et Braziliaanse avontuur
van Jan Bata
ALLE MENSEN KAPITALIST
^Aak
^Probleem der christenheid
ITALIË
c
3
rsM
HOGE DLOEDDRUK
E
H
Lichte muziek op
zwarte schijven
E'
E1
I
H'
•S>$
SVJ
5#
MOGELIJK OPLOSSING VOOR
OVERBEVOLKTE GEBIEDEN
De vergeten deugd
E?
SSSSfysr? b&xüe
l0; S4'
0rmatie en
h^odoxie
;;vt
Ntv'
Socialisten
en communisten
gaan discussiëren
Verhouding met
Indonesië moet
voor V.N.
t
ZATERDAG
'is! 't0é
s 0g wG
v ^onr] Ine* s^aa^ 'n het teken der Anti Honger Campagne van
Naam: ,.De weg naar wereldeenheid heet
Steun wordt gevraagd terwille van 1.250.000.000
O0p
!;.^e pia,1 hie honger lijden, de helft van de gehele bevolking
een Juist dezer dagen hebben wij in Kasteel Maurick
J in J')fe0nr]ges^reh gehad met dr. Jan A. Bata, die zich reeds jaren
w*.- A iL^ëg to erumet hit probleem bezig houdt en gezocht heeft naar
3iP,a3,- ipji ïk^e a n "ate van heel de mensheid. Want het afschuwelijke is,
>ine A ^(1 v Zoa^s reeds in het begin van deze eeuw wetenschap-
H /^O.oor)astgestelh, ruimte en voedsel te over biedt voor minstens
'f 22 t(V' rit ^Oomirnensen' een ciJfer' hat straks, bij vreedzame toepassing
fiO, Sejo it l ^icb e racht, nog tot het drievoud stijgen kan. De bevolking
WrV v.'11? m fter °PSehoopt in bepaalde delen van de wereld, over-
6I' "*4 lt/'§irig a^s gevolg in grote gebieden hongersnood, steeds weer
--.PI to ^nSotVan °°rlog, nog afgezien, dat hier het Communisme zijn
oVtot s® tNieep maakt. Dr. Jan A. Bata heeft een plan ontwikkeld voor
•istA«fÖbeS interna onale migratie, terwijl hij tegelijk in de prak-
-Is gaf, en wel in de door hem gestichte nederzettingen
^ir" -
'Kieinfy°f
«arte /3J'
,t ee$!f
2.1® A
5° $>y
'i 50 eV;
le> dat het geen hersenschim is, die hij najaagt.
of J11 hef0'1®11, ^et *s onze be~
jiXiA to Verv°lg iets nader op
rn «fcA tüiver theologisch stand-
divphillebeeckx O.P. heeft
,,\ip8aande studie gepubli-
Sneven", waarin de he-
iiet land met zijn eeuwenoude volksfeesten en over de gehele
wereld bekende kunstmanifestaties.
Door
FRED THOMAS
S®*fViLgeval in een tüd
&£a'4
U& bRlbarPP?ald als een on"
da Oofrl verwachting van
1 de. De lr-eehf
5 l !t#^Qd>hdetek- waaruit
SS
Bloedsomloop en waterleiding: een vergelijking
met mankementen, maar geschikt om het begrip
„bloeddruk" te verduidelijken
Liturgische weekkalender
PAGINA
A
Rubriek in „De Waarheid"
„Door de eeuwen trouw'
Advertentie
eI"
erse «J
en
isUnec"
T»
f 60
stichter, geheel onyerwacht zijn oom de
eigendom van 't Bata-concern. De situ
atie van het ogenblik stelde hem in
staat zich in het feitelijk bezit te stel-'
len van de Holding Company in Zwit
serland en daarmee van de macht. Dit
leidde tot een reeks van niet minder
dan 36 processen, met als uiteindelijke
inzet het industriële vermogen, dat op
150 miljoen dollar wordt geschat. Had
Tomas jr. aanvankelijk in Amerika suc
ces, bij het onlangs in Nederland ge
voerde rechtsgeding werd Jan Bata in
het gelijk gesteld, een beslissing, die
niet zonder invloed zal zijn op de uit-
spraak, die dezer dagen is te wachten
te Wilmington in de Verenigde Staten,
over het meerderheidspakket van aan
delen aan toonder van de Zwitserse
holding company.
Ondanks die jaren van strijd, waar
op nu in Nederland een begin is ge
volgd van rechtsherstel, heeft dr. Ba
ta het werk voortgezet, dat hij tijdens
de oorlog in Brazilië ter hand nam.
Bij de bezetting in 1939 moest hij
Tsjechoslowakije verlaten en aanvaard-
BATA
Dr. Jan A. Bata is een halfbroer van
Tomas Bata, stichter van de Bata-fa-
brieken te Zlin in Tsjechoslowakije. Na
de dood van Tomas Bata in 1932 kreeg
hij bij laatste wilsbeschikking het gehele
Bata-concern toegewezen, op dat tijd
stip de fabrieken in het land zelf en
de verkooporganisatie in andere landen.
