MED1NOS
Professor Von Röntgen
zag een licht
55Ik dacht niet ik onderzocht- en dat bracht
de wereld een vondst van ongewoon belang
Patroons
bestolen
Bergingstoren
bedrijfsklaar
Monument voor Zoete Lieve
Gerritje te Den Bosch
Vandaag twee jaar
De „Friendship" gaat proefdraaien
OP 8 NOVEMBER 1895....
Opdracht voor Leo Geurtjes uit Berhcum
Perón van plan zich in
Panama te vestigen
Bedrijfschap Horeca niet
leiband van S.E.R.
aan
Folkje en Tjitske
DINSDAG 8 NOVEMBER 1955
PAGINA G
lderecl't,
doos
de superieure
Let op de i
met 't I
■ebruikte
y
Het lastige kuchen
Zeven dieven en heler
veroordeeld
OAiFÉ UITGEBRAND
Volgend jaar uitvaren?
NA VERKEERS
ONGEVAL
OVERLEDEN
DRIE JAAR WEGENS
BEDREIGING
De meest
bare koffie
Trret gebeurde nu precies zestig jaar geleden. En het
J~j was iets wat op de dag van heden nog kan ge-
beuren: een professor, die in zijn laboratorium
Plotseling iets ziet, waar hij geen wijs uit kan, iets wat
nil niet thuis kan brengen.
Zoiets overkwam op de late avond van de 8ste no-
ernber van het jaar 1895 de Duitse professor Wilhelm
y-°nrad von Röntgen Hij zag opeens in zijn laboratorium
een vreemd lichtverschijnsel.
Professor von Röntgen was geen spiritist, want
an had hij misschien aan geesten gedacht. Maar hij
os een nuchter geleerde. En hij had ook geen reden
pi het zo ver te zoeken, want hij had zekerheid ge-
0e9 om aan te nemen, dat het lichtverschijnsel een
otuurlijke oorzaak moest hebben. Want hij nam het
°ar op een scherm een stuk karton dat hij met
en fluorescerende stof bariumplatinacyanuur be-
Paken had. Dat scherm begon opeens op te lichten.
aar daarom was het nog geen gewone oorzaak. Ze
os onbekend. Omtrent die oorzaak tastte hij in het
bister. Fluorescerende stoffen vertonen dat lichtver
schijnsel, wanneer ze door onzichtbare ultravio
lette stralen getroffen worden. Dat wist von Röntgen.
Maar die konden het niet zijn. Dat stond vast. Dus
moesten het andere, tot dan toe nog onbekende stralen
zijn. Eveneens onzichtbaar. Een nieuwe soort stralen
dus. En von Röntgen besloot dan ook maar tot het be
staan van deze nieuwe, onbekende soort van stralen te
besluiten. X-stralen, doopte hij ze voorlopig. Want hij
had tenslotte een mathematische opleiding gehad en
was niet arrogant genoeg om ze zelf Röntgenstralen te
dopen.
Von Röntgen trok deze conclusie niet op het ogenblik,
dat hij dat verrassende lichtverschijnsel zag. Hij deed
het eerst later. Hij trok helemaal geen conclusies, want
hij dacht zelfs niet eens.
Het is niet oneerbiedig om dit te zeggen. Von Rönt
gen zelf heeft het namelijk eens aan een bezoeker ver
teld, die hem er naar vroeg. Bezoekers kunnen soms im
mers rare vragen stellen. „Wat dacht u", vroeg zijn be
zoeker, „toen u dat licht zag?" „Ik dacht niet", zo luid*-
de het antwoord van de geleerde, „ik onderzocht".
®.en doorstraalde schol, waarbij de lig-
Waar kwamen die geheimzinnige
stralen vandaan? Dat was het eerste,
wat onderzocht moest worden. Het ant
woord was niet moeilijk, al was het een
tikje sensationeel.
