Herinrichting van Bisschoppelijk Museum
échter fagade van het onveranderlijke
voltrekt zich een kentering
Fancy-fair in
Oud-Schoten
MEJ. A. M. G. NIERH0FF BESCHRIJFT
GESCHIEDENIS VAN WILDHOEF
D
DOOR EEN ZATERDAGSE BRIL
SinL Jozef-Mul o school aan
GedempLe Oude GrachL
Nieuwe leiding met vele
frisse plannen
Museum geen dood
ding
V
m
Eens Bloemendaals grootste
en schoonste landgoed
DESSO TAPIJT
tire/*
Fris en modern gebouw in
het hartje van Haarlem
A
A
er
4
KL
lil!
mm
ZATERDAG 7 APRIL 1956
PAGINA 3
if
pfooiTn naar b"iten zal gaan ont-
Eelangstelling kweken
Paasfeestweek loopt
ten einde
HjH. MISSEN OP ZOiNi.
DAG
ZANDVOORT
Toneelvoorstelling
verkenners
ORIGINEEL
100 cm br.
WOLBOUCLÉ11.50
HAARBOUCLÉ. 12.65
WOLLEN JASPÉ
MOQUETTE TAPIJT. 15.00
KRUISSTRAAT 11
HAARLEM - TELEFOON 11491
Vleugel
Modern
GELDEN NAAR
BEHEERSINSTITUUT
In oorlog gevorderde
goederen
ove?
De«^f*tlge geY.el van het Bisschoppelijk Museum in de Jansstraat met zijn
1 6 gordijnen als lakeien, die iedere inkijk in de hoge ramen ver-
tekenen 6rren' en met zi;'n ™assieve' hoge' deur heeft de uiterlijke merk-
^'ike is fVa? onaantastbaarheid. Maar achter die fagade van het onverander-
een verandering bezig zich te voltrekken die men beter kan
Sind tLf1 ;ds een kentering,
er geen evenement immers van de inrichting van dit gebouw in 1893 is
greep geweest zo vergaand als die welke thans plaats vindt.-
In het Bisschoppelijk Museum, te
Haarlem voltrekken zich ingrijpende
veranderingen. Op de joto, die ge
nomen is in de grote zaal, ziet men
de nieuw-benoemde conservator, de
heer H. J. A. M. van Haaren
rechtsen concierge Van Keulen
(links) zwaar tillen aan een groot
stuk, om het op zijn nieuwe plaats
te bevestigen.
est'}'
k>a„a de ud00d van m«tr- j. J. Henne-
archivaris en conservator, in 1954
oon n A T"7É>15 ncr 1 v. _i 1
vu v.uiihervaior, in 1954
er een aarzeling in de bezetting
ajjjj, deze post. Zij die de kunstverza-
«n
die
„,.h 0 van het bisdom
gakten hoopten, dat er
|erbde was om de collectie dat strikt
On dndige beheer te verschaffen waar-
krachtens haar knsthnarheii
dia.
'ier* heeft. Voor mgr. u<;i.ncmci.
hieii?. vv'as het beheren van de bisdom-
^bcti kunstschatten één van de vele
tv»» 'es die hem waren toegewezen. Hii
op waarde
een beraad
kostbaarheid
Henneman im-
■>k dit6" "efhebber maar geen vakman
vijf, A terrein, zeker geen specialist.
est y heeft hij met ambitie en naar
vaa Vermogen vervuld, maar het werk
museumdirectie verdraagt ei-
cllletil gfen amateurisme, nog minder
'Uett 1
Ns Aahtisme. Gespecialiseerde ken
keljf^b zaken en inzicht in de ontwik-
s,ow j°nge en fluctuerende kunst-
scha» 6 vereisen een ruime en weten-
[hopsTe'ijke praktijk ter zake. Daarom
kbst* de functie van conservator der
boskatten voor hem een ondankba
rd Rbeid blijven. Het is ons ni
Jsignt,0' hij het is geweest die,
J v'Shti« J llet lr g
1 _°t p ®Us als hij was,
ujtg juiste inzicht
niet be-
con-
overeenkomstig
nog zelf heeft
ad\A imste inzicht nog zelf heeft
yakjJjSeerd om als zijn opvolger een
?1iten aan te stellen, eventueel van
'dj v" de clerus. Wel weten wij, dat
'bet ,i| oorbeeld contact heeft gezocht
!hu$f>,.e restauratiedienst van het Rijks-
t voor bet behoud van wat hem
b?e,oe vertrouwd. Hoe dan ook, de be-
Vit -"S van nastoor P Verhoofstad
van pastoor f. vernooisiaa
rüiijjfwer-Hugowaard tot archivaris
a 8 B«u0p een scheiding van de tot dan
y bp OPPe'de taken. Kort daarna is
?*t j'-staande beheerscommissie van
eilm door de bisschop weer vol-
»®Vqp Semaakt. De commissie wordt
door deken W. N. Zijlstra, se-
de s C. J- van der Knaap, rector
K*l. n. B°t. archivaris P. Verhoofstad,
B»» °or C' Me«sin- en de heer H.
