West-Duitsland souverein
De Bondsdag zorgt voor
een pijnlijk incident
Russen geven
toe in Wenen
Gelukwensen
K ru iswoordraadse l
6? wo/f en de havik
'i
Overwinnaar van de hitte-barrière
Spoken
Met de Fram naar de
Noordpool
n
t
6Ric de noorman jf.
fes
MÉS
Louis Breguet
overleden
^Toomproef op
A'
wens van
Geluk
°nuigin Elisabeth
j
m
EEN POOLSE HEILIGE
TITANIUM
Ëjg
EKEN
CURSUS
VRIJDAG 6 MEI 1955
Schönbrunn wordt in
gereedheid gebracht
franse luchtvaartpionier
„VERDOEMDE
STAD"
13 vrijwilligers op
kilometer afstand
Le b t en-
h£°bin
thig^eer
Oplossing Bevrijdingspuzzle
„Eerste steen"
dp w11 om Wokslag twaalf uur
B»uvpi-p^es ultse Bondsrepubliek een
tijdstip je staat geworden. Op dat
FranSp "eP°neerden na_ elkaar
de
sari»,.,. e" de Engelse Hoge Commis-
Êredpj i dr® Frangois-Poncet en Sir
kanspil1»-- Hoyer Millar, in de bonds-
den V. J ,te Bonn de ratificatie-oorkon-
üneccfcÏÏ "e verdragen, die het bezet-
de D-ptn-ut "Pheffen en de status van
'egelen Serd® troepen in Duitsland
drie u' en uur tevoren waren de
*®9de *1 c°mmissarissen voor de
het ?n laatste keer bijeengekomen in
CooiTn- w van de Amerikaanse Hoge
bij n„lssie voor Duitsland te Mehlem
clamn«n' ondertekenden een pro-
ci6o waarbjj om twaalf uur pre-
>n het i Commissie, die in 1949
begta- ^en >s geroepen, ophield te
\>eejT Jn Brussel deponeerde onge-
lasti-aSelljkertijd de Duitse zaakge-
tie-oopi?' ^dolph Velhagen, de ratifica-
bij U'-nden van het verdrag, waar-
\VesJ_» Duitsland toetreedt tot de
de We tl0p9e Unie. Vandaag verricht
estduitse ambassadeur in Washing-
kei7 f?.ostenrijkers zijn begonnen het
kla zomerpaleis in Schönbrunn
der?r, te maken voor d plechtige on-
<je -kening van het staatsverdrag door
fan rrll'ntsters van Buitenlandse Zaken
Enn Amerika, Rusland, Frankrijk en
re-nr °P de ambassadeursconfe-
*tia in Wenen, waar eergisteren ern-
heefr meningsverschillen dreigden,
stre ,de Russische delegatie op recht-
ninp instructie van Moskou zoda-
oofe concessies gedaan, dat men nu
l1} Westelijke kringen vol vertrou-
0f ls, dat de conferentie vanmiddag
dp mders morgen met succes kan wor-
beëindigd.
aarbij blijft het mogelijk, dat be-
'P® punten aan de vier ministers ter
'"aing zullen worden overgelaten.
'esliss:
Vn- e°ncossies van de Russen schijnen
Op hamelijk betrekking te hebben
rij de omvang van de Oostenrijkse
steil,
J^idkrachten (tot dusver in de voor-
V0e beperkt tot 58.000 man), de in-
ranf.lng van algemene dienstplicht, ga-
liiiB voor de vrijheid van vluchte-
Vjp n uit het Oosten en de eigendom
de olievelden van Zistersdorf.
lpt°uis Breguet, de bekende Franse
ls ^'vaartpionier en vliegtuigbouwer
^Orr°ensdag op 75-jarige leeftijd in zijn
OvoSltlg te Parijs aan een hartaanval
treden.
8ebr6gUet ging z'ck in 1905, nadat de
hadp°eders Wright hun eerste vluchten
vaa2en gemaakt, wijden aan de lucht-
Xo^-ln 1907 bouwde hij een hefschroef-
Vooifl' maar hij is op deze weg niet
ton, Heinz Krekeier, een soortgelijke
handeling, waardoor de Bondsrepu
bliek het zestiende lid van de Noord-
Atlantische Verdrags-organisatie wordt.
Bondskanselier Adenauer heeft zich
gisteren in een radiorede tot Berlijn
en Oost-Duitsland gericht. Hij zei, dat
het streven van zijn regering blijft ge
richt op de vereniging in vrede en
vrijheid van Oost- en West-Duitsland.
