Zes borelingskes schreiden 5 Mei
1945 in het gejuich om de vrijheid
Een vrij Haarlem is niets te dol
HAARLEM IN MEI 1945 a
Tiien jaar geleden zweefden züveren vogels met voedsel
boven de stad en was Haarlem enkele
dagen later een vrije veste
SFEÜ>"5
De geallieerden zorgden daar inderdaad voor, doch onder geheel
andere omstandigheden. Wij weten het allen nog zo goed, hoe op de
avond van de 4e Mei de Engelse zender het bericht verspreidde, dat
de strijd in Nederland gestaakt was. Was dat wel waar? Of zou er
een herhaling komen van Dolle Dinsdag?
Duitsers wilden van
geen capitulatie weten
en schoten nog op 6Mei
vnn Lgraa?' tGklnt goed
WOENSDAG 4 MEI 1955 PAGINA 9
Tien jaar geleden zweefden boven Haarlem de zilveren vogels,
die een uitgehongerde bevolking van voedsel zouden voorzien.
De nood was groot, de ellende was op haar hoogtepunt en het
zou geen dag langer mogen duren, of de bevolking van Haarlem was
volkomen weggeteerd. Van alle kanten was reeds het uiterste gedaan
om zelfs uit de verste streken voedsel aan te slepen, de boeren in de
Meer waren reeds herhaaldelijk door het voedselbureau opgeroepen
om nog meer te doen, maar de voorraden raakten tenslotte uitgeput.
De redding kwam toen uit de lucht. Vliegtuigen cirkelden boven de
stad en met toestemming van de Duitsers koersten ze naar een ter
rein onder Vogelenzang, waar grote hoeveelheden voedsel met para
chutes werden neergelaten. Onze taal was daarmede het woord „drop
ping" rijker geworden en de Haarlemmers wisten, dat er weer voor
enige dagen eten in huis was. Maar als dat voedsel verbruikt was?
Zouden de geallieerden dan weer voor een nieuwe voorraad zorgen?
vVj.
tieZe^ne?neTtc( burgemeester M. A. Reinalda ziet toe bij het défilé der Cana-
tnten °p de Grote Markt. Vermagerd, maar onverzettelijk is zijn gezicht;
DiersS de vreu9de over dit schouwspelwaarna hij de bevrijde Haarlem-
officieel zal toespreken. Geheel rechts de toenmalige gemeentesecretaris
mr. Th. A. Wesstra.
Dinsdag 8 Mei 1945. De Canadezen rijden als ware triomfators de Grote Markt op, waar duizenden Haarlemmers
De Haarlemmers waren wat schuch- Streed staan, om hun bevrijders te begroeten en toe te juichen. Op de achtergrond schijnt Lout je het gebaar te maken
ter in hun vreugde, de Duitsers waren van: z'e ie nou we^ heb het altijd wel gezegd, alles komt weer in orde. Het is in orde gekomen!
immers nog heer en meester in de stad
en wie kon garanderen, dat de radio coladefabriek aan de Paul Krügerkade. houder Reinalda met het waarnemend
gelijk had? De enkele vlaggen, die uit- De S.D.'ers bogen vriendelijk en ver- burgemeesterschap van Haarlem werd
gestoken waren, werden met bekwame trokken. belast.
spoed weer ingehaald, ofschoon ieder- Die dag werd er meteen een begin
een voelde, dat het bevrijdingsuur niet J avondlijk onderhoud bleek dat gemaakt met het inrekenen van de
lang meer op zich kon laten wachten, de S.D. wilde weten, waar de Haar- N.S.B.'ers, die de stad onveilig hadden
Wij allen hebben daaraan onze per- lemse Politie-president en diens adju- gemaakt Achteraf is nogal eens opge-
soonlijke herinneringen; deze herinne- dant, die beiden meteen bij de bevrii- dat ,™en zlcv!1 daarbij teveel
rino- wprri <v0^oór,^ho^l^iüb-o. door persoonlijke sentimenten heeft la
de lome en vlagglnde stlfin de oct di"g IT™11 mgerekend' °Pgeborgen wa- ten leiden en dat vooral het kaalscheren
tend van de vilde Mei Die wonder- ren' Ze verkeerden trouwens eerst in van „moffengrieten" door sommige bur-
lijke en uitzinnige Zaterdag zal nie- de mening, dat het tweetal was dood- gers een misselijke bedoening was.
