kt
iet
Crisis
staat in Frankrijk
van het democratisch
voor de
bestel
deur
Mollet regeert met en tegen de communisten
r
De Avondster aan
de lentehemel
K
V'
H
r
ijvende continenten
ALFRED W
D
A
W
K
A
k-,
s
It
li
f 5
te
ft
%V
DE VIJFDE REPUBLIEK KLOPT AAN
Het land gaat zich bewust
worden van de crisis
Uitslagen van
verkiezingen
op de televisie
kwart eeuw geleden gevonden
sssèril r
»s.
,cd
Wij luisteren naar
J
531ste STAATSLOTERIJ 3ek.«s
Prof. Oldendorff
(SCHWVAABIBtyi
Ks
Wl
tyj
MAANDAG 14 MEI 1956
PA
Git
Buitengewoon
hoogleraar-
te Tilburg
Gré Brouwenstijn
naar iWenen?
Examens
T ranseuropa-express
in 1957
Ir. Den Hollander acht
betere vakantie-
spreiding noodzakelijk
111
ort na zonsondergang prijkt thans hoog aan de westelijke hemel
een buitengewoon heldere „ster", die ongetwijfeld reeds door
vele avondwandelaars zal zijn opgemerkt. Naarmate het don
kerder wordt treedt zij scherper naar voren, en omstreeks een uur,
nadat de zon onder de kim is gedaald, vertoont zij zich in volle luister.
Deze blinkende „ster" is de planeet Venusdie reeds omtrent het
begin van dit jaar op het avondlijk toneel is verschenen.
Elongatie
Helderheid
Blinkende Sikkel
St
Cv
»"Ü«t
>y»Nb"
i y*
v V
A Vg
-i w
S?
''Si*
RW1»,
Schijngestalten
f<".y
„Ciske de
Rii'sla*1'
J!
V
i
irw*'
«wéS
TO
I
Cl^'i
De liefde maakt vindingrijk-
(Van onze Parijse correspondent)
PARIJS, hedenmorgen
Er is waarachtig geen congres van
de M.R.P., de partij der katholieke
Volksrepublikeinen, voor nodig om te
constateren dat een algemeen gevoel
van malaise zich steeds meer uitbreidt
in Frankrijk. Op het congres van de
M.R.P., dat dezer dagen is gehouden
en dat het eerste na de verkiezingen
was, komen wij later terug, om bij de
zaak die thans overheersend is iu Pa
rijs de aandacht te bepalen. Het feit,
dat de eerste minister Guy Mollet vo
rige week in Arras een pleidooi gele
verd heelt voor een herstel van het be
grip van de regeringsverantwoordelijk
heid door maatregelen voor te stellen
tot grondwetsherziening, waarbij een
versterkt en duurzamer uitvoerend ge
zag zou kunnen ontstaan, hangt ten
nauwste samen met de drie overwin
ningen die de regering-Mollet in de Ka
mer behaald heelt bij de stemmingen
over het nationale solidaritcitslonds,
waaraan de vertrouwenskwestie ver
bonden was. Het leven van de regering
is toen gered door de 132 communisten,
die met 128 socialisten en radicalen
voor gestemd hebben.
In deze rede in Arras kon Guy Mol
let terecht constateren dat het land
zich bewust gaat worden van de grote
moeilijkheden, waarvoor het geplaatst
is en van de veranderingen, die nood
zakelijk zullen zijn, wil Frankrijk zich
aan kunnen passen aan het nieuwe we
reldritme. De regering is verzwakt uit
deze strijd te voorschijn gekomen op
een moment, waarop de ontwikkeling in
Algiers zo dramatisch is, dat de rege
ring niet slechts in de Kamer een bre
de steun behoeft, maar ook in de open
bare mening. Hoewel van de zijde van
de Kamer de regering geen moeilijkhe
den in de weg gelegd worden ten aan
zien van de Algerijnse politiek, heeft
Guy Mollet toch besloten na zijn terug
keer uit Moskou een Kamerdebat te
vragen over c Frans-Tunesische en
Frans-Marokkaanse verhouding.
Zoals bekend en te verwachten was
overigens, wensen deze beide jonge
staten hun volledige onafhankelijkheid
en bezitten zij andere opvattingen over
de „interdependentie" dan Frankrijk.
Over de vraagstukken van de diploma
tieke vertegenwoordiging en de defen
sie hebben Marokko en Tunis andere
ideeën dan Frankrijk.
