Een vliegtuig voor
de missie op
Nieuw-Guinea?
Verbluffend Russisch circus
Berennummer het
hoogtepunt
VERWANTSCHAPSRAADSEL: geliefde
bezigheid van vroeger eeuwen
HUBBUB
JESUS VERSCHIJNT AAN
MARIA MAGDALENA
Plannen nemen vaster vorm aan
K.L.M.-vliegtuig
2 Vi uur op
drie motoren
De oom die tegen zijn nicht „moeder
dient te zeggen
Kllillll!
ZATERDAG 31 MAART 1956
PAGINA 9
J n tranen, eenzaam bij het lege graf,
Dwalen haar handen langs de kille wanden,
Wat bleef van haar Geliefde dan de banden
En het lijnwaad, waarmee men Hem omgaf?
Maar plots, voorover'buigend naar het donker,
Krimpen haar ogen in een blinkend licht,
Als zij zich snel en sidderend weer richt,
Rijzen gestalten, hel als sneeuw geflonker
En vragen: „Vrouw, waarom weent ge?" zij zegt,
Gelijk een kind ontwaakt uit angstig dromen:
„Wijl zij mijn Meester hebben weggenomen
En ik niet weet waar men Hem heeft gelegd".
Zij wendt zich af. Maar hoort opnieuw een vragen:
„Vrouw, waarom weent ge? Wie zoekt gij hier?"
Is het de stem niet van de hovenier?
„Heer, zeg mij, waar Hij is: ikzelf zal Hem dragen".
En wendt zich weer. Dan, teder klinkt een groet:
Maria". Zij ziet op, een kreet: „Rabboni!"
En juichend valt zij haren Heer te voet.
JAQUES BE NO IT.
DR. A. H. WAPSTRA
De jongste hoogleraar in
de kernphysica
Het Staatscircus van Moskou maakt voor de eerste keer een
toernee door Europa. De roep van een buitengewoon hoog
niveau is het vooruitgegaan, in hoofdzaak gebaseerd op de
prestaties, zoals men die had leren kennen van de film. De Russen
zullen niet naar Nederland komen en zo hebben wij de kans benut
om hen in Antwerpen, in het Hippodroom, aan het werk te zien,
hier de gelegenheid aangegrepen om een langjarige circuservaring
aan dit fenomeen te toetsen. Wij hebben van ons bezoek geen spijt
gehad: het was inderdaad een bijzondere belevenis, heel dit program
ma van stuk voor stuk grote nummers, een tot het uiterste gedisci
plineerde, feilloos verlopende vertoning, uitgevoerd met een verbluf
fende technische perfectie. Maar in deze kracht school tegelijk het
element van zwakte: de voorstelling miste sfeer, iedere zweem van
romantiek ontbrak er aan, het was voor ons gevoel geen circus. Zeker
geen circus naar de klassieke opvatting, want daartoe was het pro
gramma te weinig gevarieerd. Het bepaalde zich voor de pauze tot
in hoofdzaak acrobatiek, weliswaar in velerlei vorm, maar toch
eenzijdig. De grote verrassing kwam na de pauze: het optreden der
beren, een programma op zichzelf met een uniek aantal dieren en
fantastische staaltjes van dressuur. Pas toen geraakte men in de ban
van inderdaad een uitzonderlijk spektakel, een beeld, een actie uit
een andere wereld, snoof men een stuk Rusland in de logge gratie,
de bizarre bedrevenheid der in alle nuances van bruin en beige
gepelste artisten met hun ondoorgrondelijk masker.
Boven de Oceaan
Examen»
Gravure van Lucas van Leyden 1494-1533
Reeds geruime tijd geleden heeft
mgr. O. Cremers O.F.M., apostolisch
administrator van Hollandia (Nieuw-
Guinea); de Miva gevraagd de mo
gelijkheden voor eigen vliegtuigen ten
dienste van zijn missie te onderzoeken.
Onvoldoende emplooimogelijkheden en
de zeer hoge exploitatiekosten aan een
dergelijk object verbonden waren de re
deenen waarom mgr. Cremers toendertijd
besloot hier voorlopig van af te zien.
