Een kwart eeuw Radio Yaticana
Nog dit jaar nieuwe senders gereed?
De breuk in
de
de Stichting van
Arbeid
m
De missie in
Nyasaland
is achterop geraakt
Nederlands-Indonesisch overleg
Conferentie in
Genève „kan nog
alle kanten uit"
Onpa: KNEEDBAAR HOUT van Geta Bever
Ziekte uit de vaderlandse geschiedenis
N
I
Werknemers
eensgezind
3000 stoorapparaten trachten de
uitzendingen te verhinderen
Mijnramp in België
Mgr. J. G. v. Schaik
85jaar
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1956
PAGINA 7
„Geen misverstand"
Resultaten te llang
uitgebleven
Voor ruim 40 mille
gestolen
Uit horlogerie in
Schiedam
Vergoedingen bijzonder
kleuteronderwijs
U itvoeringsbesluit
verschenen
Een vreselijke, dodelijke ziekte, scheurbuik
geheten, bleek door het gebruik van
sinaasappelsap te genezen.
Brand in Venlosche
Concertgebouw
Maar carnavalsfeest
gaat door
De opvolging van
minister Donker
Pater Raeskin WP. t
Liturgische weekkalender
(Van onze Romeinse correspondent)
25 jaar geleden in de morgen van de 12e februari.
Een korte stoet auto's rijdt door de Vaticaanse tuinen.
Er klinken commando's, de Zwitserse gardisten bren
gen het voorgeschreven saluut: geknield op een knie
heffen zij de hellebaard rechtstandig voor zich uit. Aan
de deur van een klein nieuw gebouw wachten prof.
Marconi en prof. Gianfranceschi S.J. Zijne Heiligheid
Paus Pius XI en diens staatssecretaris Eugenio Kar
dinaal Pacelli op. Even later komt voor het eerst in de
historie de stem der Vaticaanse radio in de ether.
„Volkeren, hoort dit allen aan, luistert, bewoners der
aarde, kinderen uit het volk en edelgeborenen, rijken
en armen allen tezamen! Ons eerste woord zij: Eer aan
God in den hoge, op aarde vrede aan de mensen van
goede wil."
Pius XI had Radio Vaticana in gebruik gesteld.
Beschouwt men het uit puur technisch oogpunt, dan
stond alles nog maar in de kinderschoenen op die 12e
februari in de Vaticaanse tuinen. Zoals men zonder
enige twijfel over 25 jaar of eerder! hetgeen nu
gepresteerd wordt, technisch maar matig zal vinden.
Terstond na het verdrag van Lateranen had de Paus
opdracht gegeven een eigen omroep en zendstation te
gaan voorbereiden. Twee geleerden, de uitvinder van
de radio zelf: Giuseppe Marconi en prof. Gianfrance
schi, rector-magnificus der Gregoriana, hoogleraar in
de natuurkunde en president van de pauselijke Acade
mie van (natuur-)Wetenschappen, werden daarmee be
last. Pius XI deed nooit half werk!
En zo kwam die dag de stem der Vaticaanse omroep
uit door een 18 KW Marconi-zendertje. Maar de waar
dering van het historisch evenement heeft niets van
doen met latere technische appreciatie. Van nu af aan
stond, hoe onvolmaakt ook, het Vaticaan rephtstreeks
in verbinding met de wereld. En wie Vaticaan zegt,
zegt: de Paus, het centrum der Christenheid, het opper
ste leergezag der Kerk.
Na 1870 hadden de pausen op Paasmorgen de zegen
aan de „Stad en Wereld" gegeven vanaf de binnen-
loggia, die uitkomt in de Sint Pieter. Pius XI deed het
vanaf de loggia, die ziet over- het Sint Pietersplein.
Maar morgen, vijf en twintig jaar geleden, klonk zijn
stem bij de zegen Urbi et Orbi reeds overal, waar men
in huiskamers en zalen met veel gepruts aan knoppen
en ingewikkelde spoelen Radio Vaticana kon vangen.
Het begin was gemaakt.
(Vervolg van pag. 1)
vorderen, hebben de werkgevers voor
gesteld om op deze suggestie van de
minister in te gaan. Zij beoogden
daarmee volgens onze zegslieden eerf
toenadering van de standpunten te
bereiken. Hoewel de regering in loon
politieke aangelegenheden altijd het
laatste woord heeft, werd dit voor
stel niet gedaan om de regering dat
woord reeds nu te doen spreken. Men
wenste de derde partij te horen, zon
der daarmee te kennen te willen ge
ven, dat men de onderhandelingen
als geëindigd beschouwde. Men was
dan ook zeer onaangenaam verrast,
toen dit voorstel felle reacties bleek
uit te lokken, die tot de bekende ge
volgen geleid hebben.