s,?n m wiens persoon er althans
6 wTLeumdeskundige in de commis-
'd opgenomen.
S8 vJ?aatre8e,en' door deze coramis-
v8 bpi? besteld, hebben o.a. geleid tot
Al ^?°eming van de jonge directeur
v' A \»enm Amstelkring, de heer H.
h?1* hP> „van - ^ren tot eonservator
8 is 'sseboppelijk museum. Daar-
l»n d dan de beslissende stap gezet
li» 8ersi Saner"'S van het museum dat
Itr-k gp» a,s een volwaardige verzame-
p°rganiseerd, zijn betekenis kan
V. Ouit, v°or de historische en eigentijd-
'Ur van het bisdom enerzijds en
V»|| 0Upt orkanische invoeging van de
»['Wpire cultuur in de Nederlandse
wS "loenschap anderzijds. De split-
liiAi-Sph" bet bisdom zal hopelijk en
V tppn"1 'k voor het museum voorlo-
consequenties hebben, omdat
"H„?1 a"tcling gebaseerd is op het ver-
r,fh a" de beide thans gescheiden
als één historisch geheel.
iL■•••niet eens stangen"
vj 6d®pPge conservator heeft zich se-
Zip. ri»?- z'in benoeming bezig gehou-
V» W jn n met het verkijgen van in
let aan zijn beheer toe-
Intussen hebben wij hem
et de vraag naar
museum. Het ant
Vjp blann PrvaHen met
do!" met hpt m
?fai»l?eienrtrop Waseven gedetailleerd
'de^'scho en "mvatte zowel de meest
biih*. k»nten huchtere als de vooral
v,">n „ti1 van het project. Het
I* o» 's: het materiaal te
rn len in geselecteerde deel op
d» ^ptl historische orde. Hiermee
Mopi erkzanm,d°ende en reeds hebben
1? p en, 'famheden. die daaruit voort-
Rehf».groot o-ph"g,ek°ndlgd- Voor eerst
Seh a,fe hnint^-j aan de meest ele-
hll neerzitl len voor het ophan-
i'°bk eerstp ufL van kunstschatten.
Vi4 0ris bet fi et dat wij betraden
bi^de klarhi afment van een uitge-
8®ns sVLIn de oren er zijn
ngen." Ons binnenkomen
maakte een eind aan de monoloog die
boven van een ladder af neerdaalde op
concierge Van Keulen. Wij zagen hoe
deze een zestiende-eeuws drieluik
trachtte te verhinderen langs de wand
omlaag te zeulen. Boven op de ladder
stond een man die in moeilijkheden
was met de draden, waaraan de trip
tiek was bevestigd. Deze man bleek de
neer Jaap Leeuwenberg te zijn, conser-
vator van de beeldhouwwerken in het
Kyksmuseum, die hier vriendendiensten
verricht en daartoe bijzonder bekwaam
is, omdat hij soortgelijke moeilijkheden
als zich hier voordoen heeft ontmoet
~11 het op orde brengen en weer ten
leven wekken van Museum Amstelkring
in Amsterdam.
Moeilijkheden als hierboven ge
schetst voor het niet meer dan vei
lig en verantwoord exposeren blijken
ook te bestaan met betrekking tot de
collectie houten beelden: de sokkels,
voetstukken of consoles zijn niet doek
matig en provisorisch van bouwsel,
terwip moderne expositie-methoden
zoals pie wandvitrines met eigen on
zichtbare verlichting voor de kleino
diën en handschriften in deze om
standigheden nauwelijks in overwe
ging komen.
Op onze vraag over de voorziening
van de eerst-noodzakeiijke attributen,
de algemene verlichting, de verdere
enscenering en inlijsting en het onder
houd bleek dat de financiële middelen
hiervoor gevonden zullen moeten wor
den. Dit is dan een eerste en belangrij
ke taak voor de commissie. Die heeft
overigens reeds subsidies aangevraagd
3ar*ST?gen van gemeente, provincie
en n.ik. Hoe verheugd men hiermee is,
ze strekken met verder dan tot de eer-
ste dagelijkse kosten van het museum.