Jan Bata ontwikkelde een enorme werk
kracht en richtte in de jaren 1932 tot
1939 een vijftigdal fabrieken op over de
hele wereld, die in verband met de oor
logsdreiging alle het karakter kregen
van zelfstandige vennootschappen. De
aandelen werden ondergebracht in een
Zwitserse holding company, de Leader
A. G. te St. Moritz, terwijl Jan Bata
zelf slechts een minderheidspakket be
hield. Na de tweede wereldoorlog be
twistte Tomas Bata jr., zoon van de
vebben wij over dit on-
K es 1slechts in het alge-
eind- als in zijn beginfase. Dit stonden
vooral de Europeanen voor. De Ameri
kanen hebben meer oog voor óók het
actuele-Rijk van Christus in deze we
reld. De christenen moeten zich daar
om dan ook met sociale en internatio
nale politiek bezig houden en wel op
grond van hun christelijke hoop.
De einduitspraak was in feite een
compromis, dat de kwestie niet uitmaak
te: in deze wereld moet de christen
zich zo gedragen dat er van zijn levens
wijze een invloed ten goede uitgaat op
de aardse ontwikkeling van de mens
heid.
Erg bevredigend was dat niet omdat
v,v'o>yun zaken op voortret- er van de christelijke hoop in deze op-
iNete weergegeven. Hi.] be- vatting te weinig uitgaat op het leven
stellen, dat de hoop op aarde. Sommigen noemden Evanston
dan ook ronduit een fiasco.
Toch moet men erkennen, dat de con
gresleden een diep-godsdienstige belij
denis hebben afgelegd van de Gods
openbaring door de „hemelse kerk" als
het centrum van de christelijke hoop
voor te stellen. Veel nadruk werd daar
bij gelegd op het gemeenschapsaspect
van de hoop, terwijl anderzijds niet te
loochenen valt, dat het persoonlijk gees
telijk leven wel enigszins op de achter
grond raakte. Leer én leven staan nog
te ver uit elkaar,
i V öt ibt" voorzichtig te De grote teleurstelling van Evanston
1 th?1 de zo, schnJft ,ds- J-I zou men met p. Schillebeeckx zo kun-
V AJ r,^ ano.0ude Mens m het nen formulieren: de reformatorische en
V l! li' öL verA Meedoet, ook met j oosterse christen zijn er tezamen niet in
is eAchten' h,e8 bidden I geslaagd principieel uit te maken of de
\l ikS ii?hei(j j)e Y_aa zajjk. I christen binnen zijn eschatologische be
rt r* '«SrL tweede wereldoorlog
MA geworden is van alle
flVAt jssies. Het heeft er de
W' -ii'ir'his °Pvattingen over de
kVAiv Wat. ?frnetingen aannemen
N „jh het Oude en Nieu-
ongetwijfeld een
O.V 0K«ez„Aerschiinsel is. Men
KV fl? wordt, de hoop te
V'iYhV» om, waarlijk existentiële
de a-h-w- wordt opge-
l&dSiH* \vo°ncbristelijke donker-
rwfl t>i re?d.
m ichi?b.„hierbij voorzichtig te
de toen een uitnodiging van de Bra
ziliaanse regering tot een bezoek aan
dit land. Hier zijn hem, zo vertelde
hij ons, de ogen open gegaan bij het
zien van de enorme mogelijkheden,
welke de situatie bood. Hij beschouwt
het dan ook als een beschikking des
Hemels, dat zijn weg in 1939 naar de
Braziliaanse jungle leidde. Terwijl el
ders in de wereld de hevigste aller
oorlogen woedde, zag hij hier de op
lossing voor zich, die uiteindelijk de
mensheid vrede en welvaart zou kun
nen brengen. Dr. Bata spreidde kaar
ten voor ons uit en liet ons foto's zien
en zijn boeiend relaas was vol warmte
en overtuiging. Hij sprak ons over
zijn experiment: de aankoop en ont
ginning van 400.000 Hectaren maagde
lijke grond in het stroomgebied van
de Parané, in de Zuid-Braziliaanse
staat Sao Paulo. De mensen hiervoor
trok hij aan uit het Noorden van Bra
zilië, waar een klimaatsverandering
verwoestend had gewerkt op de cultu
res en velen gedupeerd. En verder
kwamen er Europese kolonisten, die
elders geen succes hadden gehad. Met
hen bouwde 'de schoen-magnaat, die
voor de oorlog in zijn fabrieken meer
dan 100.000 mensen een bestaan had
geboden, bedrijven en dorpen voor hen
gesticht, hier in de jungle een nieuwe
wereld op, de Companhia Viacao Sao
Paulo - Mato Grosso, waar hij als
president-directeur de leiding van
heeft.
