OPZIENBAREND
PROCES TEGEN
OUD-MINISTER
VAN JUSTITIE
I
V
m
Schematisch portret van de uitgever
Een kwart van de
aarde is verdord
■Dr. N. van den Heuvel over het
middenstandsbeleid
U
Grote waardering voor werk
kracht van minister Donker
SCHAT-EILAND
D
Onthullingen in Djakarta
Inleiding tot tal van
corruptie-zaken
ZATERDAG 29 OKTOBER 1955
PAGINA 11
ERNSTIG ONGELUK
Jacob Vink overleden
Snelbrommer aan banden
Grote voldoening in
verkeerskringen
Theoretisch verkeersexamen
blijft echter gewenst
111
Nederlandse kunst
khittgart
75 JAAR NEDERLANDSCHE UITGEVERS-BOND
Vicrrassende smaak van
„pocket -lezers
Wachtmeester in
hoger beroep
Minister Algera over de
veilig verkeersactie
Beroep op aller goede wil
MEER RECHTBANKEN
GEWENST
Commissaris der Koningin
heeft aanrijding
B.B. blijft noodzakelijk
Wilt Gij ONDERWIJZER worden?
HILVERSUM (Bekende schrllielijke cursus)
door ROBERT L. STEVENSON
Vrijdag is de motorrijder P. W. J. van
Kessei uit Amsterdam, een der deel
nemers aan de kampioensrit van de
K.N.M.V., tussen Reymerstok en Mar
graten in volle vaart tegen een boom
gereden, waarbij hij een schedelbasis-
fractuur en andere ernstige verwondin
gen opliep. Het ongeluk is vermoedelijk
te wijten aan oververmoeidheid. Het
slachtoffer, dat in levensgevaar ver
keert, is overgebracht naar het zieken
huis St. Annadal te Maastricht.
Op 72-jarige leeftijd is donderdag
onverwacht te Alkmaar overleden de
heer Jacob Vink, directeur van Vink's
uitgeversmij. N.V. aldaar. De overle
dene was een pionier op het gebied
van het amateurtoneel en stichter van
het toneelfonds waarvan honderden
amateurtoneelverenigingen jaarlijks ge
bruik van maakten.
'jr- Djody Gondokusumo, de van corruptie öeschuldigde
j-foegere Indonesische minister van Justitie, wordt onder
0^waking van een lid van de militaire politie het hoogge
rechtshof te Djakarta binnengeleid.
(Van onze correspondent in Indonesië)
oor het hooggerechtshof in Djakarta staat thans
terecht mr. Djody Gondokusumo, oud-minister van
justitie en voorzitter van de Partai Rakjat Na-
sional, een partij die in het voorlopige parlement rede
lijk vertegenwoordigd was, maar die bij de recente
verkiezingen practisch geen stem heeft gekregen. Mr.
Djody staat terecht op beschuldiging van corruptie. Hij
zou een bedrag van Rp. 40.000 aangenomen hebben
voor de verstrekking van een visum aan een Chinees
Daarnaast, zo fluistert men, zullen echter nog verschil
lende andere zaken tegen hem aanhangig gemaakt
worden: dit is nog maar de eerste. Getuigen ter terechts-
zitting verklaarden, dat de Rp. 40.000 niet voor de ver
kiezingspropaganda van zijn partij, de P.R.N., besteed
zijn. En zo is dan een begin gemaakt met het ontrafe
len van schandalen, waarover vele kranten maanden
lang geschreven hebben.
Wat mr. Djody Gondokusumo betreft: reeds toen hij
nog minister was, werden er beschuldigingen geuit, dat
hij corrupt zou zijn. Een van degenen die dit beweerde
was het parlementslid mr. Tan Po Goan, die daarop
prompt door mr. Djody wegens belediging werd aan
geklaagd. Onder de vorige regering werd met het onder
zoek in deze zaak begonnen, doch thans hoort men er
niets meer van. Mr. Tan Po Goan daarentegen heeft
inmiddels nieuwe beschuldigingen tegen mr. Djody
geuit.
ÈÈËÊÈÈËÊSm
- De mededeling van minister Algera
?at de „snelbrommer" binnen afzien-
jjar tijd gehouden zal zijn aan een li-
T*tiet van 40 kilometer per uur, heeft
'O verkeerskringen grote voldoening ge
bekt.
heer A. G. M. Boost, directeur
1/ g*n en verkeer van de A.N.W.B.
ej]-e« bijzonder content over de snelle
o\/èr#£aj|ag£le samenwerking tussen
BeianaruO befri)isleven op dit punt.
stellen van ri» dat h" he* vast
stellen van de keuringsnormen ook
hieer aandacht kan worden besteed aan
de geluidshinder. De knetterende gie
rende, hoog opgevoerde snelbrommer-
tjes verdoven het gehoor van de berij
der, die het andere verkeer niet kan
horen en ook geen signalen, waardoor
diens eigen veili~heid in ernstig gevaar
wordt gebracht, naast de veiligheid
an anderen.