Van de heer Middelhuis, voorzitter
van de K.A.B., vernamen wij echter,
dat er van een misverstand geen spra
ke is geweest. Het voorstel van de
werkgevers om de twee voorstellen tot
loonsverhoging aan de regering voor te
leggen, maakte ieder verder overleg
onmogelijk. Men zou ook van werkne-
merszijde wel bereid geweest zijn om
met minister Suurhoff te praten, maar
niet eerder dan dat men in de Stich
ting datgene gedaan zou hebben waar
voor deze instelling, als orgaan van
overleg, in het leven geroepen is. Hij
achtte deze houding van de werkgevers,
nadat zij reeds een onbevredigend voor
stel tot een minimale loonsverhoging
gedaan hadden, eenvoudig beledigend.
Hij uitte verder zijn verbazing over het
feit, dat de werkgevers, die tien jaar
tnng gevraagd hebben om een vermin-
flering van de overheidsbemoeiing, nu
zonder verdere discussie de regering
te hulp geroepen hebben.
hiniii-IT® vraa« of men de gerezen
gen ii in verband moest bren-
gaa ™et de discussie die in de S.E.R.
hevo<.<?,iiPT'eest is over de teak en de
Stichtf„ n van de S-E.R. en de
^erkneiS Van de ^Hbeid, waarbij de
de sti^?-rsvertesenwoordigers slechts
fltgaan va? de Arbeid als het
°ver hpt u n zien> dat kon beslissen
ïerhogiL„e e" het hoeveel van loons-
de,huis> antwoordde de heer Mid-
aJ »og m ïet s-K.R.-rapport,
flhkele rngj t, eff,cieei bekend is, geen
fen- Op on»d g wenste te verschaf-
Jdflarbaar ¥se ISf ko? het dan ver-
Jeech verenièd h«5* stlchMng die zich
Van heeft met het verrieh-
S.E.j* n ®en ruimteonderzoek in iL
voordat het onderhandelen
ficieei beken?Pu°rt Ian S.E.^
deze onderhandeiingen^'m^re h«' dat
omdat positieve result..* waren,
lang z«n uitgebleven" De IZN te
reeds vanaf l ju]; 195- -A-B- heeft
ferenfaeerde loonsverhoging ®en *edif"
Zü is eigenlijk nooit voor geVraaSd-
Ir cl on*, dn O w n
Prof. Gianfranceschi heeft het nog in gekomen en vaste programma's en de
zijn eentje moeten opknappen. Hij was eerste vier permanente stafleden had
directeur en programmachef, admini- den hun intrede gedaan. Ook de ech-
strateur en technisch expert. In de nische apparatuur met het voor de be-
eerste jaren overigens was de Vaticaan- diening vereiste personeel had zich
se radio slechts bij bijzondere gelegen- toen al sterk uitgebreid,
heden in de lucht. Prof. Soccorsi SJ, Gedurende de oorlog is het Vaticaan
die de eerste directeur na diens dood in blijven uitzenden, in tien talen. Men
1934 opvolgde, kreeg één, later zowaar hoedde zich angstvallig voor enige par
twee broeders der Sociëteit ter assis- tijdigheid, maar nam geen blad voor de
tentie. In 1939 had Radio Vaticana zich mond, om die dingen te zeggen, die de
ontplooid: er waren vaste uitzendingen
waarheid en de moraal geboden. Radio
Vaticana werd dus dan van de ene, dan
van de andere zijde beschuldigd van
„heulen met de ander."
Terstond na de oorlog heeft de rege
rende Paus Radio Vaticana geheel be
schikbaar gesteld voor het verschaffen
van inlichtingen omtrent het lot en de
verblijfplaats van krijgsgevangenen en
vermiste personen. Toen deze dienst af
liep, heeft de Radio nog lange tijd sa
mengewerkt met organisaties, als de
I.R.O., de Duitse Caritas en anderen.
Heden zenden de Vaticaanse zen
ders uit op 28 verschillende golfleng
ten en in 28 talen. Het zo juist uitge
komen werk: ,,De activiteiten van
de H. Stoel in 1955" vermeldt, dat in
het afgelopen jaar in deze 28 talen
12.438 programma's verzorgd zijn ge
durende een gemiddelde zendtijd van
9 uren per dag. Elf malen heeft de
H. Vader voor de microfoon gespro
ken. Voor zijn kerstboodschap om
een voorbeeld te noemen stond Ra
dio Vaticana in verbinding met 29 an
dere zenders in en buiten Europa.
Elf maal konden de luisteraars bij
zondere plechtigheden door de radio
volgen, zoals de Paassolemniteiten,
gevolgd door de toespraak van de
Paus en zijn zegen „Urbi et Orbi",
zaligverklaringen, manifestaties en
dergelijken.