Een grote, forse man, dr. Bata,
zoals hij daar in de lounge van Kas
teel Maurick naast ons zat, merk
waardig jong nog van uiterlijk voor
zijn 57 jaar, in zijn trekken niets van
de die, hard, integendeel, met bijwijlen I
Inlichtingen: Nationaal Italiaans Verkeersbureau
E.N.I.T.,
Rokin 52, Amsterdam en bij alle reisbureaux.
iets dromerigs in de blik van zijn
blauwe ogen. Helemaal geen Bata
naar onze voorstelling: de gewelde
naar, de captain, de big boss van
ooit de grootste industriële onderne
ming van Europa, tegelijk een man,
die onderhand kon weten wat het le
ven en de mensen waard zijn. Hier
sprak, ondanks zoveel teleurstellende
ervaring, nog altijd een idealist, die
heilig geloofde in zijn zaak en met
zijn medemensen het beste voorhad.
Profetisch met zijn beroep op het Bij
belwoord: „Gaat en vermenigvuldigt
U," en zijn oprecht geloof in een we
reld, waar voor ieder plaats is onder
de zon, de aarde, die al haar bewo
ners rijkelijk voeden kan. Inderdaad,
zo betoogt hij, er is overbevolking in
grote gebieden van West-Europa en
Oostelijk Azië, maar vergelijk eens
het areaal, waar al deze mensen zijn
opgehoopt, met de ontzaglijke, veel
malen grotere ruimte, die nog overal
op ontginning en bewoning wacht. En
daarmee zijn niet bedoeld de Poolge
bieden of woestijnen, maar rijke,
vruchtbare bodem, die slechts op een
mensenhand wacht om hem dienst
baar te maken.
Dr. Bata legde twee luchtfoto's naast
elkaar. De eerste toonde de bocht van
de Rijn bij Bingen, de ander een bocht
van de Zuid-Amerikaanse rivier, de Pa
rana. De Rijn is 1200 kilometer lang
en wordt door 12.000 schepen bevaren
met een inhoud van 20 miljoen ton,
terwijl 't stroomgebied 40 miljoen men
sen telt. De Parana is drie maal zo lang,
maar wordt bevaren door slechts 14
schepen met 1000 ton, op een bevol
king in dit gebied van één miljoen zie
len. Een vergelijking van deze cijfers,
aldus dr. Bata, illustreert het probleem,
dat de grootste zorg is van de mensheid
en slechts kan worden opgelost door
een massale, internationaal georgani
seerde migratie. In het gebied van de
Parana, dat dr. Bata als voorbeeld
stelt, bevinden zich de door hem ge
stichte nederzettingen, waarvan het
voornaamste centrum naar zijn echtge
note is vernoemd: Mariapolis, in zeven
jaar tijds een stad van 15.000 inwoners,
Vwt r eT^t kT veul uenuene Hm
h? ?WiWv" hopen waarborgt,
de bittere ervaring
men naar een
.„j, .wl van het vlees. De
i hw p een tijdelijke uit-
'V °P de komst van
[5t dat rt van behoefte aan
elk
Al Ah
jTwe personen maar
Vl'Y^afeheld als geheel.
uheidsgevoel heeft
AA^^rhand individualis
me del erkend, maar het
latlonale en zelfs de
\rNh?e ha„5en overschrijden.
fcifY Let h dat de religieus
'Stzhegrip van de b0°P
kct 1 de r, katholieke, de re-
'liktrós kalS kerken, zo-
t) Vjiffaip sPreken over de
'ers,de Md*
anders of hij
h it'V^Oor «i "a,Ts 01 niJ
fVe^bgrl, s Mtgangspunt
VtiNi (t» dht a Van de Wereld-
WtN m augustus 1954
itVWi chrj„. Behouden werd,
"At1 bo? gemelijke hoop tot
he^.en' Hopen werd
J^ W'ok i kracht van
I^AStSf *VetT, el°fte"n-e trouw zelf
n nieP16 goddelijke
i'i] 'bShl ihkeiisridiet slechts een
T *ih V' «N van God; een
ÏW' W 1 0veiri Gort Van God in het
Aib di'i Per,elljkt' De Belof-
A:Veb."ezn rsOonllik een -Riilr
VfcVi Vhi8Ullihg bracht God
dJ Christus Jesus.
V i Va CKrefe 1 ?od is de Be-
Kajuit ii ijselijkheid ge-
8 is de
erheelachtii e ko°P' dat
w ZUllen wnr.
s
^'A|h <A d^de R|"g van onze
kVt Jd >stdo0re «ijk bestaat nu
Vi WPI*lr-7n„ U J
dj? stusgeh ge-
A ?eheuren ïq rio
it
>s»dc
h>ensP het radicale I
OiLom over het
L suprana-
C8 Hükt:.d ligt, dat te-
slechts het
Toch
WiY nQlli-W<einwerkzaamheid
v 6 hf jkomil voorschot op
K «oet.
stemming tevens een aardse zending te
vervullen heeft.
Tot zover in zeer grote lijnen de te
genwoordige opvatting der niet-katho-
lieke christenen die aan de Werelraad-
vergadering te Evanston hebben deel
genomen. In enkele volgende beschou
wingen zal de katholieke opvatting ter
sprake komen.