De heer Boost heeft alle reden om
an te nemen, dat de geluidsbeperking
U de keuring van de bromfiets bin-
e"kort een rol zal gaan spelen.
Waar daarmee, aldus de heer Boost,
2ijn
blÜft
we er nog lang niet. De A.N.W.B.
o geporteerd voor een verplicht the-
retisch verkeersexamen voc
fomfietsers.
alle
De grote rel tegen mr. Djody Gon
dokusumo ontstond ongeveer een half
jaar geleden toen hij twee anti-com
munistische Chinezen, Tjong Hoen
Nji en Chu Chang Tung, die vele de
cennia in Indonesië gewoond hadden,
uitwees. Mr. Tan Po Goan beschuldig
de hem toen dit gedaan te hebben,
omdat hij ervoor betaald was door
communistisch China. Omgekeerd zou
mr. Djody aan communistische Chi
nezen verblijfsvergunningen voor In
donesië, verstrekt hebben, terwijl zij
er helemaal geen recht op hadden,
uiteraard ook weer tegen betaling.
In deze rel werd destijds ook be
trokken de chef van de centrale re
cherche, Sosrodanukusumo, die aan
mr. Tan Po Goan materiaal verschaft
zou hebben dat de verdenkingen tegen
mr. Djody wettigde. Mr. Djody onthief
hem van zijn functie, daarbij aanvoe
rende dat een ondergeschikte geen ver
denking mag koesteren jegens zijn
meerder® en zéker niet tegên de minis
ter van justitie.
Een pikante bijzonderheid hierbij is
hennl™ .opvol§er va» Sosrodanukusumo
ov r« l.WOrd mi> Seno Adji, die thans
overal de corruptiebestrijding met veel
kracht aanpakt, daarbij onder meer
ter ziide gestaan door majoor Prajogo,
het hoofd van de militaire politie in
Indonesië. Niet voor niets zijn het oude
vrienden deze twee: toen zij jaren te
rug nog respectievelijk officier van jus
titie in Semarang en hoofd van de mili
taire poiitie in Midden-Java waren los
ten zij door knap recherchewerk ook
de grote overval bij de Javasche Bank
in Surabaja op. Thans kunnen ze weer
samenwerken: nu op hoger niveau. Ook
de procureur-generaal, Suprapto, en de
advocaat-generaal, Abdul Mathalib
Moro, die zich onder de vorige rege
ring op de achtergrond moesten hou
den, zijn thans zeer actief bij de cor
ruptiebestrijding.
(Van onze correspondent)
o Als inzet van Het winterseizoen zijn
leden van de katholieke midden-
^ahdsvereniging te Vught in vergade-
- 8 bijeen geweest. Tijdens deze bij-
t akomst werden tal van agendapun-
Un aan de orde gesteM, welke betrek-
t QnS hadden op het gemeentebeleid
i-jijT be middenstand, waarbij de tal-
d6re aanwezigen hun kritiek niet on-
j stoelen of banken staken.
sD het tweede deel der vergadering
T-,Vp ,dr- N. van den Heuvel, lid van de
bat Kamer. In een boeiend betoog.
hrach161 grote aandacht werd gevolgd,
sit;e 1 spreker naar voren de vele po-
statwu elementen, welke het midden-
baHp d in de acbter ons liggende
haiJphentaire periode vertoonde. Hij
baa he *n bit verband o.m. het optre-
helasvan een Staatssecretaris, speciaal
ben «tet middenstandsaangelegenhe-
a're w het verschijnen en de parlemen-
n°ta j®handeling van de Middenstands-
taten, 5t. Ook bij de positieve resul-
belan' ^elke beze regeringsnota in net
?eleverrtVan de middenstand heeft op-
levefpjb en ongetwijfeld nog zal op-
2°nder atond hij stil. Meer in het bij-
van behandelde spr. de integratie
CverhpjJbbenstand en het algemeen
hsbeleid.
Aan ri
beeldgj. hand van concrete voor-
minimuC2oals de opheffing van de
decemh„Prijsregeling voor brood in
(je *iuer lasa „„„„„v,;;.,
ges ]g5iJ2en beschik king Handelsmar-
hiiddenct e'a" toonde hij aan, dat het
het alppndsheleib tot op heden in
niet diemerle overheidsbeleid nog
Plaats heeft verkregen,
1954, het verschijnen van
ber vanUtdtaitNederTa°nriS(^g in het ka"
twee tentoonstellingen se week
waarop de middenstandsonderne-
ming gezien in het kader van het
algemeen welzijn recht heeft.