Hiaten opvullen
Een tweede werk dat rechtstreeks
voortvloeit uit de reorganisatie
ligt op kunsthistorisch terrein.
Hiaten m de collectie moeten opge
vuld worden en hiertoe heeft men een
voorlopige oplossing gevonden door het
contact met de Dienst voor 's Rijks ver
spreide kunstvoorwerpen, dat reeds
door mgr. Henneman werd opgenomen
voort te zetten. De keuze is gevallen
op een tiental stukken welke inmiddels
zijn toegewezen. Men zal trachten ook
andere bronnen voor bruikleen en ver
werving aan te boren en door deze aan
vullingen is de verwachting gewettigd
dat het Bisrehoppelök Museum de
plaats zal verwerven van gelijkwaardi
ge tussen de overige musea in den lan
de welke het krachtens zijn basis-col
lectie toekomt. Een staal van wat de
heer Van Haaren in dit opzicht voor
ogen staat mochten we aanschouwen
I!? d?,.ïïnkse voorzaal, die als 17e eeuw-
se stplkamer reeds een waardig aan-
schi Peeft, verkregen. Is de provisori-
sche opstelling geheel geregeld, dan ko-
kel terug p m een afgerond arti-
«tWl!nL,ei gereedkomen van de herop-
i.„„:' ng ^an het eigenlijke werk eerst
êef CrLT museum is meer dan
keurig ingerichte oudheidskamer.
Het moet een functie gaan vervullen in
het gemeenschapsleven. Bij bestuur en
renol»nnlr dan ook realiseerba
re plannen omtrent de activiteiten die
ooreerst is daar de belangstelling
die gekweekt moet worden bij
geestelijken en leken voor de ten
toongestelde collectie en voor de biblio
theek. Activiteiten die niet zullen nala
ten hun invloed daarop uit te oefenen
zijn een jaarlijkse serie lezingen door
prominenten uit den lande over histo
rische en actuele onderwerpen die ook
de niet-katholiek zullen interesseren,
en tijdelijke tentoonstellingen van sa
crale en religieuze kunst, oude en he
dendaagse, zo mogelijk van over de
grenzen.
Het museumbestuur wil niet alleen
een reliekschrijn van het sacrosante
onderhouden, maar ook meewerken aan
het bevorderen van de levende religi
euze kunsten, zowel in haar beoefening
als in de verbreiding en intensivering
van haar waardering. Indien gewenst
zou het museum zijn ruimte ter be
schikking kunnen stellen voor passen
de activiteiten van derden.
Het zijn geen nieuwe behoeften die
het hier creëert, maar dat wat reeds
verspreid in de gemeenschap leeft
krijgt nu hier zijn kans om opgevangen
te worden en uit te groeien. Als het
museum in 1969 zijn eeuwfeest viert,
zal het zijn werkzaam aandeel hebben
in de culturele emancipatie van de ka
tholieke bevolkingsgroep. Want deze is,
zoals bij het eeuwfeest van het herstel
der bisschoppelijke hiërarchie is ge
constateerd, nog lang niet voltooid, het
geen eerder bevestigd dan weerspro
ken wordt door de wonderlijke wanver
houding in eigen kring tussen de slecht-
bezette zaal der waardering het te klei
ne podium om de executanten te bevat
ten.
Wij willen dan ook niet nalaten be
stuur en conservator met de belang
rijke her-oriëntering op de bestaans-,
redenen van het Bisschoppelijk Muse
um geluk te wensen en hun tevens toe
te wensen, dat zij bij de realisering
van hun vooruitstrevende plannen
de belangstelling en de steun uit rui
me kring mogen ondervinden. L. T.
De fancy-fair in Haarlem-Noord met
haar attractieve kermisvermakelijkhe
den krijgt eigenlijk nu pas het weer
mee. De Bilt heeft tenminste reeds iets
losgelaten over hogere temperaturen,
zodat het voor een ieder een genoeglijk
uitstapje kan betekenen om op deze
laatste avonden, vanavond en morgen
avond, de ruime tent te bezoeken op
het speelplein van de jongensschool aan
de Eemstraat in Oud-Schoten.