°en wij bij Hennie Kortekaas, Vo-
gelenzangseweg 384, Vogelenzang,
binnenstapten, was zij, een schor
ren Voorëeb°nden, ijverig aan het strij-
haa' ZiJ is erg huishoudelijk, vertelde
naar
ftiej.
moeder. Hennie is een vrolijk
verfJe> die 't wat leuk vindt, dat op haar
0„ jnni'dag iedereen de vlag uitsteekt,
kn? 0p de St. Josefschool in Voge-
\vjj_ nng, waar zij in de vierde klas zit,
ot haar verjaardag altijd feestelijk
fmetw»
p de vijfde Mei van het jaar 1945,
die onvergelijkbaar vreugde
volle dag, werd de bevolking
van Haarlem met drie zieltjes uitge
breid: twee meisjes en een jongen.
Het scheelde soms maar enkele uren,
of zij zouden de eerste lucht hebben
ingeademd onder Duitse bezetting.
Nu aanschouwden zij het levenslicht
in volle vrijheid op de eerste dag van
de vrede. Hun moeders beseffen het
geluk van in vrijheid te zijn geboren
natuurlijk beter dan de kinderen zelf,
maar toch ontbreekt het ook de laat-
sten niet aan begrip van de toestand
vóór en na' 5 Mei 1945.
Ook in Bloemendaal werd op 5 Mei
1945 aan twee kinderen het leven ge
schonken en wel aan twee meisjes.
In Heemstede werd tien jaar geleden
Hansje Groeneveld geboren. Wij za
gen geen kans hem even een bezoek
te brengen. Hij woont namelijk sinds,
1950 in Melbourne in Australië, waar
heen hij met zijn familie emigreerde.
Hopelijk zal Hansje in dat verre land
nooit vergeten, op welk een heugens-
waardige dag hij in Nederland voor
het eerst de kijkers opsloeg. Het ge
boorteregister van de Burgerlijke
Stand van Zandvoort is 5 Mei blanco
gebleven.
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiini
LEO
HENNIE
8ev
17 heeft twee broers,
zich graag in boeken. Zij zit in de vierde
klas van de Bloemendaalse Schoolvere-
veel hulp van de buren. Leo, wiens
tweede naam de gedachtenis aan pre
sident Rooselvelt bewaart, is een rus
tige jongen, die, onnodig nog te vermel
den, graag leest, vooral lectuur over
mand vergeten, ze staat ons nog diep geschoten.
in het hart geschreven, en die uitge- 0
laten hossende menigte op de Grote Haai lemmers stelden de S.D. ers
Markt ontlaadde een opgekropt ge- ger,ust en ?e,den: „Morgenmiddag mag
moed; dat vijf lange ja?en gepefst tomen *jken Dan kunt U ze z
was in een keurslijf van terreur en maar u ma& ze zeiIs niet aanraKen.
n.ut De rollen waren in alle opzichten
Echter, de Duitsers waren nog in r
de stad. De Ortscommandant in hotel omgekeerd, maar de Duitsers wilden
„Den Hout" sprak slechts van „Waf- er nog niet helemaal aan. Dat bleek
fenruhe en niet van „Capitulation en wej een daK later, toen op Zondag 6
het hoofd van de S.D., de beruchte
goudvinken in het Kenaupark, wilde een drietal incidenten werd ge-
nog van geen pardon weten. meld. Bij de uitgang van de Oude Sint
Zo was die zingende en juichende Baaf was er nogal consternatie, toen
eC" geVa?rM o°êr zich z?lf er door de Duitsers geschoten werd.
