Naar
Tal
van
meer verkeersveiligheid
andere maatregelen gewenst
Staatssecretaris: Via P.B.O.
naar volledige emancipatie
De film „Ciske de Rat
Een poging temeer.
NIELS BOHR 70 jaar
Ontwerper van atoom-model
V:
I
SPINWIEL JONGE
Prix de Rome.
Ik
Weduwe voor
f 6500
bestolen
BESCHERMING VOETGANGERS EERSTE STAP
Althof met dieren
ïïaar Nederland
B
ezwaren tegen
huurverhüging
St. Gregoriusorde voor de vice-
voorzitter Th. Hooij
J
VRIJDAG 7 OKTOBER 1955
PAGINA 3
(Van
een onzer redacteuren)
HoffPrP ctraf \rr»r»-r v«ftien of twintig gulden boete
O ötldi VUUl opgelegd dan zal hij zeker op zijn
J O qui-vive zijn. Wat wij hiermede
uverireaers f willen zeggen? Dat de automobi
list, evenals de voetganger of wiel
rijder, om een geringe boete lacht.
DMaar dat hij zijn gewoonte, non-
e kleine man, die eens vijf- chalant of gevaarlijk te rijden zal
tien gulden heeft moeten opgeven als de straffen hoger wor-
ee ..Stalen, omdat hij van den. Verkeersdeskundigen menen,
n rijdende tram was gespron- dat het schrikbarend aantal on-
ken' Za* we^ tweemaal beden- gelukken aanzienlijk zal terug-
tr H'V°°r deze verkeersover- lopen als de wegpiraten zeer hoge
Ser a-S? nog eens begaat. De fiet- straffen worden opgelegd. Er zijn
bei *Wee gnlden moet er die nergens anders gevoelig
ad t voor een n*e* brandend voor zijn dan voor een langdurige
Well- i°ht zal zich in het vervolg gevangenisstraf en het intrekken
cht evenmin om zijn licht be- van het rijbewijs gedurende de
mnieren. Wordt hem echter maximumtijd (vijf jaar).
^erftocht door Zweden
krijgt gelukkig slot
ten weinig aanvragen
ot hed,
°°dvoorzieningen
^Veduwen en wezen
p
t °fRomme vraagt
Eni om spoed
Lo
Roekdrukkers
onsverhoging wordt
D niet doorberekend
Geen audiëntie
TIIBILEUMVERGADERING N.R.K.M.
wmm
Wanneer verkiezingen?
LAATSTE VLIEGTOCHT
NAAR LOURDES
Ada Dekker
Drie jaar geëist tegen
kostganger
REDEVAART NAAR
FATIMA
10.000 Nederlandse
namen in gouden boek
^oeve geschiedenis van 15 Ne-
Bobjj e ^reusdieren en hun dresseur,
de„ ^'ihoff, die 1300 mijl door Zwe-
tokken nadat het circus Moeller,
liet r Althoff werkte, van de zomer fail-
«Mi»raakte- zal toch nog een happy
He B ,krb"en-
^ederlandse consulaat in Malmoe
•haa/d^61^00114 naar Nederland betalen,
Word 6 re'skosten zullen later vergoed
recte^n door de heer Ackermann, di-
tionajr Van bet Grand Cirque Interna-
Zeist h at °P 1,64 ogenb'ik zijn tenten in
^Ith 6eft °pgeslagen'
Ackernf.f„ heeft destijds de dieren van
gehuurd
r°en
V'eder, flT,Vs Moeller twee maanden
a 'hoff aiIiiet ging, terwijl Moeller
ri6tl schi li- een bedrag van 15.000 gul-
b'eren,8 was, besloot Althoff zijn
la6retl. tién leeuwen, drie Siberische
'ba,Paarden, een kameel en een
wat 1
Zo Nederland.
ger> no»., koste wat kost terug te bren-
<jQ 4
»,?a,r Zuid y1'1' met zÖn dieren 1300 km
lin kree"nWeCieri' De merkwaardige
ri 8 en don Zweden grote belangstel-
Zweed "r voorstellingen te geven in
ei r°ute stadjes en dorpen, die op
di»°eg 8eld v®n' wist Althoff tenslotte
N Verdob'j elkaar te krijgen om de
ku, at«b W Per trein naar Malmoe
ri^amen dp ?»°rteren. Op 27 september
c J.7 hjor aan waarna
vn Plaatse)1ii37 dieren hier aan, waarna
°f onderii tuiterclub in de stad
Qe- Do0r Ko(bens voor de dieren zorg-
Ve" Wiet °Pn'euw voorstellingen te ge-
v°edsel v ''off geld voor voldoende
Het N 'i01 de dieren te verdienen.