De beste attracties en meest waar
devolle prijzen heeft men voor deze
beide avonden gereserveerd, omdat dan
de ouderen worden verwacht. Vooral
zondagavond zal de tent zo ruim moge
lijk worden gespannen, aangezien dan
gerekend wordt op een zeer groot aan
tal bezoekers, want dan heeft tevens de
trekking plaats van de prijzen in de lo
terij. Degene die een lot gekocht heeft
zal daarbij zeker tegenwoordig willen
zijn, waar hij de kans loopt eigenaar te
worden van een prachtige moderne
fiets, terwijl een kinderauto op haar
bestemming wacht. Wie mocht verge
ten zijn klein geld bij zich te steken,
behoeft zich daar in het minst niet be
zorgd over te maken, in de stands wordt
over voldoende wisselgeld beschikt.
H. Bavo (Kathedraal): 6.30, 7.30, 9
(Hoogmis) 11 en 12 uur.
H- Antonins van Padua: 6.30, 7.30, 8.30,
(Hoogmis) 10, 11 en 12 uur.
H. Jozef: 6.45, 8, 9.15 (Hoogmis) en 11
uur; 18 uur: Avondmis.
O. L. Vr. Rozenkrans (Spaarne): 6, 7.30,
9, 10.30 (Hoogmis) en 12 uur.
H. Joannes de Doper (Amsterdamstraat):
6.30, 7.30, 8.30, 9.30 (Hoogmis), 11 en
12 u.
H. Hart (Kleverpark): 6.30, 7.45. 9, 10.30
(Hoogmis) en 12 uur.
H.H. Elisabeth en Barbara (Paul Kru-
gerstraat): 6.30, 7.45, 9 (Hoogmis) en
11 uur.
H. Liduina (Rijksstraatweg): 6.30, 7.30,
8.30, 9.45 (Hoogmis) en 11.30 uur.
O. L. Vr. van Zeven Smarten (Rijks
straatweg): 6.30. 7.30. 8.45 (Hoogmis),
10.15 en 11.30 uur, 18 u. Avondmis.
H.H. Petrus en Paulus (Tesselschade-
straat): 6.30, 7.45, 9 (Hoogmis), 10.45
en 12 uur.
Allerheiligste Drieëenheid: 7.30, 9
(Hoogmis), 10.45 en 12 uur.
Hulpkerk Bloemendaal: 7.30 en 9 uur.
O. L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
(Overveen): 7, 8, 9 (Hoogmis), 10.30 en
11.30 uur.
H. Agatha, Zandvoort: 7.30, 9 (Hoogmis)
en 11 uur.
H. Bavo (Heemstede) 7, 8.30, 10 (Hoog
mis) en 11.30 uur.
èO. L. Vr. Hemelvaart (Heemstede.: 7,
8.30 (Hoogmis), 10, 11 en 12 uur.
H. Antoinius van Padua (Aerdenhout)
7.30, 9 (Hoogmis) en 11 uur.
Zondagavond geeft de katholieke ver-
kennersgyoep van Zandvoort een toneel
avond ter viering van het tienjarigbe-
staan. De welpen en de verkenners
zullen enige komische stukjes opvoeren
waarvoor zij al geruime tijd ijverig heb
ben gerepeteerd. Deze voorstelling is
toegankelijk voor ouders en andere be
langstellenden.
Advertentie
e Vereeniging Haerlem heeft aan
haar zeer verdienstelijke reeks van
uitgaven een interessant werkje
toegevoegd dat handelt over het ont
staan en de geschiedenis van het land
goed Wildhoef te Bloemendaal en ge
schreven werd door mejuffrouw A. M.
G. Nierhoff, oud-chef van de afdeling
registratuur en archief van de gemeen
te Bloemendaal. Het is een goede ge
dachte geweest van schrijfster en uit
geefster het licht eens te laten schijnen
over Wildhoef, nu dit nog steeds fraaie,
maar in de loop der eeuwen aan
merkelijk ingekrompen en aangetaste
landgoed opnieuw in de algemene be
langstelling is komen te staan door
het plan om de Orionweg naar Bloe
mendaal door te trekken, een plan dat
inmiddels reeds door de Kroon, die er
in hoger beroep over te beslissen had,
is goedgekeurd. De vrees was immers
gegroeid, dat Wildhoef, eens het groot
ste en schoonste landgoed van het dorp
Bloemendaal, waarvan ook het Bloe-
mendaalse bos deel beeft uitgemaakt,
opnieuw een aderlating zou moeten on
dergaan. Verkeersdeskundigen hebben
echter de verzekering gegeven, dat dit
niet nodig was, en dus mag men ver
wachten, dat het thans nog resterende
deel ongerept zal blijven voortbestaan.