hoewel er voor het N.S.B.-gemeente-
bestuur in het stadhuis geen betere Vermoedelijk hadden enkele kerkgan-
demonstratie gegeven had kunnen gers zich te demonstratief volgens de
lemmersVan gevoe*ens der Haar- Duitsers gedragen. Eenzelfde incident
geschiedde op de Dreef, waar school-
De mensen dachten echter niet aan kinderen aan het spelen waren en ook
gevaren en men waagde het zelfs de
driekleur te hijsen op het Krelagehuis, was er Jets te doen geweest op de
waar de Duitsers officieel nog de Raamsingel.
baas lagen ingekwartierd. Een klein
comité van vijf, bestaande uit leden van Dat kon zo niet langer gaan en er
het Voedselbureau en van de illegaliteit, werd een beroep gedaan op een hoge
trad bemiddelend op, en om schietpar- Duitse autoriteit, die in Aerdenhout
tpen te voorkomen, werd de vlag van
het Krelagehuis weer verwijderd. Maar verbleef, en deze gelastte toen dat de
daarmede waren de gevaren niet bezwo- Duitse soldaten zonder uitzondering in
ren, de Duitsers namen een dreigende hun kazernes geconsigneerd moesten
houding aan en in de middag had het hliivpn Hii kon trouwens niets anders
comité een onderhoud met de Ortscom- J u n s a
mandant. Met klem werd hem gevraagd besluiten, want de capitulatie was ook
zjjn soldaten te consigneren en of- voor de Duitsers een voldongen feit.
schoon hijzelf nog niets wist van capi
tulatie (de Nederlanders hadden het be- Dat alles speelde zich achter de scher-
richt „ook maar" van Radio-Oranje) men af. De Haarlemmers hadden het
wilde hij daartoe wel besluiten. De verder te druk met blij te zijn. Dat
comite-leden hadden hem namelijk zo ,,blij-zijn" klinkt misschien wat te rus-
de kracht en de gewapende macht van tig, maar na de eerste dolheid, werden
de B.S. in Haarlem geschilderd, dat de de mensen toch rustiger, omdat er zo-
Ortscommandant danig onder de indruk velen waren, die slachtoffers in de fa-
was gekomen. milie te betreuren hadden of die nog
onbekend waren met het lot van hun
Incidenten gezinsgenoten in Duitsland.
Men kan daarin gelijk hebben, maar
wie zich nog eens verplaatst in de
situatie van die dagen, kan over die
De binnenkomst van de Canade
zen was natuurlijk voor de
jeugd bijzonder attractief. Geen
gelegenheid liet zij onbenut, om
op de wagens van de bevrijders
te klauteren, vanwaar zij boven
dien een prachtig gezicht hadden
op de tienduizenden mensen, die
overal langs de weg stonden op
gesteld. En bovendien: het moest
al een hele rare Canadees zijn,
als hij geen chocolade of sigaret
ten bij zich had
rage niet zo verwonderd zjjn. Hoe ners langs de hoofdstraten, toen onder
lang en hoe dikwijls is er in de be- donderend gejuich de mannen in hun
zetiingstjjd niet gesproken over „bijl- khaki-uniformen en met hun zware tanks
tjesdag"? Toen het uur daartoe ge- de stad binnenreden. Serpentine en
komen was, gebeurde er niets en dat papieren slingers werden over wagens
kan alleen maar pleiten, ook voor de gegooid, waarop ook de vermagerde
burgerij van Haarlem. Dat houdt met-
Van r6611 van 18 iaar en nog een zusje mgmg-
ïiefstg .^aar- Sprookjes lezen is het
Maandag 7 Mei trad de B.S. legaal
Een incidentele grappigheid was in- in functie en voor de Haarlemmers was
vaderlandse geschiedenis. En al heeft dat «?e 1^™^ van
hii er zelf niets van meegemaakt hi van de SD' h» hotel "Den Hout" arri" burgemeester dr. J. Baron de Vos
kan nauwkeurig vertellen hoe de twee- veerden en in alle onderdanigheid aan van Steenwijk, die iedereen opriep mee
oor de deur heen van het huis wereldoorlog is verinnen en de vrede de vff Haarlemmers om een onderhoud te werken bij het herstel van de orde
Wnirfro,) ii rimnn ae wereiaoonog is veiiopeu en ae vreae vroeeen De Haarlemmers pdimlnehfen ao ctad e„ d.'o modedooiao
een een ere-saluut in voor de illegali
teit, die in Haarlem zulk voortreffe
lijk werk en op alle fronten
heeft gedaan.