Week toe ril13111?6,5 consulaat zei vorige
te willen voorecht''1 naar Nederland
bewezen was dat h«' „wann.eer eerst
dieren uit et iSj 1 hler inderdaad
meren uit een Nederlands circus betrof
Hiertoe kwam oirecteur Ackermann
Persoonlijk over naar Malmoe en van
daag zouden de dieren dan met de
'teinboot „Malmoehus" uit Zweden ver
rekken. Vervolgens zullen zij per
fachttrein rechtstreeks naar Zeist ver-
Voi
'etd worden.
(Va
tle °nze parlementaire redacteur)
H^e«d?{i?ister_President beeft in de
35 amer medegedeeld dat in Den
warr> igj 'h Rotterdam 65 en in Amster-
-■"fon .formulieren zijn aangevraagd.
aarop 'ormulieren zijn aangevraagd,
g hlOatZwaren tegen een huurverho
Mr R worden ingediend.
bWerd, vrger' d'e hiernaar had geïnfor-
rt" bvèeo^h d't nogal een magere zaak
hat het ,e dat uit deze cijfers blijkt,
jbhiistgj, 'et nodig was geweest, dat de
^tanties ,n Wederopbouw destijds de
ragen v._ egen overbelasting met aan-
kari bedra willen beschermen door
het Van vijf gulden op te leggen
eken, dienen van soortgelijke ver-
tieJaatst?aien 's Prof. Romme tijdens
t-Hv dehat g van het algemeen poh-
boodzeer°tin?ett de repring over He
Vo0r?ak teruggekomen op de
treft leHin„ eindelijk eens een nood
de d. n» voor weduwen en wezen te
spj-pt Ha minister-president onthul-
gekc d, mZaak in het kabinet is be-
advj'ben ("dar dat men niet verder is
'Ük bii P het aanvragen van een
k\ve de d de, S.E.R, Hij kon onmoge-
ïidgo 6 tin kering geven, dat deze
K.®d z oe voor de |TOmenc|e verkie-
tdleu» fi.n Worden afgehandeld.
3aar stehiJdme betuigde hierover zijn
e6ri "p'^r -,?• '-'e zaak loopt nu al een
het °dd et iets meer gebeuren dan
dat h r2°ek ef'le aan de S.E.R. met
Itiet Zaai,0m advies." Hjj stond er op
het n bog in deze zittingsperiode
Parlement behandeld wordt.
heeft ^'bister van economische zaken
ferste.v- antwoord op vragen van het
v'din» ,merhd Rip (A.-R.), naar aan-
6stuur bet besluit van het hoofd-
VerSor van de federatie van werkge-
adrijf ?bisaties in het boekdrukkers-
'arigj betreffende verhoging minimum-
*n ove^ medegedeeld, dat het onderzoek
dat H f g ter zake er toe hebben geleid,
8atje.e. 'oderatie der werkgeversorgani-
'lüit t'n bet boekdrukkersbedrijf het be-
hogin doorrehening van de loonsver-
hia-_f in de tarieven met ingang van
°abdag zal intrekken.
Isf ®xc- de Bisschop van Haarlem
dinsdag 11 en woensdag 12 oktober
Nu donderdag het rapport van de
Commissie Veiligheid Wegverkeer is
uitgekomen en men mag verwachten
dat minister Algera de daarin bepleite
bescherming van de voetganger op
de oversteekplaatsen zal overnemen,
is er een belangrijke stap gezet naar
meer verkeersveiligheid. De chaos die
tot nu toe bestond zal, althans voor de
voetgangers, voor een groot deel weg
genomen zijn. Dit zal, naar men mag
hopen, een teruggang in het aantal do
den, dat bij verkeersongelukken valt,
tot gevolg hebben. Men moet echter
op de discipline van de weggebruikers
kunnen rekenen En aangezien hier
aan heel wat mankeert, zal het doden
cijfer. zeker buiten de beschermde
oversteekplaatsen, aanzienlijk blij
ven.
Tot elke prijs moet het aantal doden
als gevolg van verkeersongelukken
1500 vorig jaar, waarnaast 17.000 ern
stig en 13.000 licht gewonden wor
den teruggebracht. De bescherming van
de voetganger is slechts een onderdeel
van de maatregelen die nodig zijn.
Daarnaast verdient het zeker aanbeve
ling de straffen hoger te stellen. Niet
voor de betrouwbare automobilist, "die
nooit brokken gemaakt heeft en die
mogelijk slecht gedisponeerd in een
fractie van een seconde onattent is.
Maar wel voor de man die zich bedron
ken heeft, de „jakkeraar", die wild op
de weg te keer gaat terwille van een
tijdwinst van enkele minuten. Het
woord is hier natuurlijk aan het justi
tiële apparaat.
