„En alles heeft de vliegmachien gedaan. O zoo!"
EEN VLIEGENDE HOLLANDER
OP DE BEGANE GROND
Unieke luchtvaartcollectie in Haags pension
Luitenant Teuben een fanatiek verzamelaar
ai»
X
NACHTBLINDHEID
N
NAAR OPRICHTING VAN
OPVANGCENTRUM
EEN
SPOTSPIEGEL
r
SO LONG
85 ct.
Bij degelijke informatie van tevoren
minder kans op deradlement
Marinus van Meel
krijgt vliegbrevet
J
'Styic 'F*.
p. 20 st.
ZATERDAG 3 MAART 1956
PAGINA 7
Het kompas uit de
„Brik van Van Meel,
een mocca-kopje uit de
GrajZeppelin, het vlieg
brevet van de eerste
Nederlandse aviatrice
en het gouden horloge
van Anthony Fokker
\7<u'ic>; 'Jd'vruuu'ujM
t(u via/<'
\N<'R
n>, h
v rt, 'iwh.-
t élk#.'
■i U/t$C
'"y>
Amerikaanse
verpakking
de King Size
sigaret die
gegarandeerd
85 mm lang is!
meet U bet
maar na
Perfecte noodlanding van
Britse straaljager
Een sigaret van
Koninklijke kwaliteit
Nederlandse meisjes in Londen
Lr
>Tt1
Een euvel, dat in de oorlogsjaren nog al eens
voorkwam en juist tc ^n bijzonder
hinderlijk was
Eerbetoon aan 75-jarige
luchtvaartpionier
m EISEN
DOGDGRa
ALLE GETUIGEN
A DÉCHARGE
ONBETROUtftóAAfc
SI ff IK
DOODSTRAF
HOTAZaN V'N-
degrondsugvw&|
BETESÏ KTKcu
U1NGEN
0N-\
Luitenant Wm. Teuben.
(Van een speciale verslaggever)
rn een Haags pension begint de saffiemaald van een
moderne radio-grammofoon geruisloos over de zwarte
schijf te glijden. Het is een 78-toerenplaatje en de
tingel-tangel-muziek, die even later uit de grote dubbel-
conusluidspreker schalt, laat er geen twijfel over bestaan
dat de grammofoonplaat heel wat jaartjes ouder is dan de
pick-up.
„Van je vliegen over d'Oceaan,
van Batavia naar de Kalfjeslaan.
Volgend jaar zit bruin en blankie
te vrijen op een bonkte.
En alles heeft de vliegmachien gedaan.
O zoo, van je zoo!"
Het is een liedje van Louis Davids, dat nu in meer dan
een opzicht uit de tijd is geraakt. Maar juist daarom is
Wim Teuben, luitenant bij de luchtmachtvoorlichtings
dienst, er bijzonder gelukkig mee. Het is een plaatje dat
meer dan dertig jaar geleden een schlager was en toen
door iedere fietsjongen met overtuiging werd gefloten.
„HollandIndië dooi de lucht" is de trotse titel en het
verhaalt van de heldenmoed van „onze jongens", Thomas
sen a Thuessink, Van der Hoop, Van Weerden Poelman en
Van den Broeke, die in oktober 1924 de eerste Holland
Indiëvlucht maakten.
„De vlucht naar Indië was toch een prestatie waarlijk
kras,
die onze jongens strekt tot eer en glorie.
Ze zijn een toonbeeld van de ouwe taaiheid van ons ras,
dat aanpakt, doorzet tot aan de victorie.
De apen van Celebes zie je straks in 't Haagsche woud
en d'apen hier in Holland raken in de Oost getrouwd".
