen.
De ..Osservatore Romano" publiceert een
decreet van het H. Officie, waarby bet te
Parijs verschijnende tydschrift „La Quin-
zaine" wordt veroordeeld.
Het Franse Episcopaat heeft de katholie
ken enkele malen voor het tydschrift
gewaarschuwd, het laatst in 1954. Reeds toen
had de Osservatore stelling genomen tegen
het blad en er op gewezen, dat het tyd
schrift het vraagstuk van de samenwerking
van katholieken en communisten behandelt
zonder ook maar éénmaal rekening te hou
den met het standpunt van de H. Stoel.
Op 5 Mei 1954 hebben de Franse bisschop
pen de stellingen, waarvan „La Quinzaine"
de voorvechtster was, veroordeeld. „De so
ciale leer van de Kerk. zo zeiden zij, wordt
systematisch ondermijnd door de z.g. pro
gressieve katholieken, die de communis
tische philosophie gedeeltelijk verwerpen,
maar zijn sociale en politieke aspecten aan
vaarden".
,La Quinzaine" werd gesticht door een
groep La Quinzaine, te Parijs ertegen ge-
doch toen de moeilijkheden met het Epis
copaat begonnen, hebben leken de leiding
overgenomen.
Eind Juni van het vorig jaar, toen de
strijd om de bisschoppelijke veroordeling
fel was opgelaaid, hebben 200 jonge pro
gressieve katholieken, allen behorend tot de
groep La Quinzaine te Parijs ertegen ge
protesteerd, dat hun geloofstrouw in twij -
fel werd getrokken. Tegelijkertijd echter
ontzegde de groep aan de Kerk het recht
zich in politieke kwesties te mengen. In
bevoegde kringen verwachtte men een half
jaar geleden al. dat het Vaticaan maatre
gelen tegen „La Quinzaine" zou nemen.
Advertentie
De kortste e vooraeligste opleiding:
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Ook vertelt Molina dat ze ge
dood werden in de havens San
Cibrian en Burelas, en hij zet de
manier waarop ze gedood wer
den als volgt uiteen:
„Een uitkijk klimt op de
top van de berg, die
aan zee ligt, en van daaruit ziet men in de verte
een hoeveelheid water met veel schuim in de hoogte
springen en de walvis zelf komt ook wel met de
helft van zijn lijf uit het water, en dan waarschuwt
de uitkyk de zeelui die hun boten gereed maken en
een grote hoeveelheid touwen inladen, aan welker
uiteinden harpoenachtige werpspiesen zijn vastge
maakt, en op hen afgaan en nadat ze daarmee getrof
fen zyn en ze zich gewond voelen, zwemmen ze woest
dieper' de zee in, met die harpoenen in hun lichaam,
en de zeelieden, die steeds maar het touw vieren, vol
gen ze, tot ze door groot bloedverlies hun wildheid
verloren hebben, en dan slepen ze hen naar de kusten
waar ze grote vuren aanleggen en veel olie uit hen
maken,"
Zo vangen ze hen tegenwoordig nog op de Azoren.
In een geschrift, dat Don Luis Tobio Fernandez naar
het seminarium van Galicische studies •zond, vermeldt
hij „een groot proces dat gevoerd werd tussen de stad
Vivero en de walvisvangers die walvissen kwamen do
den in Bares (Estaca de Vares). Aanleiding tot dit
proces gaf in 1527 de komst van een walvisvaarder
in de haven San Cibrién, die „San Nicolas" heette en
onder commando stond van kapitein Joan de Chaves.
Pater Fray Martin Sarmiento vertelt hoe vaak wal
vissen de ria's 1) van Galicië bezochten, waarbij ze
in Pontevedra tot het eiland Jambo kwamen, waar
hun verschijning elk jaar omstreeks dezelfde tijd zich
constant herhaalde."
De kanunnik-kardinaal Don Jeronimo del Hoyo be
vestigt in zijn „Gedenkschriften van het Aartsbisdom"
dat Cayon en Malpica de havens van Galicië waren,
waar elk jaar van Allerheiligen tot Vasten avona de
meeste walvissen werden gevangen, maar het blijkt
uit enige documenten dat ook in andere havens, zoals
die van Camelia (San Pedro del Puerto, Camarinas)
genoemde visserij werd uitgeoefend.
