Loonvorming-loonhoogte
MOGEN DE WERKNEMERS
WIE
WAT
VERDIENEN
EN
De grote vragen
MAAKT DAT UIT?
ONTWIKKELING DER STANDPUNTEN
Eerlijkheid in
de politiek
M
4
vede'isenc
BROODOORLOG IN BREDA
DUURT VOORT
Vluchtelingen
uit Oostenrijk
Mevr. Bouman verlaat sitting
Niet bevorderlijk voor gespreide
eigendomsvorming
Irvr.? Dif*wE.r«rske
Zwols Van Meegeren-proces
Duurste brood thans in zaken waar
conflict is veroorzaakt
Prijsafspraak
op komst?
SCHAT-EILAND
Russo-Arabische
kritiek op Dag
Hammarskjöld
De aankomst van Het laatste
Avondmaalin Nederland
"S'liffss stapt.
PAGINA
VRUDAG 14 OKTOBER 1955
Het zou te begrijpen zijn
als de lezers in de loon-
kioestie door de bomen het
bos niet meer zouden zien.
Daarom hierbij een over
zicht van het bos.
Bij VERKOUDHEID
ASPIRIN*) nemen
Japanse socialisten
verenigen zich
Naar Rijkswerkplaatsen
Affaire-Jungschlager
Vers in cellofaan
80 cl. - 20 sfuks.
Na incident met
de rechter
Uitbreiding vakanties, verkorting werkweek
M ening drs. Hazenbosch
door ROBERT L. STEVENSON
(Vertaald door Yge Foppema)
Scherpe -aanval van de
„Pravda" op Iran
Advertentie
De grote vragen in onze loonpolitiek zijn: 1. wat mogen de werknemers
verdienen en 2. wie maakt dat uit? Het zijn twee verschillende, doch
beide zeer ingewikkelde vragen, want het loon beïnvloedt de nationale
welvaart. Organisaties van werkgevers en werknemers ontmoeten elkaar
in nevelige sferen waar politiek en levensbeschouwing de discussies com
pliceren, de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie krijgt een vinger in de
pap en dit alles voltrekt zich boven de hoofden van de argeloze burger, die
niet dagelijks met adviezen en statistieken te maken heeft. Het is misschien
goed om te zien hoe zich in de afgelopen jaren de gesprekken rond de kern
punten van loon hoogte en loon stelsel bewogen hebben.
Onder het voor-oorlogse vrije toon
stelsel was een kwart van de lonen
|jaar beneden begrensd door C.A.O.'s,
Werkgever was vrij om meer te be
llen. Na de oorlog is die vrijheid niet
J^ser teruggekeerd, het minimum werd
'evens maximum. De economische toe
stand eiste een loonbeheersing, eiste
Jaartoe ook een stelsel, dat bij het Bui
tengewoon Besluit Arbeidsverhoudin-
|en in 1945 geschapen werd en dat van
daag nog bestaat. Als uitvoerend or
gaan trad het College van Rijksbemid-
Jtelaars op, dat tevens, na advies van
ae werkgevers en werknemers in de
Stichting van de Arbeid, bindende richt
tenen voor de loonvorming kon vast
stellen. Slechts algemene loonmaatre
gelen, de loonronden, konden het loon
doen stijgen. Zo werden de laagste
t°ontrekkers behoed voor een daling be
deden het levensminimum, terwijl het
t°onniveau niet boven het gevarenpeil
steeg. Naarmate het herstel voortgang
diaakte rezen er bezwaren zowel tegen
aet systeem der uniforme richtlijnen
tegen de ruwheid van de algemene
toonronden.
Confessionele en liberale organisa
ties uitten het bezwaar, dat het loon
geen gelijke tred hield met de winst
gevendheid van de bedrijfstak, waar
tegen de socialisten de stelling plaat
sten van „gelijk loon voor gelijke
Prestatie." Het loon zou alleen ibe
paald mogen worden door de tech
nische prestatie en hiervoor bood h.i.
het stelsel voldoende mogelijkheden,
Waarbij men doelde op werkclassifi-
catie merit-rating, gemeten tarieven
en bepaalde toeslagen.
Het tweede bezwaar uit de confes
sionele en liberale hoek was, dat, nu <ie
bestand geen overheidsinmenging meer
scheen te eisen, de verantwoordelijk
heid weer verlegd moest worden naar
r, bedrijfsleven.
«He inmiddels tot stand gekomen
E-R. adviseerde in maart 1953 echter
?°g tot voorlopige handhaving van het
bestaande stelsel. Voor de lonen wens-
mooA echter met de kleinst mogelijke
2 iaarrheid na een Periode van 1 of
te gaantot de z'g' margepolitiek over
periodiek ^et bedrijfsleven zou daarbij
van de Wet een bepaald percentage
zou sne0pIC'?':lijnen mogen afwijken. Er
en loonnui!irnte komen tussen loonvloer
hierin de w^ddieDwe^-0«ialisten-- zagen
Vorming zou* leiSenTnve^eY/in
fel. Het advies had geen praktische ge-
Volgep, maar de dreiging van de mar
gepolitiek stond sindsdien bij alle dis
cussies op de achtergrond.