De buitenplaats zelf is alleen toeganke
lijk voor bezoekers van het rustoord
Wildhoef, maar het aardige, laatacht-
tiende-eeuwse koepeltje aan het Wild
hoefplantsoen zal iedere wandelaar we]
bekend zijn. Het is een onderdeel van
een bijzonder charmant panorama,
waarin het oude Nederlands Hervormde
Kerkje een onmisbaar element vormt.
De schrijfster noemt dit stukje oud-
Bloemendaal rond het huidige Wildhoef
sedert tal van jaren een der meest ge
liefde plekken van het dorp. Zjj ver
heelt niet, dat van de schoonheid van
het landgoed veel verloren is gegaan
door de aanleg van het Wildhoefplant
soen en de -wegenaanleg, maar er is
gelukkig nog iets vr.n behouden. Er is
in Bloemendaal haast geen plek, waar
van zoveel foto's en tekeningen bestaan
als van Wildhoef en zijn schilderachti
ge omgeving.
Het landgoed, ingesloten door de Ken-
nemerweg, de Donkerelaan, de Krul-
lenlaan en tot 1925 door de buitenplaats
Aelbertsberg waar nn de villa's
staan aan de Kennemerweg en het ver
harde gedeelte van de Krullenlaan)
was tot de dood van de laatste eigena
res en bewoonster, mejuffrouw C. A.
van Wickevoort Crommelin, het groot
ste en mooiste buiten van h-i dorp. In
vroeger jaren liep van het herenhuis
af naar de Krullenlaan een prachtige
lindenlaan waaraan het aardige zoge
naamde kinderhuisje was gelegen. Te
genover het huis voerde een statige
beukenallee langs de hertenkamp. Bos
paden, waarlangs men hier en daar
een beeldengroep aantrof, de stille vij
ver met waterplanten en eenden, door
bos omgeven, de eigenaardige van
steen opgetrokken ijskelder, ingebouwd
in een duin, de groente- en vruchten-
kassen, dit alles gaf Wildhoef het aan-
Waarschijnlijk hebt u er plei-
zier aan beleefd, dat een de
zer dagen twee gehaaide
jongens van zwaar kaliber het Huis
van Bewaring aan de Papentoren-
vest wisten te ontvluchten. Natuur
lijk moeten u en ik ernstig de wenk
brauwen fronsen bij zo'n euveldaad,
maar diep in ons hart koesteren
wij het vuurtje der vreugde, dat er
gens een sympathie aanwakkert
voor de moed en doortastendheid,
waarmede de inbrekers-uitbrekers
te werk zijn gegaan.
Van nature kiezen wij de zijde
van de zwakste partij en dat is te
vens de zwakke zijde van de nuch
tere Hollander. Voor ons is het een
soort sport de politie te vlug af te
zijn en dat is op zichzelf een com
pliment voor de politie. Was zij niet
zo snel in haar optreden, dan zou
het geen sport zijn om nog sneller
te zijn. Zo'n uitbraak als van de
week wil ik graag van de sportieve
kant bekijken, en laat ik maar eer
lijk bekennen, dat ik met spanning
het resultaat van de opnieuw inge
zette jacht op die twee ondernemen
de lieden heb afgewacht. Hebt u
ook niet de stille hoop gehad, dat
de uitbrekers het in ieder geval een
weekje zouden uithouden met hun
zelfgenomen vrijheid?
Het is tenslotte een kwestie van
een paar dagen geworden. Je mag
nu sneller schijner dan de politie,
zij blijkt tenslotte toch de snelste te
zijn.
Nu hebt u zich misschien afge
vraagd, waarom de twee heren uit
gekookt deze week de benen heb
ben genomen, en niet gewacht heb
ben tot de bollenvelden in bloei
staan. Het weer is dan ongetwijfeld
beter en een lentewandeling geeft
de burger meer moed.
Ik vermoed, dat de bewaarlingen
geschrokken zijn van het bericht,
dat over tien dage: in Haarlem het
bondscongres begint van de r.-k.
politiebond Sint Michaël in Haar
lem. In grot engetale komen politie
mensen uit geheel het land enkele
dagen in Haarlem en ge zult in geen
straat kunnen lopen, of de ogen van
een politieman zullen u doorboren.