Ter bevestiging hiervan haalt Don Pablo Pérez Con
stant! gemeente-archivaris van Santiago, in zijn werk
„Oude Galicische aantekeningen", 'n contract aan dat
werd bekrachtigd door Juan Andrade in de stad Lage,
district Gazón imAsturië, en Gonzalo Poso, ingezetene
van genoemde stad Lage, „om het bedrijf van de
walvisvangst uit te oefenen, gelijk gebruik is aan de
zeekust, in de haven Camelia voor het komende jaar
1617, nl. een campagne die begint op Allerheiligen van
1616 tot 1 Maart 1617 en verder nog drie campagnes
dus in het geheel vier."
In Baskenland bewegen zich ook walvissen door de
oude documenten, nu eens in familieprocessen, dan
weer in bevrachtingscontracten en soms ook b(] af
rekeningen van werken. Zo betaalden die van Guetaria
bij zekere gelegenheid een aannemer voor zekere re
paraties aan hun kaden met walvisbaarden. Toen
Alfons VII Guetaria stichtte eiste hij, vertelt een ge-
schiedschrjjver, van de eerste bewoners dat ze hem
de helft van de eerste walvis zouden geven die ze
kische kust konden niet alle boten tegelijk uitvaren;
de vreemden moesten die van het gilde laten voor
gaan en in vele gevallen veroorzaakte de natuur
lijke en hebzuchtige ongeduldigheid vechtpartijen en
twisten. De heer Egana vertelt: „San Sebastian 2) deelt
mee met betrekking tot het jaar 1720 dat de sloepen
van buiten, wanneer er walvissen gesignaleerd wor
den, pas uitvaren na die van hun haven en dat
dit een gewoonte is die strikt aanvaard en in acht
genomen wordt door de zeelui van de stad."
Zolang de walvissen in de Golf van Biskaye kwa
men waren deze gebruiken, naar het schijnt, heel ge
woon langs de hele Cantabrische kust. Toen ze ophiel-
andaag viert
de Nederland
se multi-mil-
tionnair Bernard
van Leer, presi
dent-directeur van
fabrieken van va
ten en vatenslui-
tingen in Europa,
Afrika, Amerika
c.t Azië, zyn ze
ventigste verjaar
dag te Blackpool.
De vraag van de
vKoninklijke Shell
naar olievaten is
de aanleiding ge
weest voor de heer
Van Leer, om met
de fabricatie hier
van te beginnen.
Al spoedig verre
zen de eerste fa
brieken in Neder
land en na Neder
land in België, En
geland en Frank
rijk en later nog
in Afrika, Hong
kong, Curagao eh
Trinidad. Geholpen
door de steeds
toenemende vraag
naar vloeibare
brandstoffen, voor
het vervoer waar
van vaten onmis
baar waren, na
men de zaken een
geweldige vlucht
en de heer Van
Leer kon zich een
fortuin opbouwen.
Door een drietal
feiten vooral heeft
Van Leer, .die een
minnaar was van de spectaculaire daad, m het middelpunt van de
belangstelling gestaan. Daar is allereerst zijn circus Kavaljos een resul
taat van de liefde, die deze multi-millionnair koesterde voor het edele
paard. Nadat het circup in Nederland vele voorstellingen had gegeven,
wist Van Leer bij het begin van de Tweede Wereldoorlog er mee naar
Amerika te ontkomen, waarna hij, derhalve nu als circus-directeur, een
tournée door de States maakte.
Een ander bekend feit is de wereldreis, die Van Leer na de oorlog
maakte met een speciaal voor dit doel omgebouwd vliegtuig van de K. L. M.
Als derde wapenfeit stelde Van Leer een rijdende vatenfabriek
samen, bestaande uit een reeks trailers en bussen, die een complete
miniatuur fabrieksinstallatie varvoerden en die in staat wasom tachtig
minuten, nadat zij op haar standplaats was gearriveerd, het eerste vat
af te leveren.
Vatenkcming Van Leer is een bewonderaar van Winston Churchill,
die hij na de oorlog eens zijn lievelingspaard heeft aangeboden. Hoewel
Churchill het vriendelijke aanbod van de hand wees, vroeg hij toch aan
Van Leer, of hij zijn beste paarden eens zou mogen zien, wat aan geen
dovemans-oren gezegd was. Bij het zien van de edele dieren kon de oude
Churchill de verleiding niet weerstaan, om nog eens een rijtoer te maken,
alhoewel hij al jarenlang geen paard meer bereden had.
Als illustratie van de snelheid, waarmee Van Leer werktemoge het
volgende dienen. De Shell had na de oorlog gebrek aan vaten op een
eiland bij Singapore. Binnen zes maanden moest de productie draaien.
