mm
-•
»n#'-
Korte maar dramatische geschiedenis
4
I&»
Emigranten in eigen land
f
'f
f
f
v.duivenboden
Duinkonijnen
Geerling
is UW KACHEL IN ORDE?
SCHOUS van 1854
H'
-ijfif
Russische critiek op
plan-Eisenhower
y
De Wieringermeer
in 1955
Heerlijke verse
2000 jaar wonen
CHARME en LIJN
mm
ADRESBOEK
VAN KATHOLIEK
NEDERLAND
PIUSALMANAK 1955
meubelen
Mica 150 maler»
Roosters 50 000 kg
Vuurstenen 30 soorten
Cement hoog vuurvast
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1955
**s©£ 9
De ontwapeningskwestie
(Van onze speciale verslaggever)
Op 21 Augustus 1930 werd een belangrijke phase van het gigan
tische werk, dat bij de wet van 14 Juni 1918 „Afsluiting en
gedeeltelijke drooglegging van de Zuiderzee" was genoemd,
afgesloten. Op die dag immers waren de eerste 20.000 ha nieuwe
grond in alle letterlijkheid aan het water ontrukt: de Wieringermeer-
polder, waarvan in de jaren 1927 tot en met 1929 de dijken waren
gelegd, viel droog. Twee stoomgemalen, de „Lely" en de „Leemans",
hadden het gebied in een tijd van zes en een halve maand leeggepompt.
Zeshonderd millioen kubieke meter water was er „uitgeslagen".
Daarmee begon de geschiedenis van een nieuw stukje Nederland.
En nu, na vijf en twintig jaar, kan men dan wel zeggen, dat het, hoe
kort ook, een fel-dramatische geschiedenis is geweest. In die kwart
eeuw is een stuk typisch vaderlandse historie gecomprimeerd. Inder
daad gecompriméérd, want er grepen in die vrij korte spanne tijds
zulke beslissende gebeurtenissen plaats, dat zij gemakkelijk het karak
ter van een eeuw zouden hebben kunnen bepalen. Men weet het, de
Wieringermeer, pas na zijn ontstaan nog één troosteloze woestenij,
werd door de tomeloze werkdrift van velen in een tiental jaren tot
een gebied, waar een schone, nieuwe welvaart heerste. Maar op
17 April 1945, enkele dagen voor de bevrijding van Nederland, kwam
de catastrophe. De Duitsers staken de dijk door en in enkele uren
werd grondig verwoest, wat na jaren van ploeteren en zwoegen was
opgebouwd. Die éne dag hebben velen gedacht: dit is het einde van
de Wieringermeer. Maar dan ook maar één dag. Vier en twintig uur
later stond het vast: men zou ook dit te boven komen; men zou de slag
nogmaals winnen. Welnu, nu op 10 September 1955 mag men het in
de Wieringermeer met trots en vreugde constateren: wij leven weer
in een welvarend land. En wij mogen dan vandaag het zilveren „jubi
leum" aangrijpen om U te vertellen, hoe het precies gegaan is met
deze polder, dit merkwaardig stuk Nederland.
Boerderijen
Bestuur
Bevolking
Rijnverkeer aanzienlijk
toegenomen
AUSTIN A 40
Dr.AJ.v. Ravenswaay
40 toonkamers
Natuurlijk weer bij
Kleine Houtstraat
OTTOMAN ZIJDE
MANTELS
in kleuren
v.a.
Popeline
Regenmantels
grote HOUTSTR. 12
HAARLEM Denkt U om onze naamsverandering
Pijpen en Ellebogen van 50-200 nm
Mantelplaten vlak en gezet
Asbest plaat en koord
Roetzakpijpen zware kwaliteit
Schuif pij pen gegalvaniseerd
GED. OUDE GRACHT43Q - HAARLEM - TEL. 17530
101 jaar ervaring en vakmanschap
PAGINA 6
De Russische vertegenwoordiger in de
subcommissie voor ontwapening der
V. N., Sobolev, heeft gisteren zijdelings
critiek geleverd op het plan van presi
dent Eisenhower voor een uitwisseling
van militaire „blauwdrukken" en een
wederzijde controle te land en vanuit
de lucht. Hij was van oordéel, dat uit
dit plan niet duidelijk op te maken is,
welke concrete maatregelen de V. S.
voorstellen om tot ontwapening te komen
en wanneer deze maatregelen zouden
moeten worden genomen.