Daarnaast zijn er tal van mogelijkhe
den die bij toepassing het doden- en
ongevallencijfer zouden kunnen druk
ken. Op de allereerste plaats dient de
weggebruiker meer verantwoordelijk-
heid en ook meer kennis van de ver
keersregels te worden bijgebracht. De
actie van Veilig Verkeer in deze week
en de belangrijk hogere subsidie die de
minister heeft toegezegd, zullen daar
zeker toe kunnen bijdragen. De plannen
van O., K. en W. om de verkeerspeda-
gogie in het onderwijs te betrekken
zullen, bij verwezenlijking, mede hun
vruchten afwerpen.
Er is echter meer nodig. Wat baat het
dat een stedelijke politie gedurende
enkele weken per jaar een verkeers-
actie onderneemt, goed opgezet, doel
treffend uitgevoerd, waarbü zeer velen
worden bekeurd? Als de ctie is ge
luwd en de (geringe) boetes enkele
maanden betaald zijn, komt het enige
tijd verdrongen egoïsme weer boven,
wordt de onbeheerste weggebruiker
weer bezeten van de gedachte dat de
weg voor hem alleen is. Een doorlopend,
streng toezicht op de gedragingen in
het verkeer is dringend gewenst. Zonder
dat vervallen velen spoedig in hun
oude fout.
Meer controle zou er ook moeten zijn
op de weggebruikers, van wie er velen
vooral zondagsrijders geen rijbe
wijs hebben. Wij kennen een scooter
berijder die al enkele maanden geheel
ons land is doorgetrokken. Hij heeft
geen rijbewijs. Hij is nog nooit aange
houden. Ook de staat van de voertui-
gen zou aanhoudend scherp gecontro
leerd moeten worden. Vele koppelingen
van aanhangwagens zijn zwak of slecht,
vele remmen voldoen niet aan de eisen.
Een verkeersexamentje vo°r brom
fietsers, hoe moeilijk ook af te nemen
bij het ontzaglijke aantal, zou ook heil
zaam werken. Aan de ongelimiteerde
snelheid van de bromfiets zou paal en
perk gesteld moeten worden. Over de
beperking van de rijsnelheid in de be
bouwde kommen voor auto s verschillen
de deskundigen van mening Een be
trouwbaar automobilist behoeft met een
hogere snelheid dan veertig km waar
men naar toe wil op een goed beba-
kende weg geen brokken te maken. Een
onbeheerste automobilist kan bij een
lagere snelheid dan veertig km wel on
gelukken veroorzaken.
Waarom hebben nog steeds niet alle
trams een richtingaanwijzer. De situ
atie zou er voor degene die met ver
trouwd is met het stadsbeeld heel wat
duidelijker op worden. Er kan ook nog
heel wat gedaan worden aar de over
zichtelijkheid van de weg. Er moeten
belangrijk meer ongelijkvloerse krui
singen komen, zodat de verkeersstroom
niet onderbroken wordt, maar slechts
gesplitst en aangevuld. De verkeerssitu
atie op tal van hoofdverkeerswegen
voldoet nog niet aan de eisen die men
bij het steeds grotere aantal weggebrui-
kers zou mogen stellen.
In de grote steden ziet men naast
de door lichten beschermde en de tot
nu toe onbeschermde zebrapaden te
weinig gelegenheid voor de voetgan
ger om over te steken. Er zijn tallo
ze drukke kruisingen die geen en
kele aanwijzing of bescherming ken
nen en waar de voetganger vreemd
en zeer gevaarlijk verdoold raakt tus
sen de auto's, bromfietsen en fietsen,
waarvan de bestuurders het ook niet
kunnen helpen. Daarnaast bestaat er
tussen enkele kruisingen die soms
honderden meters van elkaar verwij
derd zijn voor de voetganger veel
al geen gelegenheid om over te steken
Hij moet ofwel een zeer grote omweg
maken, of zich tussen het verkeer
wagen. Van tijd tot tijd luwt het ver
keer even als er ergens in de verte
stoplichten werken. De voetganger
kan dan zijn kans snel waarnemen.
Maar als hij niet vlug is raakt hij
verzeild tussen het met volle vaart
aandenderende wegverkeer, waarbij
de scheiding tussen snel en langzaam
verkeer (auto's en fietsen) imaginair
is geworden door het steeds aanzwel
lend leger van bromfietsen.
Ge ziet, we zijn er met de bescher
ming van de voetganger op de over
steekplaatsen nog lang niet. Er zyn
nog heel wat wensen, die zeer beslist
geen vrome wensen mogen blijven. De
situatie is nog steeds onrustbarend. Men
spreekt van een nationale ramp en
maakt wat het aantal doden, elk jaar
opnieuw, betreft een vergelijking
mét de watersnoodramp. Maar naast de
maatregelen die wij bepleiten is aller
eerst nodig een omvorming van de
mentaliteit van de weggebruiker, die
nog te veel het recht van de sterkste
laat gelden. Respect voor de mede-weg
gebruikers, uitbanning van het egoïsme,
discipline en hoffelijkheid zijn allereerst
nodig. Het dodencijfer moet omlaag.