De oude, vertrouwde stem van Louis Davids verstomt en
luitenant Teuben zet een nieuwe plaat op. The sounds of
time", een klankbeeld van de jaren 1934 tot 1949, waarbij de
stemmen van hen die in die periode geschiedenis hebben
gemaakt aangevuld worden met geluidsopnamen van de be
langrijkste gebeurtenissen. De zakelijke .stem van Amelia
Ehrhart, het Amerikaanse meisje, dat na verscheidene suc
cesvolle pioniersvluchten te hebben gemaakt, met haar
tweemotorige Lockheed Electra in het voorjaar 1937 bijna
een vlucht rond de gehele aardbol maakte, maar met het
einddoel in zicht ergens in de Indische Oceaan verdween.
Dan het dramatisch verslag van een Amerikaanse radio
reporter, die in hetzelfde jaar tijdens een directe uitzending
in Lakehurst, New Jersey, het enorme luchtschip Hinden
burg voor zijn ogen in vlammen zag opgaan. Met een ge
smoorde stem breekt de reporter zelf zijn verslag af: „Ik
kan niet meer spreken, dames en heren
De platen draaien verder. De tweede wereldoorlog breekt
uit en tussen andere gebeurtenissen door, geeft het geluid
ook een beeld van het aandeel dat de luchtvaart in deze
verschrikking heeft gehad: de slag om Engeland, flarden van
een gesprek tussen de bemanningsleden van een bommen
werper tijdens een aanval op Berlijn, de strijd van jagers
tegen de Duitse V-wapens. En dan nog een flits uit de koude
oorlog: de luchtbrug naar Berlijn.
Advertentie
„Holland-Indië door de lucht" en
-The sounds of time" zijn twee voor
beelden van de sterk uiteenlopende pla
ten, die deel uitmaken van een hele se
rie zwarte schijven op luchtvaartgebied,
iie luitenant Teuben bijeen heeft ge
baard. Ze maken deel uit van zijn lucht-
vaartverzameling, waarvan de ver
scheidenheid groot is en die met recht
een klein museum kan worden ge
noemd. Een unicum in ons land.
Luitenant Teuben heeft een warme
Belangstelling voor de luchtvaart. Wat
dat betreft is hij niet de enige in ons
zo luchtvaartgezind land. Maar hij on
derscheidt zich, doordat het vliegen
zelf, de laatste technische snufjes en
de hele vliegtechniek hem minder boei
en dan allerlei Curiosa over beroemde
vliegers, vliegtuigen en vluchten. Hij is
een fanatiek verzamelaar op lucht
vaartgebied, een vliegende Hollander
op de begane grond.
In 1944, toen hij zestien jaar oud was,
bemachtigde hij het eerste stuk van
wat hij nu terecht zijn „luchtvaart-his
torische documentatie" noemt. Het is
een boekenlegger van Charles Lind
bergh en de jeugdige luchtmachtofficier
glimlacht geamuseerd als hij er aan
terugdenkt hoe hij daar aan is geko
men: „Laat eens kijken, het zit wat in-
gewikkeld in elkaar; ik heb hem ge
kregen van een toevallige Amerikaan
se bezoekster van de buren van mijn
tante." Het verzamelen van de overige
stukken van zijn collectie heeft hem
heel wat meer moeite en vaak ook heel
yfel geld gekost Maar dikwijls ging dat
r"c„h °°k met allerlei toevalligheden ge-
biivooi.-h?^ Plaat.le van Louis Davids
breide ontdekte hij in de uitge-
imnwramC°thee,< van een Nederlandse
pen Wdlanc11!. Arnerika, in welk land hp
IZ heeft vertoefd voor het vol-
zelfde bezoek »ailltÜlre cursus. Aan dat
een stukie van rt" e V- S: heeft hp ook
het Wright-vliegtuto'^toedekking van
stel waarmee in lfos d*a"kelï' het to
nische vlucht ter wereldde ^stei mecha
En van z«n detachering DuUsland
heeft hp dankbaar gebruik gemaakt om
de sierdegen te bemachtigl^a^Vo™
3reim, een bekende Duitse vlieger
ȕj het einde van de tweede wereldoor
log, toen de Russische troepen al in Ber
lijn waren, in opdracht van Hitier nog
vluchten van en naar de bunkers van
de „Führer" heeft gemaakt.