De drie Hoge Commissarissen, Ja
mes Conant voor de Verenigde Staten,
André Frangois-Poncet voor Frankrijk
en Sir Frederick Hoyer Millar voor
Engeland, verschenen op de laatste bij
eenkomst van de geallieerde Hoge
Commissie te Mehlem in jacquet.
Frangois-Poncet had bij voorbaat de
emblemen van de Hoge Commissie van
zijn wagen laten verwijderen. De En
gelsman daarentegen reed nog in een
Rolls Royce naar de bondskanselarjj,
die het oude predicaat „Controll Com
mission for Germany" droeg. De plech
tigheid in de bondskanselarjj duurde
nog geen uur.
Vervolgens liep het plechtige cere
monieel enigszins in het honderd. Het
was de bedoeling, dat de bondskanse
lier zich met een proclamatie tot de
Bondsdag zou richten De meerderheid
van de agenda-commissie was het daar
op het laatste ogenblik niet mee eens.
De socialisten dreigden zelfs het par
lementsgebouw te verlaten, als de
regering haar voornemen toch ten
uitvoer legde.
De strijd was nog in volle gang, toen
Adenauer en zijn ministers, allemaal
in plechtig zwart gestoken, in een bij
na lege Bondsdag verschenen. De voor
zitter zag zich genoodzaakt de verga
dering te verdagen. Sir Frederick
Hoyer Millar en André Frangois-
Poncet, die nu in hun kwaliteit van
ambassadeurs het voorlezen van de
proclamatie wilden bijwonen, hielden
op het trottoir voor het Bondsdagge
bouw krijgsraad en besloten terug te
keren. Ten slotte is in de Bondsdag
alleen een brief van Adenauer voorge
lezen, waarin de bondskanselier mede
deling deed /an de nieuwe stand van
zaken.
Zijn proclamatie heeft hij 's middags
in de tuin van de bondskanselarjj voor
gelezen voor een microfoon en ten over
staan van een aantal journalisten.
De West-Duitse socialisten hebben
hun verzet tegen de herbewapening
tot het laatste ogenblik volgehouden.
Eergisteren stelde het Constitutionele
Hof te Karlsruhe hen nog in het on
gelijk ten aanzien van hun bezwaren
tegen het Frans-Duitse Saaraccoord
en diezelfde dag sloeg de opposi
tieleider Ollenhauer het aanbod van
Adenauer om een socialist te be
noemen tot staatssecretaris voor De
fensie af.
riw 8eSaan, omdat men indertijd de
1rapt-g huldigde dat helicopters on-
0 *-usch waren. In de eerste wereldoor
log blaakte hij als sergeant-vlieger
tie pnemingsvluchten. Hij construeerde
Sesn J4, een belangrijke rol heeft
Ï9la bij de grote offensieven in
foemLater construeerde hij het be-
Waa"e „toestel-met het-vraagteken",
her Y?ee Costes en Bellonte in Decem-
tijs i 29 zonder tussenlanding van Pa-
typ- aar New York vlogen. Het laatste
Ssbo'i de fabriek van Breguet heeft
totnn 's een toestel met een dubbele
8°hen' ,vvaarmee ongeveer honderd per-
thatl kunnen worden vervoerd en dat
Daar v00r de „Air France" op de dienst
«oord-Afrika wordt gebruikt.
Nev9 het Amerikaanse proefterrein In
Pr0ef 's gisteren de grootste atoom-
Op yan de huidige serie gehouden.
a» 150 meter hoge toren werd
hfaoht j WaPen tot ontploffing ge-
de v'' oat tweemaal zo sterk was als
tvoejt?®1 die in 1945 Hirosjima ver
lag Aan de voet van de toren
"aan, dorp gebouwd, dat de blj-
"Verdoemde stad" had gekregen,
vers "'jerking van de ontploffing
'aai ende soorten gebouwen, ma-
KaanVoedse" en schuilplaatsen na
^0c>hd ji proefneming werd bjjge-
door 2000 personen.
?,eWe6stproef is vele malen uitgesteld
hcliok Y'e8ens ongunstige weersom-
hbrt vonvan de ontploffing, die
v yt het aanbreken van de dag
secotirf00rzaakt, verlichtte gedurende
aM vt,„n Las Vegas, dat op een af-
li„, 120 km. van het proefter-
jf.' Een ogenblik was het licht
„Licht ?®rder dan zonlicht.