In juli van dat jaar verklaarden de
Werkgevers zich niet langer bereid om
aan algemene loonronden mee te wer-
(Ve
(Vervolg van pagina 1)
Isschien mogen wij deze visie
illustreren met een actuele ge-
beurtenis. De beschaafde wes
terse naties zijn zich langzamerhand be
wust geworden van hun verantwoorde
lijkheid jegens de onderontwikkelde
Gebieden. Een gelukkig teken, deze be
wustwording. jytaar de bewuste oplos-
Elhg kan vele gevaren inhouden.
Prof. Zeegers, directeur van het Kath
Sociaal Kerkelijk Instituut (KASKI)
Wees hierop in zijn dinsdag j.l. gehou
den rede voor de studenten te Wagenin-
ien.
„Terwijl miljoenen katholieken over
de gehele wereld volkomen de zin
ontgaat van de internationale doch in
hoofdzaak westerse bemoeiingen met
de onderontwikkelde gebieden, grote
groepen katholieken deze activiteiten
met een kritische reserve bezien en
een kleinere groep wellicht iedere
kritische reserve er tegenover mist,
ontplooien de internationale organen
hun steeds intensiever bemoeiingen,
die geheel aan de controle van het
christelijk geweten van het avond
land ontsnappen. Wij spreken hier
mede allerminst een denigrerend
oordeel uit over degenen, die hun
krachten schenken aan het grootste
Werk van de maatschappelijke verhef
fing der niet-westerse volkeren.
Wij betreuren slechts, aldus prof.
Zeegers, dat de humanistische ideolo
gie, die voor velen van hen het enig
geestelijk fundament is, zal leiden
t°t experimenten, die waarschijnlijk de
crisis in vele van deze gebieden nog
zal vergroten."
Haarom kondigde hij aan een K a-
boliek Centrum voor de onder-
ntwikkelde gebieden. De Katholieke
ujffk heeft reeds eeuwenlang op de
ZwfS gestaan v°or deze gebieden. Onder
Weet, bloed en tranen hebben onze
^issionarissen in deze gebieden ge-
erkt. Zij waren de voortrekkers, de
huD Progressieven, die deze volken
tp verleenden. Nu de beschaafde na-
Bar! °°.r middel van internationale or-
b ben zich eveneens met deze hulp gaan
int 'den, kan er zich een vorm van
^■^tnationaal staatssocialisme gaan ont-
din !en' Er zijn reeds vele tekenen,
o m deze richting wijzen,
katu nu niet het goed recht van de
Sin i dat steunend op z ij n be-
"selen, zich bezint op een moderne
sen i', waar°P hU deze miljoenen men-
n kan helpen, niet alleen materieel,
aar vooral ook geestelijk, aldus de
c'gen charitas beoefenend?
Ziea Gouda vroeg een aantal jongeren
tjpAaf: kun je eerlijk zijn in de poli-
luiri ^et antwoord moet bevestigend
men. Maar dan houde men rekening
dP de .wiJze woorden, die prof. Zijlstra,
dit minister van Economische Zaken, op
t congres sprak: „Er bestaan diep-
jgande verschillen in de levensbeginse
ls wan ons volk, vanzelfsprekend zal
b b felle verkiezingsstrijd daarvan het
gelrft zhn' maar voor iedere partij
tui ®eh°d, dat men geen valse ge-
i 'Senis zal geven tegen zijn naaste,
jjmr heeft in dezen een zware taak,
Uw strlid oprecht zijn en eerlijk."
ken. Men wenste overleg per bedrijfs
tak, waarbij de S.E.R. aan de hand van
algemene richtlijnen coördineerend zou
optreden. Het N.V.V. speurde hierin
een margepolitiek per bedrijfstak en
trok fel van leer. Besloten werd om nog
maals, nu in de Stichting, de toekom
stige loonpolitiek in studie te nemen.
Tijdens deze studie werd men opge
schrikt door de „ruwe stoot", waarmee
de motie-Romme de kwestie in het po
litieke vlak bracht, waar zij, i.n de ijs
kast, nog steeds wacht om de discus
sies te beïnvloeden.
In oktober 1954 verscheen het studie
resultaat van de Stichting van de Ar
beid, in de vorm van een rapport, dat
een aanvaardbare oplossing scheen te
brengen. De overheid moest plaats ma
ken voor het bedrijfsleven, doordat het
College van Rijksbemiddelaars als uit
voerend orgaan plaats zou maken voor
de z.g. Loonraad, een op te richten
commissie van de S.E.R. De laatste
zou voortaan bindende richtlijnen op
stellen, waarbij rekening gehouden zou
worden o.a. met de rentabiliteit in de
bedrijfstakken. De roerende eenstem
migheid met de socialisten was te ver
klaren uit het feit, dat het gevaar van
de margepolitiek bezworen was. Het is,
zo zei men, een verandering van vorm,
maar in wezen blijft alles bij het oude.