Daarnaast schonk dr. Van den Heu
vel ruime aandacht aan de inhoud van
de sociaal-economische paragrafen van
het ontwerp-Werkprogram 1956 van
de K.V.P. Grote belangstelling toonde
de vergadering met name voor het
progiammapunt in de Middenstandspa
ragraaf van dit program, dat het so-
ciaal-economisch beleid mede gericht
dient te zijn op een zo breed mogelijke
ontwikkeling van economisch gezonde
middengroot- en kleinbedrijven in de
tailhandel, ambacht, vervoer, Horeca
bedrijven, middenstandsnij verheid en
dienstverlening
Het hooggerechtshof heeft inmiddels
besloten de vervolging tegen Sosroda
nukusumo, het vroegere hoofd van de
recherchedienst dat nu parlerrjentslid is
voor de Masjumi, te deponeren daar
de bewijzen voor de tegen hem mge-
brachte beschuldiging onvoldoende
worden geacht. Hij was er van beschul
digd van de uitgewezen Chinees Tjong
Hoen Nji een bedrag van Rp. 250.000.—
ontvangen te hebben om de regering
van mr. Ali Sastroamidjojo ten val te
brengen.
Sosrodanukusumo zelf vertelde hier
over, dat de aanleiding tot deze aan
klacht tegen hem is geweest een brief
die mr. Djody Gondokusumo vervalste
en vervolgens aan president Soekarno
en anderen liet zien. Deze brief was er
ook oorzaak van dat president Soekar-
•no in een redevoering zei dat een be
paald land (hij bedoelde nationalis
tisch China) trachtte de Indonesische
regering ten val te brengen en dat In
donesiërs in verband hiermede steek
penningen hadden aangenomen.
Sosrodanukusomo vertelde voorts ook,
dat mr. Djody, toen hij nog minister van
Justitie was, steeds trachtte hem te be
wegen bepaalde gelden niet normaal in
de staatskas te storten, doch daarvan
"geheime fondsen" aan te leggen. Sosro
danukusumo. zo zegt hij zelf, weigerde
dit steeds en dan volgden ruzies. Ook uit
net getuigenverhoor tegen mr. Djody
ter terechtzitting blijkt, dat deze zich
omi ingd had met een net van „infor
manten die vooral het oog hadden te
houden op subversieve anti-communis
tische acties in Indonesië. Indien men
deze informanten mag geloven, dan
dienden zij echter tevens voör het „re
gelen" van visa en het in ontvangst ne
men van de steekpenningen daarvoor.
En zo wordt er onthulling na onthul
ling gedaan. Het ene verhaal klinkt soms
nog fantastischer dan het andere. Het
hoofdparket, de centrale recherche en
de militaire politie werken samen, om
al deze complotten te ontwarren. Mr.
Djody is de eerste, die op beschuldiging
van corruptie voor de rechter komt, doch
zijn zaak is stellig een van de meest
ingewikkelde. Vele anderen zijn reeds
gearresteerd en wachten op berechting.
Stellig zullen daarbij nog heel wat in
teressante bijzonderheden bekend wor
den.
Monseigneur Tato en monseigneur Nóvoa, twee Argentijnse bisschoppen, die in de laatste twee maanden van het
regiem van Perón door diens regering uit het land werden gebannen, zijn in Argentinië teruggekeerd, nadat hiervoor
door president Lonardi, een overtuigd katholiek, toestemming was verleend. De foto laat zien, hoe mgr. Tato op het
Ezeia-vliegveld van Buenos-Aires, waar hij met mgr. Novoa uit New York arriveerde, door een officier van het
Argentijnse leger wordt omhelsd. Duizenden Argentijnen waren ter verwelkoming van de beide geestelijken op het
vliegveld aanwezig.
itgeven moet een uitermate boei
ende bezigheid wezen maar ook
een uitzonderlijk moeilijk vak,
waarvoor niet zo maar iedereen, hoe
kundig hij ook mag wezen, geschikt
is „Een uitgever moet een zekere ge
spletenheid bezitten", lezen wij zelfs
in de jubileumuitgave van de Neder-
landsche Uitgeversbond 1) Het zou als
een belediging kunnen klinken, wan
neer op die uitlating van F. B. Ba-
kels, zelf uitgever, niet de volgende
uitleg volgde: „Het intellectueel-artistie-
ke immers is in wezen met het com
merciële even onverenigbaar als olie
met water. Een speciaal soort tweezij
dig denken is nodig om nochtans een
emulsie tot stand te brengenver-
°nachtzaamt de uitgever het commer
ciële aspect, dan gaat hij failliet; ver
waarloost hij het intellectuele-artistie-
ke dan had hij beter en met meer
kans op groter winst fabrikant van
rijwielen of chocolade kunnen wor
den (als hij daartoe bekwaam is).