Vrijdagochtend is in Parijs de ministerraad van het Noord-Atlantische Pact, de
KATO-raad, bijeen gekomen voor een conferentie. Op de foto ziet men een deel
van de vergadering met de delegaties van Nederland, Luxemburg, Griekenland
en Italië. (Telefoto)
1 d i 1 eehi S
blijft vol-
dhjk. tmg van
JK '«wel in zijn
(Van onze medische medewerker)
Als u de kraan open
zet, stroomt het
water er met een
zekere kracht uit. Be
woners van een boven
huis zijn er aan gewend
dat de kracht van de
waterstraal bij hen klei
ner is dan in het bene
denhuis. De druk die het
water krijgt door de ho-
ge plaatsing van de wa-
tertoren en de pompin-
stallaties daalt als de afstand tot de
watertoren groter wordt door de weer
stand die het water ondervindt in de
waterleidingbuizen. Door het omhoog
stijgen in een huis daalt de druk dan
nog vrij aanzienlijk. De druk waar
mee het water uit de kraan spuit
zouden wij de waterdruk kunnen noe
men. Deze is uit te drukken in getal
len, door te meten hoever het water
vertikaal omhoog kan spuiten.
Er Is een aardige vergelijking te
trekken tussen het waterleiding-procé
dé en de bloedsomloop Men kan in
ieder geval dat deel van het „buizen
stelsel" in het menselijk lichaam
waar het bloed wordt ingepompt door
de samentrekking van het hart (de
slagaders1) vergelijken met de water
leidingbuizen die het water uit één
centraal punt door de hele stad voeren.
Voor het terugvloeien van het „vuile"
bloed (waarbij het de zuiveringssta
tions nieren en longen passeert)
naar het hart vindt men echter geen
verduidelijkende vergelijking in de
gang van zaken bij de waterleiding,
want de riolering brengt het bloed
wel terug naar een centraal punt maar
niet naar de watertoren!
Door de kracht waarmee het hart
het bloed in de slagaders pompt en
de weerstand die de wand van het
bloedvat biedt, staat het bloed onder
druk: bloeddruk. Hoe verder van het
hart af hoe lager de bloeddruk.
De druk van de waterleiding is vrij
wel constant, de bloeddruk wisselt ech
ter voortdurend. Elke keer als het
hart een bloedgolf in de grote
lichaamsslagader stuwt, stijgt de
bloeddruk om meteen daarna weer
te dalen, totdat het hart een nieuwe
bloedgolf uitpompt; hierdoor stroomt
het bloed stootsgewijs. Als bij een ver
wonding een slagader is getroffen, is
dit kenbaar aan de krachtige, stoten
de bloeding. Snel ingrijpen is dan no
dig om ernstig bloedverlies te voor
komen.
venals de waterdruk zouden wij
de bloeddruk in principe kunnen
meten door een slagader te ope
nen en te zien hoe hoog het bloed bij
elke stoot kan spuiten. Enigszins ge-
is, al interesseert de leek zich meestal
voor de bovengrens.
Getallen zult u in deze kroniek te
vergeefs zoeken, omdat er geen vaste
bloeddrukwaarden zijn die voor ieder
een gelden. Bij iemand die tijdens een
onderzoek (keuring bijvoorbeeld) een
te hoge bloeddruk heeft, kan deze na
enkele minuten weer volkomen nor
maal zijn. Er zijn allerlei faktoren:
nervositeit, opwinding, die de bloed
druk beïnvloeden. Bovendien is er geen
scherpe grens tussen normaal en ab
normaal.
Hoge bloeddruk wordt wel eens een
mode-ziekte genoemd. Er zijn mensen
die goochelen met getallen, waarvan
wijzigd heeft men het bij dieren wel
eens gedaan, namelijk door een verti-
kale glazen buis® via een slangetje met
een slagader van het dier te verbinden
en dan te meten hoe hoog het bloed
in het buisje stijgt en ook tot hoever
het na elke polsslag weer zakt. Men
meet dus twee waarden.
In principe zou het bij de mens ook
met zo'n buisje kunnen gebeuren.
Het bloedverlies is zeer gering, maar
als routine-onderzoekmethode is het
natuurlijk niet geschikt. In de loop der
jaren heeft men verschillende metho
den ontworpen. Tegenwoordig gebruikt
men de bloeddrukmeter, die bestaat
uit een manometer (drukmeter) die
verbonden is met een holle rubber
manchet, die om de arm wordt gebon
den. Wordt er lucht gepompt in de man
chet, dan wordt de slagader in die arm
dichtgeknepen. Op het moment dat
er geen bloed meer door kan valt de
polsslag uit, hetgeen te voelen is aan
de pols of te horen in de elleboogsplooi
met de stethoscoop. Tegelijkertijd kan
dan op de manometer de hoogte van de
bloeddruk afgelezen worden.
De ervaring heeft geleerd dat van
de twee waarden, die bij een bloed
drukmeting worden gevonden, de be-
nedengrens meestal de belangrijkste
de waarden hun weinig zeggen, terwijl
ze meestal niet weten waarom die
hoge bloeddruk in een kwade reuk
staat.
Een vorig maal hebben wij gezien,
dat bij het klimmen der jaren door de
zogenaamde aderverkalking de elasti
citeit van de bloedvatwand grotendeels
verloren gaat. Hierdoor vertoont de
bloeddruk heel geleidelijk een geringe
stijging, een betrekkelijk normaal ver
schijnsel dus.