De kern van de geleide politiek, de
bindende richtlijnen, was behouden, de
overheid hield het laatste woord en bij
de differentiatie tussen de bedrijfstak
ken zou men toch altijd gebonden zijn
door een zekere coördinatie.
Dit was een reële gedachtengang.
Het systeem, waartoe de Stichting van
de Arbeid adviseerde, zou geen grote
veranderingen brengen, want de gelei
de loonpolitiek, zich aanpassend aan de
omstandigheden, had gaandeweg, ook
zonder dat het rentabiliteitsprincipe
daar formeel aan te pas kwam, een
vrij verregaande differentiatie doen ont
staan. Meer dan bij een margepolitiek
zou men de rentabiliteitsgedachte door
bindende richtlijnen en coördinatie bin
nen de socialistische perken kunnen
houden.
Het verleggen van de verantwoorde
lijkheid naar het bedrijfsleven achtte
men aan socialistische zijde, met de
overheid op de achtergrond, ja zelfs
vertegenwoordigd in de Loonraad, een
experiment zonder grote risico's.
Inmiddels kwam juist op het laat
ste punt kritiek los. Enerzijds
achtte men de S.E.R. als top
orgaan van een P.B.O.-in-kinder-
schoenen met de nieuwe taak te zwaar
belast. Men vreesde dat zijn karak
ter als stimulerend en coördinerend
orgaan voor de schappen hieronder
minstens zo veel zou lijden als zijn
prestige, waardoor de trage groei
van de P.B.O. geremd zou worden,
terwijl aan de loonpolitiek niets waar
devols bijgedragen zou zijn. Ander
zijds had men waardering voor het
gezag en de soepele werkwijze
van het College van Rijksbemidde
laars, dat als zondebok grote dien
sten bewezen had, en dat voor het
bereiken van een grotere differentia
tie niet noodzakelijkerwijze het veld
hoefde te ruimen.
Opzien baarde het Centraal Sociaal
Werkgeversverbond door zich in mei
1955 officieel van het Stichtingsvoor-
stel te distanciëren. Men stelde voor
om het College van Rijksbemiddelaars
zonder verordenende bevoegdheden te
handhaven, terwijl niet de S.E.R., maar
de Stichting van de Arbeid aan de hand
van minder bindende richtlijnen een
coördinerende taak zou gaan vervullen.
De overheid zweeg bij dit alles, doch
verzocht de S.E.R. om naar aanleiding
van het Stichtingsvoorstel advies uit te
brengen over het systeem van de loon
vorming.
Inmiddels nam het gebrek aan ar
beidskrachten toe. De prijzen stegen en
de loonronden, verplicht of facultatief,
droegen hiertoe het hunne bij, terwijl
aan ondernemingszijde de concurren-
tiegeest beneden de maat bleef. Het in-
flatiegevaar leidde tot het parool: rust
op het gebied van lonen en prijzen. De
oplopende conjunctuur bracht echter
nieuwe looneisen, waarbij het princi-
Piële geschilpunt, betreffende het sys
teem van loonvorming weer naar vo
ren kwam. De overheid wilde uit vrees
voor de inflatiespiraal geen algemene
loonronde, dus zocht men naar een min
der gevaarlijke oplossing. De kwesties
van loonstelsel en van loonhoogte grij
pen steeds ineen.
Het N.V.V. wierp zich op 'n algemene
verruiming van vakantierechten, terwijl
de confessionele organisaties voor de
bedrijfstakken, die dit verdragen kon
den, een soepeler toepassing van de
richtlijnen bepleitten, waarmee men dus
weer in de richting van de margepoli
tiek marcheerde. Men kent de beslis
sing van de regering: niet de lonen,
wel een aantal secundaire arbeidsvoor
waarden, waaronder ook vakantierech
ten. Dit alles tot ongenoegen van de
Christelijke organisaties en de K.A.B.
en tot vreugde van het N.V.V., dat ter
verdediging van zijn beleid (inzake de
loonvorming) dankbaar inhaakt bij de
katholieke en liberale werkgevers, die,
uit vrees voor economische repercus
sies, de stap naar de principieel ge
wenste vrijere loonvorming nog niet
durven zetten. Het motief daarvoor is,
dat bij de heersende schaarste aan
arbeidskrachten iedere vergunning tot
loonsverhoging zich in een verplichting
om zal zetten, met alle nadelen van
dien voor de prijzen. Het Landbouw
schap heeft in dit verband een duide
lijke waarschuwing geuit. Algemene
loonstijging per bedrijfstak vreest men
om haar economische gevolgen even-
zeer als een „algemene loonronde
Men wordt liever niet gebeten, noch
door de hond, noch door de kat.
