Kleuteronderwij s
onderwerp van
nieuwe kritiek
HAKEN EN OGEN BIJ
DE INVOERING VAN
NIEUWE SPELLING
CALTEX bestaat vijftig jaar
Tussen neus en lippen
De eerste
Peetmoeder van Bintje.
Mannequins
bij autobotsing
gewond
Hcrdenking van
Kardinaal De Jong
Verduistering
van een ton
8
Kamers moeten nog beslissen over
toepassing in eigen stukken
Van bedrijfje met vier man personeel
tot miljoenenconcern
Dodelijk ongeval
in Beverwijk
Auto waarheen is uw vlucht?
J
km.
V..
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1955
PAGINA
Academische zitting
te Nijmegen
Er geen cent beter
van geworden
Nationale novene ter ere
van de KI. H. Theresia
PRIJS PER FLES F 4.90
O., K. en W. doet
z'n best
TOONKU'NSTENAARS-
WiR'EINrOING 80 jaar
Galaconcert in Den Haag
Geen oliepijpleiding
van Rotterdam naar
het Ruhrgebied
Bejaarde tuinder door
auto gegrepen
Mevr. B. Pebesma-
Jansma
Brand in aardewerk
fabriek te Workum
Communisten niet in
ons land toegelaten
(Van onze parlementaire redacteur)
De heer Peters, die woensdag als
tweede deskundige in de K.V.P.-
Tweede-Kamerfractie over de kleuter-
onderwijswet heeft gesproken, ge
bruikte daarbij het beeld van een
mooie vrouw, die echter het ernstige
schoonheidsgebrek vertoont dat zij
loens is. Zo erg vond hij de gebreken
die aan de wet kleven, die hij op
zichzelf sociaal onmisbaar noemde.
De vergoedingsregeling die afhanke
lijk wordt gesteld van leerlingentota-
Zoals bekend is, lag het in het voor
nemen dat de katholieke universiteit een
academische zitting zou houden ter ge
legenheid van het overlijden van Z. Em.
Kardinaal De Jong.
Thans is besloten, dat op vrijdag 23
september a.s. mgr. prof. dr. R. Post,
voorzitter van de raad van bestuur van
de St. Radboudstichting, in een plech
tige academische zitting een herden
kingsrede zal uitspreken. In de morgen
van 23 september zal Z. H. Exc. mgr.
W. Mutsaerts, bisschop van 's-Hertogen-
bosch, in de Sint Jozefkerk aan het
Keizer-Karelplein een pontificale re
quiemmis opdragen voor de zielerust van
de Kardinaal. In aansluiting daarop zal
dan in de aula van de Wilhelminasingel
de academische zitting worden gehouden
(Van onze correspondent)
Voor de Leeuwarder rechtbank hoor
de woensdag de veertig-jarige kassier
van de Boerenleenbank te Gerkeskloos-
ter twee jaar gevangenisstraf met af
trek tegen zich eisen wegens verduis
tering van een bedrag van bijna hon
derdduizend gulden en valsheid in ge
schrifte.
In juni werd bij een plotselinge con
trole een tekort ontdekt van 98.186.69
en daarmee kwam een merkwaardig
verhaal aan het licht. Het geld bleek
namelijk te zijn verdwenen door toe
doen van de verdachte, die er echter
zelf geen cent beter van is geworden.
Hij heeft jarenlang gelden van de bank
in crediet verstrekt zonder medeweten
van het bestuur van de bank en blijk
baar zonder al te nauwkeurig na te gaan
aan wie hij de gelden verstrekte. Ver
dachte begon tenslotte te speculeren om
de gaten te dichten. Om aan ontdekking
te ontkomen begon hij bovendien in de
boeken te knoeien. Hij vervalste een
cheque waarop hij een bedrag van
f 1.000 veranderde in 51.000.
Uitspraak 28 september.
De Zusters Carmelitessen te Egmond
a. d. Hoef verzoeken ons om plaat
sing van het volgende:
Als wij in deze novene-dagen op 30
sept. de sterfdag herdenken van de
kleine H. Theresia, dan komen ons van
zelf haar woorden en raadgevingen in
de geest. Als in die laatste maanden
van haar leven haar zusters haar vroe
gen: „Als gij in de hemel zult zijn, zult
ge op ons neerzien, nietwaar", kregen
zij ten antwoord: „O neen, dat niet, ik
zal tot u afdalen".