De V. S. vragen de subcommissie, al
dus Sobolev, zich met één aspect van
de ontwapening bezig te houden, n.l.
een stelsel om een verrassingsaanval te
voorkomen. Dit nu achtte de Rus geen
nuttige manier om het vraagstuk te be
handelen. Z.i. moest de subcommissie
zich bezig houden met beginselen, te
meer daar men reeds negen jaar de zaak
op deze wijze aanpakt en hierdoor de
laatste tijd dichter tot elkaar is geko
men. j
Hierop herhaalde de Britse afgevaar
digde, Nutting, de wens van de weste
lijke mogendheden om nadere bijzon
derheden over het Russische ontwape
ningsplan te horen. (Reuter)
Weer is de Wieringermeer een
welvarend, rijk land. Dank zij
de tomeloze werkdrift van velen
De WIERINGERMEER viel
25 jaar geleden droog
Emigranten in eigen land, dat waren inderdaad de werkers van het eerste uur,
die van de troosteloze woestenij, die de Wieringermeer in de dertiger jaren
nog was, een vruchtbaar land maakten.
21 Augustus 1930 begon het dus. Dat
wil zeggen: toen begon de „Dienst
van het in cultuur brengen van de
Wieringermeer" korter Wieringer-
meerdinectie genoemd met het aan
trekken van arbeidskrachten, die het
eerste bijzonder ruwe werk moesten
doen. In luttele tijd werden vijf arbei
derskampen ingericht in De Haukes,
Nieuwe Sluis, Kolhom, Aartswoud en
een op de plek waar nu Slootdorp ligt.
Zeshonderd man waren er op 10 Oc
tober 1930 ondergebracht. Zij werden
geconfronteerd met de barre moeilijk
heden, verbonden aan de ontginning
van de woeste, zilte grond. Alles was
van een onherbergzame „nieuwheid" in
het gebied, dat zij betrokken
en het is niet overdreven te zeggen,
dat deze pioniers destijds als „emigran
ten" in eigen land konden worden be
schouwd. Maar 7 September van het
De Wieringermeer is een akker
bouwgebied. Van de ongeveer 18.000
ha cultuurgrond wordt slechts
1490 ha door grasland ingenomen.
De voornaamste gewassen zijn win
tertarwe, late zomergerst, erwten,
vlas, pootaardappelen, consumptie
aardappelen en suikerbieten.
In de Wieringermeer staan 513
boerderijen. 476 zijn verpacht, 37
worden door de Staat geëxploiteerd.
De grootte van de boerderijen va
rieert van 8 ha tot 75 ha. Er zijn
drie dorpen: Slootdorp (1931), Mid
denmeet 1933) en Wieringerwerf
(1936). Een vierde dorp is in aan
bouw.
Op 1 Juli 1941 werd de gemeente
Wieringermeer ingesteld: zij omvat
de gehele polder. Het nieuwe stad
huis staat in Wieringerwerf.
De bevolking is afkomstig uit alle
delen van het land. Nevenstaande
cijfers geven een indruk van haar
samenstelling. Uit Groningen komt
17.69 procent, Friesland 13.16 pro
cent, Drente 4.52 procent, Overijssel
2.56 procent, Gelderland 5.89 procent,
Utrecht 0.98 procent, Noord-Holland
28.28 procent, Zuid-Holland 5.89 pro
cent, Zeeland 11 procent, Noord-
Brabant 8.25 procent, Limburg 1.38
procent. Per 1 Januari 1954 bedroeg
het aantal zielen 7510. Bevolkings
prognoses doen een uiteindelijk zie
lental van 12 tot 15.000 zielen ver
wachten.
jaar 1930 kon het eerste koolzaad in de
Wieringermeer worden gezaaid en ruim
een maand later, op 21 October, volgde
de eerste rogge.