Gelukkig zijn congresserende po
litiemensen nog vriendelijker dan
in hun gewone doen, en van die
doorborende ogen zal niet veel te
vrezen vallen. Maar wie in het Huis
van Bewaring zit, zal zich er wel
voor wachten uit te breken. Ik heb
me wel laten vertellen, dat gevan
genen engelen zonder vleugels zijn,
maar Sint Michaël blijft toch altijd
nog een aartsengel, en derhalve ie
mand van hogere orde. De congres
serende michaëlisten, die zich zul
len aansluiten bij de jubilerende af
delingen van Haarlem en Bever
wijk, zij overigens een prettige tijd
toegewenst in Haarlem, een stad
met weinig luciferisten. Een treur
spel zal er niet van komen, een
blijspelletje kan er voor één keer
wel af.
Het is niettemin een probleem
geworden, hoe de bewaking
van de vesting nabij de Pa
pentoren het best kar geschieden.
Voor de rechtbank is donderdag
beweerd, dat het een koud kunstje
is om uit te breken. Misschien
zou het zo gek niet zijn om rond
de vesting een paar honderd Haar
lemse honden te posteren.
En niet- op de eerste plaats om
de gevangenen door bloedhonden te
laten belagen als wel vooral om de
vrije burgerij van de hellebeesten
te bevrijden.
Op het gevaar af, dat de Haar
lemse dierenbescherming met mij
een extra-ruzietje wil maken, moet
het me van het hart, dat de Haar
lemse honden langzamerhand wat
al te honds gaan optreden. Beter
is het wellicht niet de dieren zelf
als de bonte honden aan te duiden,
maar meer de eigenar(ess)en aan
de hondenschandpaal te slaan. Als
je 's avonds omstreeks elf uur een
brief gaat oosten of een eindje om
wilt gaan, kun je er zeker van zijn
door tientallen honden op je weg
belaagd te worden. De lieve dier
tjes worden op die tijd uitgelaten,
maar de bazen voelen er niets voor
om mee te gaan op hondewacht.
Grimmende bulldoggers, venijnige
terriers, irriterende keffertjes ren
nen op de niets vermoedende wan
delaar af en vergallen hem het plei-
zier van een rustige en ongestoorde
trip. In sommige wijken van de
stad is het een verrassing honden
onder geleide aan te treffen; in en
kele gevallen blijft het toezicht be
perkt tot een baas of bazin, die ach
ter de huisdeur in pyama staat te
wachten, tot Donar, Max, Herta,
Lex of hoe het beest ook mag he
ten de straat heeft opgesierd.
Ik praat nu maar niet over de
vernieling, die door de diertjes aan
gericht wordt in tuintjes en bloem
perken en ik ga niet in op de op
merking, die ik onlangs nog te ho
ren kreeg: ,,Ik betaal toch mijn be
lasting".
Gisteravond ontmoette ik twee
oude mannetjes, die tegenover el
kaar klaagden over de Haarlemse
hondenplaag.
,,D'r valt niet veel te praten met
de bazen, die hun hondebeesten de
vrije loop laten", zei de een.
,,Ik denk 't ook niet", zei de an
der. „Met onwillige
honden is het kwaad
hazen vangen".
zien van een voorname buitenplaats uit
de 19e eetiw. Niettemin omvatte de bui
tenplaats toen slechts een gedeelte van
Wildhoefs oorspronkelijk grondbezit.
Mr. Mattheus Willem van Valkenburg,
raad en burgemeester van Haarlem,
die in de tweede helft van de achttiende
eeuw eigenaar van Wildhoef was, is
vooral de man geweest, die het grond
gebied rondom zijn hofstede aanmer
kelijk vergrootte en een begin maakte
met de verfraaiing van zijn bezit. Doch
onder zijn opvolger, de zeer vermogen
de Haarlemse koopman Willem Philip
Kops, zou Wildhoef in het einde der
18e en begin der 19e eeuw de grootste
uitgestrektheid krijgen. De hofstede be
sloeg bij zijn overlijden in 1805 onge
veer 71 hectaren. Ook de boerenhofste- belangwekkende details over de tot-
de Veen en Dum behoorde tot Zijn ge- «rrnoi en nntwiVkelinc van
bied. Kops was al evenzeer een kunst
Het jraaie koepeltje aan de rand van
het Bloemendaalse landgoed Wildhoef
kort na zijn voltooiing, naar een teke
ning van J. E. de Crave omstreeks
1792. Links het kerkje van de Neder
lands Hervormde Gemeente.
weinig zekerheidbiedende gegevens te
vinden. Mejuffrouw Nierhoff heeft
naarstig gespeurd in de archieven van
het landgoed en van nakomelingen van
de vroegere bewoners. Zij meent te kun
nen veronderstellen, dat dominee Jo
annes Gravia, de vierde predikant van
de Nederlands Hervormde gemeente in
Bloemendaal, die geleidelijk aan de
kerkelijke landgoederen heeft vergroot
door aankopen in de onmiddellijke om
geving van de kerk, het Wildhoefbezit
in de eerste helft der achttiende eeuw
heeft gevormd.