Ondanks gebrek aan mensen, machines en materieel speelde Van Leer
het echter klaar en precies op tijd rolde het eerste vat uit de als het ware
uit de grond gestampte fabriek.
Van het enorme fortuin, dat de Nederlandse multi-millionnair ver
diende heeft hij ook weer rijkelijk veel uitgegeven en een vriend in
nood liet hij zelden in de steek. Hoewel niet in Amsterdam geboren, had.
hij een warm hart voor de Jordaan, wat zich onder meer uitte m de
verschaffing van de nodige gelden voor vele feesten, die in deze karakte
ristieke buurt van Amsterdam werden gehouden.
Ook het „intieme" feest, dat Bernard van Leer ter ere van zijn zeven
tigste verjaardag in Blackpool gaat vieren, zal weer iets groots worden.
Tweeduizend gasten en medewerkers zullen, na een voorstelling m de
opera te hebben bijgewoond, bij het diner aanzitten. Een diner met
kaarslicht wel te verstaan. De 150 tafels, waaraan de gasten aanzitten,
worden versierd met Nederlandse bloemen, die bij duizenden per vlieg
tuig zullen worden aangevoerd.
bij elke campagne zouden vangen en Fernando de den ons te bezoeken door oorzaken die wjj niet^en-
Heilige vroeg bij het stichten van Zarauz om „een nen legden onze vissers wel 500 mul af tot New-
reep van kop tot staart van alle walvissen die ze Foundland om ze daar te vangen, t Is waar dat het
bedrijf van walvisvaarders, in broze vaartuigen en
met het varen over zo enorme afstanden om de
vingen.
We hebben al uit de sobere beschrijving van de li
centiaat Molina gezien hoe men de walvis oorspron
kelijk ving.
In Baskenland placht de boot 6 tot 15 roeiers te heb
ben, buiten de harpoenier die op de voorplecht klaar
stond met de harpoen. De harpoen zat met een dun
koord vastgebonden aan de lange en dikkere harpoen-
lijn.
Op een geschikte afstand gekomen wierp de harpoe
nier zijn wapen naar de walvis en zodra hij het in
de rug van het dier geboord had, vierde hü de lyn
opdat het rukken van de walvis bij het gewond onder
duiken en vluchten, de boot niet zou doen kantelen. Bij
de Basken begeleidden gewoonlijk kleine sloepen met
drie man het hoofd-vaartuig, die wanneer de gewonde
walvis weer aan de oppervlakte kwam, de riemen los
lieten en hem afmaakten met chabalines (werpspe-
ren). Er waren heel wat risico's: bijvoorbeeld dat de
walvis, als hij zich getroffen voelde zo snel onder
dook dat er geen t(jd was om de harpoenliin te
vieren en hij de boot deed kelderen, of dat de sloepen
zo dicht bij kwamen om hem af te maken dat de
walvis bij het bovenkomen ze met zijn geweldige
lijf oplichtte en liet kantelen; soms ook vloog de
lijn in brand door de wrijving van de haspel en
kon de gewonde walvis ontvluchten. Dat laatste ver
oorzaakte een reeks twisten tussen de vissersplaatsen,
want de lui uit naburige havens die ook in zee waren
gegaan, vingen soms de walvis die reeds gewond
en leeg gebloed was, waarover heel wat ruzies kwa
men, totdat er overeenkomsten werden getekend
waarbij rnen zich verplichtte, ten bate van degene
die de walvis het eerst met de harpoen gewond
had, het gevangen dier af te staan. Aan de Bas-
woestheid van de walvissen te zoeken, iets was voor
helden... Door de oorlogen met Engelsen en Hol
landers verdween voor Spanje, zoals ik u zei, de wal
visvangst in de Noordelijke zeeën. Maar de buiten
landers zijn tot ongeveer 70 jaar geleden op deze
primitieve manier blijven vissen. Het werd echter
noodzakelijk om van procédé te veranderen. De
walvisbaard begon zijn grote waarde voor de industrie
te verliezen, doordat h(j vervangen werd door staal
en nog later door synthetische materialen. Te zelfder
tijd komen nieuwe en belangrijke toepassingen op
voor het vet of traan van de walvis; het was met
meer nodig naar de poolstreken te gaan om de
poolwalvis te vangen, maar de walvissen van de ge
matigde zeeën kunnen deze producten verschaffen
zonder dat die verre zeevaarten nodig zijn. Maar
de beweeglijkheid en de snelheid van de cetaceeën
en hun verdedigingsmiddelen die steeds meer gewekt
worden door de vervolging, waaraan ze bloot staan,
maken het uiterst gevaarlijk en moeilijk om ze met
de harpoen in de hand, uit een lichte roeiboot aan
te vallen, en dan, dames en heren, brengt een be
roemde Noorse harpoenier, Sven Foyn, een revo
lutie in de walvisvangst te weeg door de uitvinding
van de granaatharpoen."