Eind vorig jaar evenwel, meende
mgr. Cremers nieuwe gezichtspunten te
zien waarop het verantwoord geacht
zou kunnen worden om mettertijd tot
daadwerkelijk gebruik van een eigen
vliegtuig in zijn missie te kunnen over
gaan.
Dit leidde ertoe de oude plannen op
nieuw in studie te nemen en dit had
tot gevolg dat er besprekingen tot stand
kwamen met mgr. Cremers en pater
Staverman, missie-overste. Aan deze
besprekingen namen deel luchtvaart
autoriteiten, die zeer sympathiek ble
ken te staan tegenover de plannen van
mgr. Cremers en die in dit verband
vaak zeer waardevolle adviezen ver
strekten. Ook in Nederland werd bij
herhaling contact gezocht met personen
uit de luchtvaartwereld.
Uit dit voorbereidend werk is voor
de MIVA uiteindelijk de overtuiging ge
groeid, dat vliegtuighulp aan de missie
van het vicariaat Hollandia alleen tot
positieve resultaten zal kunnen leiden,
wanneer een en ander een gezonde en
degelijke basis ten grondslag heeft en
ook in staat is de belangstelling, het
vertrouwen en de medewerking te ver-
Doch de weduwe overleed in het kraam
bed. De zoons uit dit huwelijk prijken
voor de toeschouwer links op het schil
derij. De zoon uit het eerste huwelijk
van de weduwe is nergens te vinden,
evenmin als de weduwe zelf; zij over
leed immers.
De grijsaard trouwde ten tweeden ma
le. Wederom met een weduwe, die deze
keer echter een dochter bezat. Uit dit
huwelijk kwamen twee zoons voort, die
in het midden van het schilderij zijn
afgebeeld. De dochter van dit weeuwtje
is ook al door de schilder weggelaten
en de weduwe evenzeer. Deze weduwe
is later ook overleden. Maar de beide,
niet vereeuwigde eerste spruiten van de
beide weduwen hebben elkaar in de
liefde en de echt gevonden. Zij werden
verblijd met de geboorte van een doch
ter. Nauwelijks zeventien jaren oud
trouwde dit meisje met de grijsaard,
die immers voor de tweede keer we
duwnaar geworden was. Dit gelukkige
echtpaar is te aanschouwen op de
voorgrond van het schilderij. Van de
vier zoons van de oude, is het meisje
dus de stiefmoeder geworden. Ten over
vloede werd de stiefmoeder nog moe
der van de twee jongelingen die zij
van haar stiefgrootvader, haar echtge
noot ontving.
Deze kinderen zijn op Ketels doek in
middels stevige knapen geworden. Hun
positie tegenover de anderen is uiter
mate zonderling. Trouwens, voor elke
figuur op het doek kunnen vreemde
familieverhoudingen jegens elkaar be
dacht worden. De moeder, nicht en ach
terkleinkind, is ondanks dit alles jeug
dig van uiterlijk gebleven. Alleen vader
echter schijnt de zotternij niet meer
te kunnen torsen.
HENK SUÈR
krijgen en te behouden van autoriteiten
uit de luchtvaartwereld.
Onafhankelijk hiervan is pastoor J.
Schiphorst begin januari een actie be
gonnen voor een helikopter voor pater
Kammerer, die werkzaam is in de
missie van het vicariaat Hollandia.
Pastoor Schiphorst heeft inmiddels dit
zeer lofwaardig initiatief aan de Miva
(de door de bisschoppen officieel goed
gekeurde leken-missie-actie voor het ver
schaffen van verkeersmiddelen aan mis
sionarissen) overgedragen en de gel
den die binnenkwamen zijn gestort in
een speciaal fonds, bestemd voor vlieg
tuighulp aan Nw.-Guinea, dat de MIVA
onder haar berusting heeft.
Sympathiebetuigingen t.a.v. de plan
nen der MIVA worden gaarne inge
wacht op het bureau van de MIVA,
Heerengracht 215, te Amsterdam.
De 33-jarige dr. A. H. Wapstra uit
Amsterdam is, zoals gemeld, benoemd
tot buitengewoon hoogleraar in de ex
perimentele kernphysica aan de Tech
nische Hogeschool te Delft. De nieu
we hoogleraar is voor zover bekend
de jongste professor in de kern
physica in ons land.