Het boekje, dat op fraai papier ge
drukt is door de Erven F. Bohn te
Haarlem en van tal van aantrekkelijke
foto's is voorzien, biedt de historisch-
geïnteresseerde lezer een overdaad van
zinnig man. Hij is het geweest, die
door beplanting van zijn duingebied een
der mooiste stukken natuurschoon in
Bloemendaal deed ontstaan, nu bekend
als de Schapenduinen. Over de oor
sprong van het eigenlijke landgoed zijn
standkoming, groei en ontwikkeling van
wat eens Bloemendaals mooiste buiten
goed was.
Het eerste exemplaar van dit werk,
dat gebonden was, is door de loco-bur
gemeester, mr. J. C. C. W. Hijszeler,
aan de schrijfster aangeboden.
In het hartje van Haarlem, aan de
Gedempte Oude Gracht, is een fris
en modern gebouw opgetrokken,
dat onder de naam Sint Jozef-Mulo-
school een nieuw tijdperk zal inluiden
van een bekende schoolhistorie, waarin
de naam van het Gortje zich een blij
vende plaats heeft verworven. De nieu
we school herinnert in niets meer aan
de oude tijd, maar er is toch weinig
verbeeldingskracht voor nodig om zich
de sfeer van vroegere jaren terug te
denken. De omgeving is immers niet
veranderd. Aan de achterzijde wordt de
school afgesloten door de Gortesteeg en
aan de oostzijde zien de leerlingen op
de „bank van lening" uit. Vanaf de bo
venste etage kijkt men neer <u» die wir
war van daken en steegjes, die de bin
nenstad zo typisch kenmerken. Wij heb
ben hier met enkele regels die omge
ving getekend om er tevens op te dui
den, dat architect B. Ooms, die de op
dracht kreeg op de historische plek een
nieuwe mulo-school te ontwerpen, voor
een moeilijke taak stond. Hij was be
perkt in de ruimte en moest zien op
een stuk grond van ongeveer 1000 m2
een school met speelterrein te projec
teren, die aan alle eisen van onze tijd
zou voldoen.
De architect is daarin geslaagd, zij
het dan dat hij met iedere vierkante
centimeter heeft moeten woekeren en
dat hij zich slechts sporadisch de weel
de kon veroorloven om zijn fantasie de
vrije teugel te laten. Daartoe moest al
les vooral op de utiliteit gericht wor
den. Het hoofdgebouw van de school
ligt met zijn ingang aan de Gedempte
Oude Gracht en loopt door tot aan de
Gortesteeg. In de voorbouw daarvan,
die boven de parterre-afdeling twee eta
ges en een zolderruimte heeft, leidt een
kleine gang, waarop de kamer van het
hoofd der school uitkomt, naar een hal.
In die hal is het trappenhuis, dat de
verbinding geeft met de twee verdie
pingen. In de voorbouw zijn voorts on
dergebracht een leslokaal op de eerste
verdieping en het fysikalokaal (tevens
dienstdoend als tekenlokaal) op de
tweede verdieping.
In de achterbouw, die aan de zuidzijde
voorzien is van een diensttrap, zijn de
overige zes leslokalen gebouwd, drie
parterre én drie op de eerste verdie
ping.
Langs de Gedempte Oude Gracht, aan
de oostzijde van het hoofdgebouw, is een
vleugel opgetrokken, die vanuit de hal
te bereiken is. Via een apart trappenhuis
komt men in een ruime gymnastiekzaal,
die tevens als filmzaal voor ongeveer
200 jongens dienst kan doen. De gym
zaal ligt op de eerste verdieping van
die vleugel. Terzijde heeft men daar
een bergplaats, welke met een rolluik
kan worden afgesloten, gebouwd voor
de toestellen. Wordt de verwarming in
het overige deel van de school op de
gebruikelijke centrale manier verzorgd,
voor de gymzaal is er een speciale in
stallatie, die warme lucht de zaal in
blaast. Aan de andere zijde wordt die
lucht weer opgevangen en teruggevoerd
naar het punt van uitgang.