Iedere zondag werd een plechtige H.
Mis in de latijnse en één in de Oosterse
ritus uitgezonden en gedurende de mei
en oktobermaand iedere dag een H.
Mis. Iedere donderdag werden 's mid
dags concerten gegeven en een novum
voor de Italiaans sprekende luisteraars
waren de voordrachten door acteurs
van passages uit het Evangelie. Er wer
den parafrases op de teksten gegeven
in hedendaagse taal en in hedendaag
se beelden, ontdaan van de liefelijke
koekenbakkerskleuren, waarmede en
niet alleen in Italië de zo mannelijke
figuur van Christus bedorven wordt.
Thans beschikt de leiding van Radio
Vaticana o.a. over twintig volledig daar
voor aangewezen medewerkers. Hierbij
zijn uiteraard de grote staf van tech
nisch personeel, de musici, de acteurs,
de bijzondere sprekers niet meegere
kend.
De kosten voor Radio Vaticana wor
den door de Heilige Stoel uitsluitend
gedragen uit de bijdragen van de ka
tholieken over de gehele wereld. Een
bijzondere plaats neemt hier de Socië
teit van Jezus in. In 1931 had de toen
malige Generaal der Jezuiten de Paus
de hulp van zijn orde aangeboden. Een
of enkele paters Jezuiten zouden door
de curie der Orde voor het radiowerk
worden vrijgemaakt. Pius XI heeft dit
aanbod gaarne aanvaard. Zo diep is
men doordrongen van de noodzaak van
het apostolaat via de radio, dat de So
ciëteit de volle consequenties draagt
van de uitbreiding van Radio Vaticana,
een uitbreiding, waarvan zij ook van
daag nog de pionier is. Zeide de di
recteur van Radio Vaticana in 1950 niet,
toen de Nederlandse katholieken de
nieuwe 100 KW Philipszender aan de
H. Stoel aanboden, dat deze kern de
beste stimulans zou zijn om in de na
bije toekomst Radio Vaticana tot een
volledig modern zendstation uit te bou
wen?
Intussen is de bescheiden kamer,
waar pater Gianfranceschi woonde, uit
gebreid tot een huis, waar meer dan
twintig paters Jezuiten wonen, afkom
stig uit alle vijf de werelddelen. Het is
overigens een merkwaardig huis: met
een lift moet men vanaf de straat en
kele verdiepingen hoog klimmen om er
de rez-de-chaussée te bereiken. Daar
naast zou men langs een andere weg
te voet of per kuto ook op de derde
verdieping kunnen komen, ware het
hek slechts open. Het zijn de gevolgen
van het bouwen in en op een heuvel.
Is Radio Vaticana een „staatszender"
van de H. Stoel, omgeven door een ze
ker parfum van onfeilbaarheid of is het
Het oude zendergebouw van Radio Vaticana.
een van zo diepgaande en ingewikkel
de aard als de S.E.R. momenteel heeft
ingesteld.
■Het gemeenschappelijk optreden van
de drie vakcentrales wordt in werkge
verskringen wel geïnterpreteerd als
een hernieuwd optreden van de vroe
gere raad van vakcentrales. De heer
Middelhuis was echter van mening, dat
men aan dit incidenteel samengaan van
de drie centrales geen verdere conse
quenties mag verbinden, hoewel men
natuurlijk niet kan zeggen wat de toe
komst op dit punt zal brengen.
Wat moet er nu verder gebeuren?
De werknemers vinden, dat de Stichting
van de Arbeid door de houding van de
werkgevers heeft opgehouden te functio
neren. Wat verstaat men onder niet
meer functioneren? Volgens zegslieden
van werkgeverszijde zal de regering
ongetwijfeld pogingen in het werk stel
len om het onderbroken overleg in het
officieel erkende adviesorgaan weer te
herstellen, voorzover het op haar weg
ligt om dit te doen. Het ligt voor de
hand dat het overleg in een of andere
vorm weer tot stand zal moeten komen,
als men tenminste wil voorkomen, dat
de regering zelfstandig een uitspraak
doet, Het kabinet, dat gedekt is door
het ruimteonderzoek van de S.E.R., kan
immers zonder meer een beslissing ne
men. Functionarissen van de Stichting
van de Arbeid deelden ons mede, dat
deze beslissing over ongeveer veertien
dagen te verwachten is. Misschien komt
het overleg voor die tijd weer op gang.