Dat neemt niet weg, dat de uitge
ver, naar het oordeel van Max Dender-
monde in dezelfde uitgave, op de
eerste plaats „de liefdevolle verzorger
is van het werk van anderen, óók wan
neer hij de inspirator van dat werk
is". Overigens zegt ook hij, dat het
de moeilijke taakvan de uitgever is
„de muzen en de moneten met elkaar
te verzoenen". Nog op een andere ma
nier is hij trouwens een tweeslachtig
wezen, want „uitgeven in Nederland is
een jachtig bedrijf en het produceren
van een boek is juist een werkzaam
heid die volmaakte rust eist", beweert
Jaap Romijn.
Of de uitgever van zijn beroep houdt,
lijkt een overbodige vraag. Maar houdt
hij ook van lezen? „Als een uitgever
een manuscript gretig leest, is dat in
de regel niet uit ideële of artistieke,
maar uit zakelijke oorzaken", schrijft
D. van der Stoep, en hij vertelt: „Ik
heb eenmaal een m.i. voortreffelijk
en adembenemend boek aan een col
lega-uitgever uitgeleend, en toen hij
het teruggaf, zei hij: „Dank je wel,
ik koop het zelf". Ik gaf verheugd
te kennen, dat ik dat verstandig vond.
„Ja", antwoordde hij peinzend, „ik be
grijp het niet goed". „Wat begrijp
je niet goed?", vroeg ik. „De prijs",
zei hij, „die wil ik eens nauwkeurig
nacalculeren".
Intussen is de bloemlezing hierboven
enigszins eenzijdig t.a.v. de inhoiid van
het boek, waaraan zij ontleend is, want
daar komen tal van andere zaken in
ter sprake, alle uiteraard nauw verwant
met het uitgeversbedrijf. De geschie
denis van de jubilerende bond is, ge
loven wij, op de eerste plaats inter
essant voor de insiders. Een van de
uitgevers, G. J. van der Woude, ziet
het ontstaan van vakbonden ook als
een verschijnsel van de hedendaagse
massificatie: tegenwoordig zijn het
steeds minder de individuele vakge
noten, die hun zaken regelen, doch
hun bonden. Die massificatie, meent
hij, doet zich overigens ook bij de
boekproduktie gelden.
Massa-boek
Men is geneigd, daarbij vooral aan
het ,,pQcket"-boek te denken, dat voor
al de laatste jaren opgang lijkt te ma
ken. D. de Lange (van „Het spectrum",
dus van de Prisma-reeks) toont even
wel aan, dat het verschijnsel van het
goedkope boek non-naai tot de tradi
tie van h'et' Vak behoort. „Het karak
ter is daarbij in elke periode bepaald
door de technische mogelijkheden en
de maatschappelijke behoefte" zegt
hy. Voor de huidige tijd is de gespe
cialiseerde reeks uit den boze- „de
reeks dient een element van verras
sende afwisseling en voortdurende,
spanning te hebben dat de lezer altijd
op het vinkentouw houdt".
Hij heeft ontdekt „dat het zoge
naamde oppervlakkige publiek veel
meer verstouwen kan dan a priori
voor mogelijk werd gehouden" en
zijn „ervaring in Nederland geeft in
sterke mate de indruk, dat de boe
ken, die actief lezen vergen, favoriet
zijn. Dit geldt voor verschillende ter
reinen: om te beginnen voor het béte
noire van de Nederlandse uitgeverij,
de poëzie; de verschillende bundels
en bloemlezingen hebben een merk
waardige weerklank gevonden en
een verspreiding welke zonder meer
verrassend was. Het zelfde geldt
voor essayistische teksten, voor his
torische en populair-v/etenschappe-
lijke werken. En zelfs bij de ver
beeldingsliteratuur is een voorkeur
waar te nemen voor de titels welke
geestelijke lenigheid creatief lezen
vergenDe steeds groter worden
de menigte, welke de rekken met
pocketboeken afspeurt naar iets
nieuws of onbekends, zoekt dus niet
ip 'de eerste plaats verstrooiing of
passief ondergane spanning, maar
geestelijke bezigheid."
1) Bont-Boek over Bond en Boek; een
'.evarieerde verzameling opstellen over
het uitgeven, produceren en distribueren
van boeken, onder redactie van J. Ro
mijn en L. Sötemann.
De wachtmeester der rijkspolitie die
door de Utrechtse rechtbank tot een
gevangenisstraf van een maand is ver
oordeeld, heeft hoger beroep aangete
kend.
H. die veroordeeld werd wegens het
toebrengen van een slag met een gum
miknuppel op het hoofd van de 22-ja-
rige K. van der V. te Vinkeveen, waar
aan deze later overleed, zal later voor
het gerechtshof te Amsterdam terecht
staan.