»i sln„ul de toren, op een afstand
li^b e-i^bts twee kilometer, bevond
gt?®rs groep van dertien vrijwil-
ih„Vcteur :Waalf officieren en een in-
eter dj ^an het leger, in een twee
Pe loopgraaf. (Reuter)
hefri1 "an^K Elizabeth van Engeland
bev„'Van dol1-118111 Juliana ter gelegen-
ScK„ Idijio l'cnde verjaardag van de
v01b? gezond11 Nederland een bood-
gt: den. Zij luidt vertaald als
sen v harteiiiuro°t genoegen zend ik u
)aarJde vb,t- groeten en gelukwen-
'anrt g Van f :ng van de tiende ver-
t\vep Lc a® bevrijding van Neder-
retiri v°lken de banden die onze
hrank,s.terker rPerenigen n°g voortdu-
de lge hüd gen worden voor een
dofn„Creld p '"vage voor de vrede van
-i" en het welzijn van het
heext „®Iitse
dr 5}lnjjter-president Eden
en '/i ^rees een boodschap
hiiniti atldse ie,B»tse minister van
sters Bev^C? MacMillan aan de
yen en Luns.
De Amerikaanse ambassadeur H.
Freeman Matthews en drie vooraan
staande Amerikaanse generaals hebben
zich op Bevrijdingsdag in een bijzondere
boodschap gericht tot het Nederlandse
volk, waarbij zij hun gelukwensen aan
bieden ter gelegenheid van de tiende
herdenking van de bevrijding van Ne
derland.
De generaals, die elk een belangrijk
aandeel hebben gehad in de bevrijding,
zijn generaal Matthew B. Ridgway,
staf-chef, generaal Maxwell Taylor, be
velhebber van het commando van de
Verenigde Staten en de Verenigde Na
ties in het Verre Oosten en luitenant-
generaal James Gavin, waarnemend
chef-staf voor plannen en operaties.
Ambassadeur Mattews zegt in een
verklaring, die door de Nederlandse
Radio Unie in het nationale programma
onder de titel „Schouder aan Schouder"
is uitgezonden, o.a. het volgende:
„Het is mij een eer en voorrecht u,
volk van Nederland, de beste wensen
van mijn regering en mijzelf aan te
bieden op deze tiende verjaardag van
uw bevrijding. Wij Amerikanen zijn
er trots op daarin een aandeel te
hebben gehad. Wij zijn er trots op dat
onze soldaten schouder aan schouder
hebben gestreden met uw eigen ver
zetsstrijders en met onze Britse en
Canadese bondgenoten en zo de vrij
heid hebben hersteld in een van haar
oudste bolwerken."
Generaal Ridgway zei o.m.: „17
September 1944 luidden de geallieerde
operaties vanuit de lucht in Nederland
het begin van het einde in voor de
vijandelijke strijdkrachten, die dit dap
pere land bezet hielden. Te dien tijde had
ik de eer commandant te zijn van het
18th Airborne Corps. De geallieerde
luchtlandingstroepen schreven in deze
operatie een nieuw en schitterend hoofd
stuk in de annalen van de krijgsge
schiedenis. Gedurende de hevige ge
vechten, die op de landing volgden, wer
den zij intensief gesteund door leden
van de Nederlandse verzetsbeweging.
Deze loyale Nederlandse strijders wa
ren een levend voorbeeld van de beste
tradities van het Nederlandse volk."
Luitenant-generaal Gavin zegt in zijn
boodschap o.m. het volgende: „Ruim
tien jaar geleden landden de eerste ge
allieerde troepen per parachute op Ne
derlandse bodem. Het was voor ons
een Inspiratie in die tijd met het dap
pere Nederlandse volk verbonden te
zijn geweest en het is voor ons niet
minder inspirerend te constateren op
welk een schitterende wijze het zich
hersteld heeft sedert de oorlogsjaren".
Generaal Taylor telegrafeerde uit To
kio o.a.: „De parachutisten zullen steeds
de herinnering bewaren aan de hartelij
ke ontvangst die ons van de Nederland
se burgerbevolking ten deel viel en
aan de zeer doeltreffende hulp die deze
ons verleende in de strijd tegen de vij
and. Tijdens de zware gevechten, die op
de landingen volgden, betoonden de
Nederlanders zich loyale en nuttige
bondgenoten, zonder wier hulp het suc
ces van de campagne ernstig in gevaar
zou zijn gebracht."