Het was in de dagen, dat de natuur
kundige wereld buitengewone belang
stelling had voor het verschijnsel van
de elektrische ontladingen, die in vrij
wel luchtledig gemaakte glazen buizen
konden tot stand gebracht worden. De
Engelsman Crookes had zulke buizen
gemaakt en er in 1879 al een hele
serie fraaie proeven mee gedemon
streerd voor de British Association te
Londen. Er waren allerlei mooie licht
verschijnselen te zien. Wat gebeurde er
precies in die buizen? Daar was men
nog steeds niet achter. Een aantal na
tuurkundigen hadden er zich mee be
moeid en ook Von Röntgen, professor
aan de universiteit te Würzburg in Beie
ren, was in die dagen met zulke expe
rimenten bezig. In zijn laboratorium
had hij de nieuwste toestellen daar
voor, geconstrueerd volgens het idee
van Lenard, En Von Röntgen had zich
afgevraagd, of er soms in de buizen,
behalve het zichtbare licht, misschien
ook onzichtbare stralen aanwezig wa-
der graten uitstekend te zien is. ren- En daarom had hij een stuk karton
met het fluorescerende borium platma-
cyanuur bestreken.
Het was zijn bedoeling, al het zicht
bare licht tegen te houden. En daarom
had hij de Crookse buis geheel en al in
zwart papier ingepakt. Het was laat ge
worden, maar „Nog even!", zei hij.
Nog even wilde hij zich overtuigen, dat
dit gelukt was. En daarom liet hij er
even een elektrische ontlading door
heen gaan. Er scheen geen licht door
heen, maar het scherm, dat in de na
bijheid lag begon ineens licht te geven,
hoewel ook ultra-violette stralen dat
wist Von Röntgen niet door zwart
papier heen konden komen.
,,Ik dacht niet, ik onderzocht". Met
dat onderzoeken maakte Von Röntgen
ernst. Hij begon er meteen aan, vol
tjver. De eerste dagen zelfs kwam de
professor niet meer thuis. Hij at niet
slechts in zijn laboratorium, zo tussen
de proeven door, maar liet zelfs zijn
bed komen en het werd er opgemaakt!
want als hii soms 's nachts plotseling
eens een idee kreeg, dan kon hij onmid
dellijk aan de slag gaan met een expe
riment.
Pet skelet en de schubbenconstructie van 2es weken lang bleef hij aan het
*en rustende slang, zoals röntgenstraling werk. Toen wist hy voorlopig genoeg en
ze laat zien.
Advertentie
'egen hoest
*N HEESHEID
DAGELIJKS VOOR
STEM EN KEEL
)n concert, kerk, schouwburg, enz.,
's zowel voor U als voor Uw om
geving onaangenaam en hinderlijk.
Gebruik bij hoestprikkel steeds
Wybert.
hebt allerlei jongelui de weg
de misdaad gewezen", aldus de
4;;_lsferdamse politierechter tegen een
^"Jarige Amsterdamse winkelier, die
to,eehs heling van diverse artikelen
Ver v'Rr maanden gevangenisstraf werd
"ordeeld (eis was zes maanden).
larn11 24-jarige chauffeur uit Amster-
Shpf-jyerd wegens diefstal van kauw-
1e J??1 en blikken wafels, die hij aan
«is j?nkelier had verkocht, conform de
vanB®roordeeld tot twee maanden ge-
j^isstraf.
Arnst 4i-jarige wijnkopersknecht uit
'esse_r1am kreeg wegens diefstal van
(ook v c°gnac, whiskey, samos en port
ken gp®rkocht aan de winkelier) zes we.
Vfaar®3 ^genisstraf twee maanden,
an één voorwaardelijk).
bloes1? 53"iarige bezorger uit Amsterdam
2c-epm.Waardebonnen voor een grote
spreirjpS l3laPPij huis aan huis ver-
waardpk'„„ nige malen heeft hij deze
de winw2unen niet bezorgd, maar aan
de hr verkocht. Conform de eis
maanden orger veroordeeld tot drie
Voorts nëenisstraf.
recht weeenP^u11 vier verdachten te-
ten nadele v dlefstallen van aardewerk
e*n 25-jariPe ?en grossier. Het waren
«xpeditiekneeht uffeur' een 25-jarige
leur en een pb' -ee? 34-jarige embal-
uh Amstei-rio-if uitzetter, allen
deeld tot 7pv i i werden elk veroor-
gen hen WL t gevangenisstraf. Te-
Hn maand vee maanden, waarvan
voorwaardelijk, geëist.
gekomenenriHOSJ"Duitslan<i ziin overeen-
Neisse voort! stad GörIitz aan de
In het nn dn geheel Duits Z£>1 zijn.
stadsdeel zhnde rechteroever gelegen
di« nu elder! Duitsers komen wonen,
ders m Polen verblijven.
ging hij achter zijn bureau zitten. En op
28 december nog van het jaar 1895 gaf
hij bij de Physikalisch-Medizinische Ge-
sellschaft te Würzburg een envelop af
met een artikel „Ueber eine neue Art
von Strahlen". Het werd na Nieuwjaar,
voor het artikel in druk verscheen.