Men toonde zich in dit opzicht niet al
te gealarmeerd, daar de gang van za
ken volgens hen niet beschouwd kan
worden als een voorbereide stap. Wel
licht is het een kwestie van vergader
tactiek, misschien ook heeft de over
haasting tot al te uitgesproken menin
gen geleid. In ieder 'geval is het een
manoeuvre die strikt genomen secun
dair is aan het eigenlijke loonconflict.
zoek door de S.E.R. geweest 1L onde?"
als het C.N.V. Het N.vTCt"!"!
een onderzoek gewild, maar «en
zeer summier onderzoek en zeker niet
i pri
Paters Jezuiten. Zij is werkelijk en ge
lukkig geen van beiden! Pater Herman
van der Kroft, de Nederlandse „spea
ker" voor Radio Vaticana, heeft er in
een herdenkingswoord over het 25-jarig
bestaan van de omroep op gewezen, dat
de Vaticaanse radio zeker niet de offi
ciële spreekbuis van het Vaticaan is. Hij
heeft hier fundamenteel gelijk. Te vaak
wordt, vanwege het absoluut monar
chistisch lijkende systeem van het be
stuur der Kerk, door katholieken zowel
als andersdenkenden gemeend, dat niet
alleen in zaken van geloof en zedenleer,
maar alles in de Kerk „dictatoriaal"
geregeld wordt van boven af.
Radio Vaticana is dus geen aan han
den en voeten gebonden instituut, maar
draagt in de Kerk bij tot de volle ont
plooiing van het Woord in onze dagen.
Inherent dus is daaraan, dat de Vati
caanse radio ook vergissingen kan ma
ken, desnoods blunders: het is een ge
schiedkundig feit.
Zijn wij dan beland in de „Macht und
Geheimnis der Jesuiten"? Hier glim
lacht de Romein, deze erfelijke kenner
van mondiaal bestuur. Zeker zal de Ig-
natiaanse spiritualiteit een rol spelen
in Radio Vaticana, maar behalve het
Woord is in de Kerk niets absoluut. De
interne kritiek hebben de communisten
van de Kerk afgekeken, niet in zijn
spectaculaire vorm, maar wel in zijn
bezinning op de principes. De paters,
die de Vaticaanse radio bedienen, zijn
zich wel bewust van hun dienende taak
en van de critiek, waaraan zij bloot
staan: van bestuurszijde, van de weten
schappelijke wereld, van de gehele
Kerk.
De vraag, of men tevreden is over
hetgeen Radio Vaticana heden doet,
wordt beantwoord door twee partijen:
door hen, die eraan medewerken, en
door hen, die ernaar luisteren. Beiden
antwoorden openhartig: Nee! Deze
critiek is voor de communistische sta
ten evenwel geen aanleiding om aan
de Vaticaanse radio verder geen aan
dacht te besteden. Drie duizend stoor
apparaten (drieduizend!) pogen te
verhinderen, dat hetgeen Radio Vati
cana zegt, doordringt achter het ijze
ren en achter het bamboe-gordijn.
Voor de programma's zijn reeds lang
allerhande vernieuwingen en uitbreidin
gen uitgedacht, maar het is moeilijk
deze verbeteringen te verwezenlijken.
Nog steeds is de Vaticaanse zender op
gesloten in het te kleine grondgebied.
Van de 43 HA, die het gehele territo
rium uitmaakt, wordt het grootste
deel in beslag genomen door de Sint
Pieter, de Vaticaanse paleizen en ge
bouwen. De befaamde tuinen lijken
langzamerhand volgebouwd en hoe
fraai deze ook beplant zijn, zij halen
nauwelijks het begrip van een heden
daags park.
De technische installaties en studio's
zijn tegenwoordig voor het grootste deel
ondergebracht in een oude en fraaie
Saracenentoren, die Paus Leo IV in
de negende eeuw liet bouwen als onder
deel van de verdedigingswerken tegen
de invasies der Saracenen. De toren
ligt op het hoogste punt van het Vati
caanse gebied, hoger dan het dak der
St.-Pieter.
De H. Stoel heeft nu op een afstand
van ongeveer 20 km' van Rome een ter
rein aangekocht, waar op het ogenblik
een gebouw voor de radio verrijst. Het
is te S. Maria di Galeria. De constructie
van de gebouwen is zeshoekig. Vijf zen
derinstallaties worden er in onderge
bracht, de 100 KW Philipszender van
Nederland en vier andere. Er zijn
voorts vertrekken voor de controle en
technische voorzieningen, welke de zen
ders behoeven.
Voor de transformatie van elektrische
energie komt een aparte ruimte. An
tennes zijn in aanbouw voor de midden
golven, terwijl 24 zendmasten gebouwd
worden in een systeem van 21 gerichte
antennes voor de korte golven.