/O! /Ot
HORIZONTAAL: 1. zuivelproduct, 4.
voorzetsel, 6. meisjesnaam, 7. omroep
vereniging, 10. rondhout, 12. Oosterse
titel, 15. uitroep, 16. soort gereedschap,
19. flink, 22. voorzetsel, 23. meisjesnaam,
24. pers. vnw„ 25. drank, 26. zuivelpro
duct, 27. en anderen (afk.), 29. titel
(afk.), 31. Fr. lidwoord, 32. uitroep, 33.
visgerei, 35. deel v. Nederland, 38. steen,
39. verstand, 41. deel v. h. hoofd,, 42.
land in Europa, 44. wederhelft, 45. deel
v. e. Fr. ontkenning, 46. heilige, 48. pl.
in Italië, 50. enkelspel, 52. godsdienst,
54. water in Frankrijk, 57. deel v. Span
je, 61. zangnoot, 62. voorzetsel, 63. een
beleg slaan, 67. papegaaienaam, 70. meis
jesnaam, 71. opdracht, 73. vulkaajiin-
houd, 76. de oudere (afk.), 78. geheel
de uwe (Lat. afk.), 79. berggeel, 81. uit
einde der spieren, 83. vr. munt, 85.
ongesloten, 86. Eng. titel, 87. algemeen
heersende gewoonte, 90. verbinding, 92.
de lezer heil (Lat. afk.), 94. voorzetsel,
95. zangnoot, 97. vogels, 98. primitief
vaartuig, 100. moede, 101. herkauwer,
103. keurtroep, 104. pers. vnw., 105. klein
kind, 108. vr. munt, 111. Chin, maat,
112. godin, 114. Fr. onbep. vnw., 115.
feestdos, 116. voegwoord, 117. gewicht
(afk.), 118. tegen
VERTICAAL: 2. jongensnaam, 3.
vaartuig, 5. familielid, 6. toestemming,
8. voorzetsel, 9. deel v. e. schip, 11.
lidwoord, 13. kleur, 14. de oudere (afk.),
16. bouwmateriaal, 17. gebogen, 18. in
houdsmaat, 19. draaien, 20. plant, 21.
ingedikt sap, 28. tijdperk, 30. beroep, 31.
wapen, 32. besloten erf bjj een boerde
rij, 34. zacht, 35. dierengeluid, 36. titel
(afk.), 37. voorzetsel, 38. drinkgerei, 40.
lidwoord, 43. titel (afk.), 44. plakmiddel,
45. windrichting (afk.), 47. vervoermid
del, 49. aanzien, 50. selenium (afk.), 51.
Fr. onbep. vnw., 53. inhoudsmaat (afk.),
55. vlaktemaat, 56. ontkenning, 58.
schenker, 59. soort onderwijs (afk.), 60.
Europeaan, 61. deel v. h. oog, 63. speel
goed, 64. inwendig orgaan, 65. bevel, 66.
Fr. voegwoord, 67. maanstand (afk.), 68.
pook, 69. aanzien, 72. Eng. voorzetsel,
74. heilige stier, 75. als eerder (afk.),
77. kledingstuk, 79. voorzetsel, 80. reus,
82. natuurkundeterm (afk.), 84. onder
het nodige voorbehoud (Lat. afk.), 85.
in orde, 86. kussenovertrek, 88. wond-
vocht, 89. elk, 91. wapen, 93. einde, 96.
deel v. e. trap, 99. heilige, 102. muziek
term, 104. pl. in België, 106. nachtvogel,
107. vogelproduct, 109. jongensnaam, 110.
waardebriefje, 112. als eerder (afk.),
113. landbouwwerktuig.
1. HolLander
2. EurOpeaan
3. ToeSpraak
4. Uitspraak
5. Ultimatum
6. ReiNiging
7. DiaGonaal
8. EenSklaps
9. RegLement
10. VerAdemen
11. EmbAllage
12. RusTeloos
HET UUR DER VERLOSSING SLAAT
89. Als versteent luistert Eric naar de verhalen van de rovers over het gevecht
tegen één enkele bereden krijger, die zij in het bos omsingeld hadden. Het
leidt geen twijfel. De eenzame, schrikwekkende krijger kan niemand anders
dan Svein Langtand geweest zijn. Afgezien van de deernis voor dit einde van
de reusachtige Sakser, begrijpt Eric echter ook, welke vérstrekkende gevol
gen deze ongelukkige samenloop van omstandigheden heeft. Immers, nu
kunnen Halfra en de anderen niet gewaarschuwd worden, zodat Geirfinn vrij
heid van handelen heeft. Het is nu maar de vraag, wat de sluwe oude Bohus-
laner zal gaan doen, als zijn krijgers niet terugkerenAls hij er zijn
metgezel naar vraagt, blijkt, clat het goud, dat de Bohuslaners bij zich hadden,
bestemd was voor Gandalv en de andere leenmannen, die Bohuslan hun steun
gegeven hadden. Eric lacht spottend. „Daar geloof ik niets van", gromt hij.