De minister van Verkeer en Water
staat, mr. J. Algera, heeft vrijdagavond
voor de radio een toespraak gehouden
tot sluiting van de nationale veilig ver
keersactie voor de gezinnen. De minis-
ter betuigde het Verbond voor Veilig
Verkeer zijn hartelijke dank voor het
initiatief, deze grootscheepse actie op
touw te zetten en voor de uitstekende
wijze, waarop het Verbond die heeft
voorbereid en uitgevoerd. In deze dank
betrok de minister ook de plaatselijke
verenigingen. Daarnaast, deed de mi
nister nogmaals een beroep op aller goe
de wil.
In de boodschap, waarmede deze ac
tie is ingeleid, heeft Prinses Wilheimi-
na een bewogen beroep gedaan op ons
gehele volk zijn taak en roeping in de
zen te verstaan. Laat het Nederlandse
volk nu tonen, aldus de minister, dat
deze oproep weerklank heeft gevonden.
Gedraagt u. tot welke categorie weg
gebruikers gij ook behoort, naar de re
gels die daarvoor zijn gesteld. Legt u-
zelf zelfbeheersing op, ook wat uw snel
heid betreft en vooral: ontziet door op
lettendheid uw medemens, zoals gij zelf
ontzien wenst te worden. Wanneer het
uw ernstig voornemen is met deze ge
zindheid toegerust voortaan aan het
verkeer deel te nemen, dan zal onge
twijfeld de kans groter worden dat het
ongevallencijfer daalt en veel rouw en
leed onze samenleving wordt bespaard.
(Van onze Haagse redactie)
Een wijziging in de rechterlijke inde
ling, wegens overbelasting van een aan
tal rechtbanken en kantongerechten,
komt een aantal leden der Tweede Ka
mer gewenst voor. Als plaatsen waar
een rechtbank gevestigd zou kunnen
worden, noemt men o.a. Eindhoven, Til
burg en Nijmegen. Ook Hilversum en
Leiden zouden hiervoor in aanmerking
kunnen komen.
De Commissaris der Koningin in
Utrecht, mr. C. Th. E. Graaf van Lyn-
den van Sandenburg, is vrijdagmiddag
te Rotterdam met zijn auto tegen een
tramwagen van lijn 10 gebotst. Bij de
botsing werd de auto aan de linkerzijde
dermate beschadigd, dat hij per takel
wagen moest worden weggesleept. Noch
de inzittenden van de auto, noch be
stuurder of passagiers van de tram lie
pen enig letsel op.
(Van onze parlementaire redacteur)
,,Voor een regering die verantwoor
delijkheidsbesef heeft, is er onder de hui
dige omstandigheden slechts aanleiding
om positieve maatregelen te nemen op
het gebied van de bescherming der be
volking", aldus minister Beel tot de
communist Gortzak, die hem in de
Tweede Kamer wilde suggereren, dat
alle B.B.-oefeningen zinloos zijn gewor
den, nu zich van alle kanten vredes
duiven in de wereld vertonen. Minister
Beel zei, dat hij vol belangstelling was
voor de vlucht van die duiven, maar
dat de B.B. aan de kant zetten niet
in hem opkwam, integendeel.
De Kamer heeft zich z.h.s. verenigd
met een voorstel van de Minister waar
bij het Rijk tegemoet zal komen aan ge
meenten in tie kosten die de B.B. met
zich meebrengt. Het wordt geen alge
hele kostenvergoeding, want dan zou
den de gemeenten ook niet vrij zijn zelf
projecten uit te werken. Nu zijn zij dat
wel, hetgeen mede op instigatie van de
Rijkscommissie voor Advies door de re
gering zo geregeld is.
In het voorlopig verslag van de
Tweede Kamer over de begroting van
Justitie wordt grote waardering uit
gesproken over de werkkracht van
minister Donker. Tal van leden ver
klaren zelfs, dat de bewindsman in
de afgelopen drie jaar belangrijk
meer heeft gepresteerd dan de mees
ten van zijn voorgangers. Daar staat
echter tegenover, dat hij door zijn
Advertentie
Vraag dan zo spoedig mogelijk de
15e druk van ons prospectus aan.
Soestdljlcerstraalweg 83 Telefoon 5432
Sinds meer dan 10 jaar heelt onze „Schriftelijke Kweekschool" ongeëvenaarde
successen, teder jaar slagen tientallen cursisten v. h. Staatse*, v. Onderwijzer.
Zeer goede opleidingen zijn ook: H.B.S., Staatsexamen Gymnasium en Mulo.
En om leraar te worden: Ned., Fr., D. en Eng. M.O.. Wiskunde M.O. K' en KV
vasthoudendheid het gemeen overleg
met de Kamer wel moeilijk maakt.