De envelop bevatte niet alleen een
artikel, maar ook foto's. Wonderlijke,,
griezelige foto's, zo op het eerste ge
zicht. Een foto bijvoorbeeld van een
menselijke hand. Maar geen gewone
foto. Want men kon de beenderen in
die hand duidelijk zien. Toch was het
geen foto van een hand-skelet. Want
ook het vleselijk omhulsel was vaag
te onderscheiden. Het artikel bracht
de verklaring van die vreemde „Rönt
genfoto's". De geheimzinnige stralen,
zo stond er, gingen door alle stoffen
heen, al was het niet door alle stof
fen even goed. Een luchtlaag van
meerdere meters liet ze nog door, pa
pier en hout ook. Maar een loden
plaat van nog geen 2 millimeter was
al ondoorzichtig. Been liet ze minder
goed door dan spierweefsel. En op
fotografische platen werkten ze in;
getuige de verrassende foto's.
Een opzienbarend geval. De geheim
zinnige onzichtbare stralen ontstonden,
wanneer de stralen in de Crookes-buis
de glaswand van de buis troffen.
Het geval ging als een lopend vuur
PROF. WILHELM KONRAD VON
RÖNTGEN
door de hele natuurkundige wereld. Op
23 januari 1896 hield Röntgen onder
groot enthousiasme der aanwezigen
te Würzburg een voordracht over zijn
stralen en deed er experimenten mee.
De wereld was zo zou later blij
ken een kostelijk hulpmiddel voor
de medische diagnostiek doorlichten,
de medische therapie bestralen
en het materiaalonderzoek rijker gewor
den.
Tal van natuurkundigen begonnen de
Röntgenstralen te bestuderen. De eer
ste tijd bleef hun aard onbekend, het
waren nog altijd x-stralen, maar in
1912 toonde Von Laue aan, dat zij uit
elektro-magnetische golven bestaan.
Von Röntgen had toen al elf jaar gele
den de Nobelprijs voor zijn ontdekking
ontvangen.
Een frappante ontdekking ook, die
van Von Laue. De onzichtbare stralen
kwamen in wezen overeen met gewone
lichtstralen. Hun bijzondere, merkwaar
dige eigenschappen dankten zij aan het
feit, dat hun golflengte zo buitenge
woon kort is. Van het gewone licht
heeft de blauwe component de kleinste
golflengte. Ongeveer 0,0005 mm, maar
die van de Röntgenstralen is zo klein,
dat ze gemeten wordt met angström-
eenheden. Een angström-eenheid is
0,0000001 millimeter. Hun golflengte
komt min of meer overeen met de af
metingen van de atomen zelf.
Zo bracht een avond van onbelangrijk
voorbereidend werk, maar een avond
met een sensationeel einde, de mens
heid een ontdekking, welke haar van
ongewoon groot nut is geweest.
Mr. H. C. M. EDELMAN
Een felle uitslaande brand heeft
maandagmorgen het café B. Kroon te
Kolham (Gr.) geheel vernield. De
vlammen grepen zo snel om zich heen
dat het pand spoedig in lichter laaie
stond. De brandweergroepen van Sloch-
teren en Harkstede konden niet ver
hinderen dat het gehele gebouw, be
staande uit café, woonhuis en zaaltje,
voor 300 personen, in vlammen opging.
De café-eigenaar kreeg vrij ernstige
brandwonden en werd naar een zie
kenhuis te Groningen gebracht.
„De bergingstoren van de coöperatie
ve vereniging „Renate Leonhardt" ligt
thans geheel bedrijfsklaar in de haven
van IJmuiden gereed", aldus een com
muniqué, dat het bestuur van de coö
peratieve vereniging na een dezer
dagen in Utrecht gehouden vergadering,
heeft uitgegeven.