„Waarom blijft die koning van jullie dan achter en bouwt zichzelf een vesting,
als hij nog zulke goeie maatjes met Galdalv en de rest is? Neen, je koning
vertrouwt het niet en om er achter te komen, hoe de stemming op Tyrfing is,
stuurde hij jullie, om de klappen op te vangen, als het daar niet pluis mocht
zijn". „Dat zou een gemene streek zijn", antwoordt de Bohuslaner verontwaar
digd. „Dat is het ook wel", knikt Eric grimmig. De Bohuslaner staart peinzend
voor zich uit. Dan komt de aanvoerder van de roversbende met enkele van zijn
mannen op hen toe en de gevangenen worden de handen op de rug gebonden.
„Zeker is zeker", grijnst de hoofdman. „Als je verstandig was, gaf je ons wat
te eten", bijt Eric de kerel toe. „Dat kan de beloning, die je straks krijgt, gro
ter maken. En waarom gaan we niet op weg naar Yarl Berse?" De rover knijpt
sluw een oog dicht. „Zó gek ben ik niet. Ik heb eerst een paar mannetjes
naar die Yarl gestuurd om te vragen, of het wel waar is, wat je beweerde; als
het zo is, kunnen ze je komen halen. Slaap lekker, jongens!" Die boef is be
paald niet dom, denkt Eric spijtig, terwijl hij inmiddels aan zijn boeien peutert.
Al met al zie ik de toekomst donker in. Als zijn ruiters niet terug komen, zou
Geirfinn wel eens kunnen oprukken tegen Tyrfing. De krijger van Gripier, die
hij gevangen houdt, zal hem natuurlijk wel verteld hebben, dat Erwin daar is.
Bij een aanval op Tyrfing zal Branwen het spel wel zó weten te spelen, dat
Erwin zich aan het hoofd van de krijgers stelt, zogenaamd voor Noorwegen.
Als hij dan niet sneuvelt in het gevecht, valt hij Geirfinn in handen. Svein
is dood, Halfra en de anderen kunnen niet gewaarschuwd worden, en ik zit
hier. Als de rovers van Berse's burcht terug komen, sta ik voor leugenaar
en bungel het volgend ogenblik aan een boom. Terwijl hij koortsachtig
poogt zijn knellende boeien losser te maken, pijnigt Eric zich de hersens,
om een manier te vinden, waarop hij uit deze toestand kan geraken, maar
hoe meer hij er over nadenkt, hoe meer hij tot het besef komt, dat het wel
een wonder mag heten, als hij hier ooit nog levend vandaan komt.
Ja, we leren nog: Polen,
met de hoofdstad Warschau aan
de Weichsel. Maar wie de kaart
van Europa bekijkt, zal heel
wat moeite hebben, die namen
te vinden.
Wat is er van dat eens zo
katholieke Polen overgebleven?
De geschiedenis van Polen
is een lijdensweg!
Bij de laatste wereldoorlog
was het een der eerste slacht
offers van Hitier.
Later in die oorlog werd het
arme Polen tussen Duitsland en
Rusland platgedrukt en na de
oorlog verdeeld.
Van een zelfstandig Polen
is sinds dien geen sprake
meer.
De Weichsel heet thans Wis-
la, Warschau Warszawa en de
stad van de Poolse heilige Kra-
kau schrijft men thans Kra
kow.
Daar leefden negen eeuwen
geleden de heilige Stanislaus.
In het jaar 1072, zo zegt de
geschiedenis, was hij bisschop
van Krakau.
Een dapper, een heldhaftig
bisschop was hij.
Hij schrok er niet voor terug,
de strijd aan te binden tegen
de toen regerende heidense ko
ning van Polen.
Deze koning, Boleslaus ge
naamd, deed dan ook alles,
om bisschop Stanislaus het le
ven onaangenaam en onmoge
lijk te maken.
Alleen het feit, dat er vele
katholieken waren en dat Sta
nislaus bil zijn volgelingen
zeer bemind was, weerhield de
heidense koning in het begin,
de bisschop te doden.
Liever wilde hij hem op een
slinkse manier uit zijn omge
ving zien kwijt te raken.
En daarom daagde hij de
bisschop voor de raad van
rijksgroten, onder de beschul
diging, dat h(j zich een stuk
land had toegeëigend, zonder
er enige rechten op te hebben.
Met andere woorden, de
bisschop werd beschuldigd van
diefstal! Niets was minder
waar. De bisschop had voor
zijn kerk een stuk grond ge
kocht en dit betaald.
Maar jammer genoeg, hij
had geen bewijzen, dat hij be
taald had. Bovendien was de
man, van wie hij dat stuk grond
gekocht had, gestorven.
Wel waren er andere men
sen getuigen geweest van deze
verkoop, maar uit angst voor
de koning hielden die hun
mond.
Zo werd de zaak voor bis
schop Stanislaus een hopeloze.