Men stelt het zeer op prijs dat de
minister grotere bedragen beschikbaar
wil stellen voor het rijkstucht- en opvoe
dingswezen en het gevangeniswezen,
die men de achtergebleven gebieden"
op het terrein van Justitie zou kunnen
noemen. Men is va noordeel dat aan
de vernieuwing thans op energieke en
systematische wijze wordt gewerkt.
De aandacht wordt gevraagd voor de
wens van de directeur van een jeugd
gevangenis, om aan de gr oep van 25-35-
jarigen even gespecialiseerde zorg te
besteden als aan jeugdigen. De resocia
lisatie van deze groep is ook voor de
maatschappij zo belangrijk, dat een
aparte behandeling mogelijk gemaakt
dient te worden.
Tenslotte wordt de aandacht gevraagd
voor de bouwkundige voorzieningen in
verband met de wijzigingen in het ge
vangenisstelsel. Men houdt een plei
dooi voor de afschaffing van penitentiai
re centra en de zgn. „hokjes-kerken"
voorzover nog aanwezig.
Sovief-UrMP
Canada
Europa
VprShat
ATLANTISCHE
OCEAAN
STILLEl
OCEAAN
Zuid-
Amprika
Afrika
—STILLE
OCEAAN
INDISCHE OCEAAN
usfralie
verdord gebied
hunst
geopend.
De ene. „Rembrandt on
omvat 100 tekenin» Z1J?
aterdamse museum Ult het Am'
^an Hendrick rolt? r en toont werk
Avercamp tot NinJo S en Hendrick
2lJn er 82 etson dS Berchem. Voorts
De tentoon^ m" Rei»brandt te zien.
ö®ndaagse kimlf Jng "Nede''landse he-
Schilders praf? toont 200 werken van
*Aut;rs, grafici pn kaddho
tngen van Nederlandse
jS%?,ra!ici en beeldhouwers; Ónder
ley To" lytn\Piet Mondriaan, Char-
gers ph= 7- Kruijder, Jan Wie-
Tit Benno U- Eyck- Piet Ohborg, Ger-
tGr Jan oiov T uAppel' Gerard Latas-
uan Stekelenburcr
Stekelenburg en anderen.
(Verfaald door Yge Foppema)
29
Een tweede stem gaf antwoord; toen begon de
eerste weer, waarin ik nu de stem van Silver her
kende, en sprak lange tijd achtereen, slechts af en
toe door de andere onderbroken. Naar het geluid
te oordelen hadden ze een ernstig en zelfs bijna
heftig gesprek, maar wat ze zeiden kon ik niet
verstaan. Ten slotte schei.-n ze te blijven staan;
het leek er zelfs op dat ze waren gaan zitten,
want niet alleen kwamen de geluiden niet dichter
bij, maar ook de vogels kwamen tot rust en be
gonnen weer neer te strijken in het moeras.
Maar nu begon ik te beseffen dat ik mijn taak
verwaarloosde, want nu ik eenmaal het waagstuk
had bestaan met deze bandieten aan wal te gaan,
was het minste wat ik kon doen hun beraadslagingen
afluisteren. Het was dus duidelijk wat me te doen
stond: onder de beschutting van het laag groeiende
gewas de mannen zo dicht mogelijk zien te naderen.
De richting waarin ze zaten kon ik tamelijk
nauwkeurig bepalen, niet alleen aan het geluid van
hun stemmen, maar rok aan de gedragingen van
een paar vogels die nog altijd boven de hoofden
van de indringers zweefden.
Op handen en voeten kroop ik voort en naderde
gestadig, tot ik tèn slotte door een kleine opening
in het gebladerte èen duidelijk overzicht had over
een groen valleitje aan de rand van het moeras,
geheel door bomen ingesloten, waar Lange Jan Sil-
ver en een ander lid van de bemanning tegenover
elkaar in gesprek stonden.
Ze stonden in de volle zon. Silver had zijn hoed
naast ^ich op dé grond laten vallen en zijn breed
glad, blond gelaat, glimmend van de hitte, was op
de ander gericht, alsof hij bij hem ergens op aan
drong.
„Maat," zei hij, ,,'t is dat ik je een kerel van
goud vind van goud, daar kun je donder op zeggen.