Er kunnen vele maatregelen genomen
worden, van strenger straffen tot over
zichtelijke kruisingen, maar op de eer
ste plaats moet de weggebruiker wat
beheerster en beschaafder worden.
In de rede welke staatssecretaris dr.
G. Veldkamp donderdag voor de veer
tigjarige Katholieke Middenstandsbond
te Maastricht uitsprak, stelde hij, dat
de vorming van publiekrechtelijke or
ganen een belangrijke bijdrage zal vor
men voor de emancipatie van de mid
denstand. De middenstand heeft zich
in ziin organisaties reeds verheven bo
ven "de afwerende en geïsoleerde posi
tie, die hij aanvankelijk innam. De
bredere opvattingen van de pioniers
der middenstandsorganisaties hebben
tot gevolg gehad, dat de middenstand
nu naar buiten treedt. Mede door het
goede werk van deze organisaties
maakt het middenstandsbeleid nu een
vast onderdeel van het regeringsbeleid
uit.
Dr. Veldkamp bracht namens zich
zelf en namens de regering hulde voor
de grote bijdrage, die de Katholieke
•een
audiëntie verlenen.
e zoveelste Nederlandse speel
film is gaan lopen: Ciske de
Rat, door de Duitse regisseur
Wolfgang Staudte vervaardigd naar de
roman van Piet Bakker. Over de ro
man behoeven wjj niet te spreken. Het
is bekend dat het verhaal hevige her
inneringen oproept aan Brusse's Boef
je en ook aan Merüntje Gljzen, hoe wel
deze beide verhalen aanzienlijk min
der sentimenteel zijn.
Het verhaal kan dus ook niet de bes
te kant zijn van de film' w&nt zelfs bij
vernuftiger vormgeving zou men aan
de film kunnen zien, hoe larmoyant het
hnek is Geen goede beurt voor Staudte,
d°e indien hij zijn gebruikelijke intelli
gentie en vakmanschap had aangewend,
over het verhaal heen zou gespeeld heb
ben. Dat heeft hij niet gedaan en eer
lijk gezegd verbaast het ons, dat hp zich
tevreden gesteld heeft met het scenario
dat tot grondslag voor zyn film moest
dienen. Bovendien, dat hi), het scena
rio eenmaal aanvaard zpnd~,
beter heeft weten te doen dan de over
vloed van dialoog nu en dan te aoo-
kruisen, door de inwendige monoloog
toe te passen, die echter tot overmaat
van ramp bijna steeds te laat begint
en een vrij krampachtige indruk maaKt.
Het is niet goed te begrijpen, waar die
inwendige monoloog voor dienen moet,
dramatisch gesproken wel te verstaan.
Hij verhevigt het drama niet, hij is in
geen enkel opzicht gemotiveerd, lehal-
ve dan door het feit, dat de praterij
geen einde wil nemen en dus nu en
dan eens aan de aandacht moet ont
trokken worden.
Bij tijd en wijle ontmoet men een
filmrijmpje. Waarschijnlijk weer om
nog variatie te brengen in de eentonige
gang van zaken. En wat de spelers be
treft kan men zeggen dat Staudte er
wel in geslaagd is, de toneeimatigheid
■ets meer te vermijden dan in vroegere
u»s Kevai mocht zijn. Nog altijd
eenter speelt, acteert de acteur te veel,
waardoor de dynamiek van de film
rt ,n statische taferelen. En hier
ron,melige découpage, die
PM j. h 1 veen Synthese wil geraken
en de hele boel brokkelig maakt. Het
Ciske de Rat tijdens zijnverhoor
door de politierechter.
best. is Staudte nog geslaagd in het
jongetje Ciske. Dat ventje heeft een
levendig gezicht en Staudte heeft net
weten te bewaren.
Intussen: zowel Ciske als als zijn ge
zeilen voor den spele laboreren aan een
hinderlijke onverstaanbaarheid. Dit mag
d-n een technische aangelegenheid zijn.
Zij komt toch vcor Staudte's rekening
en verantwoording.
Al met al heeft de regisseur zich ge
houden aan het goedkope recept en de
mode, tot zelfs in de inleiding van de
film, die tegenwoordig in negen van de
tien'gevallen begint met een of andere
scène om daarna over te gaan tot de
titel en de namen, waarna het drama
wordt voortgezet. Het is allang een ge
meenplaats geworden. Er is allang
niets meer aan te beleven.