De Canadezen!
ijver een
«er en -'cnaaa HUU-
eted j ftaagde er steeds in voldoende
lli? hebben. Er zijn mensen
®anbod die bem hele baby-uitzetten
rteka in rud voor voedsel. Mevrouw
dat y; aas bad er geen vermoeden van,
'er J °P de bevrijdingsdag een kindje
la°®st g. bad gebracht: de dokter
gewonden geschreeuw en toen
deze geopend werd, stond in de gang
bloem van Haarlem met
plaatsje had gevonden.
De aankomst op de Grote Markt was
feestelijk en ontroerend tegelijk en het
gejuich was niet van de lucht. De Ca
nadezen defileerden met zwier en toen
was het wnd. burgemeester Reinalda,
die het eerste officiële woord tot de
bevrijde Haarlemmers liet horen.
t-o v,rr,or i7=„ i/i laar wii rif in ria viifHo maar wat, keken toen erg gewichtig dat hij het ambt van Commissaris der wacht hadden, kwam pas op Dinsdag Enkele dagen later verlieten de Duit-
re Droer van jaar. mj zit in ae vijiae en verklaarden nonchalant: kom vana- Koningin in Noordholland moest waar- 8 Mei: de intocht der Canadezen. Bij sers Haarlem, zonder het oppermach-
Kias van ae t rans tiaisscnooi aan ae Vond om acht uur maar eens in de cho- nemen, tengevolge waarvan de oud-wet- duizenden stonden de Spaarnestad-bewo- tig vertoon, waarmede zij vijf jaar te-
Sppnapstvppt pp w,i phpmwrppf wnr. ,66 voren de stad waren binnengetrokken.
'n hp,' wat zij doet. Haar geboorte, gaf T\ oor de deur heen van het huis wprpldnnrloe is verlonèn en de vrede de vljl Haarlemmers om een onderhoud te werken bp het herstel van de orde
hiOeiimguezin Kortekaas geen bijzondere I 1 Korte Wolstraat 11 drong op- Ttandkwarn Tenbepftnovppn nnrie vroeKen- De Haarlemmers glimlachten in de stad en die tevens mededeelde, Maar waar de Haarlemmers op ge.
dB„ 'Jkheden. Vader Kortekaas is tuin- uewonden Beschreeuw en toen 7: „r?" maar wat, keken toen erg gewichtig dat hii het ambt van Commissaris der wacht hadden, kwam pas op Dinsdag
Soendastraat en wil chemigraaf wor
den, het vak, dat zijn vader ook uit
oefent.
haa:
r dat vertellen.
V °ire Leonie Wilhelmina de Roos
Woont in een groot huis aan de
"aal. j, °ninginneduimveg 'n Bloemen-
5r°°tvarf wordt Leonie genoemd, haar
,er(3e r, beette Victor, terwijl zij haar
aaaam gebregen heeft ter herinne-
"ige p„2 de bevrijding en aan het moe-
ijbha t ,g .van H'M' Koningin Wilhel-
"'t v«.,°cb is ook haar eerste naam in
verb.