Als ik niet zo'n hart voor je had, dacht ,JeTda
dan hier zou staan en je waarschuwen, t is alle
maal in kruiken en kannen, je kunt er niks meer
aan af of toe doen. Ik vertel het je, omdat ik je
leven wil redden, en als een van die wildemannen
d'r wat van wist, wat zou er dan van mu terecht
komen, Tom dat moet je me nou es vertellen:
„Silver," zei de andere man en ik merkte op dat
hij niet alleen een hoogrode kleur_ had, maar ook zo
schor als een kraai was en dat zijn stem trilde als
een strak gespannen touw „Silver,' zei hp, „je
bent niet jong meer en je bent een fatsoenlij ke
kerel, of je hebt ten minste een fatsoenlijke naam,
en je hebt ook centen, en da's meer dan de meeste
zeelui van zichzelf kunnen zeggen, en je bent niet
bang uitgevallen, of ik moet me al heel erg vergis
sen. En wou jij me vertellen, dat jij je had laten
verleiden om met zulk tuig mee te doen? Dat geloof
ik niet. Zo waarachtig as God me ziet, ik laat me
eerder de hand afkappen. Eer dat ik wat doe dat
tegen God en zijn gebod ingaat
Een geluid onderbrak hem. Ik had een van de
betrouwbare matrozen gevonden welnu, hier, op
hetzelfde ogenblik, hoorde ik van een tweede. Er
gens ver weg in het moeras klonk iets dat leek
op een kreet van woede, onmiddellijk daarop nog
een, en toen één afgrijslijke, lang aanhoudende gil.
De rotsen van het Kijkglas weerkaatsten die gil
wel twintig maal, alle moerasvogels stegen weer
op en verduisterden de hemel met hun gonzende
zwerm en lang daarna, toen de stilte weer heerste
en slechts het ruisen van weer neerstrijkende vogels
de loomheid van de tropische middag verstoorde,
klonk die gil nog in mij na.
Tom was bij dat geluid opgesprongen als een
paard dat de sporen krijgt, maar Silver had geen
spier van zijn gezicht vertrokken. Hij bleef staan
waar hij stond, steunde licht op zijn kruk en keek
zijn makker aan ais een slang die gereed ligt
om toe te schieten.
„Jan!" zei de matroos en strekte zijn hand uit.
„Handen thuis!" schreeuwde Silver en sprong
achteruit met de snelheid en behendigheid van een
geoefende gymnast.
„Ik zal m'n handen thuishouden als je dat liever
hebt, Jan Silver," zei de ander. „Dat je bang voor
me bent, komt alleen van je slechte geweten. Maar
zeg me in godsnaam: wat was dat?"
„Dat?" zei Silver, een en al glimlach, maar meer
op zijn hoede dan ooit. Zjjn ogen stonden als spelde-
knoppen in zijn ronde gezicht, maar glinsterden ais
glazen kruien. „Dat? Dat zal Alan wel zijn, denk ik."
Toen hij dat hoorde, stoof Tom op als een held.
„Alan!" riep hij. „Dan mag God zijn ziel genadig
zyn hij was een goed zeeman. En wat jou betreft,
Jan Silver, we zijn lang goeie maats geweest, maar
nu ben je mijn maat niet meer. Als ik dood moet,
dan zal ik in elk geval een eerlijke dood vinden.
Je hebt Alan laten vermoorden, hè? Vermoord mij
dan ook maar als je kunt. Maar je hebt me nog
niet!"
En met deze woorden draaide de dappere kerel
de kok de rug toe en sloeg de weg naar het strand
in. Maar hij zou niet ver komen. Met een kreet
greep Jan zich vast aan een boomtak, riikte de kruk
onder zijn arm uit en slingerde dat logge werptuig
tuimelend door de lucht. Het trof de ongelukkige
Tom met de punt middenin de rug, tussen de schou
ders. De klap kwam hard aan; hij stak de handen
omhoog, zuchtte en viel. of hij zwaar gewond was
of niet, zouden we nooit te weten komen. Naar de
klap te oordelen, had zijn ruggegraat wel gebroken
kunnen zijn. Maar hij kreeg geen tijd om zich te
herstellen. Lenig als een aap, hoewel hij maar
één been had en geen kruk, sprong Silver het vol
gende ogenblik bovenop hem en stak zijn mes tot
tweemaal toe in het weerloze lichaam. Van mijn
schuilplaats uit kon ik horen, hoe hij zwaar hijgde
telkens als hij toestak.
Ik weet niet precies wat er met je gebeurt als je
flauwvalt, maar ik weet wel dat het volgende ogen
blik de hele wereld draaide in een wervelende mist;
Silver en de vogels en de hoge top van het Kijk
glas tolden voor mijn ogen rond en om en in mijn
oren luidden veel klokken en galmden verre stem
men.
(Wordt vervólgd)
e mens is koning op
aarde, maar lang
niet de gehele we
reld valt onder het domein
van de mens. Uitgestrekt
zijn de streken waar uit
sluitend de natuur de al
leenheerseres is en zo groot
zijn deze gebieden dat zij
het domein van de mens
verre overtreffen in uit
gestrektheid. Een kwari
van onze aarde is name
lijk verdord gebied in
een mate dat er ieder re
gelmatig menselijk lever
onmogelijk is.