Wilt u nog iets van het verhaal ho
ren? Het gaat over een jongetje uit de
grote stad. Ciske woont in een achter
buurt, heeft een vader, die hij vrijwel
nooit ziet, en een moeder, die zich mis
draagt. Hij moet dus wel de verkeerde
weg op. Maar de meester heeft hem
dóór, beschermt hem, krijgt medestan-
d rs, ook onder de kinderen. Als Ciske
zijn moeder met een broodmes heeft
vermoord, gaat hij het tuchthuis in,
is braaf, komt gelouterd terug en
wordt met geestdrift door zijn klasge
noten ontvangen. Iedereen vindt hem
een leuk ventje, wij ook, en het zal
best met hem aflopen, dat zult u zien.
In Venetië heeft de film de Zilveren
Leeuw gekregen. Dat is een van de la
gere onderscheidingen. En de Ocic
heeft de film een compliment gemaakt
wegens de sociale tendenz, die het
manneke vrijpleit en de ouders beschul
digt.
Wjj voor ons menen te mogen vast
stellen, dat Ciske een poging temeer
is om met de Nederlandse film uit de
impasse te geraken, waarin ze nog al
tijd ronddartelt. Dbg.
Middenstandsbond tot deze vooruitgang
geleverd heeft. De emancipatie is, vol
gens spreker, echter nog niet voltooid.
In de P.B.O. ligt een belangrijke taak
voor de vrije organisaties. Het ontstaan
van schappen naast de vrije organisa
ties betekent geenszins, dat er esn
overorganisatie op zal treden. De vrye
organisaties behouden een belangrijke
taak. De staatssecretaris legde daarbij
de nadruk op het werk van de stands
organisaties.
Ook mgr. K. Roncken, hoofdaalmoe
zenier van de arbeid in Limburg, de
tweede feestredenaar, sprak over
emancipatie. Velen, aldus spreker,
waarderen de organisaties om de ma
teriële voordelen welke deze hun bren
gen. Men vergeet dan echter de gees
telijke waarden, die ook in het econo
misch leven hun volle betekenis be
houden. De standsorganisatie moet de
ze waarden in harmonie brengen. Het
vervulde hem echter met zorg voor de
toekomst, dat de geestelijke achter
grond dikwijls nog ontbreekt. Men hoeft
zich niet ongerust te maken over de
groei van het ledental der organisaties,
want de drang om zich te organiseren
neemt steeds meer toe. Het schijnt dat
de eenling zich niet meer opgewassen
voelt tegen de georganiseerde machten
boven hem.
Maar wanneer alleen dit verschijn
sel tot de groei moet leiden, dan zou
er een degradatie van het individu,
een beknotting van de persoonlijkheid
uit voortvloeien. Om dit te voorko
men moet de emancipatie zich vol
trekken in de vorming van de per
soon tot christen. Organisatie hoeft
geen depersonificatie tot gevolg te
hebben, mits de geestelijke achter
grond niet verwaarloosd wordt. Hier
ligt de grootste taak voor de katho
lieke organisatie. Daaraan ontbreekt
echter nog te veel, ook bij de leiders.
Spreker meende uit dit gebrek de
verscheidene moeilijkheden te kunnen
verklaren waarmee de mens in het
economisch leven te kampen heeft.
Ook mgr. Hanssen uitte zich in deze
zin toen hij zich met een gelukwens
tot' de jubilerende vereniging richtte.
Aan het slot van zijn rede heeft
mgr. Hanssen, zoals gisteren reeds
in een deel van onze oplage werd
gemeld, aan de vice-voorzitter, de
heer Th. Hooij, de pauselijke on
derscheiding opgespeld van ridder in
de orde van St.-Gregorius de Grote.
Daarna heeft staatssecretaris Veld
kamp aan de voorzitter van de Ka
tholieke Schoenwinkeliers en hoofd
bestuurslid van de Katholieke Mid
denstandsbond, de heer C. de Jong
uit Amsterdam, de onderscheiding
overhandigd van ridder in de orde
van Oranje-Nassau. Zilveren legpen
ningen van de bond werden vervol
gens uitgereikt aan de heer P. van
den Brule, wethouder van Rotterdam,
aan de heer O. Bekendam, eveneens
uit Rotterdam, voorzitter van de
R. K. bond voor Beroepsvervoer, aan
de heer J. Mol, directeur van de
Bredase Diocesane Bond, aan de heer
J. Hendriks uit Arnhem, en aan de
heer L. van Doorn, voorzitter van de
R. K. Middenstandskring in Rotter
dam.
De jubileumcommissie heeft als voor
lopige feestgave aan het hoofdbestuur
een cheque aangeboden ter waarde
van f 25.000 als eerste bijdrage voor
het bouwfonds voor een nieuw midden
standsbureau.