„Wanneer het vergevorderd seizoen
het uitvaren niet zou beletten kon on
middellijk begonnen worden met de
daadwerkelijke berging van de goud
schat, die aanwezig geacht wordt in
het op de Haaksgronden gezonken
schip „Renate Leonhardt". Nu zullen
de pogingen moeten wachten tot het
volgende jaar, wanneer het geschikte
seizoen aanbreekt".
Uit kringen van de Rijkswaterstaat
verneemt het ANP, da'; sinds het staken
van de werkzaamheden aan de bergings
toren in de haven van IJmuiden, geen
werkbootjes meer zijn gesignaleerd bij
het gevaarte, dat op het moment nog
steeds scheef ligt.
Het beslag, dat indertijd een machine
fabriek in IJmuiden op de bergingstoren
heeft doen leggen, is intussen, niet op
geheven. 17 november zal de zaak be
treffende dit beslag aan het oordeel van
de rechter in Alkmaar worden onder
worpen.
De nieuwste schepping van Fokker, de
F 27 „Friendship", die bedoeld is als
opvolger van de Dakota, heeft voor de
eerste proefnemingen de montage-hal
verlaten. Voordat de eerste proefvlucht
kan worden gemaakt, moet het toestel
eerst onder supervisie van een grote staf
technici aan de grond vele tests door
staan. Het mag tijdens deze eerste proe
ven zelfs nog niet op eigen kracht over
de startbaan taxiën. Met een tractor
wordt het uit de montage-hal op
het platvorm gesleept. Op een van de
foto's ziet men de turbo-prop-motoren
op volle toeren draaien. De blokken,
waarin de wielen verankerd zijn, voor
komen het 'ontijdig wegrijden van het
toestel.
Advertentie
Uitsluitend verkrijgbaar b|j apotheken, drogisten, kappen es de speelaalbranche
(Van onze correspondent)
Het monument voor Zoete Lieve Ger
ritje dat in Den Bosch wordt opgericht,
zal gemaakt worden door de beeldhou
wer Leo Geurtjes uit Berlicum. Dit is
het resultaat geweest van een twee maal
herhaalde opdracht aan twee beeldhou
wers tot het maken van een ontwerp. De
beide eerste ontwerpen waren reeds be-
Al wordt er nog steeds gezongen, dat het met „Zoete Lieve Gerritje" naar Den Bosch toegaat, het brave mgtske is er
echt al lang aangekomen. Ze heeft n.l. in de afgelopen weken geposeerd voor de beeldhouwer Leo Geurtjens uit Berli
cum, die een model gemaakt heeft (een model, dat inmiddels is bekroond) van het standbeeld, dat hij zal vervaardigen
voor de stad Den Bosch en dat eerlang ter ere van de zoete lieve meid een plaatsje in een van de schilderachtige hoek
jes van de oude stad zal krijgen. Hier ziet men de levende Gerritje in Den Bosch samen met de beeldhouwer Geurtjens
het ontwerp voor het beeld, dat 1.10 m. hoog zal worden, bewonderen.
vredigend maar beantwoordden in ver
schillende opzichten niet aan de door de
entourage gestelde eisen. Beide beeld
houwers hebben daarop een nieuw ont
werp vervaardigd, waarop dat van
Geurtjes bekroond is.
De beeldhouwer heeft er niet naar ge
streefd de figuur van de Zoete Lieve
meid naar de natuur uit te beelden
maar de idee te concretiseren die er
aan ten grondslag ligt. Die idee is niet
zozeer de historisch gegroeide uit het
bekende liedje maar wel die van de
vreemdeling, en hier met name die uit
de Meierij, die naar Den Bosch komt
en die aan de stad die mengeling van
karakter heeft gegeven die haar juist
bij de vreemdeling zo gezien maakt.
Als plaats van opstelling heeft men
een rustig hoekje in de oude binnenstad,
langs de Binnen-Dieze aangewezen. Door
deze keus krijgt het beeld een plaats,
die aan de pretentie ervan beantwoordt:
een stijlvolle attractie voor de vreem
deling te zijn, die er graag even een
straatje voor zal omlopen om het te
zoeken. De entourage zal door de ge
meente Den Bosch worden verfraaid en
van een beplanting voorzien.