Inmiddels heeft ook de S.E.R. een
weinig eenstemmig oordeel over de vrij
ere loonvorming gegeven. De discussies
over de Loonraad hebben hun invloed
niet gemist; een belangrijke minder
heid, waaronder vermoedelijk ook de
Kroonleden, wenst het College van
Rijksbemiddelaars voorlopig te hand
haven. Over de grondslagen voor een
grotere differentiatie werd men het
echter eens en van groot belang is de
uitspraak, dat deze ook onder het
huidige systeem bereikt kan worden.
Het apparaat voor een vrijere loonvor
ming is dus aanwezig. In december
komt in de Tweede Kamer het grote
loondebat aan de orde. Omstreeks die
tijd moet er wat gebeuren, want ver
moedelijk heeft de S.E.R. dan ook het
zgn. ruimte-onderzoek (betreffende het
probleem van de loonhoogte) beëin
digd.
Het N.V.V. persisteert bü een
loonronde oude styl, waarvoor uit het
oogpunt van inflatiebestrijding geen
goed woord te zeggen valt. De vrees
bestaat echter, dat ook gedifferentieer
de richtlijnen, onder de druk van de
arbeidsschaarste, een nadelig effect
zullen hebben. De maatregelen om dit
effect te voorkomen zijn beperkt. De
prijzen mogen niet stijgen, maar een
prijsbeheersing in optima forma is on
denkbaar. Grijze en zwarte lonen moe
ten voorkomen worden, maar het leven
is vaak sterker dan de leer. De weg
die de overheid moet gaan is omzoomd
met heilige huisjes. Waar concrete
maatregelen falen zullen aan haar psy
chologisch vernuft grote eisen gesteld
worden.
(Van onze correspondent)
Na een beraad van ruim vier uur
hebben de betrokkenen donderdagavond
in de Graanbeurs geen oplossing kun
nen bereiken in het broodprijsconflict in
Breda. Hedenmorgen deelden de geor
ganiseerde bakkers per advertentie in
de plaatselijke pers mede dat de brood
prijs over de gehele linie is vastgesteld
op 22 cent. De bedrijven van bakker O.
blijven echter vasthouden aan 28 cent.
Het duurste brood komt dus thans uit
deze zaken, van waaruit de eerste aan
vallen op de broodprijs van 36 cent
voor afgehaald brood begin deze week
werden ingezet.
De grote verlaging tot 22 cent, waar-
mee de Coöperatie „De Baronie" don
derdagmorgen begon, heeft onmiddel
lijk tot overleg van beide nartiien Be
leid Deze rondetafelconferentie leverde
niets op omdat bakker O. volgende week
dinsdag een onderhoud zal hebben op
het ministerie van Economische Zaken.
Advertentie
Hel merk Aspirin en hel Bayerkruis op
ieder tablet geren U de garantie dat U
Aspirin hebt.
Gedeponeerd handelsmerk
Hij handhaaft onverkort zijn standpunt
dat een marge van vier cent tussen do
prijs van afgehaald en bezorgd brood
economisch verantwoord is.
Bij de donderdagavond gehouden be
sprekingen waren ook aanwezig verte
genwoordigers van de Nederlandse Bak
kerijstichting en de r.-k. Landelijke
Bond van Bakkerspatroons. De menin
gen bleken verdeeld over de vraag of
regeringsinmenging noodzakelijk is dan
wel of de vaststelling van de broodprijs
in eigen hand moet worden gehouden.
Dit laatste wordt door de meesten ge
prefereerd, maar de vraag is of dit
praktisch mogelijk is. De georganiseer
de bakkers hebben aan het Tweede-Ka
merlid mr. dr. N. van den Heuvel uit
's-Hertogenbosch gevraagd als bemid
delaar op te treden bij de regering en
deze heeft zich daartoe bereid verklaard.
Het einde van het conflict is voor
lopig nog niet in zicht. De afdeling
Breda van de r.-k. Middenstandsbond
heeft een telegram gezonden aan het be-
stuur van „Eendracht maakt Macht f de
plaatselijke bakkersorganisatie, waarin
goede diensten worden aangeboden in
de strijd.
(Van onze Haagse redactie.)
Een ambtenaar van het ministerie
van Economische Zaken heeft de bak
kers welke bi) de Bredase broodoor
log 'betrokken z«n; benaderd in ver
band met de mogelijkheid welke bestaat
om, tot wering van desastreuze con
currentie, een plaatselijke prijsafspraak
te maken. Indien deze prijsafspraak de
goedkeuring van het ministerie heeft,
zou zV algemeen verDinaend verklaard
kunnen worden.