De voorzitter van de Koninklijke Mid
denstandsbond, de heer L. de Groot,
de voorzitter van de Christelijke Mid
denstandsbond, de heer J. de Jong, de
geestelijk adviseur van de katholieke
middenstanders in België, kanunnik
Colpaert, en de geestelijke adviseur H.
Hermens van de Katholische Kaufman-
nerverein Deutschlands, hebben even
eens gelukwensen en geschenken aan
geboden.
(Van onze parlementaire redacteur)
De datum van de verkiezingen zal
afhangen van de agenda van de Tweede
Kamer. Is er nog veel wetgevende ar
beid te verrichten dan zou dit een
reden kunnen zijn om de datum niet
te vervroegen, zoals de eer Tilanus
had voorgesteld. Aldus de mededeling
van dr. Drees bij het begrotingsdebat.
Deze maand begint de Vereniging voor
Nederlandse bedevaarten haar wintej--
toernee door Nederland met een kleu
renfilm over Lourdes. Het voorwoord
wordt daarbij gesproken door dom B.
Brockberndt O.S.B.
Zaterdag vertrekt de laatste bedevaart
per vliegtuig in dit jaar naar Lourdes.
De tocht wordt gemaakt met een Dakota
van de KLM. De geestelijke leiding van
de ziekenbedevaart berust bij rector Van
Campen uit Vught. Medisch toezicht
houdt dr. Peutz uit Den Haag. Mej. A.
Tilman van de Vereniging voor Neder
landse bedevaarten is belast met de ver
zorging der zieken.
andaag wordt te Kopenhagen Niels
Henrik David Bohr zeventig jaar.
Niels Bohr, een wereldberoemd
man. Beroemd als bouwheer, als archi
tect. Een zeer uitzonderlijk soort archi
tect overigens. Een architect van ato
men. Hjj is de grondlegger van de mo
derne visie op de bouw van het atoom,
de ontwerper van een atoom-model, dat
het atoom-model van Bohr is blijven he
ten.
Daardoor hoort ook hij tot de patriar
chen van het atoomtijdperk.
En daardoor maakte hij het Kopen
hagen van vóór de tweede wereldoorlog
tot een Mekka voor de atoomphysici,
tot een centrum voor de wetenschap
der verschijnselen, die zich afspelen in
het inwendige van het atoom.
Hij bereikte dit niet door een stunt.
Die stunt lag de grote, rustige, vriende
lijke en wat schuchtere Deen niet. Bij
zijn enige stunt speelde hij zelfs een
ietwat ongelukkige, een tikje lachwek
kende rol, de rol van de onhandige pro
fessor. Dat was in -iet jaar 1943. De
Duitsers, die in 1940 Denemarken bin
nengelopen waren, hadden er ook de
grote Bohr aangetroffen. En sindsdien
leefde en werkte hij stil en teruggetrok
ken in zijn bezette vaderland. Maar in
het jaar 1943 werd hem ineens de ge
legenheid geboden om te ontvluchten
naar de vrije wereld. Bohr bedacht zich
niet lang. Hij pakte zijn koffertje hij
had niet veel nodig: het voornaamste
droeg hij altijd met zich mee onder zijn
hoge schedeldak.
Maar toch ging hjj niet weg uit zijn
woning zonder uit zijn koelkast een
flesje Deens bier meegenomen te heb
ben op zijn gevaarlijke tocht. Was hij
als de vluchteling die ziin juwelen in
huis achterlaat en een kooi met een
kanarievogel meesleept, de wijde we
reld in?
Neen, Niels Bohr bezat een schat.
Een beetje van het kostbare en uiterst
schaarse zware water. Om het even
tueel uit de handen van de Duitsers
te houden, had hij het in een bier
flesje gedaan en tussen de andere
flessen in zijn koelkast gezet.
Met een klein bootje stak hij in het
holle van de nacht over naar Zuid-
Zweden, om verder door te gaan naar
Engeland, en naar Amerika. Maar
nog in Zweden deed hij een ontstel
lende ontdekking: zijn flesje bevatte
bier! Hij had inderhaast het verkeer
de flesje gegrepen.
De man, die het goede flesje toen
moest gaan halen, trof het niet: hij vond
het huis bezet door de Duitsers. Maar
hij stapte er binnen in het uniform van
Duits officier en gelastte een grondige
huiszoeking. Na afloop ervan deelde hij
de aanwezige levensmiddelen uit onder
de soldaten en nam voor zichzelf heel
bescheiden genoegen met één flesje
„bier". Zo vond Niels Bohr's zware wa
ter toch nog zijn weg naar het kamp
der geallieerden.