Dr. Wapstra werd op 24 april 1922 te
Utrecht geboren en studeerde na de
H.B.S. natuurkunde aan de rijksuni
versiteit in de Domstad. Hij promo
veerde in 1953 aan de Amsterdamse
gemeente-universiteit op een proef
schrift over de kernspectroscopie. Se
dert 1948 is dr. Wapstra als natuurkun
dige verbonden aan het instituut voor
Kerr.physisch Onderzoek (het cyclo
tron) te Amsterdam, waar hij ook
werkzaam blijft.
Twee maal heeft de jonge kern-
physicus drie maanden gewerkt aan
het Nobel-instituut te Stockholm.
Amerika Opnieuw is een promi
nente communist in de Verenigde Sta
ten, Michael A. Russo, gearresteerd.
Russo bekleedt een leidende functie in
de partij in New England.
VAN S ALTIMB AN QUE TOT
STAATSAMBTENAAR
Rusland is altijd verzot geweest op
circus. Het telde in de klassieke tijd
verschillende bloeiende ondernemingen,
terwijl de tournee's der grote circussen
uit het Westen er altijd verzekerd waren
van éclatant succes. Russisch circusbloed
heeft zich nog ooit vermengd met dat
der Carré's: de grote Oscar Carré was
gehuwd met Amalia Salamonsky, het
circus van die naam is ook nog in Ne
derland opgetreden. Op het ogenblik
zijn er in de Sovjet Unie een vijftigtal
vaste en negen reizende circussen, die de
tradities van het métier hoog houden.
Ofschoon alle bekende dierendressuur
in het Russische circus beoefend wordt,
roofdieren, olifanten, apen, nemen de
beren de eerste en voornaamste plaats
in, is hun verschijning karakteristiek
voor het Russische pistebeeld. Het zijn
dan oojj beren en niet, zoals men zou
hebben verwacht, de steppe-paarden, die
cP de reis door Europa zijn meegezonden
als bij uitstek de representanten van
Russische circuskunst.
.Dank zij het sloteffect van het
Uigebreide berennummer, zoals ge
zegd een voorstelling op zich, laat
het optreden van het Moskouse
Staatscircus toch nog een, wat men
?ou willen noemen: warmbloedige
jhdruk na, die ontbroken zou heb
ben, wanneer de acrobaten, sprin-
gers en equilibristen, die het grootste
deel van het programma vullen, al-
de sfeer hadden bepaald. Mis
schien met uitzondering van de fan
tastische groep draadkunstenaars
Uit het afgelegen Dagestan, is het
optreden van de verschillende artis
ten onpersoonlijk en doet het geheel
enigszins kil en star aan: de saltim-
banque gaat niet ongestraft in staats
dienst over, opgeleid op een der
speciale scholen, die zijn gesticht
voor de toekomstige circusartisten.
Het systeem van de staatsdienst,
evenals dat van het z.g. staatsama-
teurisme in de sport, biedt ongetwij
feld de mensen groter mogelijkheden
tot training. Zij kennen niet als in
het vrije beroep de strijd om het
bestaan, de dagelijkse ervaring, dat
tijd geld is, de noodzaak van de
naast, maar krijgen alle gelegenheid
om hun nummers tot m de perfectie
OP te bouwen en af te werken. Zij
behoeven er niet voortijdig de markt
plee op. fjet element van avontuur
js volledig uitgebannen. Dat leidt,
2°ais men kan zien, tot vaak uitzon
derlijke prestaties, maar mist bij
alle volmaaktheid het geheimzinnig
fluïdum, dat een circus tot circus
maakt, het wekt verbazing en be
wondering, maar ontroert niet.
Daarbij komt, dat het programma der
Russen in onze ogen meer variété is dan
rir cus. Voor ons is een goede circusver
toning aj om te beginnen ondenkbaar
tonder het hippisch element, tenminste
een of twee nummers vrijheidsdressuur
en hogeschool. Paarden echter komen
aan de voorstelling, zoals wij die hebben
t nauwelijks te pas. Er treedt een
groep ruiter-acrobaten op, die enkele
verrassend goede dingen laat zien, zoals
de klassieke stunt van een salto mortale
v0° j" en achterwaarts van het ene dra
vende paard op het andere, maar de
dieren zelf spelen bij zulk een nummer
de volkomen ondergeschikte rol: een
brede rug en een rustige, regelmatige
draf is het enige wat van hen wordt
verlangd. Het is ook voor ons een onwe
zenlijk gezicht de paarden te zien lopen
over een tapijt. De Russen werken name
lijk in een met sierkleden en rood en
gouden draperie totaal verhulde piste,
dat wel erg voornaam aandoet, maar
tegelijk onwennig en vreemd. Verder
krijgt men geen enkel paard te zien, on
danks de verschillende ruitervolken,
welke de Sovjet-Unie telt.