Wat eens de trots van Ritter von
Greim is geweest heeft nu een beschei
den plaatsje gevonden naast het kom
pas uit het eerste vliegtuig van de
Luchtvaartafdeling Soesterberg, de
„Brik" van Van Meel. Deze Neder
landse luchtvaartpionier, die zoals
wp bp ondervinding weten een warm
kloppend hart heeft voor iedereen die
wezenlijke belangstelling koestert voor
de „aviatiek", heeft nog tal van andere
souvenirs aan luitenant Teuben afge
staan. Het contract met de Nederlandse
regering voor de overdracht van de
„Brik" voor 4100,- bevindt zich bij
voorbeeld bij de collectie, evenals een
overeenkomst, waarbij Van Meel zich
voor 250,- verbindt „Te Mill op zon
dag 9 juli 1900elf vliegdemonstraties te
houden en wel minstens twee maal op
te stijgen of wel het durrecord te
verbeteren, in welk geval de tweede op
stijging vervalt."
Luitenant Teuben beschikt over een groot aantal handtekeningen van voor
aanstaande luchtvaarders. De vijftig belangrijkste heeft hij in een sigaretten
koker laten graveren.
Het kompas uit de „Brik" van Ma
rinas van Meel, het eerste vlieg
tuig van de Nederlandse lucht
macht.
Andere paradepaardjes uit de col
lectie van luitenant Teuben zijn de
vliegbrevetten van Van Meel en van
de eerste Nederlandse aviatrice, Bea
trix de Rijk, 6 oktober 1911 in Frank
rijk uitgereikt. Voorts een aan me
vrouw De Rijk gericht schrijven van
het departement van Oorlog uit 1915.
Bij haar terugkeer in Nederland na
het uitbreken van de eerste wereld
oorlog had Beatrix de Rijk haar dien
sten aan het ministerie van Oorlog
aangeboden. De minister liet haar
weten dat net aantal beschikbare
vliegtuigen niet toeliet op dat ogen
blik van haar diensten gebruik te ma
ken, maar de excellentie hield een
slag om de arm. Hij besloot zijn
brief aldus: „Mocht ons land even
wel in den oorlog voorden betrokken,
dan zal wellicht ook van Uwe aan
bieding kunnen worden gebruik ge
maakt en zullen alsdan Uwe diensten
gaarne worden aanvaard."
Van de bekende Nederlandse vlieg
tuigbouwer Anthony Fokker bezit lui
tenant Teuben o.a. een rekening, die
Anthony als jongen zpn vader heeft
aangeboden voor de reparatie van de
waterleiding, en' een gouden zakhorlo-
ge dat Fokker sr. zijn zoon gaf, toen
hp hem voor het eerst had zien vlie
gen De inscriptie op de binnenplaat
vermeldt: „19U A. H. G. Fokker vliegt
op 350 m om den Sint Bavo".
Het vereist uren om de luchtvaart
curiosa van luitenant Teuben te be
zichtigen. Maar men vergeet de tijd als
hp uit vitrines en kisten zaken opdiept
als de telexorder voor operatie „Mar
ket", de geallieerde luchtlandingen bij
Arnhem en Nijmegen in september
1944, of het logboek van een Neder
landse piloot, die tijdens de tweede
wereldoorlog bij de Britse luchtmacht
is geweest. Het begint met de vermel
ding van de eerste lesvlucht op 16
juni 1941 en het eindigt met in een
ander handschrift geschreven „20
juni 1942, vermist nabij St. Omer".
Enkele pronkstukken, zoals een moc
ca-kopje uit het beroemde Duitse lucht
schip Graf Zeppelin, twee bokalen die
aan Fokker zijn uitgereikt, en de peil
stok, die tijdens de Londen-Christ-
churchrace aan boord van de „Dr. ir.