(Hij nam een slok water en kon zich rekenschap
geven van de stilte en de spanning waarmee men
naar hem luisterde.)
(Wordt vervolgd.)
1) Eigenaardige kustformatie in N.W.-Spanje.
2) Haven en nu zeer modieuze badplaats dichtbij de
Franse grens. i
De Roemeense dansgroep, die o.m. in
Parijs is opgetreden, heeft op het sta
tion in Wenen vandaag „bescherming"
gekregen van een zestal in het zwart
geklede mannen van de Roemeense le
gatie, kennelijk leden van de geheime
politie. Toen de trein, waarmee het ge
zelschap uit Parijs terugkeerde, het sta
tion van Wenen binnenreed, vatten de
mannen aan weerszijden van de trein
post.
Een van de verslaggevers die op het
station aanwezig waren probeerde een
gesprek aan te knopen met een van de
leden van de dansgroep, maar een der
zwarte mannen snauwde hem toe, dat hij
de danser met rust moest laten, omdat
hij moe was. Geen der dansers verliet
de trein tijdens het oponthoud in We
nen, dat 25 minuten duurde. In Parijs is
de eerste violist van het gezelschap ge
vlucht. Er zouden nog meer ontvluch
tingspogingen hebben plaatsgehad. Vol
gens het treinpersoneel zaten er slechts
130 Roemenen in de trein. De groep be
stond oorspronkelijk uit 142 dansers. De
tournée door Engeland is klaarblijkelijk
afgelast. (U.P.).
De Joegoslavische regering heeft de
Russische luchtvaartmaatschappij „Ae-
roflot" toegestaan eens per week op de
luchtlijn Moskou—Tirana (Albanië) over
Joegoslavisch grondgebied te vliegen..
Bovendien mogen de vliegtuigen in Joe
goslavië landen om te tanken of repa
raties uit te voeren.
Volgens het persbureau „Yugopress'
heeft de Poolse regering Joegoslavië
verzocht een luchtlijn Warchau-Tira-
na via Praag en Belgrado te mogen
openen.
Het weekblad „Videnske Svobodno
Listy", het orgaan van de Tsjechische
refuglé's in Wenen, heeft gisteren be
richt dat de voormalige vice-premier
van Tsjecho-Slowakije, Bohumil Laus-
man, die na eerst het land ontvlucht te
zijn verleden jaar naar Tsjechoslowa-
kjje terugkeerde, nu in een Praagse
gevangenis zit.
De nu 51-jarige Lausman wist 31 De
cember 1948 uit Tsjechoslowakije te
vluchten. Vijf jaar later, in December
1953, keerde hij echter onder geheimzin
nige omstandigheden naar Praag terug,
waar hij later voor de radio propagan
da maakte voor de Tsjechische verkie
zingen.
Sinds de vorig jaar Mei in Tsjecho
slowakije gehouden verkiezingen heeft
men echter niets meer van hem verno
men.
Het emigrantenweekblad zeide het
bericht over Lausman's gevangenschap
uit „betrouwbare bronnen" van achter
het IJzeren Gordijn gekregen te heb
ben. (U.P.).
Luitenant-kolonel Gamal Abdel Nas
ser, de Egyptische premier, heeft gis
teren aan de president van de Libanon,
Camille Sjamoen, getelegrafeerd bereid
te zijn in Beiroet de premier van Irak,
Noury el Said, te ontmoeten ter bespre
king van de kwestie van het Turks-
Iraakse verdedigingsverdrag.
Joegoslavië wil de Egyptisch-Israë-
lische geschillen helpen oplossen, indien
beide zijden hierom vragen, aldus
meldt het Joegoslavische persbureau
Tanjoeg in een bericht over de bijeen-
mst, die oresident Tito en de Egyp
tische premier, Nasser, vandaag zullen
hebben aan boord van Tito's jacht Ga-
leb.
Het jacht vaart door het Suez-kanaal
naar Joegoslavië terug. Tito heeft een
bezoek aan Indië en Birma gebracht.