Niels Bohr's ster was opgegaan in
1913. Toen verscheen de eerste publi
catie van de jonge Deense geleerde
over de bouw van het atoom. Een pu
blicatie, die hem beroemd zou maken.
Niels Bohr was geboren in Kopen
hagen. De Bohrs zijn een oude Kopen-
haagse familie. Zyn vader doceerde er
aan de universiteit fysiologie. En zijn
broer werd er een van de grootste ma
thematici van deze tijd. Niels studeer
de er natuurkunde, maar voltooide zijn
studiën, na ook in Cambridge te heb
ben gewerkt, aan de universiteit van
Manchester, bij de grote natuurkundige
Rutherford.
In het jaar 1895 had de Nederlander
Hendrik Antoon Lorentz zyn electronen-
theorie opgesteld. Deze theorie en de
verschijnselen van de in datzelfde jaar
ontdekte radioactiviteit hadden het in
zicht geopend, dat de atomen geen maS'
sieve kogeltjes waren, maar uit nog
kleinere, electronische geladen deeltjes
bestonden.
Hoe zich dat voor te stellen, dat was
een vraag, die de fysici van die dagen
veel hoofdbrekens kostte.
Na enkele voorafgaande pogingen
van anderen, had Rutherford in 1941
het geniale denkbeeld gelanceerd van
het kern-atoom. Hij zag het atoom
als bestaande uit een zeer kleine, elec-
trisch positief geladen kern, waarin
de massa van het atoom geconcen-
Advertentie
de ware Vaderlandse klare
J da Dekker, het 24-jarig
blonde meisje uit Krom-
Z JL menie, dat beslag heeft ge
legd op de gouden ere-penning
van de Prix de Rome 1955 voor
monumentale schilderkunst, heeft
oorspronkelijk helemaal niet
mee willen doen met de wed
kamp. Eerst nadat iedereen,
haar docenten, collega's en
ouders er vast op aangedrongen
hadden, meldde ze zich op het
laatste moment aan. De voor
haar onverwachte bekroning is
het resultaat van vijf jaar studie
op de Academie, eerst in de te
kenklasse onder prof. Röling,
daarna in de klas voor monu
mentale schilderkunst onder
prof. Campendonk. Iedere dag
reisde ze op en neer naar Krom
menie, in het treintje door de
Zaanstreek, „dat bij iedere paal
stopt". „Kijk, van die palen ,ieb
ik al die verticale richtingen in
de compositie van mijn werk" zegt ze lachend, „maar een bijzonder
inspirerende reisroute is het niet, de reis naar Rome zal wel fascine
render zijn".
Ad' Dekker is ook in Krommenie geboren, maar woonde in haar jeugd
een tijd in Nijmegen. Daar deed ze Mulo-examen en kreeg haar eerste
onderricht in tekenen en schilderen aan „Kunstoefening", de kunstnijver
heidsschool te Arnhem. Toen haar vader een nieuwe functie in de Zaan
streek kreeg, verhuisde het gezin. Zij had toen graag de cursus te Arnhem
afgemaak. en de leraren zagen de veelbelovende leerlinge ook niet graag
vertrekken.
„We hebben maar één Ada", heeft naar moeder toen gezegd en zo
kwam ze in Krommenie en begon het dagelijks reizen door de Zaan
streek, eerst naar de Normaalschool voor tekenonderricht, waar men veel
leerlingen voor de Academie opleidt en daarna naar het grote gebouw
aan de Stadhouderskade. Zij is zeer opgetogen over de s udie by prof.
Campendonk en de invloed van hem is zeker in haar werk te bespeuren.
Toch heeft zij zich verwonderlijk snel bevrijd van schoolse navolging en
haar talent vertoont grote oorspronkelijkheid. Als men de grote schilde
ring voor het mozaïek beziet, waaraan zij drie maanden gewerkt heeft in
grote afzondering, zou men niet zeggen met het werk van een meisje
te maken te hebben. Misschien uit de vrouwelijkheid ziel in de liefde,
waarmee zij bloemen en planten observeerde. Zij maakte prachtige stu
die. van de „berenklauw", die merkwaardige hoog-opgaande bloem met
een wijde scherm van blaadjes aan de top van de steel. Die bloem staat
ook in het centrum van haar mozaïek met Apollo en de muzen.
Binnenkort vertrekt Ada Dekker naar Italië. „Misschien ga ik eerst
trouwen", zegt ze. „Mijn verloofde is bijna als medicus afgestudeerd".
En ze wijst op een jonge man, die glimlachend op staat om zich voor
te stellen.
NIELS BOHR
treerd was en waar omheen één ot
meer electronen hun gesloten banen
beschreven. Een atoom dus als een
minuscuul zonnestelsel met een cen
trale in en daaromheen planeten.