Allerwege hoopt men dit jaar alles
gereed te krijgen. Er wordt druk aan
gewerkt en misschien lukt het. Hoog
boven de stad rijst reeds de toren,
waarop de nieuwe radiobrug gemon
teerd is.
Het was Paus Pius XII, die de tekst
van de psalmist aanhaalde, een tekst,
die een ijveren verzinnebeeldt van Ra
dio Vaticana en een verwachting, die
wellicht nog dit jaar in vervulling gaat:
„Gene spraak en gene woorden zijn
er, waar hunne stem niet wordt ge
hoord. Hun richtsnoer gaat uit over de
ganse aarde en hunne redenen aan het
einde der wereld." (Ps. 19.445).
Vrijdag heeft men bij de politie in
Rotterdam aangifte gedaan van in
braak bij een horlogerie aan de Schie-
weg. Onbekenden hebben zich vannacht
aan de achterzijde van het pand toe
gang verschaft. Uit de vitrines ver
dwenen gouden dames- en herenhorloges,
zilveren vulpotloden, gouden dames- en
herenringen en andere sieraden, alles
ter warde van veertig a vijfenveertig
duizend gulden.
T~\ e situatie in Nyasaland is be-
J J angstigend. Beangstigend
i e situatie in Nyasaland is be
angstigend. Beangstigend
vooral, omdat de missie niet
beschikt over de materiële midde
len, die zij nodig heeft om zich in
dit zich stormachtig ontwikkelen
de gebied te handhaven. Om dat
te begrijpen moet men er eigen
lijk geweest zijn. Moet men gezien
hebben hoe het missiewerk tege
lijkertijd wordt bemoeilijkt door
tovenaars, door animisme, door de
glamour der moderne indus
trie, door de enorme geldmidde
len der Amerikaanse protestantse
secten, door ziekten, door het
wegkopen van geschikt personeel,
door landvlucht en door het gi
gantische beeld van de uit de
grond oprijzende steden, dat de
inlanders fascineert. Het heeft
geen zin om te ontkennen, dat de
missie daarbij achterop raakt. Het
heeft evenmin zin om te loochenen
dat de materiële voordelen van
het industriële klimaat de belang
stelling van het persoonlijk gees
telijk leven verminderen en fnui
ken. De missie is achterop. Ze heeft
terrein verloren en al kan zij nog
wijzen op prachtige resultaten, de
49 Nederlandse Montfortanen we
ten, dat èn de infiltratie der
Mohammedanen èn de schittering
van de moderne industrie uiterlijk
sterker en verlokkender zijn dan
Gods Kerk. Zij hebben de strijd
echter niet opgegeven. De kansen,
haar door de overheid geboden,
om missie-centra te bouwen mid
den in groeiende metropolen, wil
len zij benutten.
Zij vragen daarvoor uw hulp.
Het gironummer van de Stichting
„Ziekenhuis Nyasaland" is 423000,
Roermond.
Een woordvoerder van de Nederland
se delegatie in Genève heeft gister
avond na afloop van een langdurige
vergadering van de Nederlandse en In
donesische ministers meegedeeld, dat
men nog niet tot overeenstemming is
gekomen over een geschillenregeling.
De besprekingen over dit onderwerp
zün hedenmorgen om elf uur hervat.
Men hoopt, dat vandaag het verlossen
de einde van de zich voortslepende con
ferentie zal komen. Aan voorspellingen
durfde men dch gisteravond nog niet
te wagen. In gezaghebbende Nederland
se en Indonesische delegatiekringen
luidde het commentaar: „Het kan nog
alle kanten uit". De geschillenregeling
is thans de voornaamste hindernis van
de Nederlands-Indonesische conferen
tie.
De Nederlandse voorkeur gaat uit
naar een regeling, waarbij tijdens de
mterim-periode, die ontstaat na de op
heffing van de Nederlands-Indonesische
Unie, een arbitragecommissie optreedt,
die praktisch niet veel verschilt van het
Hof, dat een der organen van de Unie
vormt. In de instructie aan die commis
sie zouden evenwel alle artikelen en
verwijzingen worden geschrapt, die aan
de vroegere Unie herinneren.
De Indonesische delegatie is afke
rig van de instelling van een vaste
commissie. Zij zou voor elk geschil
een commissie ad hoe willen benoe
men. Het Nederlandse bezwaar daar
tegen is, dat het in een reeds be
staande conflictsituatie wellicht moei
lijkheden zal opleveren om tot de aan
wijzing van zo een commissie te ko
men.