Zoëven hebt u gelezen dat nervositeit
de bloeddruk even kan doen stijgen.
Er zijn jongere mensen bij wie de
bloeddruk door geestelijke spanningen
en dergelijke blijvend verhoogd kan
zijn; niet door aderverkalking maar
door een te grote spanning van de
slagaderwand. Behalve geestelijke
spanningen zijn er nog enkele andere
oorzaken bekend: sommige nierziek
ten, aandoeningen van de bijnieren,
sommige hersendelen enz. Er zijn ech
ter ook gevallen waarbij nog geen dui
delijke oorzaak te vinden is.
De behandeling van een te hoge
bloeddruk is, indien nodig, een zaak
van de medicus. Als regel is een eerste
advies: zoutloos diëet dat ten doel
heeft de hoeveelheid circulerend bloed
te verminderen. St.
terwijl het totale Bata-areaal 90.000 zie
len telt. Andere centra in opkomst zijn
Bataguassó met ongeveer 5.000 inwo
ners, Bataypora en Batarama. Het
nieuwste project omvat een gebied van
voorlopig 16.000 Hectaren bij de samen'
vloeiing van Parana en Rio Pardo,
waarvoor Bata in de eerstkomende ja>
ren 10.000 emigranten speciaal uit Ne
derland, hoopt aan te trekken, omdat de
ontginning hier ook waterbouwkundige
eisen stelt. Centrum van dit nieuwe
landbouw en veeteeltgebied wordt Ba
taber4, met de mogelijkheden van een
nieuw Chicago, middelpunt van een
ruimte, die haast zo groot is als West-
Europa. De gesteldheid van bodem en
klimaat is voor het project Bataberé
bijzonder gunstig: na indijking en irri
gatie kan jaarlijks drie tot vier maal
geoogst worden. De totale ontginnings-
kosten worden geraamd op 8 miljoen
gulden, ongeveer 500 gulden per Hec
tare.
Zo heeft de schoenmaker op grote
schaal dr. Bata in zijn Braziliaans
avontuur de bedoelingen leren begrij
pen van het Bijbelwoord over de
vruchtbaarheid der mensen en die
van de aarde, ziet hij de overbevol
king van slechts een zeer klein ge
bied vergeleken met het deel der aar
de, dat onderbevolkt Is, als oorzaak
van alle rampspoed, die over de we
reld gekomen is. Oorlogen lossen niets
op: de dood van elke soldaat in de
tweede wereldoorlog heeft 104.000 dol
lar gekost en ei is geen duimbreed
ruimte mee gewonnen. Alleen loert
achter de overbevolking steeds drei
gender het Communisme, de vijand
van alles en iedereen. Het Communis
me is alleen maar te bestrijden door
er de oorzaken van weg te nemen:
maak alle vrije mensen, zegt Bata,
tot kapitalisten en de rode dreiging
heeft afgedaan. Mar hen tot kapi
talisten, dat wil zeggen: schenk hun
j grote schaal ruimte, grond en be
zit: Tenminste henderd miljoen men
sen verkeren in nood tengevolge van
een tekort aan beschikbare grond.
Die grond is er in overvloed als men
de mensen laat emigreren, inderdaad
een volksverhuizing, die internatio
nale bundeling van krachten nodig
maakt, een inspanning gelijk aan die
in tijden van oorlog.
Het is dr. Bata's idee om van deze
massale migratie een nieuwe industri
ële branche te maken. Hierin zou moe
ten wordén geïnvesteerd het braak lig
gende, z.g. 'erende kapitaal, dat over
al te sluimeren ligt wegens gebrek aan
vertrouwen. Hiervan zou gemakkelijk
een bedrag van 100 biljoen dollar kunnen
worden belegd in te stichten migratie-
banken, waarvan dr. Bata aannam, dat
er 200 zouden moeten worden gesticht
over heel de vrije wereld. Met dit
kapitaal zouden bepaalde gebieden moe
ten worden verworven en ontgonnen,
voorzien van havens, vliegvelden en we
gen en krachtcentrales. Er zouden hui
zen moeten worden gebc wd. Een emi
grant zou dan zijn bedje gespreid vin
den op ongeveer dezelfde wijze als de
boeren, die zich vestigen in onze Zuider
zeepolders. Dr. Bata stelt het zich aldus
voor: een emigrantengezin van bij
voorbeeld vijf personen ontvangt vrij
vervoer naar zpn plaats van bestem
ming, 15 hectaren bouwrijpe grond,
een behoorlijk stenen huis met vier ka
mers en badkamer, twee melkkoeien
op stal en twee ossen als trekkracht,
inventaris en het gereedschap dat men
nodig heeft, verder een voorschot in
contanten tot de eerstvolgende oogst,
terwijl men een beperkt stuk van de
grond vindt ingezaaid.
Voor dit alles heeft men in vijf
tien jaar tijds volgens een soepele re
geling terug te betalen een bedrag van
5.000 dollar.