Ja, nog steeds dgalt zij tot ons af;
fu ,eens als een engel van vrede, om
i gezinnen waar de vrede en het
geluk verstoord zijn, deze te herstellen,
dan weer om troost en bemoediging te
brengen aan hen, die gedrukt gaan on
der zof2 ®.n alsook om genezing
en verlichting te brengen aan hen, die
lijden, of geduld en berusting als dit
tot groter welzijn strekt en kracht en
lijdensmoed voor de vervolgden; ofwel
raad en bijstand aan allen, die werken
aan de uitbreiding van het Godsrijk op
aarde.
Maar de voorwaarde, die vereist wordt
om haar te doen afdalen, is een onbe
grensd vertrouwen. Dit is het enige,
maar dan ook absoluut noodzakelijke.
Op aansporing van de F- Vader bidden
wij in deze novene voor de vrede on
der de volkeren en de bekering van
Rusland. Bij deze algemene intentie kan
een ieder zijn persoonlijke intenties
vormen en deze inzenden, welke dan
geplaatst worden bij de beeltenis en
r Mkwieën van de heilige in het koor
der zusters, die gedurende de novene
hun gebed en offer, hun boete en wer
ken aan God opdragen voor de aanbe
volen intenties.
Op aanvraag worden gaarne novene
plaatjes toegezonden, evenwel wordt zo
mogelijk een kleine vergoeding gaarne
dankbaar aanvaard. (Gironummer
89730)
len, waarbij weer met overschrij
dingsgetallen wordt gewerkt, gaf hem
deze weinig vleiende kwalificatie in
de mond. Nergens in het systeem
van ons onderwijs is zo iets bekend,
aldus de heer Peters.
Tegenover de argumenten van de
minister, dat bij het gebrek aan leer
krachten oen schaal van 40 leerlingen
per klas onontkoombaar is, stelde de
katholieke woordvoerder, dat de leid
sters zo'n klas eenvoudig niet aan kun
nen en dat dus de effectiviteit van het
kleuteronderwijs hierdoor zoek raakt.
Hij vroeg, waarom wij niet met een
streefgeval van b.v. 30 zouden kunnen
werken en wilde deze zaak door de
afdeling research van het ministerie la
ten onderzoeken. Kleuterscholen op
kleine plaatsjes zouden gedoemd zijn
te verdwijnen onder dit ijzeren regime.
Mevrouw Heroma-Meilink (PvdA) nam
een zelfde standpunt in.
De heer Peters bracht nog de kosten
van het kleuteronderwijs ter sprake,
die op 53 miljoen begroot worden
(ongeveer de helft wordt volgens de
bestaande regeling reeds in de vorm
van gemeentelijke en provinciale sub
sidies verstrekt). Hij betoogde, dat er
scheve verhoudingen ontstaan, wan
neer nota bene volgens een ver
ouderd stelsel van gemeenteclassifica
tie nog een betaling van schoolgeld
wordt gevraagd voor dit onderwijs,
waar bijna niemand aan ontkomt. Men
moet minder dan 45.50 verdienen in
een grote stad, om van de betaling
van 12.— per jaar te worden vrij
gesteld. Het kleuteronderwijs zou dan
2y2 miljoen meer gaan opbrengen dan
de gehele rest van het onderwijs bij
elkaar.
Hij wees er voorts op, dat niet het
openbare onderwijs, maar het bijzon
dere aan het kortste eind trekt wan
neer het erom gaat wie de zwaarste
offers moet opbrengen bij stichting. Dat
er voor het openbare onderwijs een
extra rem is in de vorm van goed
keuring door de gemeenteraad op grond
van ligging van de school, vond hij
geen argument. De baan is volkomen
veilig. De chauffeur hoeft de remmen
helemaal niet té gebruiken, al zijn zij
gemonteerd. Dit ter geruststelling van
mevr. Fortanier-de Wit (WD) die dit
beeld het eerst had gebruikt. De Lim
burger ging er in dezelfde trant op
door. Hij heeft een amendement inge
diend om de positie van het bijzonder
onderwijs te verbeteren.
Van vele zijden heeft dr. Mol (KVP)
bijval ondervonden van onderwjjs-
experts na hetgeen hij als medicus over
de zwakke psychologische en paedago-
gische zijde van ons onderwijs had ge
zegd en waarbij vooral zijn bezorgdheid
voor de uitvoering van deze wet was
gebleken.
Advertentie
H. WILDMANN
Ce nieuwe Oostenrijkse gezant in Ne
derland, die woensdag zijn geloofs-
b'ieven heeft aangeboden aan H. M.
de Koningin.