De Nederlandse delegatie heeft toen
[Voorgesteld om de president van het
Internationaal Gerechtshof zo nodig bij
de benoeming van leden van een der
gelijke commissie-ad hoc in te schake
len. De Indonesiërs bleven echter in
hoofdzaak aan hun oorspronkelijk
standpunt vasthouden. Zij handhaafden
het standpunt, dat er voor ieder ge
schil een commissie-ad hoc van zes le
den wordt gevormd. Zouden de stem
men in deze commissie staken, dan wil
den zij aan de president van het Inter
nationale Hof wel de bevoegdheid ver
lenen een zevende lid aan te wijzen. Op
dit punt zijn gisteravond de besprekingen
afgesloten. (A.N.P.)
In het vrijdag verschenen staatsblad
49 is gepubliceerd het Koninklijk Be
sluit van 4 februari 1956, houdende
voorschriften voor de besturen van de
bijzondere kleuterscholen inzake de rea
lisering van de aanspraak op de rijks
vergoeding voor de salarissen van de in
gevolgd. de bepalingen der Kleuteron
derwijswet verplichte leidsters en van
de aanspraak op de gemeentelijke ver
goeding van de boventallige leidsters,
voor zover deze bestaat. Bovendien re
gelt genoemd Koninklijk Besluit de wij
ze, waarop de vergoedingen van de ex
ploitatiekosten, die de gemeente-bestu
ren krachtens genoemde wet gehouden
zijn aan' het bijzonder kleuteronderwijs
te betalen, kunnen worden verkregen.
Het besluit werkt terug tot 1 januari
1956.
Advertentie
VOOR DUIZEND
EN ÉÉN
DOELEINDEN
Een der slachtoffers van de ramp in de kolenmijn „Rieu du Coeur" in het
Belgische plaatsje Quaregnon wordt door leden van een reddingsploeg weg
gedragen. Acht mijnwerkers verloren bij dit ongeluk, dat ontstond doordat een
grote hoeveelheid mijngas plotseling vrij kwam, het leven.
(Van onze medische medewerker)
De ziekte waarover
wij het vandaag
gaan habben heeft
al een zeer lange
geschiedenis. Uit oude
geschriften is gehleken,
dat scheurbuik zeker
1000 jaar geleden al be
kend was. Nu is het een
hoge uitzondering gewor
den, een triomf van de
moderne voedingsleer.
Na 1500 (1492: ontdek
king van Amerika
door Columbus) kwam de tijd
van de grote ontdekkingsreizen, waarbij
de Hollanders, zoals u zich uit uw
schooljaren misschien herinnert, vaak
haantje de voorste waren. Op deze
reizen werden met kleine houten sche
pen onbekende zeeën bevaren en nieu
we landen ontdekt. De avontuurlijke
tochten boeien onze verbeelding en
hebben menig schrijver, niet alleen
van jeugdboeken, geïnspireerd tot ver
halen, beschrijvingen en gedichten
over deze ontdekkingsreizen.
De romantiek van de langdurige
tochten was echter zeer betrekkelijk,
want het comfort op de voor onze
begrippen kleine scheepjes was verre
van volmaakt, terwijl de voeding van
de schepelingen heel wat te wensen
overliet. Aan zoet water jvas altijd
gebrek en verse groenten was er alleen
de eerste dagen na het vertrek uit de
haven. Verder deed men het met zou
te inmaak. De hygiënische toestanden
aan boord waren vaak onbeschrijfelijk;
een gezond mens had het er al niet
best, van verzorging van zieken was
nauwelijks sprake. Het is waar dat
onze voorouders minder week en week
hartig waren dan wij, zij konden be
ter tegen een stootje. Desondanks
was de kans dat de zeeman een tocht
overleefde niet erg groot. Afgezien van
de kans op schipbreuk, geen zeldzaam
heid in die dagen, werd de bemanning
ook bij behouden vaart vaak sterk uit
gedund door allerlei ziekten. Typhus,
dysenterie en vooral scheurbuik hiel
den lelijk huis onder het scheepsvolk.
Deze laatste ziekte is zeker al be
kend geweest bij de kruisvaarders en
heeft de zeelieden tot in de achttien
de eeuw het leven moeilijk gemaakt,
nadat in de zeventiende eeuw een ken
tering was gekomen. Men (de Hollan
ders?) had toen namelijk opgemerkt,
dat vers voedsel van grote betekenis
was voor de gezondheidstoestand van
de zeeman, zonder te weten hoe en
waarom, want van de oorzaak van
scheurbuik had men nog geen idee,
evenmin trouwens van typhus en dy
senterie.
og niet zo lang geleden, in 1952,
is in Nederland en Zuid-Afri-
ka feestelijk het feit herdacht,
dat Jan van Riebeeck in 1652 op last
van de Heeren Zeventien, de bestuur-
deren van de Verenigde Oost-Indische
Compagnie, een „tuin" gesticht heeft
aan de Kaap de Goede Hoop. Van Rie
beeck was eigenlijk chirurgijn, maar
na één reis als scheepsarts gevaren
medische denken tot dan toe. De tijd
was er echter nog niet rijp voor en zo
heeft het nog geduurd tot het begin
van deze eeuw voor men door proef
nemingen met dieren zekerheid kreeg
dat scheurbuik ontstaat door een te
kort aan een stof die voornamelijk voor
komt in fruit en groente.