Deze nieuwe vorm van internatio
nale bussiness zou voor allen lucra
tief zijn. Voor de geholpen imigran-
ten betekende het in korte tijd huh
economische zelfstandigheid en een
welvarend bestaan, de Migratie Ban
ken zouden met winst werken en een
hoog dividend kunnen uitkeren, zodat
het geïnvesteerde, tot dusver werklo
ze kapitaal eveneens weer rente ging
afwerpen. Het Bata-experiment in
Zuid-Brazilië, onder de moeilijkste
omstandigheden begonnen, heeft de
mogelijkheid van dit alles aangetoond:
15 jaar is het thans oud en men mag
de betrokken emigranten-families
thans reeds taxeren op een bezit van
gemiddeld 30.000 dollar elk. Kapitalis
ten dus en daarmee immuun voor
het communisme, in de «trijd waar-
- tegen het geld van de vrije wereld
nog altijd haar sterkste wapen Is.
ZONDAG 6 mei: 5e zondag na Pasen; eigen
mis; 2 geb. H. Joannes; Credo; pref. van
Pasen; wit.
MAANDAG: H. Stanislaus, bisschop-marte
laar; mis Protexisti; 2 geb. van Kruisda
gen; pref. van Pasen; rood. Breda en
Roermond: H. Domitianus, belijder: eigen
mis; 2 geb. van Kruisdagen: 3 geb. H. Sta
nislaus; pref. van Pasen; wit. Ofwel
overal: mis van Kruisdagen; pref. van Pa
sen; paars.
DINSDAG: Verschijning van de H. Aarts
engel Michaël; 2 geb. van Kruisdagen;
pref. van Pasen; wit. Ofwel: mis van
Kruisdagen: pref. van Pasen; paars.
WOENSDAG: H. Gregorius van Nazianze,
bisschop-belijder-kerkleraar; mis In me
dio; 2 geb. van Kruisdagen; 3 geb. van
vigilie; Credo; pref. van Pasen; wit.
Ofwel: mis van vigilie van Hemelvaart;
2 geb. van Kruisdagen: 3 geb. H. Gre
gorius; pref. van Pasen; wit. Ofwel:
mis van Kruisdagen; pref. van Pasen;
paars.
DONDERDAG: Hemelvaart van O. H. Jezus
Christus; eigen mis; Credo; eigen pref. en
communie.; wit.
VRIJDAG: H.H. Phillppus en Jacobus, apos
telen; eigen mis; Credo; pref. van de
apostelen; rood.
ZATERDAG: Utrecht: H. Aufridus, bisschop
belijder; mis Statuit; 2 geb. H.H. Nereus
en gezellen; pref. van Hemelvaart; wit.
Haarlem: H. Gangulphus, martelaar;
eigen mis; verder als Utrecht; rood.
Den Bosch: H. Wiro, bisschop-belijder;
mis Statuit; verder als Utrecht; Breda:
O. L. Vr. op zaterdag; 2 geb. H. Nereus;
pref. van O. L. Vr.; wit. Roermond:
H.H. Wiro en Aufridus, bisschoppen-belij
ders; mis Sacerdotes; verder als Utrecht.
ZONDAG 13 mei: 6e zondag na Pasen;
eigen mis; 2 geb. H. Robertus; 3 geb.
voor de missie; (Den Bosch. Breda, Roer
mond: 2 geb. H. Scrvatius; 3 geb. voor de
missie); Credo; pref. van Hemelvaart;
wit.
"et doet ons genoegen en dat zal het de platenverzamelaars ver
moedelijk eveneens doen een nieuwe gast te kunnen introdu
ceren en toevoegen aan de keur van platenmerken Philips,
Decca, London, Vocalion, Capitol, Columbia en His Master's Voice
voor welker publikaties wij tot dusverre de aandacht vroegen. Deze
nieuwe gast is het Duitse merk „Telefunken", een wereld-label met een
kwaliteilsreputatie, welke als bekend mag worden verondersteld. De
eerste de beste Telefunken-plaat in onze rubriek is tenminste alvast
een hartelijke aanbeveling waard. Zij ressorteert onder de Lichte Mu
ziek met hoofdletters, deze 3 3 toeren Lp nummer L S K 7 019.
waaraan de liefhebber van opera- en operettemuziek drie kwartier van
intens genoegen kan beleven. De plaat bevat namelijkachtereenvolgens
de ouverture „Die Zauberflöte" van Mozart, de ouverture „Der Bar
bier von Sevillia" van Rossini, de ouverture „Orpheus in der Unterwelt'
van Jacques Offenbach, de ouverture „Dichter und Bauer" en die van
de „Leichte Kavallerie" van Franz von Suppé en de „Walzer" uit „Der
Rosenkavalier" van Richard Strauss. De eerste twee werken worden
uitgevoerd door de Bamberger Symphoniker" onder leiding van prof
Joseph Keilberth, de andere door het „Orchestre Symphonique de ia
Radiodiffusion Nationale Beige" met als dirigent Franz Adré. De stuk
voor stuk zeer gave uitvoeringen zijn kennelijk met veel zorg opgeno
men. De weergave is dan ook van een uitstekende kwaliteit, glaszuiver
en zonder het minste geruis. Een waardevolle plaat.