Van grote allure is de clown Oleg
Popov, die als entre acte of reprise
clown telkens opnieuw tussen de
nummers door in de piste verschijnt
en geheel in zijn eentje met in
hoofdzaak mimiek de voorstelling tot
een vloeiend geheel maakt. De kleine
man met zijn blonde pagehaar is
helemaal de klassieke, voortdurend
aanwezige clown, de pekelharing, de
spring in 't veld, die reeds op kermis
en jaarmarkt, lang voor er een circus
bestond, de straatartisten vergezelde
en de bluf en ernst van hun werk
steeds weer doorkruiste met zijn
dwaasheid, zodat de ontspannende
vrolijkheid altijd bij alles op de
achtergrond was. Deze Popov is de
beste clown, die wij geloven ooit van
ons leven te hebben gezien, in elk
geval was zijn repertoire voor ons
van begin tot einde vrijwel hieuw,
terwijl toch de.meeste clowns haast
onvermijdelijk van elkaar copiëren.
In elk geval onthaalt deze Popov het
Westerse publiek op een originele
reeks, een volkomen eigen genre van
clownerieën en als al zijn mede-
artisten is hij daarin perfect. Boven
dien veelzijdig, want niet alleen ver
zorgt hij en passant een komisch
nummer op de slappe draad, dat uit
zonderlijk goed is, maar in zijn imi
tatie van verschillende nummers,
telkens weer uit het programma,
toont hij alle denkbare kwaliteiten.
Tot zeldzame prestaties komen ook de
draadkunstenaars uit Dagestan. De sal
to's, hoog op de gespannen draad, drie
man boven elkaar van en naar eikaars
schouders, is wel het meest volmaakte,
dat hierin bij ons weten is bereikt De
troep uit Dagestan danst ook nog op het
koord, iets wat men zelden meer ziet. En
wat zij tot slot in de piste zelf als dol
dwaze buitelaars vertoont, is al evenzeer
ongeëvenaard. Het zijn dan ook de clown
Popov, de draadkunstenaars en tenslotte
de beren, die men zich uit de opeenvol
ging van stuk voor stuk wereldnummers
herinneren blijft. De beren in het bij
zonder: zij dansen, rijden fiets, autoped,
motor, zij vertonen, eenmaal zelfs blind-
gedoekt, alle staaltjes van evenwichts
kunst en acrobatiek, en het hoogtepunt
wordt wel bereikt in de boksmatch,
waarbij men de dieren hoort snuiven en
grommen, terwijl zij in de clinch zijn en
elkaar met de bokshandschoenen labber-
doedassen verkopen, die men overal in
het circus horen kan. Deze boksmatch
met haar hele enscenering is wel de
meest frappante dierendressuur, die wij
ooit hebben gezien. Hier kan inderdaad
een staatscircus vandaag de dag
nog tijd voor vinden.
FRED. THOMAS
De clown Popov met zijn bojarenmuts en blonde polkahaar doorkruist als een
klassieke spring in 't veld het gehele programma.
Een der vier motoren van de super
Constellation Nucleon van de KLM
kreeg donderdagnacht, toen het vlieg
tuig op weg was van het vliegveld Id
le wild bü New York naar Prestwick
(Schotland), een storing. De gezag
voerder liet de propellor van deze mo
tor in vaanstand zetten, zoals in zulke
gevallen gebruikelijk is, omdat daar
door beschadiging aan de motor wordt
voorkomen.