Dat dacht men. Maar de
bisschop deed een voorstel.
„Binnen drie dagen zal ik de
verkoper van het land, een ze
kere Petrus hier voor het ge
recht brengen. Als dit gebeurt,
als dus de overledene her
leeft, zult ge mij dan geloven?"
Het voorstel van de bisschop
werd met spot en gelach
ontvangen. Maar Stanislaus
vertrouwde op Gods hulp. De
komende dagen bracht hij door
in boete en gebed. Toen ging
hij naar het graf van de ge
storvene en beval: „Petrus,
sta op uit het graf!"
Het wonder geschiedde. Pe
trus stond op uit zijn graf en
volgde de bisschop naar de
zaal van de rijksgroten. En
daar getuigde hij: „De bisschop
heeft mij de som gelds voor
de verkoop van het land uit
betaald!"
Groot was de schrik onder
alle aanwezigen. De uit de do
den opgewekte ging weer heen
vanwaar gekomen was. En
de koning? Ja, wat kon hij nu
anders doen, dan Stanislaus
in vrede te laten gaan. Maar
zijn haat tegen de bisschop
was er des te groter door ge
worden.
Hij besloot ten slotte zelf de
hand aan de bisschop te
slaan. Toen bisschop Stanis
laus in de kerk van de heilige
Michael het Heilig Misoffer op
droeg, sloop de koning naar
het altaar en voor de bisschop
wist wat er gebeurde, had de
koning hem de dodelijke stoot
toegebracht.
Zo stierf deze grote verde
diger van het katholieke ge
loof in Polen aan de voet van
het altaar.
Zijn laatste misoffer werd
zijn eigen levensoffer.
Stanislaus werd in Krakau
begraven en is altijd de pa
troon van het verdrukte en
vervolgde volk der Polen ge
bleven.
Zijn feestdag vieren we 7
Mei.
Neen, schrik maar niet. Dit
wordt geen griezelverhaal. Spo
ken bestaan niet. Alleen bijge
lovige mensen proberen elkaar
wijs te maken dat ze spoken
zien. Er.' over zulke bijgelovige
mensen vertelt deze geschie
denis, die zich jaren geleden
afspeelde in een klein dorpje
ergens in Frankrijk.
Daar werd op een avond plots
de stilte verstoord door een
luid geroep van „Brand....!
Brand
Van alle kanten kwamen de
mensen toegesneld. Waar de
brand was, hoefde niemand te
vragen. Uit de boerderij aan
het eind var.' de dorpsweg scho
ten de felle vlammen de avond
lucht in. Het was duidelijk te
zien: de boerderij was niet
meer te redden. Zelfs van de
inboedel bleef maar weinig
over. Maar goddank: de bewo
ners bleven gespaard; zelfs het
meeste vee was in veiligheid;
slechts een paar kippen warer.
in de brand omgekomen.
Natuurlijk kwamen er defti
ge heren, om een onderzoek in
te stellen naar de oorzaak van
de brand.
Maar er werd niets gevonden.
De dorpelingen bleven echter
over dit ongeluk praten.
De brand kon niet vanzelf
ontstaan zijn en dus fluisterde
mer.- al gauw:
„De boerderij is in brand ge
stoken. Hier is opzet in het
spel!"
Maar wie zou zo iets dan ge
daan hebben?
De dorpelingen praatten ver
der. En ook de boer praatte
mee. Nog niet zo lang geleden
had hij één zijner knechten
moeten ontslaan.
„O ja, die Jean!" zeiden de
mensen dadelijk. „Ja, die was
allesbehalve irj zijn schik toen
hij vertrekken moest!"
(Wordt vervolgd)
Nansen tijdens de Poolwinter.
Dagen, wekenlang zwierven
ze door die stille koude ijs-
wereld. Langzamerhand raak-
ook hun voedsel op. Op zo'n
lange tocht hadden ze niet ge
rekend. Ook voor de honden
was niet genoeg te eten meer.
Het kwam ten slotte zover,
dat de mannen enkele honden
moesten doden, om daarmee de
anderen te voeden. En nog
steeds gleden hun sleden over
de ijsmassa's terug naar het
zuiden.
Eindelijk, na maanden be
reikten ze de grens van het
vaste ijs. Voor hen was water,
waarin grote en kleir.e ijs
massa's ronddreven. Op een
van die schotsen moesten ze
zich nu mee laten voeren. Een
zeer gewaagde onderneming,
maar er bleef niets anders te
doen over. Soms stond zo'n ijs
schots op het punt van uiteen
te scheuren. Dan moesten de
mannen zo gauw ze konden o]
een andere schots over gaan.
Maar het lukte allemaal, zij
het ten koste van veel inspan
ning en moeite.