Op 1 April 1931 werkten er ruim
2200 mensen in de polder. Er werd
een wegennet aangelegd en een drai
nagesysteem, dat een lengte had van
13.000 kilometer. De Wieringermeer
groeide en op 1 December 1930 werd
in Slootdorp een poststation geopend.
Er kon een begin worden gemaakt met
de „kolonisatie". De eerste tien dub
bele woningen in Slootdorp waren een
jaar later klaar. En er ontstond een
kleine gemeenschap, de kiem van een
summiere maatschappij met haar eigen
behoeften. Om de beurt leidde de do-
miné of de pastoor in een der hui2en
een godsdienstoefening. En in Novem
ber 1931 werd in één van de woningen
een schooltje geopend, dat 30 leerlin
gen telde.
Het volgend jaar was van beslissende
betekenis in de ontwikkeling van de
Wieringermeer. Slootdorp kreeg zijn
definitieve gestalte. Middenmeer was
volop in aanbouw, winkels verrezen en
er werden twee kerken gebouwd; in
elk der plaatsjes één. Op 7 Februari
voltrok zich een in alle opzichten heug
lijke gebeurtenis. Daar werd in Sloot
dorp een baby geboren; de eerste echte
Wieringermeerder zag het levenslicht.
Martinus Sluyter was zijn naam. de
zoon van een schilder. Op 21 Augustus
was de polder 2 jaar oud en hij telde
toen 371 vaste inwoners-
En de ontwikkeling van de P°lder
ging gestaag voort. In 1933 werd Mid
denmeer bevolkt, er werd een echte
school met 4 onderwijzers en 154 kin
deren geopend. Op 1 Mei waren 11.460
hectaren land ingezaaid en op de wei
den graasden 3700 stuks jong vee. In
de herfst van 1934 konden de eerste
45 boerderijen worden „vergeven". De
gestalte van deze gebouwen was van
meet af aan een oorspronkelijke. Men
sprak van een eigen Wieringermeer-
type en men spreekt er nóg over.
Het in cultuur brengen van de grond
ging nu snel. In 1935 wees men de
eerste pachters een boerderij toe. Er
waren 46 gegadigden, onder wie 1500
hectaren land werd verdeeld. Hun
boerderijen stonden vooral in het
Noorden en het Noordwesten van de
polder. Inmiddels had de Wieringermeer
een wegennet van 250 kilometer en er
waren 59 bruggen. In Februari 1936
verrees een heel nieuw dorp: Wierin
gerwerf, dat langzamerhand zou uit
groeien tot de hoofdplaats van de pol
der, al werd de graanbeurs in Midden-
meer gevestigd.
In Mei 1937 had de Wieringermeer
een bevolking van 3500 inwoners, die
ruim 6000 hectaren grond, verdeeld over
156 bedrijven, beheerden. Men ging nu
ook aandacht besteden aan de uiterlijke
verfraaiing van de polder: er werden
plantsoenen aangelegd en op een voor
dj landbouw ongeschikt stuk grond
(ongeveer 500 ha) kwam zelfs een bos:
het Robbenoord. Er kwam een water
en een lichtleiding. Langzamerhand
kreeg het land zijn eigen physionomie
en het werd tot een oord, waar het
voor de oprechte hardwerkende mens
goed verblijven was. Op 1 Mei 1940
was in totaal 12115 ha grond aan 334
bedrijven uitgegeven.
De catastrofe
Toen kwam de oorlog. De bezetting
teisterde heel ons land, ook de nog
steeds onvoltooide Wieringermeer.
Maar men hield er stand. En men zou
er zonder twijfel ook stand gehouden
hebben tot het bittere eind als niet
enkele dagen voor de verlossing uit de
ellende de catastrophe was gekomen.