Er zijn intussen reeds 116 vrijers,
chaperons en brandewijnschenkers van
Zoete Lieve Gerritje ingeschreven,
doch dit aantal zal nog aanzienlijk moe
ten groeien, wil het mogelijk zijn om het
monument in augustus 1956 te onthul
len.
In het Rode Kruis Ziekenhuis te
Beverwijk is maandag de 42-jarige me
vrouw L.B., moeder van vijf kinderen,
overleden aan de gevolgen van een haar
zondag in Lisse overkomen ongeval.
Mevr. L.B. zat te Lisse achter op een
bromfiets toen plotseling de achterband
klapte en de bestuurder de macht over
het stuur verloor. De bromfiets sloeg
over de kop en mevr. B. viel tegen de
trottoirrand, waar zij bloedend bleef lig
gen. Bij onderzoek bleek dat zij een
schedelbasisfractuur had opgelopen.
De afgezette president van Argenti
nië, Juan Domingo Perón, is van plan
zich als balling in Panama te vesti
gen. Dit liet hij daar gisteren door een
woordvoerder bekend maken.
De ex-president heeft gisteren eveneens
meegedeeld, dat hij zijn voorgenomen korte
bezoek aan Nicaragua heeft uitgesteld. Hij
is van plan later naar dit land te gaan.
De jongste wijziging in het reisschema van
Perón wordt toegeschreven aan „zakelijke
redenen".
Perón bracht gisteren een beleefdheids
bezoek aan Ricardo Arias, de president
van de republiek Panama. (UP)
In de bestuursvergadering van het
bedrijfschap Horeca it verzet gerezen
tegen bezwaren, welke de SER inbracht
over de door dit bedrijfschap ingestelde
vergoedingen voor bestuursleden. Deze
vergoeding bedraagt 15,- per verga
dering plus reis- en verblijfkosten met
een maximum van 15,-. De SER wenst,
dat deze vergoedingen gelijk worden
getrokken met die van andere bedrijfs-
schappen. „Onze vergoedingen ko
men over het algemeen voordeliger",
zo merkte de secretaris mr. A. J. Roest
Crollius op. Dr. J. F. van Saarloos
vond het volmaakt overbodig om op de
SER-suggestie in te gaan. Hij heeft
groot bezwaar tegen allerlei bemoeienis
sen van de SER, welke niet wettelijk
zijn voorgeschreven, waardoor de be
drijfschappen aan de leiband komen te
lopen. „Zij krijgen daardoor steeds min
der zeggenschap in eigen zaken", zo
meende hij. Dit standpunt vond bij alle
bestuurderen weerklank, zodat voorzit
ter J. G. Meijer concludeerde, dat het
bestuur de eigen, na rijp beraad opge
stelde regeling voor bestuursvergoedin-
gen zal handhaven.
Een dergelijk standpunt werd ook in
genomen inzake de verordening over
de arbeidsvoorwaarden van de secre
tarissen. Horeca wenst geen minimum-
salarisgrens te stellen. De SER wenst
een basis van elf mille per jaar. Hore
ca wil die wens niet vervullen.
De rechtbank te Maastricht heeft een
inwoner van Schinnen, conform de eis
veroordeeld tot drie jaar gevangenis
straf. De man had zich schuldig ge
maakt aan bedreiging met een mes en
een revolver van zijn schoonzuster en
broer toen deze telefonisch de politie
wilden waarschuwen om tegen hun huis
genoot op te treden.
Italië Zeshonderd leden van de
communistische partij te Reggio in Ca-
labrië hebben voor hun lidmaatschap
bedankt.
Advertentie
Tsjechoslowakije Een uit het wes
ten afkomstige ballon, die wordt ge
bruikt voor het vervoer van vlugschrif
ten naar Oosteuropese landen, is Ze
Mengusovce (Oost-Slowakije) ontploft,
zo meldt het communistische persbureau
Ceteka. Acht personen zouden brand
wonden hebben opgelopen.