In feite wordt dit aanstaande Ka
merdebat een debat over Algiers en
de gehele Noord-Afrikaanse proble
matiek, daar de ontwikkeling van de
verhouding tussen Marokko en Tunis
enerzijds en Frankrijk anderzijds op
de overzeese departementen van Al
giers grote invloed zal uitoefenen.
De regering zit weer eens tussen de
klassieke tang van de rechtsen, die ver
wijten dat Frankrijk te toegevend is en
van de linksen, die van mening zijn,
dat Frankrijk te veel oorlog voert en te
weinig begrip toont. Het voortbestaan
van de regering wordt onder deze om
standigheden uitsluitend bepaald door
deze Algerijnse gebeurtenis, die geen
regeringloze periode kan verdragen.
De economische situatie wordt er in
tussen niet beter op. De Nationale Cre-
dietraad heeft de regering al gewaar
schuwd voor de eventuele gevolgen voor
de muntstabiliteit van het tekort op de
begroting, van het gebrek aan werk
krachten en derhalve ook van de ver
mindering van de produktie. De voor
malige minister van financiën, Pflim-
lin, heeft op het congres van de M.R.P.
reeds geconstateerd dat de Franse pro
duktie de vraag niet meer bij kan hou
den.
Het centraal bestuur van de commu
nistische partij, dat alles tot nu toe ge
daan heeft voor de totstandkoming van
het volksfront, heeft daarentegen vrij
dag besloten een intensievere campag
ne te gaan voeren voor het staken van
het vuren in Algiers. De regering, door
deze communisten in het leven gehou
den, is genoopt geweest enkel num
mers van het communistische dagblad
„Humanité" in beslag te nemen we
gens demoralisatie en aanslag op de vei
ligheid van de staat.
Deze innerlijke tegenstrijdigheid, die
het duidelijkste bewijs is van Frankrijks
zwakte, houdt ook buiten de parlemen
taire kringen vele Fransen beiig. Gene
raal De Gaulle's naam komt weer naar
voren. Hij voert tal van besprekingen
met vooraanstaande politieke figuren.
Zal men in de nood weer een beroep
op generaal De Gaulle gaan doen? In.
parlementaire kringen acht men dit on
waarschijnlijk. Is de tijd voor de Graaf
van Parij., de wettige troonopvolger,
gekomen om te trachten Frankrijk uit
het „levensgevaar", waarin' het volgens
hem verkeert, te redden door herstel
van de monarchie? Niemand, die dit
DINSDAG
HILVERSUM I. 402 m. KRO: 7.00
nws., 7.10 gram., 7.45 Morgengebed, 8.00
nws., 8.15 gram., 9.00 hulsvr., 9.40 Licht
baken, 10.00 kleuters, 10.15 gram., 11.00
vrouw. 1,1.30 schoolradio, 12.00 Angelus.
12.03 gram.. 12.33 amus.muz.. 12.55 zon
newijzer, 13.00 nws., 13.20 lichte muz..
13.40 gram., 13.50 gevar, progr., 15.00
schoolradio, 15,30 Franse muz.. 16.00 zie
ken. 16.30 Ziekenlof, 17.00 jeugd. 17.40
beursber-, 17.45 regeringsuitz., 18.00
jeugd, 18.20 sport, 18.30 cello en piano,
19.00 nws., 19.10 gram-, 19.15 Boek der
Boeken, 19.30 muzikale parade, 20.20 act
20.35 de gewone man, 20.40 gram.. 2il.20
caus., 21.40 sopr. en piano, 22.00 vraag
gesprek, 22.10 Radio Philharm. sextet,
22.45 Avondgebed. 23.00 nws., 23.15 gram.
HILVERSUM n, 298 m. AVRO: 7.00
nws., 7.10 gym., 7.20 gram. VPRO: prot.
pr. AVRO: 8.00 nws.. 8.15 toerwagenrallye.
8.30 gram., 9.00 gym. vrouw. 9.10 huisvr-,
9.15 gram., 9.40 prot. pr., 10.00 gram..
10.30 toerwagenrallye, 10.50 kleuters. 11.00
mandoline-ens. en solist, 11.30 volkslie
deren, 11.50 gram., 12.00 mil. ork., 12.35
toerwagenrallye, 12.40 gram., 13.00 nws..