De rechtse en linkse socialistische par
tijen in Japan hebben zich ontbonden en
zullen vandaag een nieuwe verenigde
niet-communistische socialistische party
vormen. De twee partyen zyn sinds ok
tober 1951 gescheiden.
(Vervolg van pagina 1)
In beide kampen zijn een ziekenzaaltje
en een kraamkamer ingericht. 12 no
vember wordt er het eerste kind ver
wacht. Aan elk kamp zal een kamparts
verbonden zijn. De geestelijke verzor
ging is in handen van hoofdaalmoeze
nier Sanders uit Venlo en dominee Stof
fels uit Blitterswijk. Die geestelijke ver
zorging baart overigens niet geringe
problemen. Van de veertig gezinnen,
die de volgende en de daaropvolgende
week zullen arriveren, zyn er 29 rooms-
kathoiiek. 6 zijn voor een deel katholiek
en er is er zelfs een, waarvan de man
mohammedaan is. Twee zijn Russisch-
orthodox, een is geheel mohammedaan
en een is protestant. Men zoekt nog
naar mogelijkheden om ook deze Iaat-
sten in de gelegenheid te stellen con
tact met geloofsgenoten in Nederland
te krijgen.
Het heeft van de aanvang af in de
bedoeling van de Nederlandse rege
ring gelegen tenminste een lid van
het gezin om te scholen tot bouwvak
arbeider. Bij de selectie in Oostenrijk
is dan ook de voorwaarde gesteld
dat de kostwinner of een van de ou
dere zoons een zekere ervaring bezat
in het bouwbedrijf. Op zo kort moge
lijke termijn wil men deze mensen
omscholen en aanpassen aan de Ne-
derlandse werkstijl. Dat zal geschie
den op verschillende Rijkswerkplaat
sen. De metselaars gaan naar Venlo,
de timmerlieden en betonvlechters
naar Eindhoven en de terrazzower-
kers, schilders en electriciens naar
Utrecht.
Het lesmateriaal zal in het Duits ge
steld zijn en aan het slot van de cursus
zullen de mannen een kist handgereed
schap meekrijgen. Gedurende hun scho
ling zal reeds contact met hen worden
opgenomen door de gewestelijke ar-
beidsbureaux uit de plaatsen, waarheen
zij uiteindelijk zullen verhuizen. De ge
meenten, die zich bereid hebben ver
klaard een of meer van deze ^vluchte
lingengezinnen op te nemen zijn: Arn
hem, Breda, Deventer, Dordrecht, Hen
gelo, Rheden, Rotterdam, Vlaardmgen,
Zaandam, Almelo, Amersfoort, Bruns-
sum, Enschede, Heerlen, Den Bosch,
Hoensbroek, Kerkrade, Leiden, Ridder
kerk, Terneuzen, Zutphen, Alkmaar en
Winterswijk.
In al deze plaatsen worden, dank zij
een extra bouwvolume dat door de mi
nister van Wederopbouw welwillend is
verstrekt, woningen voor deze mensen
gebouwd. De Nederlandse Federatie
voor de vluchtelingen en de gemeenten
helpen bij de inrichting daarvan, door
middel van schenkingen en voorschot
ten. Voor een gezin van vier tot vijf
personen zal een bedrag van circa 2200
gulden beschikbaar zyn. Men rekent er
bij dit alles op dat de vluchtelingen nog
over voldoende spirit zullen beschikken
om zich aan te passen aan het voor hen
totaal andere milieu, aan de taal, de
arbeidsverhoudingen etc. Men is zich
daarbü bewust van het feit dat dit met
van een kant kan komen. Daarom doet
men een beroep op de Nederlandse sa
menleving deze mensen daarbij te hel-
pen Zy hebben uitermate lang in kam
pen geleefd, zij zijn een normaal gezins
leven in, een eigen woning en met een
eigen, zelf verdiend inkomen totaal
ontwend. Zij zullen zich daar geheel
opnieuw op moeten instellen
Mevrouw Bouman heeft vandaag de
35ste zitting van de zaak-Jungschlager
verlaten als protest tegen het voorlezen
door de officier van justitie, Sunario,
van een rapport over de aanval op Ban
dung in 1950. Haars inziens houdt dit
rapport geen verband met de zaak te
gen verdachte. Rechter Maengkom
schorste de zitting voor onbepaalde tijd.
(P.I.A.)
Het incident deed zich voor tijdens de
ondervraging door mevrouw Bouman
van de getuige a charge, lt.-kol. Soeto-
ko. een gepensioneerd officier, die in
1950 in Bandoeng was gestationeerd.
Soetoko verklaarde dat hij berichten had
onderzocht volgens welke voorraden ge
smokkeld zouden zijn naar terroristen,
die op West-Java opereerden en die,
naar beweerd wordt, onder commando
van Jungschlager gestaan zouden heb
ben. Op mevrouw Bouman's vragen ver
klaarde deze getuige dat hij de juistheid
der berichten niet had kunnen bevesti
gen.