17 April 1945 kondigden de Duitsers
aan, dat om 12 uur 's middags de dijk
zou worden dóórgestoken. Niemand kón,
noch wilde geloven aan die kennelijke
misdaad. Maar zij werd nochtans waar
heid; een afgrijselijke waarheid. Die
dag blies de bezetter de dijk op twee
plaatsen op; door twee gaten van res
pectievelijk 150 meter en 200 meter lang
en 30 en 23 meter diep stroomde 600
millioen kubieke meter water de pol
der binnen. Vijfhonderd boerderijen
werden weggevaagd, 20.000 ha vrucht
bare grond ging verloren, 6000 mensen
waren dakloos. De Wieringermeerpol-
der bestónd niet meer; tenzij in de
harten van diegenen, die hem met
bloed zweet en tranen hadden opge
bouwd. En dat bleek na de bevrijding
dan ook voldoende
Met de wederopbouw van ons land
na de oorlog is het snel gegaan. Wat
de wederopbouw van de Wieringermeer
betreft echter voltrok zich een wonder
Op 20 Juni 1945 begon men met het
herstel van de vernielde dijk op
5 Augustus daarna werd zij gesloten
Vier dagen later begonnen, herbegon
nen de gemalen „Lely" en Leemans''
him werk. Het land werd opnieuw op
het water heroverd. Mensen, die de
geestkracht en de lijfelijke moed bezit
ten, om een vernield levenswerk op
nieuw ter hand te nemen, zijn zeld
zaam. De bewoners van de Wieringer
meer presteerden het. Acht maanden
na de ramp, op 11 December 1945, lag
de polder weer droog. In 1946 werd
de eerste oogst binnengehaald.
Wij zouden u ook het verhaal kun
nen vertellen van die wederopbouw.
Maar, en dat is tekenend voor de onge
lofelijke volharding van degenen, die
hem voltooiden, het zou bijna identiek
zijn aan hetgeen wij hierboven reeds
schreven. In 1950 bestaat de Wieringer
meer 20 jaar. Dat wil zeggen de nieu-
w e Wieringermeer is dan enkele jaren
oud. Er is wellicht geen stuk grond op
de gehele aardbodem aan te wijzen, dat
in een tijdsverloop van twintig hele
jaren wordt opgebouwd, vernietigd en
herbouwd. Met de Wieringermeer is
het letterlijk zo gegaan.
En in 1950 wordt er dan feestgevierd
door de 6441 mensen, die dan weer in
de polder wonen. Werkelijk, zij vieren
feest op de plek grond, die vijf jaar
daarvoor nog een oord was van infer
nale ellende. Het leven is er gewoon
doorgegaan. Nu, in 1955, vieren ze er
zij het bescheidener van opzet
weer feest. In Wieringerwerf is vandaag
het nieuwe raadhuis van de gemeente
Wieringermeer officieel geopend. Plan
nen voor de bouw van „het vierde
dorp" zijn niet alleen voltooid, maar
staan op het punt verwezenlijkt te
worden. De Wieringermeer is weer een
bloeiend en welvarend land, het ge
boortecijfer 30 op de lDOO is er onge
meen hoog slechts een plaats in
Noord-Brabant kan daarmee wedijve
ren. De polder gonst van leven en be
drijvigheid.
De Wieringermeer heeft uiteraard
nog geen traditie. Maar nochtans heeft
het gebied nu reeds, na die wij
zouden zeggen verschrikkelijke
25 jaar, zijn eigen gelaat. En de be
volking hoe heterogeen ook van sa
menstelling toont een saamhorig
heidsgevoel en een gebondenheid aan
eigen grond, die men nauwelijks voor
mogelijk zou houden. Toen de ramp zich
in 1945 voltrok, vluchtten de mensen
niet ver weg van de verschrikking,
zij vestigden zich in de onmiddellijke
nabijheid van het geteisterde gebied.