Onder de gymzaal, op de parterre
dus, is een grote rijwielbergplaats in
gericht, die zowel van de Gedempte
Oude Gracht af als vanaf de speelplaats
(gevat in de hoek van hoofdgebouw en
vleugel) bereikbaar is.
De vleugel wordt naar de oostzijde af-
g loten door een gebouwtje met twee
verdiepingen, waarin men een overblijf
lokaal aantreft, een bibliotheekruimte
en een lokaal voor handenarbeid en ty
pen.
Een betegeld speelterrein van onge
veer 18 bij 18 meter zou ter zijner tijd
vergroot kunnen worden, als een der
huisjes in de Gortesteeg aan de be
staande ruimte toegevoegd kon worden.
Wij wezen reeds op de goede outillage
van de gymnastiekzaal en wij attende
ren in dit verband graag op de voor
treffelijk was- en kleedgelegenheid, die
de gymnasten ten dienste zal staan. Het
gymcomplex kan van het overig gedeel
te van de school afgesloten worden, zo
dat verenigingen, die er in de avonduren
gebruik van maken, geen bemoeienis
hebben met de handelsavondschool, en
omgekeerd.
Overbodig wellicht mede te delen, dat
de leslokalen in een overdaad van licht
baadden en bjj heel donker weer boven
dien gebruik kunnen maken van een
t.l.-verlichting. Met de traditionele
schoolbanken heeft men gebroken. In
bijna alle leslokalen staan nu zg. 1 per
soonssets, handige tafeltjes, waarach
ter iedere scholier zijn eigen werklust
kan botvieren.
Storend achten wij het, dat niet
temin één lokaal het nog moet stellen
met de antieke inschuifbanken. Van
de vroegere schoolbanken heeft de in
spectie er namelijk nog een stel goed
kunnen keuren en die banken zullen
nu eerst „opgebruikt" moeten worden.
Jammer, om praktische en aestheti-
sche rede.ien.
Zullen die banken hopelijk tijdelijk
in het gebouw blijven, de vroegere
school heeft toch ook een blijvende
herinnering nagelaten. De granieten
bordesplaten van het vroegere trap
penhuis zijn verhakt tot treden voor
de huidige trappenhuizen.
Wij zullen hier niet verder in details
gaan. Vermelden wij tenslotte nog, dat
Frans Balendong het beeldhouwwerk
aan de voorgevel maakte, Karei Traut-
wein de glas-in-lood-ramen en Pop-
pe Damave een schilderstuk voor de
hal. Op deze versiering van de school
komen wij nog terug.
De school werd gebouw door het
bouwbedrijf Twaalf Provinciën uit Vel-
sen met als opzichter de heer De Boer,
de verwarmingsinstallatie werd ver
zorgd door het technisch bureau Th.
Maas uit Bloemendaal, de elektrische
installatie door C. Krouwels uit Haar
lem, en de stoffering en vloerbedekking
door de fa. Van Duivenboden uit Haar
lem.
De opening van de school geschiedt,
zoals reeds gepubliceerd, op woensdag
11 april. De inwijding is 's morgens
om 8 uur; om 9 uur is er een H. Mis
In de Sint Josephkerk aan de Jansstraat
en om 11 uur vindt de officiële opening
plaats.
De raad voor het rechtsherstel heeft
het beroep verworpen dat zeven Ne
derlandse gemeenten hadden Ingesteld
tegen een beschikking (uit juli 1945) van
het Nederlandse Beheersinstituut,
waarbij was bepaald dat gemeenten de
gelden, die zich op het moment der be
vrijding onder haar berusting bevon
den, en die afkomstig waren van de be
zettingsautoriteiten wegens in 1944 en
in 1945 door de burgerij verplicht inge
leverde textielgoederen en gevorderde
motorrijtuigen, moesten worden overge
dragen aan het Beheersinstituut. De ze
ven gemeenten: Haarlem Hilversum,
Hoorn, Huizen, Laren, Voorhout en
Zeist hadden zich op het standpunt ge
steld dat deze gelden niet als vijande
lijk vermogen konden worden be
schouwd, maar op de een of andere
wijze ten goede moesten komen aan de
gemeentenaren. Het totaal dat de ze
ven gemeenten voor 30 april aan het
Nederlands Beheersinstituut moeten
overmaken is, naar schatting, ruim
één miljoen gulden Daarvan heeft Hil
versum rond 160.000,- onder beheer,
Haarlem rond ƒ700.000,-.