Op dat punt greep de officier van
justitie in. Hij toonde de getuige foto's
uit het rapport, die na de razzia van
Westerling op Bandoeng genomen wa
ren van gesneuvelde Indonesiërs. Soe-
Op een te Utrecht gehouden studie
conferentie van het Chr. Nationaal Vak
verbond heeft drs. C. I\ Hazenbosch
een inleiding gehouden over de >>K®-
spreide eigendomsvorming' Drs. Ha
zenbosch is van mening, dat de onlangs
geformuleerde verlangens ten aanzien
van uitbreiding der vakanties en ver
korting van de werkweek niet bevorder
lik zijn voor het tot stand brengen
van een gespreide eigendomsvorming.
De christelijke vakbeweging zal zich
dit scherp dienen te realiseren by het
bepalen van zyn standpunt ten deze,
Drs. Hazenbosch wilde liever van ge
spreide eigendomsvorming spreken m-
plaats van, zoals gebruikelijk, van be-
zitsspreiding en bezitsvorming. De be
vordering Van de gespreide eigendoms
vorming heeft steeds tot de i a'fa
van de christelijke sociale beweging
behoord; dit ideaal dient dan °ok vol
gens spreker, te blijven gehandhaaid
en tot verwezenlijking te worden ge
bracht. Gespreide eigendomsvorming
noemde hp waard om na te strev
op grond van zedelijke, sociale n
nomische overwegingen; daaronder
de overwegingen van
zyn
zedelijke
ii„,inui,,,„uiiiHiimiiimiiiiimiiimiimiiiimiiiii
16
„Waar zijn we?" vroeg ik.
„Bristol," zei Tom, „kom dr at.
Meneer Trelawney had zijn intrek genomen m een
herberg ver in de havenbuurt, om |in„en
den op het werk op de schoener, H p iei la ede
we nu te voet, en tot mijn grote vreugde
weg langs de kaden met een menigte van P
van elke grootte en tuigage, afkomstig uit alle la
den van de wereld. In het ene waren zingende ma-
trozen aan het werk, in een ander zaten mann^
hoog boven mijn hoofd in het tuig en hingen aan ae
draden, die niet dikker leken dan die van een sPia"
neweb. Ik had mijn leven lang aan de kust gewoond,
maar het was me, of ik nu pas voor het eerst in de
nabijheid van de zee was. De geur van teer en zout
was niet nieuw voor me. Ik zag de prachtigste ste-
venbeelden, die allemaal ver over de oceaan waren
geweest. Ik zag bovendien veel oude zeelui met ringe
tjes in hun oren en ringbaardjes en teer in hun
vlecht, en de zwaaiende gang van mannen die vas
ter staan op een dek bij stormweer dan aan de wal,
en als het allemaal koningen of aartsbisschoppen
waren geweest, had ik niet verrukter kunnen zijn.
En ik ging zelf naar zee naar zee op een schoe
ner met een bootsman, die op een fluitje blies en
zingende matrozen met een'vlechtje in hun haar;
naar zee met bestemming naar een onbekend eiland,
op zoek naar verborgen schatten!
Met deze heerlijke droom nog in mijn hoofd stond
ik eensklaps voor een grote herberg en tegenover
jonker Trelawney, van top tot teen gekleed als zee
officier, in stevig blauw laken. Hij kwam de deur uit
met een lach op zijn gezicht en een prachtige zwaai
ende gang, die een matroos met echte zeebenen hem
nietHa°Uda1irbzynVzeb"triep hij uit, „en de dokter is
gisteravond uit Londen gekomen. Bravo, de beman-
nin,Omenelr!"gri'ep ik uit, „wanneer gaan we va-
r8"varen?" zei hij. „Morgen varen we uit!"
HOOFDSTUK VIII
De herberg Het Kijkglas
Toen ik ontbeten had gaf de jonker me een brief
je p-padresseerd aan Jan Silver, herberg Het Kyk-
glks, en zei me dat ik het adres makkelyk^kori vin
den als ik de havens maar volgde en goed uitkeek
naar een cafeetje met een grote koperen verrekij
ker als uithangbord. Ik ging op weg, overgelukkig
met deze gelegenheid, wat meer van schepen en
zeelui te zien, en zocht mijn weg door een dichte
mensenmenigte en tussen karren en balen door
want het was nu op zijn drukst in de haven tot
ik de bewuste herberg had gevonden.
Het was een keurige gelegenheid, het uithangbord
was pas geschilderd, er hingen nette rode gordijntjes
voor de ramen en op de vloer was vers zand ge
strooid. Aan weerskanten liep een straat en op beide
kwam een deur uit, die open stond, zodat men, on
danks wolken tabaksrook, tamelijk duidelijk in het
ruime, lage vertrek kon kijken.