Toen de motor was stilgezet, moest
de Nucleon met haar vier en veertig
passagiers en bemanning van twaalf
personen (waarbij een bemanningslid
die als passagier de vlucht meemaak
te, op drie motoren nog ongeveer der
tienhonderd kilometer afleggen. Om
twee minuten voor zeven vrijdagoch
tend, ruim twee en een half uur na
dat de motor was uitgevallen, landde
de Nucleon op Prestwick, slechts een
kwartier later dan aangegeven was in
de dienstregeling. Op Prestwick had
de stationsdienst extra maatregelen ge
nomen om hulp te verlenen als dat
nodig mocht zijn, maar de Nucleon
had geen hulp nodig.
De passagiers hebben later op de
morgen met een ander vliegtuig van
de KLM de reis naar Amsterdam voort
gezet. De motorstoring van de Nucleon
zal in Prestwick worden verholpen.
GRONINGEN, 28 maart. Kand.
soc. wetenschappen: W. H. Simonsz,
Zaandam; doctoraal Ned. taal- en lett.:
mevr. A. M. Dwarshuis-van Driel, As
sen; doctoraal rechtsgeleerdheid: mej.
A. J. Mook, Assen; doctoraal schei
kunde: mej. A. E. Kimm, Groningen,
mej. D. H. Koerts, Groningen en J.
Broekema, Onderdendam; doctoraal na
tuurkunde: A. Wolters, Groningen; doc
toraal pharmacie: mej. M. A. M. Huy-
ser van Reenen, Assen en mej. A. At-
tema, Voorburg; kand. wis- en natuur
kunde (A): J. C. van der Burg, Gro
ningen; idem (K): mej. A. T. Clason,
Groningen, J. J. Beukema, Groningen
(cum laude) en L. P. Pijnacker, Kollum.
Utrecht, 30 maart. gesl. kand. rech
ten: L. W. de Valk, Nunspeet, K. J.
v. d. Zande, De Bilt; H. van Roosma
len, Utrecht; mej. C. M. Molema,
Utrecht; G. Meihuizen, Leiden; J.
Pruim, Hilversum; G. A. Walkate,
Utrecht. Apothekers examen: mej. N.
Weiffenbach. Der Haag; G. J. Mulder,
Oldenzaal. Doet. geneeskunde: C. A.
Drogendijk, Dordrecht; A. D. Zijderveld,
Utrecht. Semi-arts-examen: R. J. F.
Janssen, Roosendaal; M. J. Tapper
man, Utrecht; zuster M. J. van de Zee,
Utrecht. Arts-examen: H. H. Heijmans,
Utrecht; A. Th. M. Peters, Lobith.
In de etala je van de kunst
veiling Mak van iVaay
aan het Rokin te Amster
dam prijkt een merkwaar
dig schilderij. Vier groepen
van twee personen schijnen
de toeschouwer het een en
ander te willen vertellen
door middel van teksten op
plateaus. Na enig turen op
de kreupele zinnen, echt re-
derijkersgerijmel, begint het
bij de lezer ietwat te dagen.
Hij staat voor een geconter-
feit verwantschapsraadsel:
een ingewikkelde grap waar
bij de zonderlingste familie
relaties optreden, waarbij
bijvoorbeeld ooms de kin
deren zijn van hun eigen
nicht.
Dit subtyl geraetsel
Eerlyc en Schoon
Geve lek te geraeden
Elcken persoon.
Deze strofe staat vermeld
op de kist, waarvoor een
grijsaard gedeeltelijk ligt
uitgestrekt. Een plateau op
de kist draagt een vers, dat
we duidelijkheidshalve pro
zaïsch zullen omschrijven.
Het zijn de woorden van de
dame die haar onderarm op
het bord laat rusten. Zij ver
klaart dat de twee mans
personen, konkelend op de
linkerzijde van het schilde
rij, de broers zijn van haar
vader. Tegen hen moet zij
dus „oom" zeggen. De twee
aan haar andere zijde, recht
op staand en één met een
bord in zijn hand. zijn de
broers van haar moeder. Ook
hen dient zij dus met „oom"
aan te spreken. De jongelin
gen geheel rechts zijn haar
eigen kinderen. „Aller va
der", aldus de dame, „ligt
zieltogend tegen mijn knieën.
Hij is mijn wettige echtge
noot. Ik ben dus de moeder
van alle zes personen." Zij
duidt tenslotte aan dat in
deze familierelatie niets on-
oirbaars schuilt.