In de dertiger jaren ontdekte men
eindelijk het vitamine C als de ver
antwoordelijke stof. Het bleek een be
trekkelijk eenvoudige chemische ver
binding te zijn, die nu op grote schaal
synthetisch wordt bereid. Vitamine
C beïnvloedt in het lichaam talrijke
stofwisselingsprocessen en heeft ook te
maken met de weerstand tegen infec
ties en giftige stoffen.
Een licht tekort aan vitamine C geeft
weinig verschijnselen, hoogstens wat
te hebben, had hij genoeg van de me
dische professie: hjj zocht en kreeg
een baantje op het kantoor van de
V.O.I.C. in het toenmalige Batavia.
Hij kwam snel vooruit en 12 jaar na
het begin van zijn kantoorloopbaan
wist hij genoemde opdracht te krijgen.
Uit de door hem gestichte Kaapko
lonie, oorspronkelijk bedoeld als moes
tuin met een hospitaal om zieke sche
pelingen op te nemen en een fort ter
verdediging tegen inboorlingen, heeft
zich de huidige Unie van Zuid-Afrika
ontwikkeld.
n de achttiende eeuw ontdekte men
dat citroenen en sinaasappels
scheurbuik kunnen genezen. Rond
1750 werd dit fruit op het menu van
de Engelse vloot voorgeschreven. Het
vermoeden rees toen, dat scheurbuik
niet ontstaat door een of andere scha
delijkheid, zoals een besmetting, maar
door een tekort aan een onmisbaar
voedingsmiddel. Deze gedachte zou een
volkomen ommekeer brengen in het
vermoeidheid en minder fit voelen; de
eetlust wordt minder, de weerstand te
gen infecties neemt af en er kan een
lichte bloedarmoede ontstaan. Ook bloe
dend tandvlees hoort erbij. Met opzet
neem ik dit het laatst omdat de hin
derlijke tandvleesbloedingen veelvul
dig voorkomen en bij normale voeding
nooit een gevolg zijn van een tekort
aan vitamine~C. Extra vitamine C heeft
dan geen zin. Meestal is de tandarts
degene wiens hulp hier aangewezen is.
Eerst bij een groot en langdurig te
kort ontstaat scheurbuik; een ernstige,
op den duur dodelijke ziekte, die tegen
woordig gelukkig niet meer voorkomt.
Behalve algemene zwakte en volkomen
uitputting ontstaan bloedingen in alle
lichaamsdelen, verder zware ontstekin
gen van het tandvlees, de tanden val
len zelfs uit. Men moet het indertijd
wel wonderlijk hebben gevonden, toen
men constateerde dat dit alles te voor
komen en te verhelpen was eenvoudig
weg door gebruik van sinaasappelsap.
Voor de derde keer binnen twee jaar
zullen morgen de rijke verdiensten ge
memoreerd worden van een lang
en arbeidzaam priesterleven in
dienst van parochie en sociale organi
satie, wanneer mgr. J. G. van Schaik,
proost van het Metropolitaan Kapittel,
zijn 85e verjaardag viert. Toen pastoor
Van Schaik in 1954 zijn zestigjarig
priesterfeest vierde, bij welke gelegen
heid hij benoemd werd tot protono-
tarius apostolicus, en toen verleden jaar
in het hoofdgebouw van de K.A.B. te
Utrecht een bronzen plaquette, die zijn
beeltenis draagt, onthuld werd, hebben
zeer velen in hartelijk gemeende woor
den hun grote waardering geuit voor
de persoon en het werk van hem, die
de toenmalige aartsbisschop-coadjutor,
mgr. dr. B. 3. Alfrink, in één adem
noemde met grote sociale voormannen
als Schaepman, Ariëns en Poels.
Het feest van morgen zal bescheide
ner van aard zijn. Ongetwijfeld zullen
vele vrienden en bekenden de grijze
proost weten te vinden in zijn tijdelijk
verblijf te Driebergen, o.a. vertegen
woordigers van de K.A.B. en van de
Utrechtse St.-Martinusparochie. maar
officieel feestvertoon zal achterwege
blijven. De vele jaren zo vitale gees
telijk adviseur van de K.A.B. begint
de laatste tijd de lasten vein zijn ouder
dom zwaarder te voelen, hetgeen overi
gens niet wegneemt, dat hij in het
rusthuis te Amersfoort het wel en wee
van de sociale beweging, die hem in
haar dienst heeft zien vergrijzen, nog
op een afstand volgt. Het praktische
werk laat mgr. Van Schaik over aan
zijn assessor, rector J. Doesburg, maar
zijn belangstelling heeft hij behouden
en wanneer zijn conditie het hem maar
even toestaat, is hij 's maandagsmor
gens nog aanwezig in het Huis van de
Arbeid om de wekelijkse vergadering
van het K.A.B.-topbestuur bij te wonen.