De bezoekers waren voor het grootste djel zeelui,
en ze spraken zo luid, dat ik aarzelend in de deur
bleef staan en bijna niet binnen durfde gaan.
Terwijl ik daar zo stond, kwam er een man uit een
zijkamer, en op het eerste gezicht begreep ik, dat
dit Lange Jan moest zijn. Zijn linkerbeen was dicht
bii de heup afgezet en onder zijn linker oksel had
hij een kruk, waarop hij ongelofelijk behendig rond
sprong; hij hipte als een vogel. Hij was heel lang en
fors en had een gezicht zo groot als een ham, niet
knap, bleek, maar intelligent en glimlachend. Hy
leek zelfs heel opgewekt, zoals hy daar fluitend
tussen de tafeltjes doorsprong en bekende gasten met
een kwinkslag of een klap op de schouder begroette.
Nu had ik om de waarheid te zeggen, van het eerste
ogenblik af, dat Lange Jan in de brief van jonker
Trelawney was genoemd, in mijn hart de vrees ge
koesterd dat hij de zeeman met één been
te zijn, waarnaar ik thuis zo lang had u g
Eén blik op de man was echter voldoende om al mijn
ongerustheid weg te nemen. Ik had de Kap g
en de Zwarte Hond, en de blinde Pew en üc dacht.
heel iandersVin Illfgeval ^an^eze propere en opge-
liep recht naar de man, die, op zyn kruk geieuna,
met een klant stond te praten.
„Bent u meneer Silver?" vroeg ik en stak hem het
bn' Jaeioneeling zei hij, „zo heet ik inderdaad. En
wi'K ben j| we!?" Maar toen hij het briefje van de
jonker hid gezien, leek het me toe dat hy byna
schrok. met iuide stem en stak me de hand
toe iuist iii bent onze nieuwe kajuitsjongen. Aan-
j^naam kermis te maken. En hy drukte me stevig
Jubit ör> dat ogenblik stond een van de bezoekers
aandaiht enP'£een £g-
opslag herkende ik hem.
z^ke^vandÏKaptteininTe ïM ^was
g0WO"'triep ik, „houd hem! Da's de Zwarte Hond!"
"Wie het is, kan me geen cent schelen "eP Sil-
vpr maar hij heeft zijn vertering niet betaald.
Harry'.'Toop es als de wind achter hem aan en pak
heEen"^n deTndèren, die dichtby de deur zat,
SP"?* op en _zette de acht^voi^g m
AL was ie admiraal Hawke zelf, betalen zal ie,"
riep Silver uit. Pas daarna liet hij mijn hand, die
hij aldoor stevig vast had gehouden, los en vroeg.
Wie was dat. zei je? De Zwarte wat.
„wie was ze_ jk iHeeft meneer Trelawney
De Zwarte wat?
Hond meneer," zei ik. „Heeft menee
u niet ove? de zeerovers gesproken? Hy was er een
van,"
Wordt vervolgd)
aard, volgens drs. Hazenbosch, het be
langrijkst.
De door het C.N.V. nu reeds geduren
de enige jaren voorgestane vrijere loon
vorming schept gunstige voorwaarden
om tot gespreide eigendomsvorming te
geraken. Handhaving van de centraal
beheerste loonpolitiek daarentegen
vormt een belemmering voor de ge
spreide eigendomsvorming. Eigendom
ontstaat uit het niet-geconsumeerde deel
van het inkomen, d.w.z. uit besparin
gen Een op gespreide eigendomsvor
ming gerichte politiek is derhalve een
politiek, die het sparen door een zo
breed mogelijke groep van ons volk
zoekt te bevorderen.
Drs. Hazenbosch meent, dat ter ver
groting van de spaarcapaciteit en ter
bevordering van de spaarzin vakbewe
ging, bedrijfsleven en overheid een taak
hebben.
tomo geraakte zeer geëmotioneerd: „Ik
kan mijn vrienden zo niet zien riep
hij uit en legde zijn hand op de foto s.
Mevrouw Bouman protesteerde hierop
heftig tegen deze gang van zaken. Toen
de president van de rechtbank haar pro
testen verwierp zei zij: „In dat geval zal
ik moeten vertrekken".
Gaat uw gang", bitste de president.
Hierop pakte mevrouw Bouman haar
stukken en verliet de zaal (y. p p j
De Russische en de Saoedi-Arabische
gedelegeerde in de sociale commissie
van de Verenigde Naties hebben giste
ren kritiek geleverd op een verzoek
van secretaris-generaal Hammarskjöld
om het eerste artikel van het interna
tionale verdrag voor de mensenrechten
niet in de sociale commissie te behan
delen, maar te verwijzen naar een af
deling. Hammarskjöld betoogde, dat
behandeling van het artikel, dat gaat
over het zelfbeschikking! .echt van vol
ken en landen, het gevaar van hef
tige debatten in de commissie met zich
brengt, waardoor de sfeer in de Alge
mene Vergadering zou kunnen worden
bedorven.