Zo bereikten de mannen
dan eindelijk de kust van een
eiland. Wat voor een eiland
het was en waar het zich be
vond, dat wisten ze niet. Maar
het was een stuk land, waar
ze ten minste iets beter gebor
gen waren voor de komende
winter, dan op de ijsschotsen.
Ja, de derde poolwinter stond
voor de deur.
De mannen bouwden een ijs-
hut en installeerden zich daar
zo goed mogelijk. Maanden van
kou, ellende en eenzaamheid
volgden.
„O, die lange slapeloze
nachten!" klaagde Nansen in
zijn dagboek. „Als men zich
van de ene zijde op de andere
wentelt en zijn voeten optrekt
om ze een weinig warm te ma
ken en men van kou en honger
niet slapen kan".
Het moeten werkelijk ver
schrikkelijke dagen geweest
zijn. En toch hielden deze
dapperen vol.
Ook deze derde poolwinter
kroop voorbij.
In Mei 1896 vervolgden de
twee mannen hun tocht. Nieu
we tegenslagen- volgden
maar... ons verhaal zou te
lang worden, om alles te ver
tellenmaaruiteindelijk
ontdekten ze een Engelse expe
ditie. Nu was het grote leed
geleden. In Augustus van dat
jaar bracht een Engelse boot
hen terug naar Noorwegen.
Groot was de vreugde toen Nan
sen en zijn metgezel daar be
houden aankwamen. Al die ja
ren had men niets meer van
hen en de Fram gehoord.
Nog groter werd dus die
vreugde, toen enige tijd later
ook de Fram terugkeerde.
Nansen en zijn dappere hel
pers kregen de roem die hun
toe kwam. Ook al hadden ze
de Noordpool niet bereikt, hun
verdiensten waren er niet min
der om. Ze hadden belangrijk
werk in dienst van de weten
schap gedaan.
Daarom zijn de namen van
deze mannen in de geschiede
nis bewaard gebleven.
Daarom is het goed om dit
jaar even te denken, aan de
leider van deze Noordpooltocht,
nu het 25 jaar geleden is, dat
hij stierf.
Na zijn terugkeer is Nansen
tot aan zijn dood hoogleraar te
Oslo geweest. Hij heeft ons drie
belangrijke boeken over zijn
tochten nagelaten en wel: „Op
sneeuwschoenen door Groen
land", „In r.acht en ijs", en
„De Noordpoolexpeditie".
Reusachtige ijsvelden in het Poolgebied.
Wij ontvingen enige nummers
van het „Algemeen tijdschrift
voor het Technisch onderwijs".
Het maandblad heeft ten doel,
op aantrekkelijke wijze belang
rijke artikelen te geven voor
alle leerlingen van de techni
sche scholen.
Het bijzondere van dit tijd
schrift is echter wel, dat iede
re school, een eigen naam aan
het blad mag geven en geheel
de beschikking krijgt over de
omslagpagina's. De voorpagina
wordt meestal gebruikt voor
een aardige omslagtekening en
op de andere pagina's komt
dan schoolnieuws, artikelen,
puzzles, bekroonde opstellen,
enz.
Iedere school, die meedoet,
krijgt dus niet zó maar een
blad maar een eigen school
krant. En dat er interessante
artikelen in staan waar het
technisch onderwijs en ieder
een, die er belangstelling voor
heeft zeker mee gebaat zijn,
moge blijken uit een van de
artikelen over het belangrijke
metaal Titanium, dat wij hier
grotendeels laten volgen.
Toen in 1947 Charles Yeager
met het Bell X S1 raket
vliegtuig de geluidsbarrière
doorbrak, verkondigden de ra
dio's en de kranten dit grote
nieuws over de ganse aardbol
en de mensheid stond even ver
baasd over zichzelf, omdat door
zijn vindingrijkheid de snelheid
van het geluid was geëvenaard
en zelfs overtroffen.
Inmiddels is de snelheid van
de vliegtuigen aanmerkelijk op
gevoerd en men durft reeds te
gaan spreken over snelheden
van ruim driemaal het geluid.
Bjj de stoute poging van Yea
ger wisten de ingewijden reeds,
dat de toekomst inderdaad nog
grotere snelheden kon brengen,
mits men bij de constructie van
dergelijke vliegtuigen een me
taal kon gebruiken, dat aan de
steeds stijgende wrijvingstem-
peraturen weerstand zou kun
nen bieden.
En daarmee was, na de ge
luidsbarrière een nieuwe bar
rière voor de vliegende mens
geboren: de hitte-barrière, ook
wel de warmte-muur genoemd.
De vernuftige mens staat voor
niets!