Onlangs nog verscheen hij in het open
baar, op de receptie ter gelegenheid
van de benoeming van mgr. Alfrink tot
aartsbisschop, en uit een gesprek bleek
ons toen, dat mgr. nog volop meeleef
de met de veranderingen, die zich de
laatste maanden in onze Kerkprovincie
voltrekken.
Vrijdagmiddag omstreeks half twee
is door nog onbekende oorzaak brand
uitgebroken in de foyer van het Con
certgebouw Prins van Oranje te Venlo.
Daar de brand tijdig door de directeur
van het Concertgebouw werd ontdekt
kon erger worden voorkomen. In een
half uur tijds slaagde de Venlose brand
weer erin om de brand te blussen. Des
ondanks werd het interieur van de fo
yer geheel vernield. Het buffet met al
le voor het komende Carnavalsfeest
reeds ingeslagen dranken en de vloer
gingen in de vlammen op terwijl de
wanden van de foyer zwart werden ge
blakerd. De schade wordt geschat op
pl.m. 15.000. Ondanks deze schade zal
de foyer met Carnaval toch gewoon
gebruikt kunnen worden, zo zelfs dat
de Carnavalsgasten niet bijster veel van
de ontstane brand zullen bemerken. In
recordtempo is men reeds vrijdagmid
dag met het herstel begonnen. Vrijdag
avond waren de verbrande vloer en het
buffet reeds vernieuwd en de wanden
zullen nog voor zondag opnieuw bepleis
terd, gekalkt en zelfs met Carnavals
vieringen beschilderd zijn.
(Van onze parlementaire redacteur)
De vraag of de vacature in de minis
terraad ontstaan door het overlijden van
minister Donker alsnog vervuld zal
worden, zal vermoedelijk maandag in de
vergadering van de ministerraad worden
beantwoord. De PvdA heeft te kennen
gegeven dat zij een open blijven van
deze vacature tot aan de verkiezingen
niet gewenst acht Dat de vacature door
mej. J. Zeelenberg zou worden ingeno
men, berust echter op een misverstand.
Deze conclusie was in de wereld gehol
pen door een bezoek dat mej. Zeelen
berg inderdaad aan de minister-president
en de vice-minister-president heeft ge
bracht. Daarbij is echter van deze va
cature geen sprake geweest
Het schijnt zo te zijn dat de PvdA er
op staat dat de functionaris die deze post
tot aan de verkiezingen zal waarnemen
een zodanige zal zijn dat hieruit geen
aanspraken kunnen ontstaan voor een
blijvend ministerschap.
2 Februari is de overste van de pro
cure der Witte Paters te Daressalaam,
(Afrika), pater H. Raeskin, overleden.
Pater Raeskin werd 8 mei 1873 te Hoorn
geboren. Hij werd priester gewijd in
1901, het jaar waarin hij te Rome zijn
doctors-graad behaalde in de theologie.
Pater Raeskin was achtereenvolgens
professor in de filosofie te Esch-
Boxtel (tot 1912), vervolgens overste
achtereenvolgens te Esch-Boxtel en van
de procure te Boxtel. Van 1923 was
hij overste te Daressalaam.
ZONDAG 12 februari: Quinquagesima;
eigen mis; 2 geb. H. zeven Stichters;
Credo; pref. van de H. Drieëenheid;
paars.
MAANDAG: Mis van de zondag: paars.
Haarlem: H. Amandus, bisschop-belijder:
mis Sacerdotes tui; wit.
DINSDAG: Mis van de zondag: 2 geb. H.
Valentinus; paars.
WOENSDAG: Asdag: eigen mis; pref. van
de Vasten; paars.
DONDERDAG, mis van de ferle; pref. van
de Vasten; paars.
VRIJDAG: mis van de ferie; pref. van de
Vasten; paars.
ZATERDAG: mis van de ferie; 2 geb H.
Simeon: pref. van de Vasten: paars.
Breda: Kerkwijding van de kathedraal,
mis Terribilis; 2 geb. van de ferie; ge
wone pref.; wit.
ZONDAG 19 februari: le zondag van de
Vasten; eigen mis; Credo; pref. van de
Vasten; paars.