In bussen voor ten minste
35 koppenf 2.60
Coffeïne-vrij, in bussen met rood
etiket f 2.95
Grote bussen voor ten minste
140 koppenf 9.45
Coffeïne-vrij f 10.95
Vandaag worden
ze twee jaar, van
daag, dinsdag acht
november 1955. Het
zijn twee gewone,
maar toch twee
merkwaardige men
senkinderen, hoe
wel zij zich nu 'i
niets onderscheiden
van andere kinde
ren. Het zijn Folkje
en Tjitske de Vries
uit Bergum, die
pndanks hun twee
jaar nu al bijna
net zoveel publici
teit hebben gehad
als beroemde staats
hoofden in hun
hele leven en die
meer dan deze lie
den de ontroering
en belangstelling
van miljoenen heb
ben gehad'. Vorige
week reeds kwa
men de eerste
prentbriefkaarten
in de bus by va
der en moeder De
Vries, kaarten van
wildvreemde men
sen, die het gezfn
De Vries verheu
gen. Van twee zor-
genkindertjes heb
ben Folkje en
Tjitske zich in twee
jaar ontwikkeld ot
twee gezonde, vro
lijke meiskes, die
de oogappels en trots van hun ouders zijn. Het gezin De Vries heeft sinds
twee jaar een stormachtige en zorglijke tijd beleefd sinds de nacht van
acht op negen november 1953, toen het gezin werd verrijkt met een
tweeling, een Siamese tweeling, twee meiskes, die met de buikjes aan
elkaar waren gegroeid en samen me. de moeder naar een ziekenhuis te
Leeuwarden werden overgebracht. Vijf kinderen had het gezin reeds,
twee meisjes van toen zes en drie jaar oud en drie jongens van zeven,
vijf en twee jaar. Plotseling richtte alle aandacht zich op de nieuiue
zusjes, die weliswaar een Siamese tweeling vormden, maar zich nochtans
gedroegen als twee normale zuigelin en. Folkje en Tjitske, samen toen
6400 gram zwaar, brachten de gehele wereldpers in beroering. Journa
listen en fotografen uit alle windstreken kwamen naar Molenend bij
Gierkerk in de Friese gemeente Tietjerksteradeel, om stof voor arti
kelen en om foto's te maken. Maar vader De Vries was nog niet erg
toeschietelijk, en terecht. Hoewel de zusjes Folkje en Tjitske ogenschijn
lijk gezond waren en er helemaal geen noodzaak tot een operatieve
scheiding bestond, zou die scheiding toch een keer een feit moeten
worden, wis*, hij, en dan kon er immers van alles gebeuren. De gehele
medische wereld richtte zijn aandacht op Folkje en Tjitske. Een staf
van specialisten maakte studie van de vergroeiing en van de Siamese
tweeling in het algemeen.
In juni van het afgelopen jaar verbaasde diezelfde staf van specia
listen de gehele medische wereld echter door de scheiding tot een succes
vol einde te brengén. De „brug", die Folkje en Tjitske verbond en een
lengte had van acht en een halve centimeter e: eer omtrek van negen
tien centimeter, ongeveer onder aan het borstbeen, kon verwijderd
worden. Een maand later bijna kwamen Folkje en Tjitske thuis in het
gezin bij de eenvoudige wegwerker Sietse de Vries te Molenend. Zij
werden onder grote belangstelling ingehaald. Er kwamen vele cadeaus
uit alle windstreken. Folkje en Tjitske waren thuis, maar zij lagen dicht
bij elkaar in een groot kinderledikant, omdat zij zich anders zichtbaar
eenzaam voelden. Sindsdien zijn zij opgegroeid tot twee gewone kleuters,
die zich in niets van andere kinderen onderscheiden en vandaag
worden ze twee jaar. Ze lopen en kruipen en spelen met beertjes
en poppen. Ze praten nog niet veel. Ze zeggen „nee" en „ja" en „heit"
en „mem'. Folkje is nog steeds net als na de geboorte de dikste. De
meiskes hebben lichtblond springend haar en het zijn vriendelijke kin
deren, die de trots zijn van vader De Vries. De familie is zelfs naar
Bergum verhuisd, omdat pa dan wat vaker thuis is en zijn kinderen
vaker kan zien. Het zal de familie ondanks deze stille adreswijziging van
daag niet aan belangstelling ontbreken, dachten wij zo....