SHIPPED BY
PALOMINO VERGARA
JEREZ DE LA FRONTERA
SPAIN
Uitsluitend verkrijgbaar bij uw
wijnhandelaar slijter
IMP WED G. OUD PZN ft CO. HAARLEM
V<
Lit is Bambi, een hertenjong, dat in het voorjaar verlaten in de bossen van
het landgoed „Pijnenburg" bij Den Dolder werd gevonden. De baby is nu, dank
zij de goede zorgen van jachtopziener Van der Schagt en zijn huisgenoten, een
opgroeiend reekalfje geworden, dat het best met zijn verzorgers en de hond
„Duc" kan vinden.
(Van onze Haagse redactie)
De Caltex Petroleum Maatschappij
(Nederland) N.V. viert deze maand
het vijftigjarig bestaan. In deze vijf
tig jaar is de maatschappij uitge
groeid van een bedrijfje, waarvan de
eerste afnemer in Nederland de
Haagse gasfabriek w- tot het huid-
dige miljoenenconcern. De maat
schappij werd 29 september 1905 op
gericht onder de naam Continental
Petroleum Company, met als zetel
de stad Antwerpen. Van deze stad
werd aan Nederlandse afnemers ge
leverd. Het duurde tot 1911, voor de
maatschappij er toe over ging, een
eigen kantoor in Rotterdam te stich
ten. Een eenvoudig kantoortje werd
ingericht, waar werk was voor vier
mensen. Wel een verschil met de hui
dige situatie, nu Caltex ruim 1700 man
in dienst heeft.
Tot 1928 bleef Caltex in Rotterdam
gehuisvest. Wel waren reeds enkele
malen grotere panden in gebruik ge
nomen, maar het gemis aan een groot
hoofdkantoor deed zich blijvend gevoe
len. Dit hoofdkantoor werd gevonden in
Den Haag in de 2e Adelheidstraat In dit
jaar kwam de Continental Petroleum
Company, zoals de Caltex toen nog
steeds heette, geheel los van België
te staan. De Maatschappij groeide
voortvarend. Toen kwam de tweede we
reldoorlog en daarmee de teruggang
van het bedrijf. Opslagplaatsen werden
door brand vernield, het hoofdkantoor
in het Bezuldenhout werd gebombar
deerd, depots werden zwaar bescha
digd. Na de oorlog, toen de maatschap
pij reeds enkele jaren onder de naam
The Texas Company werkte, werden
de zaken weer energiek aangepakt. 1
januari 1947 ontstond de nieuwe naam,
samengesteld uit enkele letters van
de moedermaatschappijen, n.l. de Stan
dard Oil Company of California en The
Texas Company. In totaal was de nieu
we maatschappij in 67 landen buiten
Amerika gevestigd. Een eigen moder
ne raffinaderij in Nederland werd op
gericht. In mei 1950 werd de Caltex-
raffinaderij in Pernis geopend. Moge-
Hjkneden tot de export van petroleum
v. erden hierdoor geopend.
De Caltex-maatschappijen in ons land
bestaan thans uit de Caltex Petroleum
Maatschappij (Nederland) N.V., die de
verkooporganisatie, de inkooporganisa
tie en de raffinaderij omvat, de N.V.
Caltex Pacific Petroleum Maatschappij
Dure speer
Toen een visser aan
de kust van Florida ten
langeleste een formida
bele haai aan zijn speer
had weten te prikken,
werd het beest zo ra
zend, dat hij de goeie
man drie kilometer ver
de zee in sleepte. De vis
ser verklaarde later, dot
h 2,c^ liever vast had
Gehouden dan zijn speer
e hebben verloren. Hij
terug naar zijn
rtadat de speerpunt
Uit de kop Tandde haai bUk ZiJv &L f- nu ee™aal blijven vlie-
was losgeraakt aparte kooien dicht bij gen", zei hij, „daar is
elkaar geplaatst. Als zij niets aan te doen",
voldoende bevriend zijn
geraakt zullen zij alle
maal in een kooi komen.
Televisie-telefoon
Een uitvinding, waarvan
delnt0kZ:^ZrS^htS De'n^uZorn beeft al
vtnm.p.liik een Jf.vriendschap gesloten met
Vogelfluitjes
Een in New York woon
achtige ondernemende
h r.r olifanten geven tenve-w»» handelaar in vogelfluitjes
10 l dat zij de rhinoceros wel heeft een pakketje met
aardig vinden, aldus de zijn producten naar het
directie. De leeuw is nog Kremlin gezonden. Bij
tt f an-namn* maar een welp en zal wijze van geschenk. Han-
ltreZ Znm vTdZ t»el vriendelijk blijven delaar Hastings, een oud-
heeft de naam „video- vom. medebewoners oorlogsvlieger, die vroe-
JnJkreaen Men als opgroeit. Hij heeft ger rekenmachines ver
kan de ^preEpartner al J?°j?