Zeer spaarzaam be
groeid, dor en onvrucht
baar zijn er voor de we
reld gebieden verloren
die vele malen groter
zijn dan Europa. Nemen
wij de totale landopper
vlakte van de aarde en
zien we dan de omvang van
het door de mens in cul
tuur gebrachte deel, dan
blijkt het dat de verdor
de gebieden van onze
aarde liefst 2,5 maal zo
groot zijn als de gebie
den die de mens in cul
tuur heeft gebracht. Voor
het grootste deel is onze
aarde dus nog steeds een
woestenij en kan de mens
uitsluitend leven in de
gebieden die door de
woestijnen zijn vrijgelatei
Voor een deel zijn de
dorre en onvruchtbare de
len der aarde zelfs nog
in de opmars, de Sahara
schuift b.v. ieder jaar
wat verder in zuidelijke
richting en men kan daar
dan ook onder het zand
complete dorpen vinden
die enige tientallen
jaren geleden nog leven
de nederzettingen waren
De verdorde gebieden in
Noord-China grijpen ook
steeds verder om zich
heen en vragen dringend
om een grondige bestrij
ding. Zo heeft het water
van de Gele Zee een be
paalde kleur die wordt
veroorzaakt door de vele
duizenden ha vruchtbare
grond die door de
wind en de rivieren me
de wordt gevoerd naar
de Gele Zee. De kleur
van deze zee is dus niets
anders dan de vrucht
baarheid van de akkers
die verloren is gegaan.
Ook in Indië wordt de
is dit gebied reeds eei,
betrekkelijk bloeiende
streek geworden met wel
iswaar nog vele proble
men, maar toch weer een
levende streek tegen de
eertijds verdorde grond.
De mogelijkheden in de
vruchtbare aarde van de strijd zijn dan ook nog
lang niet uitgeput. Zo
heeft men voor Zuid-
Amerika de schatting dat
men daar een gebied van
om en nabij Frankrijk
kan redden van de ver
roestende werking der
verdorring en uitdroging.
Onder de Sahara ligt een
ondergrondse zee en van
dit water wil men gebruik-
•naken, en maakt dit reeds
voor een deel, om in be
haalde gebieden nieuw
even te scheppen. Ook in
Sgypte kent men onder-
lardse wateren en met
behulp daarvan hoopt men
de vruchtbare strook
langs de Nijl te vergro
ten. In Pakistan heeft
men tegen de verdorring
een wapen in de strijd
gebracht dat in zijn uit
voering nog grootser ge
noemd kan worden dan
de befaamde Tennessee-
werken in de Ver. Staten.
Met behulp van enorme
stuwdammen en reser
voirs zal men er vrucht
bare gebieden aan de ver-
lorring ontrukken.
velden weggeblazen en
grote delen van het land
worden door de dorheid
bedreigd. Zo zelfs, dat
men er een speciale mi
nister voor heeft benoemd,
die zich uitsluitend bezig
heeft te houden met de
problemen van de ver
dorring en uitdroging. De
problemen van de verdor
ring zijn dus wel bijzon
der groot. Denken wij al
leen maar aan de inder
tijd zeer beruchte stof
stormen in de Ver. Staten,
waardoor grote gebieden
onvruchtbaar werden ge
maakt. Voor een deel zul
len de problemen van de
verdorring der aarde wel
onoplosbaar blijven, want
de mens kan wel veel
maar toch niet alles.
Binnen de menselijke mo
gelijkheden echter wordt
er een intensieve strijd
gevoerd tegen de verdor
ring. In het gebied van
het midden-Oosten b.v..
de Indus-rivier in Indië
en de Nijl werkt men aan
projecten, die een einde
moeten en zullen maken
aan de steeds voortschrij
dende verdorring. Irriga
tie en stuwdammen zijn
de voornaamste wapens
in de strijd tegen de ver
dorde gronden. Toch is
het niet altijd het gebrek
aan water dat de oor
zaak is van de verdor
ring. In Australië b.v.
heeft men een gebied
dat hoewel het vol-
ioende regen ontvangt
totaal was verdord. Het
oleek dat de grond gebrek
rad aan bepaalde stoffen
Vten heeft toen deze stof
fen in de woestijn op een
bepaalde manier in de
grond gebracht en thans
Zoals op onze kaart
duidelijk is te zien strek
ken de dorre gebieden
zich voor een deel langs
de zeekusten uit. Het zijn
leze gebieden die meer
directe mogelijkheden
bieden voor een „ontgin
ning" dan de streken in
het binnenland. De Ver.
Naties maken momenteel
een speciale studie van
deze „kust-woestijnen",
omdat zij met hun totale
lengte van ca. 275.000 km
een zeer belangrijk aan-
ieel zouden kunnen leve
ren in de oplossing van
het voedsel- en bevol
kingsprobleem van grote
delen van de wereld.