en andere Telefunken-plaat,
waarvoor In menige disco
theek een plaats zal worden in
geruimd, is de 33 toeren LP nr. PLB
6020 met als titel „Erna Sack in
ihren Welterfolgen". Het is een
in letterlijke en figuurlijke zin
hooggestemd eerbewijs geworden
aan haar, die eens als de „Europese
nachtegaal" miljoenen mensen over
de gehele wereld met haar wonder
lijk begaafde sopraanstem verbaasde
en ontroerde en die nu achter de
kloostermuren haar gebleven talent
slechts reserveert voor de eredienst
aan de Schenker ervan. De LP roept
alle schone herinneringen op aan
Erna's glorietijd, waarbij men de pu
re hoogten en de weldadige gratie
van haar stem welhaast als een nieu
we belevenis ondergaat. Begeleid
door het koor en het orkest van de
Berlijnse Staatsopera o.l.v. Hugo Diez
zingt zij elf werkjes uit het lichte
repertoire, o.a. de Toselli-Serenade,
Glühwiirmchen, het Zigeunerlied van
Boldi, Mein Herz Marquis van Joh.
Strauss, Unter dem Lindenbaum
van Hugo Felix en I'hab'amal a
Rauscherl g'habt van Kapeller. De
plaat heeft een verrassend goede
weergave.
RICHARD STRAUSS
et de WDLP 1502 levert „His
danken aan het interessante repertoire
van oude en moderne koorwerkjes,
dat op deze LP is vastgelegd. Wij
noemen „Musiciens qui chantez",
een compositie van Heijendael zelf,
het Oostenrijks drinklied „Die Bered-
samkeit" van Joseph Haydn, het
Italiaanse lofliedje op het herderin
netje „La Pastorellc" van Franz
M ^to^nrehL?a^anUdre sSube^TdoSoS? van Hemel ge-
fen volgende bijdrage aan de toonzette' C )a>s (Spaanse voikspoë-
pubhkaties van Operettemuziek. De- ifl) het nénnrt"
7. sa tr.f-.mn t.p introduceert de zle'> aiscneiasueaje „nepart
ze 33 toeren LP introduceert de
„stralende" Duitse tenor Rudolf
Schock in een uitgelezen selectie van
operettefragmenten. Met een natuur
lijke spontaneïteit en
zingt hij aan de ene zijde
van de plaat („Von der Puszta bis
Venedig") „Als flotter Geist" uit
de Zigeunerbaron van Strauss, „Mein
Aug bewacht" uit dezelfde operette,
„Wer uns getraut", eveneens uit de
Zigeunerbaron, „Lcise klingen Gloc-
ken vom Campanile" uit „Balkanlie-
be" van Kattnigg en „Komm in die
Gondel" uit „Eine Nacht in Venedig"
van Strauss; aan de andere zijde
(„Von Wien zum goldenen Horn"):
„Da draussen im duftigen Garten"
uit „Ein Walzertraum" van Otto
Strauss, „O Rose von Stambul" uit
de gelijknamige operette van Leo Fall
en „Wenn es Abend wird" uit „Grafin
Mariza" van Kalman. In enkele frag
menten gaat zijn stem vergezeld
van die van de sopraan Anny
Schlemm, wier uitspraak zo nu en
dan te wensen overlaat, en die van
van Volkmar Andreae, het Lascia
ch'io pianga" uit de opera „Rinaldo"
van George Fr. Handel, de „Psaume
121" van Darius Milhaud een mo-
cna™® derne compositie over psalm 121 van
koning David „Vilanella" (Itali
aans echokoor) van Orlando di Las
so en „L'Alouette" van Clemens Jan-
nequin, gearrangeerd door Henri
Heijendael. Sublieme koorzang in ver
scheidene stemmingen. De weergave
laat niets te wensen over.
n dan nu over naar het moder
ne amusementsgenre, waarin
de Duitsers zoals al eerder
geconstateerd weer een typisch ei
gen, maar uitstekende partij spelen.
Zij zoeken hun kracht weer in de
zogenaamde „Schlagermischung" zo
als op de Telefunken Langspeelplaat
LAG 137, die de moeite waard is om
de pittige geïnspireerde muzikaliteit
van de uitvoerende orkesten en en-
de alt Gertrud Stilo; dan zijn er be- sembles en om de uitstekende voca-
koorlijke duetten te beluisteren. Koor listische prestaties; ook al zijn de
en orkest onder leiding van Wilhelm ze laatste dan niet altijd gespeend van
Schüchter hebben het hunne bijgedra- een soms te zoete sentimentaliteit,
gen tot de voortreffelijke kwaliteit Daar is de liefde en met name de
van deze plaat. Weergave is prima. ,",Liebe" in de moderne „Schlager"
nauwelijks van los te maken. Tenzij
a de Fransen zich ermee bezig hou-
>T den!
Welnu, een zeer aantrekkelijke
plaat, ook al, omdat er naar harte
lust in alle tempi bij te dansen is.