De Rus noemde Hammarskjölds ver
zoek in strijd met de rol, die de secre
taris-generaal volgens het Handvest
moet spelen. De Arabische vertegen
woordiger verweet de algemene secre
taris, dat hij partij heeft gekozen voor
de koloniale mogendheden.
De „Pravda" heeft gisteren Iran ervan
beschuldigd het wederzijds veiligheids
verdrag van 1927 te hebben geschonden
door zich aan te sluiten bij het Turks-
Iraaks verdrag.
Radio Moskou dat een uittreksel
van het artikel gaf zei dat het pact
een schending betekent van het Rus-
sisch-Iraanse verdrag van garanties en
neutraliteit. De Russen herinneren aan
een verdrag uit 1927, wat een verleng
stuk was op het verdrag van 1921 en
waarbij de Russen het recht kregen troe
pen naar Iran te zenden wanneer het
Kremlin van gevoelen was dat gevaar
dreigde vanuit dat land.
„De Iraanse stap kan het Russische
volk niet onverschillig blijven, zij is in
strijd met de internationale verplichtin
gen van de regering te Teheran", aldus
radio-Moskou. (U.P.)
De rechter-commissaris te Zwolle,
mr. C. N. Korteweg, heeft donderdag
het getuigenverhoor voortgezet in de
civiele procedure van de Utrechtse
kunsthandelaren P. en L. K. contra
v/ijlen de heer D. G. van Beunmgen
te Vierhouten, die nog steeds als ge
daagde wordt beschouwd.
De Rotterdamse journalist W„ die de
heer Van Beuningen over deze kwestie
in 1953 had geïnterviewd, verklaarde,
dat de heer Van Beuningen er van over
tuigd was, dat Vermeer „Het laatste
avondmaal" heeft geschilderd, maar
dat Han van Meegeren het gedeeltelijk
had gerestaureerd en overgeschilderd.
De landbouwer-koopman R. S. te Apel
doorn, die vele malen voor Han van
Meegeren is opgetreden als makelaar,
had een paar maal voor Van Meege
ren een schilderij verkocht, dat van
Vermeer of van De Hoogh zou zijn ge
weest.
Van Meegeren had in het begin van de
oorlog al een paar maal aangekon
digd een zeer kostbaar schilderij te
verwachten uit Frankrijk. Dit bleek
„Het laatste avondmaal" te zijn dat
gelijk met de „Emmaüsgangers" clan
destien uit Italië gehaald zou worden.
De aankomst van de schilderijen werd
echter steeds uitgesteld. Van Meegeren
zei tegen de heer S. voor „Het laatste
avondmaal" twe miljoen gulden te
moeten hebben. Zoals bekend kocht de
heer Van Beuningen het schilderij voor
f 1.600.000.
In april of mei 1941. de hee S. ver
klaarde zich de iuiste datum niet meer
te kunnen herinneren, kwam het schil-
dery te Hilversum aan. Han van Mee
geren bevond zich samen met enkele
Duitse officieren in het station aldaar
en droeg de heer S„ naar deze thans
verklaarde, het vervoer van het schil-
dery naar Amsterdam op. Klaarbiy-
kelijk was het doek met een Duitse
auto uit Frankrijk naar ons land ge
bracht. In een treinwagon werd het doek
naar Amsterdam vervoerd. Bij een
kunsthandel in de hoofdstad pakte men
het uit. Het bleek, dat de bekisting
van het schilderij was volgestopt met
Franse kranten; van welke datum deze
kranten waren en wie de afzender van
de kist was, verklaarde de heer S. zich,
ook na herhaald aandringen der raads
lieden, niet meer te kunnen herinne-
De heer S. verklaarde voorts nog,
dat hij zich eigenlijk mede schuldig
voelt indien de heer Van Beuningen
een strop gekocht heeft aan „Het laat
ste avondmaal". Ook op herhaald aan
dringen van de beide raadslieden naar
meer bijzonderheden omtrent de kran
ten in de verpakking en wat daar mo
gelijk op gestaan heeft en over de af
zender verklaarde de heer S. zich dat
niet meer te herinneren. Hierna werd
het verhoor een tijdlang achter gesloten
deuren voortgezet.
Tenslotte werd nog verhoord de heer
J. K. te Hoogeveen, carrosserie-fabri
kant, die in 1949 aan de tweede echt
genote van Han van Meegeren, die een
vorige keer reeds is verhoord, een ca
ravan heeft verhuurd, waarmee het
z.g „tweede laatste avondmaal" van
Amsterdam naar Nice in Zuid-Frankrijk
is vervoerd. Hij verklaarde niet gewe
ten te hebben, waarvoor men destijds
de caravan bij hem heeft gehuurd.