13.15 gram.. 13.20 Promenade-ork., 13.56
koersen, 14.00 liederen over de romantiek
van de zeevaart, 14.40 schoolradio, 15.00
vrouw, 15.30 kamermuz., 16.00 gram
16.20 toerwagenrallye, 16.30 jeugd, 17 30
gram., 18.00 nws., 18.15 piano, 18.30 1eugd.
18.45 gram., 18.55 Parijs spreekt tot u.
19.00 kleuters, 19.05 gevar. progr., 19.45
toneel, 20.00 nws., 20.05 rep., 20.15 gevar.
progr., 22.15 de antwoordman, 22.30 sopr
en piano, 22.55 caus., 23.00 nws., 23.15
New York calling, 23.20 act., 23 30 gram
WIJ KIJKEN NAAR TELEVISIE
NTS: 20.00 Joum. en weerber. 20-15-21.50
Filmprogr.
ENGELAND, BBC, home service, 330
m: 15.45 Barok-ens.. 18.30 lichte muz.,
19.00 amus.muz., 21 45 koorconc.
BBC, light progr., 1500 en 247 m:
12.15 ork.conc., 13.00 lichte muz., 15.00
amus.muz., 15.45 mil. ork., 17.00 dans-
muz., 18.15 amus.muz., 21.00 lichte muz..
22.20 amus.muz.
NORDWESTDEUTSCHER RUNDFUNK.
309 m: 12.00 lichte muz., 13.15 lichte muz..
14.30 operettemuz., 16.00 omr.ork. en sol..
17.45 jongenskoor, omr.ork. en sextet,
19.50 lichte muz., 21.00 symf.ork. en so
list, 23.30 strijkkwartet, 0.10 lichte muz.
FRANKRIJK, nat. programma. 347 m:
12.30 recital, 14.05 zangrecital, 20.00 ork.
conc., 2005 symf.ork.
BRUSSEL, 324 m: 16.30 Vlaamse muz.,
17.10 viool en piano, 21.00 omr.ork., 22.15
kamermuz.
484 m: 15.00 kamermuz., 16.05 lichte
muz., 22.15 moderne muz.
DUITSE TELEVISIEPROGRAMMA'S:
16.30 V. d. kind. 17.00 V. d. jeugd. 17.20-
17.40 V. d. vrouw. 20.00 Levensgeschie
denis v. Grandma Moses. 20.20 T.V.-spel.
21.20-22.00 Discussie.
BELG. TELEVISIEPROGR. Franse uitz.:
18.45 Testbeeld. 19.00 V. d. jeugd. 19.30
De club der uitvinders. 20.00 Act. 20.15
Nws. 20.40 A vous Londres. 20.45 Ballet.
22.15 Literair progr. Daarna: Wereldnws.
BELG. TELEVISIEPROGR. Vlaamse
uitz.: 19.15 Gram. 19.31 Nws. 20.00 Van
uitvinders en patenten. 20.30 De Barbier
van Sevilla, film. 22.10 Nws.
ENGELAND, BBC. Uitz. v. Nederland.
17.45-18.15 Nws. Londens Radiodagboek.
Vraaggesprek met onze luisteraars. Boe
ken en schrijvers. (Op 224 en 41 m)
HOGE PRIJZEN
35.000 21471 5000 6396 3000 2643 1500 15283 20634 1000 1239 4937 6194 8863
15705 ƒ400 2665 3909 4002 4702 5334 5804 5930 7031 10111 11163 11394 12154 18129 18250
21373 200 1094 1432 1490 1690 1824 504 I "093 3230 3244 3279 3973 4235 4388 4968 5084
5086 5176 5712 5891 5986 6064 6132 6381 6425 6524 6875 6927 7427 7899 7959 8719 8856
3681 1.0433 10533 10844 10992 11301 11397 11464 11845 11917 12021 12409 12580 12646
12963 13231 13640 14035 14043 14450 14726 15056 15214 15490 17562 17910 18098
21684 2878° 18218 18665 18742 19004 19570 19787 19825 20103 20212 20310 21017 21290
PRIJZEN VAN
-I
1029 081 099 109 130 164 184 193 233 238
317 366 375 422 439 442 504 512 529 536
544 557 573 577 593 603 610 611 642 658
659 707 709 714 721 725 769 802 885 890
893 983
2001 074 075 080 091 098 114 147 149 170
182 210 219 237 248 252 271 292 295 306
320 392 417 434 455 496 522 528 541 596
606 612 624 637 642 643 654 663 669 693
715 716 731 746 782 791 803 840 860 864
873 903 904 914 920 921 t26 935 953 974
3026 040 080 135 154 156 177 182 194 214
237 302 339 373 388 420 428 431 482 544
612 650 651 683 732 741 760 813 845 856
865 877 892 911 939
4067 072 088 139 148 176 223 226 230 231
319 365 368 378 385 405 411 450 480 495
498 513 534 549 584 600 642 652 665 719
744 794 817 909 929 960 970 992
8031 042 057 062 063 068 081 104 108 116
122 182 217 227 244 252 295 347 448 454