M. H. Damme" is gebruikt voor de
extra-brandstoftanks, staan in de Haag
se pensionkamer keurig in een vitrine
uitgestald. Maar een groot deel van
de verzameling ligt noodgedwongen
verpakt in kisten en dozen bij ouders
en schoonouders opgeslagen Zelfs als
het huis in Voorburg „doorgaat" zal
de ruimte niet toereikend zijn. „Het is
me een raadsel", zegt luitenant Teuben
zelf, „hoe ik het allemaal bij elkaar
heb gekregen, al weet ik dat mpn ver
zamelwoede in de afgelopen twaalf jaar
geen dag geblust is geweest."
„Zeg maar gerust geen uur", merkt
Guusta, zijn jeugdige vrouw, losjes op.
Ondanks het feit dat er zo nu en dan
wel eens iets afgestoft moet worden
heeft ook zij plezier in dn verzameling
luchtpostbrieven, herinneringsbordjes,
lepeltjes, handtekeningen boeken, tijd
schriften en modellen. Óp hun huwe
lijksdag verraste ze hem zelfs met
een karikatuur van Fokker uit 1931,
van de tekenaar Bernard van Vlijmen,
waar de beroemde vliegtuigontwerper
eigenhandig onder geschreven heeft:
„That's me, allright, you did it", ver
gezeld van zijn handtekening. Het re-
ceptieboek van hun huwelijksfeest be
vat een lange rij handtekeningen van
luchtvaartprominenten. En het zou ons
verbazen als junior, een jaar oud, die
naar de huidige president-directeur van
de K.L.M. Fons is genoemd, zich ook
niet als een luchtvaartenthousiast zou
ontpoppen.
iwtiWtj
CerUpe
k' .4-,-.•/<•.<ctiit'üims
t>.- (;t O
Een Britse straaljager heeft vrijdag
middag een perfecte noodlanding ge
maakt op een stuk bouwland nabij de
rijksweg Venlo-Nijmegen, juist buiten
Venlo. Het toestel was na een spoor
van ongeveer honderd meter lengte
door de akker getrokken te hebben, tot
stilstand gekomen tegen een paar rog-
gemijten, op veertig meter afstand van
een boerderij.
Twee gelukkige vliegers van de En
gelse koninklijke luchtmacht stapten
zonder enig letsel uit het bemodderde
Gloster Meteor-lesvliegtuig. Zij deelden
mede dat het vliegtuig brandstofgebrek
had gekregen.
Geïmporteerd door; N.V. CIGARETTES IMPORT CY- A.J. BLOK- SCHEVENINGEN
(Van onze verslaggeefster)
Na het alarmerende bericht van onze
Londense correspondent over de toe
stand onder de Nederlandse meisjes,
die in de Engelse hoofdstad werk zijn
gaan zoeken, meestal als hulp in de
huishouding, hebben wij contact opge
nomen met de Katholieke Meisjesbe
scherming. In net tijdschrift van deze
vereniging is de aandacht reeds enige
malen uitdrukkelijk op de onhoudbare
situatie gevestigd.
Mevrouw Luyckx-Sleyfer, de lande
lijke secretaresse, heeft ons, op onze
Het vliegbrevet van Beatrix de Rijk, de eerste Nederlandse aviatrice.
ACHTBLINDHEID is
een aandoening, die
bij een aantal men
sen aangeboren voorkomt.
Het is een grote handicap,
want deze mensen zijn in
schemer en duisternis vrij
wel hulpeloos, omdat zij
dan nagenoeg blind zijn.
U moet hier niet gering
over denken, want in de
praktijk betekent het dat
zij 's avonds bezwaarlijk
alleen kunnen uitgaan. Een normaal
oog kan zich in korte tijd op het don
ker instellen, wij zijn er aan gewend.