Het duo in de linkerhoek
op het schilderij beweert
door middel van het bord
iets dat een bevestiging is
van de toespraak van hnn
nicht en moeder. Met bun
oomzegster als moeder zijn
zij bovendien zeer content.
De twee In het midden ver
tellen dat de grijsaard van
het schilderij hun vader is
en dat hjj met hun nicht in
de echt getreden is. De laat
ste regel van hun rers dreigt
de situatie nog ingewikkel
der te maken en ook de
woorden van de jongelingen
geheel rechts leiden de puz
zelaar enigermate op een
dwaalspoor. Wij dagen de le
zer uit de oplossing te zoe
ken.
Een der grandioze stunts van de beren
In het raadhuis te Nijmegen hangt
een schilderij dat bekend staat als het
„Raadsel van Nijmegen" en dat een
verwantschapsraadsel is dat in 1619
door Paulus van Schoten geschilderd
werd. De gecompliceerde familiever
houding die daarop wordt uitgebeeld
is identiek aan de hierboven beschre
vene. Het zal de Nijmegenaren dan ook
niet moeilijk vallen deze situatie te ont
warren. Het schilderij dat aan het Ro
kin geëtaleerd is, heeft men onlangs in
Duitsland aangekocht. Het draagt de
datering 1578 en is het werk van de
lang niet onverdienstelijke Hollandse
schilder Cornelis Ketel, die van 1548
tot 1616 leefde. De naam waaronder
men dit schilderij in Duitsland kende,
is „Das Geheimnis von Nymwegen".
Verwantschapsraadsels waren in
vroeger eeuwen een geliefkoosde be
zigheid. Vooral de Nijmeegse kwestie
is meermalen afgebeeld. In het Ge
reformeerd Weeshuis te Schoonhoven
hing een schilderij met de zelfde fa
milieverhoudingen en er zijn verschei
dene prenten in omloop die behalve
een gelijke situatie, schilderkundige
overeenkomsten met het „Raadsel
van Nijmegen" vertonen. Enkele on
derzoekers nemen op goede gronden
aan dat de verbeelde puzzle in wer
kelijkheid nooit bestaan heeft. Het
i- van ae roespraaK van nun Ken.
schilderij van Cornelis Ketel, dat aan
het Rokin in Amsterdam te zien is,
dateert van ruim veertig jaar vroeger
dan het schilderij in het raadhuis te
Nijmegen.
Naar wij weten staat nergens iets
vermeld over het bestaan van dit schil
derij van Ketel. In verschillende mu
sea van ons land treft men werken van
hem aan. Zowel hieruit, als uit het ge-
exposeerde verwantschapsraadsel
blijkt, <la® hij onder de 16e eeuwse
schilders een meester is geweest. In
het „Schildersboek" van het renaissan
cistische wonderkind Carel van Mander
wordt hij met onderscheiding genoemd.
Cornelis Ketel hield van een grap,
wierp soms zijn penselen in de hoek
om met zijn vingers of tenen verder te
schilderen. Men zou, gezien de datering
van zqn verwantschapsraadsel en ge
zien zijn bruisende, originele karakter,
geneigd zijn te denken, dat hij de eer
ste was die de familiegrap op het doek
zette. Hij zou zelfs de situatie zelf ver
zonnen kunnen hebben. Maar daarover
staat niets vast. Zeker is in ieder ge
val dat het schilderij van Ketel veel
hogere artistieke kwaliteiten heeft dan
dat in het Nijmeegse stadhuis. Ook om
deze reden is het een begerenswaardig
werk.
Het zal bij enig overpeinzen van de
puzzel wel duidelijk geworden zijn, dat
hier enige „stiefverhoudingen" de op
lossing in zich hebben.
Cornelis Ketel heeft nergens de weg
tot onraadseling van zijn conterfeitsel
aangegeven. Toentertijd zullen er des
ondanks velen zijn geweest die met de
juiste verklaring van de vreemde situ
atie op de hoogte waren. Gelukkig voor
ons zijn er in de loop der jaren ver
schillende verraders aan het daglicht ge
komen die de oplossing van het fami
lieraadsel in een dichtvorm goten.
Zij verklapten dat de oude heer van
het schilderij ooit met een weduwe is
gehuwd die een zoon had. Uit de echt
verbintenis sproten nog twee zoons.