Zij wilden zo gauw als het mogelijk
was weer terug. En zij gingen ook.
- e, de Wieringermeer kent geen tra
ditie. Maar de bevolking er van weet
zich onderling verbonden door meer
dan dat. Door gemeenschappelijk strij
den, ondergaan en weer opstaan na
melijk. De woorden, die gebeiteld
staan in het monument op de Afsluit-
d'. k: „Een volk, dat leeft, bouwt aan
zijn toekomst", mogen ietwat pathe
tisch in de oren klinken. Voor de be
woners van de Wieringermeerpolder
gaan zij in alle letterlijke nuchterheid
op.
De toename van het Rijnverkeer heeft
volgens Duitse bladen thans zulk een
omvang aangenomen, dat de scheepvaart
aan het einde van haar capaciteit is ge
komen. De meeste sedert geruime tijd
als opslagplaats gebruikte oudere Rijn
aken zijn weer in dienst gesteld.
De intensivering van de Rijnvaart is
vooral veroorzaakt door een verrassen
de toename van het verkeer van de
zeehavens aan de Rijnmonding in de
eerste helft van dit jaar. Het verkeer
tussen deze havens en Duitsland nam
tegenover het voorgaande jaar met 32,6
procent toe, het transitoverkeer zelfs
met 52 procent. Daarbij kwam een stij
ging van het binnenlandse vervoer in
in Duitsland met 23 procent.
Het verkeer tussen de Rijnmond en
Duitsland heeft in de eerste helft van
1955 met 23 millioen ton precies de helft
bereikt van het binnenlandse Duitse
I Rijnvervoer.
Tot onze diepe droefheid overleed heden te Am
sterdam na een geduldig gedragen lijden in volle
overgave aan Gods Heilige Wil, voorzien van de
H.H. Sacramenten der Stervenden, onze onver
getelijke Echtgenoot, Vader, Behuwd- en Groot
vader,
de Weledelzeergeleerde Heer
Dr. RUDOLF BKENNINKMEIJER,
Commandeur in de Orde van Sint Gregorius
de Grote,
echtgenoot van
Johanna Bertha Maria Gockel,
eerder weduwnaar van
Maria Elisabeth Langemeüer,
in de leeftijd van 63 jaar.
Bussum: J. BRENNINKMEIJER-Gockel.
Berlijn: R. P. BERNWARD BRENNINK
MEIJER S.J.
Den Haag: Mère ANNEMARIE BRENNINK
MEIJER R.S.C.J.
Aerdenhout: WALTER BRENNINKMEIJER.
HANNELORE BRENNINKMEIJER-
Schmutte en kinderen.
Voorburg: URSULA BRENNINKMEIJER,
Vrouwe van Nazareth.
Lochem: Zuster MARIA IMELDA
BRENNINKMEIJER,
Kanunnikes van het H. Graf.
Bussum: RUDOLF BRENNINKMEIJER.
HUBERT BRENNINKMEIJER.
OLGA BRENNINKMEIJER.
VINCENT BRENNINKMEIJER.
WILLEM BRENNINKMEIJER.
Bussum, 14 september 1955.
Breédelaan 3.
De Profundis zondag 18 september des middags
van 3 tot 5 uur aan huis Breedelaan 3, Bussum.
De H.H. Uitvaartdiensten zullen worden gehou
den op maandag 19 september in de Parochie
kerk van de H. Vitus te Bussum. Stille H.H. Mis
sen te 7.15, 8.10 en 9 uur. Plechtige H. Mis van
Requiem te 10 uur.
De begrafenis zal plaats hebben vanuit de kerk
in het familiegraf op de R.K. Begraafplaats aan
de Nieuwe Hilversumseweg (Oude Kerkhof) om
streeks 11.30 uur. Vertrek van de kerk ca. 11 uur.
Liever geen bloemen, gaarne H.H. Missen.