kan ae yej> „harmnio knipt naar de olifanten.
namelijk een uitvinding', dEteckel 'en twee jonge
kaar 8™ olifanten geven tekenen.
terwijl ze om de beurt
praten, is dezer dagen in
San Francisco gedemon-
zien op een schermpje
van 25 c.M. De telefonisch
opgeroepene wordt zicht
baar zodra hij of zij
de hoorn van de haak omgeving vm dg Amgri
kocht, maar op vogelfluit
jes is overgestapt, omdat
hij daar meer brood in
Went wel zag, zei, dat zijn gebaar
mede geïnspireerd was ter
De Duitsers, die in de bevordering van het „we-
ngeving van de Ameri- veldbegrip". Vogels spre-
neemt. Behalve het te te- kaanse luchtbases in Duits- ken een internationale
foontoestel maken een land wonen, moeten maar taal, meent hij, en na Ge
scherm en een televisie- wennen aan het gierend nève leek 't moment voor
camera deel van de ap- geluid van de overvlie- een dergelijk geschenk bij-
paratuur uit. De video- gende straaljagers, aldus zonder geschikt. Ook wil
phone werd ontwikkeld een mededeling van ko- hij er achter komen of de
door het Kay-laborato- lonel James O. Beek- Russen gevoel voor humor
rium in San Diego in with, de superieur van bezitten. „Stel u eens voor
samenwerking met de de straaljager-piloten. Het wat de reactie zou zijn op
laboratoria van Bell Te- protest van honderden be- een Politbureauvergade-
lephone. woner.s rond de bases ring als Boelganin plotse-
heeft dus niet mogen ba- ling op een van mijn vo-
Experiment fen. In de komende win- gelfluitjes zou gaan bla-
De fkirectie van de ter, aldus de kolonel, zal zen of wanneer Malen-
West-Berlijnse dierentuin het lawaai nog toenemen, kof tijdens een agressieve
wil een teckel, een rhi- maar dan zullen in ver- toespraak van Molotov
noceros, een leeuw en band met de weersgesteld- plotseling het vertrek met
twee olifanten in een heid de meeste ramen wel lieve vogelfluitjes zou
kooi zetten. Op het ogen- gesloten zijn. „We moeten gaan vullen!....
en de N.V. Nederlandse Pacific Tank
vaart Maatschappij.
Van welk belang voor de Nederland
se industrie de jubilerende maatschap
pij is, wordt duidelijk als men weet,
dat in de raffinaderij een bedrag van
meer dan 110 miljoen gulden is ge
ïnvesteerd. Nieuwe installaties, die hier
binnenkort zullen worden aangebracht,
vergen nogmaals een uitgave van 30
miljoen gulden. Aan orders op de Ne
derlandse markt werden in de jaren
1951 tot en met 1954 een bedrag van
90 miljoen gulden besteed. De vloot
van de maatschappij kostte in deze
zelfde periode bijna 16 miljoen gulden.
Naast al deze enorme uitgaven heeft
de Caltex thans nog een order ge-
plaats bij Wilton-Fijenoord voor de
bouw van een tanker van 32.500 ton.
Het jubileum van Caltex zal deze
gehele maand worden gevierd. Een
voorproefje hiervan kregen ir. E. H.
Berkhuysen, directeur van het gemeen
telijk gasbedrijf van Den Haag, toen hij
woensdagmiddag als zijnd de direc
teur van het eerste bedrijf in Neder
land, dat producten van de Caltex af
nam, een fraai geschenk in ontvangst
mocht nemen en dr. G. J. Lammers en
jhr. W. Boreel, resp. directeur van de
Rijksvoorlichtingsdienst en directeur
van de A.N.V.V., die een copie ont
vingen van de film „Land beneden de
zeespiegel", welke film in opdracht van
de Calte; is vervaardigd. 29 september
is de jubileumreceptie in de Witte
Sociëteit in Den Haag. Voor de dealers
in het gehele land zullen vijftien feest
avonden worden gehouden. Namens het
personeel werd dezer dagen een gips-
ontwerp aangeboden van een beeld
houwwerk van Titus Leeser. Dit beeld,
in brons gegoten, zal een plaats krijgen
in het aanbouw zijnde nieuwe Caltex-
gebouw.
De Koninklijke Nederlandse Toon
kunstenaars-vereniging zal op zaterdag
17 september in Den Haag haar 80-jarig
bestaan herdenken.
De vereniging werd in 1875 door
enkele musici, zoals G. A. Heinze, W.