and toepasselijk gebleken. Toen
baar
a=Jbcieci,
VICTOIR
MARIANNE
een fris, jong meisje met een papie
renrokje aan: Marianne Cashoek, die
5 Mei 10 jaar wordt. Dol op verkleed
partijtjes is ze, vertelde haar moeder,
maar nog naar veel andere dingen gaat
haar belangstelling uit; zwemmen, gym
nastiek, en volksdansen. En van volks
dansen is de stap naar ballet niet zo
groot
Marianne is een echte robbedoes. Van
stilzitten en niets doen houdt ze niet.
behalve wanneer ze een mooi boek in
handen krijgt. Dan kan ze 's morgens
al vroeg opstaan en in de kamer gaan
zitten lezen. Marianne is de oudste doch
ter van het gezin Cashoek. Onder haar
komen Jetske (9 jaar) en Jaap (8 jaar).
Ter herinnering aan haar bijzondere ge
boortedag luidt haar derde naam Irene.
is het
pannekoeken!
nna Clazina v. d. Ban was erg
ziek, toen wij haar in haar huis
aan de Oranjeboomstraat 183
wilden opzoeken. Zij lag met longont
steking in het ziekenhuis. Gelukkig
liet de genezing niet lang op zich wach
ten. Anneke is wel een echt oorlogs
kindje, al kwam zij dan op de eerste
dag van de bevrijding ter wereld. Het
is vaak tobben met haar geweest; veel
last heeft zij van bronchitis, en long
ontsteking had zij ook niet voor de
eerste maal. Desondanks heeft zij een
vrolijk karakter en zingt graag en veel.
Anneke heeft drie favoriete bezigheden:
lezen, in de zee stoeien, en met poppen
spelen. 5 December van het vorig jaar
vroeg zij haar moeder: mag ik nog één
pop hebben? Daarna hoef ik echt nooit
meer!
Anneke werd 5 Mei 1945 's morgens
om 8 uur geboren ongeveer op het
tijdstip, dat de papieren werden onder
tekend. Haar moeder moest 's nachts om
drie uur nog helemaal naar „Beatrix"
lopen om daar te worden opgenomen.
Haar dochter heeft twee jaar de open-
luchtschool in Haarlem-Noord bezocht
en zit nu in de derde klas van de Groen
van Prinstererschool. Iedereen mag
Anneke graag vanwege haar opgeruimde
natuur.
sbrBuntochte«hoorde' dat de bevrijding Een specialiteit van Marianne
dp k°n d„ was, wilde zij bij wiize van bakken van overheerlijke pam
öie°url°g. Lep^all!ng uitstellen tot na
i'efhBuar hart ls een vrolijke meid,
aan veel
e enige jongen, die in Haarlem op
de bevrijdingsdag werd geboren.
cürs 7 0 Ziel J naar
b°üdtS' Ztyptl^' volgt zij een ballet- de Pieter Maritzstraat 22 zwart.
en Uit het gewicht, dat de weegschaal no-
T tJOn r> --^v-o.0 uan V cci
e° Zi„,haar oom, de heer is Leo Franklin van Brinkom uit
de Pii
iwaarn„'vui van ti""""6, goeu en uu net gewi
ari ?i;tr z'l in rn- natuur- De fantasie, teerde direct na zijn geboorte, valt niet
*dtlev J vooral ujme mate beschikt, af t'e leiden, dat hij in een zo moeilijke
n' natm, fa.r tekeningen goed tijd ter wereld kwam: 10 pond maar
urtijk verdiept Leonie liefst. Zijn moeder ontving in die tijd
ANNEKE
en bevrijd volk is niets te dol. Dat is wel ge
bleken tijdens de bevrijdingsfeesten, die her
en der in Haarlem werden gehouden. Die feesten
konden geen betere illustratie zijn van de vrijheid, die
vijf jaren lang onderdrukt was. Alles, wat de mensen
zo lang had geërgerd, of waardoor zij zich getreiterd
voelden, vormde een prachtig onderwerp om de spot
lust op bot te vieren. Geen wijk in Haarlem of soms
zelfs geen straat, die niet met een optocht verscheen.