In de afgelopen oorlog hebben wij er
varen hoe belangrijk dit adaptatiever
mogen (gevoeligheidsverandering) van
ons oog is.
Er zijn verschillende oorzaken van
nachtblindheid; in de meeste gevallen
is het erfelijk, d.w.z. dat een of meer
van de kinderen het van de ouders
overerven. Het is een aangeboren net
vliesgebrek, dat niet te verhelpen is,
zoals dat met sommige andere aange
boren gebreken tegenwoordig wel mo
gelijk is, bijvoorbeeld hart- en darmaf
wijkingen. Voor degenen die er mee
behept zijn zit er niets anders op dan
zich zo goed mogelijk op dit ooggebrek
in te stellen.
Nachtblindheid kan ook tijdens het
leven ontstaan als uiting van een ziekte
elders in het lichaam of van het oog
zelf. Tenslotte nog een belangrijke oor
zaak: vitamine A-tekort, maar dit hoeft
anno 1956 in Nederlarid niet meer voor
te komen.
Vitamine A is nodig voor de groei en
voor een gezonde huid en slijmvliezen.
Het beïnvloedt verschillende stofwisse
lingsprocessen en is belangrijk voor het
goed functioneren van het gezichtsor
gaan. Bij volwassenen is nachtblind
heid een van de eerste symptomen van
een tekort aan dit vitamine. In ernstige
gevallen gaan ook andere oogafwij
kingen optreden en zijn huid en slijm
vliezen minder goed in staat zich te
verweren tegen de altijd durende aan
vallen van bacteriën en virussen, zo-
Vitamine A komt voor in lever (koe,
varken, vis) en levertraan, in
melk, kaas en roomboter en ook
in tomaten en verschillende andere
vruchten. Verder in worteltjes en alle
groene groenten. Het is dus niet zo
moeilijk om een tekort aan dit vita
mine te voorkomen; groene groenten
zijn tegenwoordig het hele jaar door
te krijgen, evenals worteltjes als ik
goed ben ingelicht. De goede huis
vrouw zorgt daarenboven dat haar
man en kinderen elke dag een halve
tot een hele liter melk in een of an
dere vorm krijgen. Het gebruik van
roomboter tenslotte zou een tekort on-
dat gemakkelijk infecties ontstaan:
verkoudheid en dergelijke, darmontste
kingen met diarree, blaasontsteking.
Het is echter beslist onjuist te zeg
gen of te suggereren dat vitamine A
luchtweginfecties, zoals verkoudheid en
griep kan genezen. Deze dingen kan
men niet omdraaien. Als infecties hun
kans krijgen door een tekort aan vita
mine, betekent dit geenszins dat griep
of een steenpuist er door kunnen ge
nezen. Als er tevoren geen tekort was.
heeft extra vitamine A bi.i een dergelij
ke ziekte geen enkel effect. Vitamine
A is dus hoogstens een voorbehoed
middel in die zin, dat het noodzake
lijk is voor een goede conditie van
huid en slijmvliezen. Een teveel is
nutteloos.
mogelijk maken. Roomboter is echter
kostbaar, daarom heeft de regering
enkele jaren geleden aan de fabrikan
ten de verplichting opgelegd vitamine
A en D aan margarine toe te voegen
Hiermee is de kans op een vitamine A-
tekort in Nederland vrijwel uitgeslo
ten en wordt aan de behoefte van de
mens ruimschoots voldaan. Dit is ech
ter niet in alle landen het geval. Een
groot deel van de wereldbevolking eet
weinig groente en boter en aan toe
voegen van vitamine aan margarine is
men in de meeste landen nog niet toe
In de oorlogsjaren kwam nacht
blindheid als uiting van een licht vi
tamine A-tekort in Nederland vrij veel
voor, terwijl het ons juist toen niet
van pas kwam. St.