Dit model bleek echter al spoedig
in het licht van de bestaande natuur
kundige opvattingen, zoals bijvoor
beeld de in 1900 door Max Planck
opgestelde quantentheorie, met deze
niet in overeenstemming te brengen.
Toen deed in 1913 Rutherfords leer
ling, Niels Bohr, de geniale greep, die
de inzichten omtrent de opbouw van
het atoom en die van de quantentheo
rie in één koene synthese verenigde.
Volgens de electromagnetische theo
rieën van Maxwell-Lorentz zou een stel
sel van electrisch geladen deeltjes, als
het kernatoom, niet het evenwicht kun
nen bewaren, maar, onder het uitstra
len van energie, spoedig ineen moeten
storten. Bohr durfde het aan, te verkla
ren, dat deze wetten in het inwendige
der atomen blijkbaar niet golden.
Volgens de quantentheorie wordt ener
gie niet, zoals de klassieke natuurkunde
veronderstelde, in elke denkbare hoe
veelheid opgenomen en afgegeven zo
als men dus b.v. suiker in een zak kan
gieten maar in bepaalde, kleine af
gepaste pakketjes, quanten genaamd.
Als het ware dus bij suikerklontjes te
gelijk. Bohr nam nu aan Jat tengevolge
van deze quanten de planeet-electronen
zich niet op alle denkbare afstanden
om de kern kunnen bewegen, maar dat
daarvoor slechts een aantal, nauwkeu
rig te omschrijven banen ter bescik-
king staan die met deze quanten sa
menhangen. Wordt zo een electron
door een of andere oorzaak in zijn
beweging gestoord, dat springt het van
de ene baan op de andere. Het wordt
dus steeds gedwongen één van de ande
re beschikbare banen te kiezen.
Met Bohr's hypothese kon het ver
schijnsel van de bekende spectraallijnen
uitstekend verklaard worden.
Maar Bohr's geniale gedachte is
nog veel vruchtbaarder geweest. Zij is
van een niet te onderschatten beteke
nis geweest voor de verdere ontwikke
ling der atoomfysica. De waarde er
van vond haar erkenning in de Nobel
prijs, welke Bohr in 1922 verleend werd.
„Zyn uitzonderlijke geestelijke baga
ge bestaat uit een unieke combinatie
van een ingenieuze intuitie met een
indringend mathematisch vermogen,,,
zo oordeelde een van de meest compe
tente beoordelaars over deze man, die
een der vroedmeesters van het atoom
tijdperk is.
De officier van justitie bij de Gronin
ger rechtbank heeft drie jaar gevange
nisstraf geëist tegen een smid uit Stads
kanaal wegens het bestelen van een
weduwe, bij wie hij in de kost was. Hii
deed de vrouw huwelijksbeloften en was
ai in het geheim met haar verloofd De
vrouw heeft haar huisje via een notaris
verkocht en de opbrengst, f 6500is
door verdachte uit het dressoir genoden
en op de bank gedeponeerdcm ziin
eigen naam. Ook kocht hij er enkele
obligaties voor Ondanks aandringen
van de vrouw liet verdachte het geld
niet op haar naam overschrijven
Aanvankelijk heeft verdachte voor de
politie bekend, maar later trok hij Zijn
bekentenis in. Hij zei dat hij door de
politie mishandeld zou zijn. In ziin re
quisitoir bracht de officier het reclaV
seringsrapport van verdachte ter spra-
ke, dat „het meest ongunstige rapport"
is, dat de officier van justitie ooi? on
der ogen heeft gehad.
Uitspraak 20 oktober.
i D°nderdagmddag is de vierde nationa-
i3?*?6?38; naar Fatima vertrokken
met 64 deelnemers en onder leiding van
mgr. Th. van der Bom, voorzitter
van de Vereniging van Nederlandse
bedevaarten. Na een verblijf van drie
dagen in Lourdes komt de bedevaart
maandag in het Portugese genadeoord
aan.
De Nederlandse pelgrims zullen zich
daar aansluiten bij de honderdduizen
den Portugezen, die het laatste feest
van het jaar op 13 oktober, de her
denking van de laatste verschijning van
Maria, van de H. Familie en van het
Zonnewonder, vieren.
Onder de pelgrims bevindt zich pa-
ter D. A. Linnebank O.P., promotor
van de Rozenkranskruistocht. Tijdens
een bijzondere plechtigheid zal pater
Linnebank het zevende gouden boek
neerleggen aan de voeten van Maria.
Dit zevende boek bevat bijna tiendui
zend namen van Nederlanders, die
hebben toegezegd zo mogelijk dage
lijks het rozenhoedje te bidden voor de
grote intenties van de Rozenkranskruis
tocht. Dit brengt het totaal van Neder
landse beloften op ongeveer 65.000..