Hitler-snorretjes, pap-dikke Musolini's, Koenraad van
de Arbeidsdienst, die altijd zo'n flinke en brave jongen
was geweest, een manke zes en een kwart, Blokzijl
met zijn brandende kwesties en Mussert met zijn
tante: met dat alles vierde de spotlust hoogtij. Natuur
lijk, plattitudes bleven niet uit, maar in de dolle
vreugde was alles goed.
Zelfs de meest nurkse Haarlemmer liep te hossen; hij
kende geen menselijk opzicht en al was hij directeur
van een bank, hij danste in de meest democratische
gezindheid de hoky-poky met het dienstmeisje. De
feesten duurde tot diep in de nacht en men stond er
verbaasd over, dat de mensen, die toch door de honger
enorm aan krachten hadden ingeboet, de kracht vonden
om uren achtereen, schijnbaar onvermoeid, aan een
danspartij deel te nemen.
Bovenstaande foto geeft een beeld van het bevrij
dingsfeest in het Rozenpriëel, dat zijn hoogtepunt
vond in de meest dwaze verkleedpartijen. Iedereen
deed uitgelaten en niets was feitelijk te dwaas. Zo
was het ook goed, want een bevrijd volk mag het
éénmaal wel nooit te dol zijn.
De Canadezen veroverden het straat
beeld en vele harten. Maar dat is
een geschiedenis apart.
De zorgen waren echter nog groot,
Haarlem maakte kennis met Volksher
stel en later met de „H.A.R.K.". Vele
andere instanties spanden zich in om
het openbare leven weer op gang te
brengen, doch de Haarlemmers ie
der in hun wvjk namen er nog ge
ruime tijd voor om nog eens stevig de
bloemetjes buiten te zetten. Veel te
consumeren viel er niet, doch het
grootste plezier werd gevonden in groot
se optochten. Wie wilde weten, hoe de
Haarlemmer vijf jaar lang zijn erger
nis had opgekropt, kon dat aan zo'n
optocht beleven. Volkser en waarach
tiger kon het er niet toegaan.
Feest kon het niet altijd blijven. De
distributie-rijen waren voorlopig nog niet
van de baan. Maar de Haarlemmer a-
demde vrij en binnenskamers werden
de tribunalen in gereedheid gebracht
om de schuldigen uit de bezettingstijd
verantwoording te vragen.
Vicit Vim Virius
Vicit Vim Virtus (Kracht overwint
geweld), het oude devies van de stad
Haarlem, gold meer dan ooit tijdens
de bezettingsjaren. Geen wonder dus.
dat bij de kerkelijke herdenkingen, die
op 10 Mei 1945 werden gehouden, het
devies op het programma prijkte.
In de Oude Sint Bavo-kerk werd een
plechtige bijeenkomst gehouden, waar
op predikanten van verschillende pro
testantse richtingen het woord voerden.
Tegelijkertijd werd in de Sint Bavo-
Kathedraal een feestelijke herdenking
gehouden, die plebaan F. Filbry met
zijn enthousiast woord inleidde.
Ontroerend was toen de toespraak
van Haarlems bisschop, mgr. J. P. Hui-
bers, die zijn diocesanen dankte voor
hun trouw tijdens de bezetting en die
allen opriep tot saamhorigheid met de
woorden van Sint Jan: „Dat allen eens
gezind zijn onder elkander en: Dat Gij
hen bewaren wilt van alle kwaad."
OokDeken J. C. W. van der Wiel
sprak de Haarlemmers toe en een
plechtig lof werd besloten met het dank
lied, geschreven door em. pastoor J. F.
van der Meer, waarmee de katholieke
Haarlemmers zo recht uit het hart en
massaal hun eigen gevoelens uitzongen:
Zoo danken we U, o Koning
Van Vrede en van Recht,
Dat Gij den grooten vijand
Aan banden hebt gelegd.
herinneringen aan een hongerig en juichend