F. G. Nicolaï. Richard Hol en W.
Stumpff opgericht met als voornaam
ste doel: het uitvoeren van Nederlandse
composities en het optreden van Ne
derlandse solisten te bevorderen. De
vereniging organiseerde daartoe concer
ten en verleende opdrachten. Ook op
het terrein van het muziekonderwijs
was de K.N.T.V. actief; zij stelde mu-
ziek-examens in, die in 1935 overgingen
in de staatsexamens voor muziek. Een
ondersteuningsfonds werd gevormd,
waaruit uitkeringen konden worden ge
daan aan de meest behoeftige musici.
Na de oorlog heeft de K.N.T.V. het
initiatief genomen tot het in het leven
roepen van de Nederlandse Toonkun-
stenaarsraad, waarin alle organisaties
van toonkunstenaars in ons land zijn
verenigd. De raad richtte een algemeen
register van erkende Nederlandse toon
kunstenaars in, ter voorbereiding van
een wet op de beroepsbescherming,
waarvan het ontwerp verleden jaar aan
de minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen werd aangeboden.
Het 80-jarig bestaan van de vereni
ging zal zaterdag worden gevierd met
een orgelconcert in de Grote Kerk te
Den Haag, te geven door de orga
nist Adr. Engels, alsmede met een
galaconcert in het Gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen aldaar, dat
de verertiging wordt aangeboden door
het Residentie-orkest. Het galaconcert
wordt geopend met een eerste uitvoe
ring van een speciaal voor deze ge
legenheid door dr. Anthon van der
Horst geschreven compositie „Diver
timento pittorale per orchestra".
Op zondag 18 september wordt in
het Kurhaus te Scheveningen de jaar
vergadering van de K.N.T.V. gehou
den.
De plannen, om een oliepijpleiding
aan te leggen van Rotterdam naar het
Ruhrgebied, zijn als onpractisch terzijde
gelegd, aldus wordt vernomen. De
moeilijkheden bestonden hoofdzakelijk
uit problemen, verbonden met de grens
overgang van deze pijpleiding en met
de ongeschiktheid van sommige terrei
nen in Nederland, waar de leiding
doorheen moest lopen.
De Standard Oil, de Shell en Duitse
firma's bestuderen thans een plan voor
een pijpleiding van Wilhelmshaven aan
de Duitse Noordzeekust naar de Ruhr.
(Van onze Haagse redacteur)
Met de invoering van de nieuwe spel
ling is de overheid thans zover gevor
derd, dat de richtlijnen voor de toepas
sing van deze spelling nu aan de depar
tementen verzonden zijn. De populaire
toelichting op de nieuwe spelling een
hoekje van circa dertig bladzijden, ge
schreven door dr. H. E. Buiskool
zal in de loop van de volgende week
verschijnen.
Dat de overheid feitelijk nog niet aan
het gebruiken van de nieuwe spelling
toe is gekomen, kan bijvoorbeeld blij
ken uit het feit, dat een zo pas versche
nen officieel antwoord van de ministers
Algera en Zijlstra op vragen uit de Ka
mer nog niet de richtlijnen van O., K.
en W. volgt.
Op het ministerie van minister
Cals zelf doet men zijn best. Zo vindt
men in de Memorie van Toelichting bij
het deze week afgekomen wetsontwerp
voor de subsidieregeling van de bij
zondere universiteiten de namen der
maanden inderdaad niet meer met een
hoofdletter geschreven. Men heeft ech
ter nog wel met kinderziekten te kam
pen: bij ditzelfde wetsontwerp is in de
datering van de Koninklijke Boodschap
september nog v>l met een hoofdlet
ter geschreven.
Op het terrein van de Kamerstukken
liggen er trouwens nog wel meer voet
angels en klemmen. De zo pas op het
wetsontwerp tot regeling van het kleu
teronderwijs ingediende amendemen
ten zijn in de oude spelling gesteld.
Dit sluit aan bij het wetsontwerp zelf,
dat tenslotte van voor september da
teert en dus ook de oude spelling volgt.
Maar hoe moet het gaan wanneer dit
wetsontwerp straks wet wordt en in het
Staatsblad komt?