459 500 549 577 665 666 670 681 688 693
730 770 798 808 817 818 871 879 939 948
974 977 995
6013 017 018 022 042 060 093 108 112 115
136 160 210 215 259 261 265 270 304 325
370 415 449 451 488 507 514 538 540 573
583 611 632 660 738 763 810 820 866 878
883 922 947 966
7002 005 024 044 045 088 089 092 105 156
158 216 270 278 294 309 344 355 371 390
395 402 421 444 448 451 456 480 530 533
544 582 594 606 623 626 630 632 634 676
719 747 758 762 772 780 832 849 851 873
900 902 920 974 995
8012 101 103 110 128 163 213 227 240 244
246 250 258 285 291 300 405 423 435 443
482 496 600 615 641 693 710 715 739
741 798 799 821 864 870 919 944 954 980
#003 064 073 082 103 112 194 226 246 264
269 280 290 303 325 343 407 408 453 456
480 502 582 630 641 656 721 722 726 777
778 810 824 905 927 931 934 966 990
10045 047 075 082 104 129 166 188 286 320
327 334 352 360 369 375 40". 406 452 467
509 564 569 581 608 618 639 701 707 741
744 752 795 797 837 889 914 915 938 962
11018 045 053 057 061 092 097 140 145 186
210 230 239 243 267 283 300 325 329 337
399 403 416 438 474 501 597 598 602 619
620 666 679 682 691 699 728 770 780 794
806 811 828 893 918 921 925 956 966 983
989
12025 080 085 100 104 126 132 159 186 194
266 332 372 443 475 540 550 576 579 581
587 656 689 739 782 805 828 829 833 849
859 865 875 891 907 919 935 965 977
1300O
18001 015 024 045 057 060 080 187 188 191
193 210 341 351 368 409 416 472 503 521
524 538 586 601 618 632 663 668 684 716
776 789 843 862 867 870 876 878 887 895
943 949 986
14003 013 031 040 095 113 126 169 181 242
243 264 332 384 406 463 497 498 542 544
546 609 614 622 641 642 757 782 893 908
913 916 943 950 986 991
15011 031 040 052 053 068 117 127 168 183
192 239 243 388 409 421 449 481 535 564
620 633 636 643 650 681 695 697 762 818
841 872 880 950 962 972
18011 020 024 058 065 066 087 122 228 234
283 284 287 290 342 383 415 417 451 477
481 507 554 556 561 563 584 588 598 622
647 667 685 716 724 737 782 805 871 884
914 916 922 957 972
17010 018 025 042 075 082 112 116 131 158
167 190 258 290 293 373 384 423 452 471
478 504 517 522 529 537 629 637 646 648
672 721 728 737 746 757 779 795 817 837
849 867 885 906 940 952
18021 023 026 037 043 057 072 131 151 155
199 202 224 288 295 341 370 385 418 464
465 473 513 520 528 536 542 593 612 655
663 677 688 730 738 752 845 854 994 996
19003 013 027 032 076 084 131 165 189 233
255 256 258 265 268 339 398 401 410 411
456 461 464 511 569 574 591 611 656 686
721 725 727 748 755 S72 880 912 918 925
978
20005 098 100 125 126 129 138 384 187 221
256 268 276 277 286 299 322 341 343 360
389 396 407 430 442 476 513 541 547 558
572 598 605 609 616 620 625 629 674 716
759 835 838 839 840 885 947 969
21046 068 093 110 126 142 174 182 213 238
252 271 281 292 307 330 419 428 440 542
583 624 640 659 669 671 694 735 740 762
767 797 827 839 853 876 910 912 933 949
thans mogelijk acht. Of zal men een be
roep gaan doen op Vincent Auriol als
de sterke man? Het lijkt al even on
waarschijnlijk.
Een ding is zeker, Frankrijk staat
thans niet aan de vooravond van een
regeringscrisis, maar- zal spoedig gecon
fronteerd worden met een crisis van het
democratisch bestel. Langzamerhand
erkent iedereen wel dat de communis
tische en socialistische opvattingen over
een zegenrijk regeren van de volksver
tegenwoordiging, zoals deze in de grond
wet van de Vierde Republiek is neer
gelegd, zien in de praktijk niet kunnen
handhaven.