Oorspronkelijk dacht men,
dat de schokgolven, die zich bjj
het doorbreken van de geluids
barrière voordeden, niet te
overwinnen waren. Dit pro
bleem werd opgelost.
Bjj hoge snelheden, bijvoor
beeld van twee tot drie maal
de snelheid van het geluid, zul
len de vliegtuigen door de wrjj-
vingswarmte smelten.
Dit probleem zal men ook tot
een oplossing brengen.
Waarmee?
Met een nieuwe metaalsoort:
Titanium.
Het was, William Gregor, uit
Engeland,' die zich bijzonder
voor de natuurwetenschap in
teresseerde.
Bjj een van zijn onderzoekin
gen van de in Engeland voor
komende mineralen ontdekte
hij een zwart gekleurd zand.
B\j nader onderzoek bleek, dat
deze zandsoort magnetische ei
genschappen bezat, wat hoogst
eigenaardig mag worden ge
noemd. Door ziekte kon Gregor
helaas zijn onderzoekingen van
deze zar/dsoort niet verder door
zetten. En daarmee raakte, na
zijn dood, de vondst even in
het vergeetboek. Gregor ont
dekte het zwarte magnetische
zand in het jaar van de Fran
se Revolutie, 1789. De ontdek
ker van het uranium-oxyde, de
BerlUnse apotheker Klaproth,
kreeg enkele jaren nadien het
zand ter onderzoeking toege
stuurd en deze geleerde medi
cijnman was van mening, dat
in het zand een totaal nieuw
metaal zat.
Een metaal met zeer bijzon
dere eigenschappen; 'n mach
tig metaal, sterker dan staal.
De Berlijnse apotheker gaf
het een naam uit de Griekse
mythologie: Titaan.De Titanen
waren machtige strijders, die
met de goden kampten om de
vereldmacht.
Het gelukte Klaproth echte
niet om het nieuwe element ir
zuivere toestand vrij te maken.
Hiermee is men, na Klaproths
dood, de gehele 19e eeuw be
zig geweest, want de mensen
der wetenschap wisten, dat het
vrijmaken van titanium 'n gro-
Titanen, waar het metaal Titanium
naar genoemd is. (Illustratie uit
het „Algemeen Tijdschrift mor het
technisch onderwijs").
te stap vooruit meest beteke
nen. Dan komt omstreeks 1920
de naam van William Kroll in
de geschiedenis van het pas be
kende metaal te voorschijn.
Kroll slaagde er eindelijk in,
om met enorme installaties het
metaal in zuivere toestand te
produceren.
De hoeveelheid was klein, 't
resultaat groot ende prijs
ontzaglijk duur. Maar nu was
men pas in staat de belang
rijkste eigenschappen na te
gaan.
Laten wij jullie allereerst
de belangrijkste eigenschappen
vertellen en daarover zal je je
ongetwijfeld verbazen.
Titanium heeft een smeltpunt
van 1800 graden Celsius.
Dit is juist zo belangrijk voor
onze moderne luchtvaart. Jul
lie weten nu, dat bij hoge snel
heden de vliegtuigen moeten
smelten. Toen de Skyrocket in
1953 met een snelheid van 1600
tot 2100 kilometer per uur vloog,
steeg de temperatuur tot 250
graden Fahrenheit, hoewel de
thermometer buiten het vlieg
tuig 60 graden Fahrenheit
wees.
Men had voor deze tempera
tuurstijging, speciale koelinstal
laties aangebracht, anders zou
de piloot levend in zijn toestel
zijn verbrand en de machine
gesmolten.
Aluminium is niet bestand te
gen zulke hoge temperaturen.
Ook de koepels, van plexiglas
vervaardigd en de daken van
de cockpits komen in een vloei
bare toestand.
En nu steekt het element Ti
tanium zijn hoofd om 't hoekje
en dient zich als vervanger van
het aluminium en van het staal
aan.
(Slot volgt)
De eerste-steenlegging van
een huis gebeurt eigenlijk voor
de vorm. Meermalen wordt
er iets op vermeld met betrek
king tot de stichting van het
gebouw, maar een belangrijk
deel daarvan is de eerste
steen zeker niet. De werkelijke
eerste steen ligt diep onder de
grond.
IP
De dikzak, varken, is onge
veer twee maal zo lang als
hoog. Verdeel de lengte in
drieën, dan is de grootte van
kop en de stand van voorpo
ten gevonden. De buiklijn komt
nogal dicht bij de grond. Let
op het bekende krulstaartje.
Bovenaan een aparte afbeel
ding van een varken, dat aan
zijn staart gevat wordt. Pro
beer het maar eens te schet
sen.