Aan de voorschriften voor de open
bare lichamen zijn de Kamers niet
gebonden. Zij zullen zelf nog moeten
beslissen of en hoe ze de nieuwe spel
ling gaan volgen. Het lijkt in de rede
te liggen, dat de Staten-Generaal zich
zullen aansluiten bij de regeling, welke
voor de ambtenaren geldt, maar van
zelfsprekend is dit niet. Men zou al een
heel rare figuur krijgen als de Tweede
Kamer een wetsontwerp in de nieuwe
spelling ging amenderen in de oude
spelling, doch voor de Eerste Kamer,
die toch geen recht van amendement
heeft, ligt de zaak anders. Toen des
tijds de spelling-Marchant met o.m. de
afschaffing van de vierde naamvals-n
er door kwam, heeft de Tweede Kamer
zich hierbij aangesloten, doch de Eer
ste Kamer heeft er zich lange tijd niets
van aan getrokken. Zij reageerde op
een Memorie van Toelichting in de
toenmaals nieuwe spelling onverstoor
baar met een Voorlopig Verslag in de
oude spelling. Men is hier alleen van
afgestapt omdat het voor de Stenogra
fische Dienst op de duur te lastig werd
in de Eerste Kamer met een andere
spelling te werken dan in de Tweede.
Uit een en ander blijkt wel, dat er
aan de practische doorvoering van de
nieuwe spelling nog enige haken en
ogen zitten.
Hedenmorgen rond negen uur is de
77-jarige tuinder J. Stam, wonende aan
de Hoflanderweg te Beverwijk, toen hij
op de fiets uit het Notwegje van Oos-
terwijk kwam, op de Hoflanderweg te
Beverwijk ter hoogte van perceel 220
door de uit de richting Beverwijk ko
mende automobilist J. de B. aangereden
en vrijwel op slag gedood.
De automobilist, die de niet op het
verkeer lettende oude man wilde ontwij
ken, remde krachtig, maar wist een aan
rijding niet te voorkomen. Door het
remmen gleed de wagen van de weg af,
kwam tegenover perceel 119b tegen het
hek terecht en werd zeer zwaar bescha
digd. De heer J. Stam, die van zijn tuin
tje kwam, waar hij groenten had ge
haald, is boven op de auto terecht ge
komen en vandaar tegen de straat ge
smakt. Kort daarna overleed hij. Een
priester heeft hem nog het H. Oliesel
toegediend. Zijn rijwiel werd vrijwel
geheel vernield.
De dertienjarige H. Koopman is bij
het roeien op het Zwarte Water, nabij
Zwolle, door nog niet opgehelderde oor
zaak uit de boot gevallen en verdronken.
De politie heeft later het stoffelijk over
schot geborgen.
De eerste schooldag hoort
precies bij de cyclus van
een mensenleven als de eer
ste tand, trouwen, jubileren
en op pensioen gesteld wor
den. Alleen er wordt niet
zó veel aandacht aan be
steed. Er komen geen bloe
men en geen toespraken aan
te pas, maar meestal
slechts tranen en vermanende woorden.
Niettemin is de dag van beslissende
betekenis. Nietwaar, de intrede van
de pas beginnende mens in de merk
waardige coterie, die wij gewend zijn
„maatschappij" te noemen, is bepaald
een gebeurtenis. Ik moet eerlijk beken
nen dat ik haar wat mij betreft soms
wel eens zie als een bijzonder onbe
zonnen daad. Er zijn dagen in mijn
leven dat ik zou willen dat mijn we
reldje maar weer de begrenzingen
van de box. waarin ik destijds placht
rond te dartelen, had. Maar een mens
kan nu eenmaal hoogstens met enige
kans op succes verlangen naar zijn
dood, niet echter, naar zijn geboorte.
Wat ik u echter maar vertellen wil
de is dat mijn neefje Frits laatst voor
het eerst naar school is gegaan: naar
de gróte natuurlijk. Nu had iedereen
in zijn omgeving die dag met vrees
zien naderen. Want Frits heeft zich
ontwikkeld als een bijzonder gevoelig
manneke, dat bij elke confrontatie met
wat hij nog niet kent in tranen joleegt
uit te barsten. En zo'n bar verschijnsel
als de school, wel, dat kón nooit goed
gaan.
Frits werd dus die dag door een
zenuwachtig bezorgde moeder en een
geforceerd jolige zus naar het schavot
geleid. Ondanks alles hield het kereltje
zich best. Hij zag wat witjes, maar hij
liet zich gewillig zoenen en vervol
gens het gebouw in duwen.
Die middag kwam Frits tot verras
sing van iedereen met een zonderlinge
vastberadenheid thuis. Hij leek in het
geheel niet geteisterd door de gebeur
tenissen van de dag.
„Hoe was het op school?" vroeg zijn
moeder, kommervol toch.