De Vijfde Republiek schijnt voor de
deur te staan. Er zullen nog heel wat
woorden en bloed vloeien voor men de
ze binnenlaat.
Met ingang van het aanstaande stu
diejaar heeft het curatorium der ka
tholieke economische hogeschool te Til
burg benoemd tot buitengewoon hoog
leraar in de positieve sociologie en de
bedrijfssociologie prof. A. Oldendorff.
In de vacature, die was ontstaan door
het overlijden van prof. dr. L. J. G.
Verberne werd voorzien door de be
noeming tot lector van dr. H. F. J. M.
van den Eerenbeemt.
Dr. H. O. Goldschmidt werd met be
trekking tot de leeropdracht wiskundige
statistiek en statistische analyse even
eens benoemd tot lector. Bovendien
werd aan de heer Goldschmidt door het
curatorium van de leerstoel voor de
middenstand een leeropdracht verstrekt
tot het geven van colleges over de so
ciologische en economische vraagstuk
ken van de middenstand.
Tenslotte werd aan de cursus voor be
lastingdeskundige als docent benoemd
drs. W. F. Nederstigt, ter assistentie
van prof. dr. M. Smeets.
De sopraan Gré Brouwenstijn zal,
volgens Karl August Schneider, de ar
tistieke leider van de Weense Opera,
„in de naaste toekomst zonder enige
twijfel" aan de Weense Staats-opera
worden verbonden.
Schneider zei, dat de duur en het tijd
stip van het engagement van Gré Brou
wenstijn nog niet waren vastgesteld als
gevolg van de vele contracten van de
zangeres.
„Niettemin", zo voegde hij er aan toe,
„kan de ondertekening van een con
tract over een langdurige periode bin
nen een paar dagen tegemoet worden
gezien".
LEIDEN, 11 mei. Doet. Ned. recht: H. J.
Ortt te Delft, en J. de Jager te Utrecht.
Gepromoveerd tot doctor in de letteren
en wijsbegeerte op proefschrift getiteld
„The Kitab Naqd al-Si'r of Qudama b.
ga 'far al-Katib al-Bagdadi", de heer S. A.
Bonebakker, geboren te Wlsch en thans
wonende te Leiden.
Gepromoveerd tot doctor in de genees
kunde op proefschrift getiteld „De schild
klierfunctie bij endemische krop", mej. J.
Terpstra, geboren te Delden en thans wo
nende te Oegstgeest.
De Nederlandse Televisie Stichting
treft voorbereidingen om op 13 juni,
na afloop van de studio-uitzending in
een gezamenlijk programma aandacht
te besteden aan de uitslagen van de op
die dag gehouden Kamerverkiezingen.
Deze uitzending, waaraan door enkele
nog aan te wijzen commentatoren zal
worden meegewerkt, zal geschieden in
een reportage vanuit Amsterdam.
Dr. ir. F. Q. den Hollander, presi
dent-directeur van de Nederlandse
Spoorwegen, heeft zich zaterdagmiddag
in Amsterdam op de vijftigste jaarver
gadering van de Nederlandse Reisver-
eniging, waar hij sprak over het toe
risme in de toekomst, een overtuigd
voorstander verklaard van bredere va-
cantiespreiding. Het is thans niet meer
mogelijk, zo zei hij, om met de midr
delen, die het reizigersverkeer tot zijn
beschikking heeft, de vacantie te doen
zijn wat zij naar haar aard behoort te
zijnrustige verpozing.
Te veel mensen nemen vacantie bin
nen een te beperkt tijdsbestek. Ir. Den
Hollander bepleitte voorts een ruimer
open stellen van de Europese grenzen.
Hij sprak de hoop uit eens te kunnen
spreken van de Verenigde Staten van
Europa.
Het verkeer zal zich in de toekomst
moeten concentreren op bekorting van
de reistijd. De snelheden behoeven niet
in de eerste plaats te worden opge
voerd. Op het ogenblik gaat nog te veel
tijd verloren aan het afremmen van
de voertuigen.
De spoorwegen hebben, evenals het
zee- en luchtverkeer, nog een grote
ontwikkeling voor de boeg. In 1957 zal
een trans-Europe-express in gebruik
worden genomen, die tot stand is ge
komen door de samenwerking van 7
verschillende Europese spoorwegmaat
schappijen.