Philips blijft uiteraard niet achter
bij de publikaties van de min
of meer populaire opera-ge
deelten, waarvoor een steeds groter
publiek belangstelling koestert. Op
de LP 33 toeren P 13000 R zijn ach
tereenvolgens opgenomen het „Regi-
na Coeli" uit de „Cavalleria Rusti-
cana" van Mascagni, het koor der
engelen met het „Ave Signor" uit de
opera „Mefistofele" van S. Boito en
n de Columbia-serie „Cabaret
Night in Paris" is zojuist nr 3
verschenen met opnamen
oudere en jongere van een
exquis gezelschap van zangers en
het „II santo nome di dio signore la zangeressen, wier namen-in-neon op
vergine degli angeli" uit de opera de gevels van s werelds muziekpa-
„La forza del destino" van Guiseppe lelzGn ep showhuizen plaats hebben
Verdi. Uitvoerenden zijn het Amster- gemaakt of plaats gaan maken voor
dams operakoor met de solisten Ma- de namen van jonge sterren, maar
rijke van der Lugt (sopraan) en wier liedjes, zangstijl en voordracht
Evert van Zandbergen (bas) en het nauwelijks aan expressie en char-
Radio Symphonie Orkest onder lei- Me hebben verloren. eel Franse
ding van Willem Lohoff. Naar ons chansons reiken immers verder dan
gevoel worden de solisten zo nu en de tijd, waarin zij worden gemaakt
dan door het koor overstemd en is de en vertolkt. Wij hoeven slechts te
weergave van de plaat niet altoos noemen „Les trois cloches gezon-
even zuiver, doch deze, overigens gen door Edith Piaf met Les Gom-
nauwelijks hinderlijke onvolkomen- paS"011» de la Chanson, „Mes Jeunes
heden doen niets af aan de muzikale annees bezield door Charles Trenet
en technische weldaden
plaat.
van deze
r et Koninklijk Heerlens Man
nenkoor „Sint-Pancratius",
op het ogenblik 120 man sterk,
viert met zijn dirigent Henri Heijen
dael nieuwe triomfen, thans via de
en „Ma Tonkinoise", het wereldsuc
ces van Josephine Baker. Andere
nummers op deze boeiende plaat zijn
„En avril a Paris" door Charles
Trenet, „Je cherche un millionaire"
door Mistinguett, Le chaland qui
passe door Tino Rossi, La Polka du
Roi door Charles Trenet, Cest loin
tou «ja door George Ulmer, Hymne
a l'amour door Edith Piaf en La
chanson des rues door Jean Sablon.
Columbia Langspeelplaat 33 toeren Een album vol Franse zeggings-
(nr. HS 1001)die niet alleen in eigen, kracht in welhaast alle menselijke
land, maar ook tot ver over onze emoties. Niet in het minst is de be
grenzen met enthousiasme is ontvan- geleidende muziek interessant. De
gen. Een en ander is behalve aan het plaat, een 33 toeren langspeel
prachtige stemmenmateriaal van dit is verschenen onder het nummer
koor van mijnwerkers en aan zijn S 1083.
afgewogen discipline zeker mede te FRÉDÉRIC
De besturen van de Communistische
Partij Nederland en van de Socialisti
sche Unie delen in een gemeenschap
pelijk communiqué het volgende me
de:
„Vrijdag 4 mei is een bespreking ge
houden tussen de afgevaardigden van het
partijbestuur van de Socialistische Unie
en he tdagelijks bestuur van de CPN.
Hierbij is overeengekomen dat beide
partijen zich wederzijds van aanvallen
op elkaar zullen onthouden in het be
lang van de strijd voor vrede en socia
lisme.
Zij besluiten in een geest van zake
lijkheid te zoeken naar oplossing van
de tot heden tussen socialisten en com
munisten bestaande strijdvragen op de
grondslag van het Marxisme-Leninisme,
en zij zullen de tussen hen bestaande
meningsverschillen in redelijkheid be
spreken. Hiertoe zal een discussieru
briek in het dagblad De Waarheid wor
den geopend, waarin de Socialistische
Unie en anderen in de gelegenheid zul
len worden gesteld hun opvattingen
toe te lichten."
Samen met enkele andere organisa
ties heeft de stichting „Door de eeu
wen trouw" aan de regering en de le
den der Staten-generaal een manifest
doen toekomen, waarin o.a. wordt ver
zocht: De eenzijdige opzegging door
Indonesië van de R. T. C.-overeenkom-
sten op de agenda van de alg. verga
dering der V. N. te doen plaatsen en
invloed aan te wenden opdat zich in
het proces-Schmidt geen soortgelijke
justitiële en politieke excessen zullen
voordoen als in het proces tegen wij
len Jungschlager.
De ondertekenaars van dit manifest
verzoeken invloed aan te wenden op
dat de Kon. Paketvaart Mij haar dien
sten ten behoeve van de republiek
Indonesië staakt en de aldus vrijkomen
de schepen te huren en te consigneren
voor eventueel onmiddellijk geboden af
voer van Nederlandse staatsburgers uit
Indonesië en versterking der Nederland
se strijdkrachten in het Verre Oosten
voor veiligstelling van Nederlandse
burgers en belangen in Indonesië.