Maar het manneke antwoordde met
nauwelijks verborgen fierheid:
„O goed, ik ben de eerste van de
klas."
inds de eerste auto in de 19e eeuw
V de wegen onveilig begon te maken
CJ en de bestuurders van deze „dui
velse" voertuigen soms met levensge
vaar aan de woedende dorpelingen
moesten ontsnappen, is er wel heel wat
veranderd in de autowereld. Oorspron
kelijk was men helemaal niet zo bijster
enthousiast over de automobiel, zodat
het heel gewoon was dat men eerst een
man met een rode vlag zag verschij
nen en dan pas de auto! De tijd van de
man met de rode vlag is echter lang
voorbij en de auto is een onmisbaar on
derdeel van het leven op aarde gewor
den. Iedere ontwikkeling is heden on
denkbaar zonder het gebruik van de
auto.
Twee wereldoorlogen zijn van invloed
op de auto geweest. De eerste gaf een
technische verbetering van de auto te
zien, waardoor het aantal auto's snel
begonnen te stijgen. Na de tweede we
reldoorlog ging het opnieuw snel voor
uit. Vergeleken met voor de oorlog is
het aantal auto's over de wereld ver
dubbeld en het ziet er niet naar uit dat
de bijna loodrechte stijging van het we
reldautopark een einde zal nemen. In
tegendeel als de onontwikkelde gebie
den van de aarde aan hun opbouw gaan
beginnen is het bijna zeker dat het aan
tal auto's nog sneller zal toenemen. Een
klein voorteken is het dan ook dat wij
voor de eerste maal in. de geschiedenis
dit jaar een Chinese automobiel zullen
zien verschijnenAlleen de directe be
hoefte van China aan auto's wordt reeds
geraamd op 2025 miljoen stuks! Het
einde van de zegetocht van de auto is
dus voorlopig niet in zicht en vermoe
delijk zullen wij dit jaar nog ver over
de 90 miljoen auto's heen komen. Eind
1954 reden er op de wereld totaal ca.
87 miljoen auto's van allerlei soort
(excl. de militaire auto's). Van dit aan-
90
Hel totaal aantal in gebruik zijnde
autoï.vrachlautoS en aufooussen
over de wereld
87mili
80
70-
60-
50-
40-
30'
20'
10-
n
J 1914 1927 -31 1939 1948 1954
Imillioen Bpq
-m evrouw B. Pebesma-
Jansma uit Marssum
L fJ- geloofde zelf niet, dat
het helemaal klopte, maar in
Franeker hadden de organisato
ren van de Agrarische dagen,
die daar tot en met Zaterdag
gehouden worden, uitgemaakt,
dat het aardappelras „Bintje"
dat voor export zeer gewild is
en ons land. elk jaar miljoe
nen aan deviezen in het laatje
brengt, precies een halve eeuw
oud was. Dies zat mevrouw
Pebesma-Jansma woensdag
avond bij een revue, die in
verband daarmee gehouden
werd. Het lijkt allemaal wat
vreemd, want wat kan een
vrouw nu te maken hebben met
een aardappelras. Ze zou nor
maal gesproken alleen met
aardappels te doen hebben te
gen etenstijd, maar met een
aardappelras?
Dat zit allemaal zo: vijftig
jaar geleden, of om volgens
mevrouw Pebesma precies te
zijn: 51 jaar geleden zat me
vrouw Pebesma toen nog als
het schoolmeisje Bintje Jans
ma in de klas van meester K.
L. de Vries te Suameer bij
Bergum. Die meester De Vries
was een merkwaardig man, die
in zijn vrije tijd niets anders
deed dan nieuwe aardappelrassen kweken in de tuin rond de school.
Hij kweekte in de loop der jaren tientallen rassen en dat betekende toen
nogal wat, want dit vond men in het algemeen nogal overbodig. De oude
deden het goed en diesvonden sommigen die hobby van de Suameerster
onderwijzer merkwaardig. Hoe dat ook zij: lezen, schrijven en aardrijks
kunde konden, hoewel meester De Vries een toegewijd onderwijzer was
toch niet zo zijn interesse vasthouden als de aardappels. Hij kweekte
zijn piepers niet alleen in de schooltuin, maar zelfs in de klas in bloem
potten, die hij in de vensterbanken zette. Aardappelen van de nieuwe
oogst stonden iedere herfst weer in de klas bij de kachel te drogen.
Ook nog op een andere manier raakte de school bij de aardappel
kwekerij van die schoolmeester betrokken. Telkens als die meester een
nieuw ras had gekweekt, moest dat ook een naam hebben. Eerst ver
noemde hij Christiaan de Wet, daarna zijn negen kinderen, maar ten
slotte begon hij de nieuwe rassen de namen te geven van zijn meest
vlijtige leerlingen. Die leerlingen werden dus niet alleen ingeschakeld
bij het poten, wieden en rooien van de piepers. In 1904 vond meester
De Vries weer een nieuw ras in een van zijn bloempotten en laat nu
net die Bintje Jansma het beste zijn in rekenen en bord schoonvegen.