Met innig leedwezen geven wij, diep getroffen,
kennis van het overlijden te Amsterdam van
de Weledelzeergeleerde Heer
Dr. RUDOLF BRENNINKMEIJER
in leven Directeur onzer Vennootschap.
Commandeur in de orde van
Sint Gregorius de Grote,
in de leeftijd van 63 jaar.
Met grote werklust en energie, scherp zakelijk
inzicht en nimmer aflatende toewijding heeft de
overledene zijn gehele leven gewijd aan de be
langen van onze firma. Zijn herinnering zal voor
ons onvergetelijk zijn.
Directie
N.V. Algemene Confectiehandel
van C. A. Brenninkmeijer
Amsterdam, 14 september 1955
Tot onze diepe droefheid overleed heden te Am
sterdam na een geduldig gedragen lijden in volle
overgave aan Gods Heilige Wil, voorzien van de
H.H. Sacramenten der Stervenden, onze onver
getelijke broer, zwager, oom en neef
de Weledelzeergeleerde Heer
Dr. RUDOLF BRENNINKMEIJER
Commandeur in de orde van
Sint Gregorius de Grote,
in de leeftijd van 63 jaar.
Uit aller naam:
Familie Brenninkmeijer
Familie Langemeijer
Familie Gockel
Bussum, 14 september 1955
Het gezamenlijk Personeel van het Concern
C. A. Brenninkmeijer vernam met grote
droefheid het overlijden te Amsterdam van
de Weledelzeergeleerde Heer
DR. RUDOLF BRENNINKMEIJER
in leven Directeur van de N.V. Algemene
Confectiehandel van C. A. Brenninkmeijer.
Zijn plichtsbetrachting, toewijding en werk
kracht heeft hij een leven lang geschonken aan
de belangen van het C. A.-concern, doch even
zeer aan de belangen van hen, die in de dienst
daarvan werkzaam waren. Zijn voorbeeld zal
allen, die het voorrecht hadden met hem in
aanraking te komen, tot onvergetelijke herinne
ring strekken.
Wij zullen hem in onze gebeden niet vergeten.
Amsterdam, 14 september 1955.
Te koop aangeboden wegens inruil een 4-deuri
Te bezichtigen: GARAGE WILGENKAMP,
Bloemendaal, Bos en Duinlaan 35, Telefoon 22061,
EEN EN TACHTIGSTE JAARGANG
Omvang 960 pagina's
Prijs 14.50
Uitgave:
N.V. DRUKKERIJ DE TIJD AMSTERDAM
N.Z. VOORBURGWAL 65—73 - TELEF 63381
Verkrijgbaar in de boekhandel
HEEMSTEDE
AFWEZIG 16-17-18-19 SEPT.
voor
exclusieve
en klassieke
15 jaar garantie
gedempte oude gracht
108—110
thans na moderne
verbouwing
eigen werkplaatsen
vanaf 1,50 tot 3,p. st.
Prima wilde eenden
vanaf 2,tot 3,p. st.
Heerlijke talingen 1,p. st.
Prachtig vers kippenpoulet
p. p. 1,75
Prima verse soep-braadkippen
p. p. 1.25
in het midden van de
Nummer Acht en Dertig
Tel. 10296
Dt A. Melchior
in een boeiend relaas schee,
dr Melchior de geschiedenis»
van bet wonen in Nederland.
Niet met een droge Jaartal-
lenreeks of tn een weten
schappelijke verhandeling
doch met een doorlopend
verbaal vol humor op een
voudige wijze voor de leek
verteld. Talrijke prachtige
tekeningen van de schrijver
maken mede deze uitgave
tot een boekwerk, dat in
geen enkele boekenkast mag
ontbreken.
Prijs gebonden 5.90
In de boekhandel
verkrijgbaar
N V DRUKKERIJ DE SPAARNESTAO
HAARLEM
vindt U in onze
APARTE FRANSE COUPE
Alleen bij A en K
verkrijgbaar
RUIME KEUZE
IN
leuke modellen
v.a.