vraag medegedeeld, dat de misstan
den, waarvan onze correspondent
spreekt, en die ernstige bezorgdheid
wekken bij de Nederlandse katholie
ken in Londen, ook reeds geruime
tijd bezorgdheid gaande maken van
het bestuur der Nederlandse Meisjes
bescherming, die reeds alle onkosten
op zich neemt Jan het werk dat pater
J. de Reper te Londen doet voor de
meisjes die nij hulp geeft. Mevrouw
Luyckx verzekerde ons. dat men al
het mogelijke doet om in samenwer
king met pater De Reper te komen
tot de oprichting van een tehuis in
Londen, een opvangcentrum, waaraan
een sociale werkster verbonden zal
worden. Uiterlijk in januari 1957 hoopt
men daarmee te beginnen, in ieder
geval zodra de nodige voorbereidin
gen gereed zijn, en die zijn voor een
groot deel van financiële aard.
Al de instanties te Londen, die iets
i kunnen doen voor de aldaar rondzwer-
vende Nederlandse meisjes, werken sa-
men de plannen uit, die althans enige
hulp en steun kunnen betekenen voor de
meisjes als ze, boe dan ook in moei
lijkheden zijn en houvast behoeven. Een
groot probleem om de zaak positief an
te pakken, is, dat men niet weet waar
de meisjes zich bevinden. De uitge
strektheid van de Engelse hoofdstad
maakt dat niet gemakkelijk. Op het
ogenblik heeft men de hulp van enige
energieke jonge zeelieden uit de grote
vaart, die bij toerbeurt helpen om de
meisjes op te sporen in dubieuze ge
legenheden. Men zou echter over een
lijst moeten beschikken met adressen
waar de meisjes verblijven, en die lijst
zou er moeten nomen via de grensbe
ambten, bij het oinnenkomen der Nedei
landse reizigsters, waarvoor dus de
medewerking van de overheid nodig is.
Hoe dan ook, de kwestie heeft de
intensieve aandacht van de Nederlandse
meisjesbescherming, die nauw samen
werkt met pater De Reper. Op het vo
rige week te Parijs gehouden interna
tionale congres van de Vereniging tot
Bescherming van Meisjes zijn deze za
ken diepgaand Desproken. De moeilijk
heden waarin de meisjes geraken, voor
al als ze van haantje veranderen, wor
den niet het minst veroorzaakt doordat
de ouders zo schrikbarend onverant
woordelijk staan tegenover het avontu
rieren van hun dochters naar het buiten
land. Bij degelijke informatie van
tevoren naar het adres waar de meis
jes terecht zullen komen, is de kans
op déraillement met alle ellende van
dien te voorkomen. De Meisjesbescher
ming hamert daar voortdurend op.
(Van onze luchtvaartredacteur)
Marinus van Meel, die ruim veertig
jaar geleden de eerste Nederlandse mi
litaire vlieger was en toen met de
door hem gebouwde „Brik" de gehele
Nederlandse luchtvloot vertegenwoor
digde, krijgt dinsdag zijn vliegbrevet.
In de tijd dat de heer Van Meel door
het luchtruim pruttelde bestonden er
nog geen militaire brevetten en daar
om zal de chef van de luchtmachtstaf,
luit.-generaal A. Baretta hem thans op
Soesterberg het groot militair vliegbre
vet uitreiken, gedateerd 1 juli 1913,
de oprichtingsdatum van de L.V.A., de
luchtvaartafdeling op Soesterberg.
Verscheidene andere luchtvaartpio
niers, zoals de generaals Ter Poorten
en Versteegh en prof. Jongbloed, zul
len de plechtigheid met hun aanwezig
heid opluisteren. De Koninklijke Lucht
macht wil met de plechtige brevet
uitreiking, die voor het front van de
troepen zal geschieden en besloten zal
worden met een parade op de grond
en in de lucht de bejaarde maar nog
steeds zo vitale luchtvaartpionier eren.
'NADRUK VERBODEN