Dies werd de nieuwe aardappel Bintje genoemd. Doch niemand wilde
die pieper eten. Voor vroege aardappelen waren ze te laat, voor de
fabrieken niet geschikt en voor de binnenlandse consumptie niet bloe
mig genoeg. Het Bintje werd vergeten en meester De Vries liet het bij
de laatste manden van deze soort, die 'hij weggaf.
Bintje Jansma werd Bintje Pebesma-Jansma, ze werd moeder en de
hele geschiedenis zou wellicht vergeten zijn, als niet het Bintje later was
ontdekt ergens in de Betuwe onder een andere naam: „Gelderse muis".
Die aardappel was zeer gewild in Frankrijk en België en zo werd
het Bintje voor de tweede maal ontdekt. Het leeuwendeel van de
exportaardappel bestaat uit Bintjes, ze gaan de hele wereic, over
Meester De Vries rust reeds lang op het kerkhof van Suameer. Al zijn
andere rassen zijn bijna al vergeten, alleen dat ene, dat, terwijl hij
enkele honderden guldens kreeg voor zijn pionierswerk, nu miljoenen
opbrengt.
En, Bintje Pebesma-Jansma is nu grootmoeder. Ze woont in Mars
sum. Niemand ziet dat zo, maar zij is de peetmoeder van deze beroemde
aardappel, waarvan woensdag in Franeker de historie nog eens werd
opgehaald. Men heeft de peetmoeder van die aardappel daarbij kenne
lijk niet vergeten. Overigens praat die peetmoeder niet over Bintjes,
want ze lust ze zeer beslist niet.
tal neemt de personenauto de grootste
plaats in, want in totaal zijn er ca. 65
miljoen in gebruik. Van alle landen is
het Amerika waar de auto de grootste
plaats inneemt, want daar rijden liefst
ca. 64 miljoen auto's van allerlei soort
rond!
De autofabrieken hebben dan ook druk
werk en jaarlijks geven zij de wereld
dan ook ca. 11 miljoen nieuwe auto's,
waarvan ca. 67 pet. bestemd is om oude
auto's te vervangen. Steeds meer men
sen kopen er echter auto's en daarom
wordt het steeds drukker op de wereld.
Bij een gecompliceerde autobotsing,
die dinsdagavond op de Amersfoortse-
weg onder Apeldoorn geschiedde, zijn
enkele mannequins uit Amsterdam ge
wond. De mannequins en een mode-ont
werpster hadden medewerking verleend
aan een mode-show te Apeldoorn en
keerden met een auto naar huis terug.
Aan het stuur zat M. M. T. uit Amster
dam, wiens rijbewijs door de politie wera
ingevorderd omdat hij ervan wordt ver
dacht tijdens het besturen van de auto
onder invloed van sterke drank te heb
ben verkeerd. Vijf inzittenden van de
auto werden per ambulance-auto naar
Amsterdam overgebracht, waar twee
van hun in het Wilhelminagasthuis
moesten worden opgenomen.
Mevrouw G., explicatrice alsmede
mej. S., mannequin moesten in het Wil-
helmina-gasthuis worden opgenomen. De
mode-ontwerpster mevr. A. de G.-D. en
de mannequin mej. M. van M. konden
met betrekkelijk lichte verwondingen
naar hun woning worden overgebracht.
Evenzo de chauffeur van de auto.
(Van onze correspondent)
Een felle brand heeft vanochtend
vroeg de aardewerkfabriek van de fir
ma R. F. de Boer te Workum vrijwel
geheel vernield. Om ongeveer half zes
is de brand ontdekt door een van de
firmanten, de heer F. de Boer. In de
fabriek nam hij een verdachte brand
lucht waar en op een van de zolders
ontdekte hij vuur. Toen hij echter bui
ten kwam sloegen de vlammen reeds
uit het dak van de fabriek. De brand
weer, die vrij spoedig ter plaatse was,
kon slechts in hoofdzaak trachten het
kantoor en het woonhuis te behouden.
Omtrent de oorzaak van de brand is
nog niets bekend. De schade wordt door
de verzekering gedekt.
Uit overwegingen van openbare orde
en veiligheid is aan in het buitenland
gevestigde vreemdelingen, die van plan
waren deel te nemen aan de 9de Waar
heid-zomerfeest, zoals de heer J. R.
Campbell, hoofdredacteur van de „Daliy
Worker", zondag 27 augustus de toe
gang tot ons land geweigerd. Aldus
deelt minister Donker mede in antwoord
op vragen van het C.P.N. Tweede Ka
merlid Wagenaar.