De snelheid van deze express zal niet
veel hoger liggen dan die van de nor
male treinen. Het aantal stopplaatsen
zal echter tot een minimum worden be
perkt.
Prof. R. Hoetink sprak over het toe
risme in de oudheid. Hij voerde zijn ge
hoor terug naar de bloeitijd van het
Romeinse Rijk, en schetste de reiziger
van die dagen, voorthobbelend in zijn
reiswagen langs overigens 'goedgebaan-
de publieke wegen, zijn verpozing zoe
kend in een antiek „pocket boek", een
papyrus-rol, speciaal voor het reizen
ontworpen.
enus is evenals Mercurius een bin
nenplaneet, d.w.z. haar baan ligt
binnen de baan welke de aarde
om de zon beschrijft. Stelt men de
straal van de aardbaan op 1 (is astro
nomische eenheid), dan bedraagt die
van de Venusbaan 0.7. Venus bevindt
zich dus aanmerkelijk dichter bij de
zon dan de aarde. Nu geldt in de ren
baan der planeten de vaste régel: hoe
dichter bij de zon, des te groter baan-
snelheid. En dus kan het niemand be
vreemden, dat Venus een snelheid haalt
van 35 km per seconde de (aarde 30
km) en evenmin dat zij voor een vol
ledige rondreis-om-de-zon slechts 225
dagen nodig heeft. De aarde doet er,
zoals men weet, een jaar over of 365
dagen.
Aangezien beide planeten (de aarde
en Venus) zich in dezelfde zin om de
zon bewegen n-1. in een richting tegen
gesteld aan de draaiingsrichting van
de wijzers van een horloge zal Venus
de aarde periodiek inhalen en voorbij
snellen. Bevindt zij zich precies tussen
de aarde en de zon, dan staat zij in
benedenconjunctie. Dit zal voor het
eerst weer het geval zijn op 22 juni a.s.
et valt gemakkelijk in te zien,
dat Venus zich aan de hemel
slechts tot op een bepaalde boog-
afstand van de zon kan verwijderen.
Deze boogafstand de zgn. elongatie
bedraagt maximaal 48 graden, onge
veer een dubbele handspan p'lus een
handbreedte, Venus slingert dus a.h.w.
tussen twee uiterste standen heen en
weer, een uiterst-linkse stand en een
uiterst-rechtse. Staat Venus aan de he
mel links van de zon, dan is zij avond
ster; bevindt zij zich rechts van de
zon, dan is zij ochtendster. Dit voor-
D
0111111111111111111111119111111111111111111111111111111111111111111111111111
tiiiiiti urn milium ui mi hui uiti ui ii uiiiiHiiiiiiiim minimi ii
Op 12 mei was het juist
een kwart eeuw gele
den, dat in 1931 een
hulpgroep uitgezonden door
de Duitse Groenlandexpedi
tie haar om het leven geko
men leider, de bekende ge
leerde Alfred Wegener, terug
vond.
Het was het einde van een
dier schokkende tragediën,
waaraan het poolonderzoek
van de laatste twee eeuwen
zo rijk is.
De expeditie had haar ba
sis aan de westrand van de
Groenlandse land-ijsmassa
opgebouwd, maar vierhon
derd kilometer meer naar
het oosten had zij een cen
traal station ingericht. Op
de 22ste september 1930 was
Wegener met een ander lid
van de expeditie en een aan
tal Groenlanders, met een
vijftiental hondensleden, de
tocht naar dat centrale sta
tion begonnen. Het was een
barre reis, in het zicht van
de naderende poolwinter. Eén
langdurig, moeizaam gevecht
tegen de kou er heersten
temperaturen tot vijftig gra
den onder nul tegen de
onbarmhartig scherpe tegen
wind en de slechte weg-
omstandigheden, een gevecht
in de korte, slechts enkele
uren durende schemerdagen.
Zo moeizaam, dat hij alle
Groenlanders op één na met
de sleden naar de basis te
rugzond. Met zijn kollega en
de overgebleven Groenlander
bereikte Wegener na veertig
zware dagen zijn doel.
Daar gunde hij zich luttele
twee dagen rust, maar op
de eerste november, precies
de dag van zijn vijftigste
jaardag, aanvaardde hij met
de Groenlander weer de te
rugtocht. Geen van beiden
zouden zij hun basis weer
bereiken. Want nadat zij de
helft van de tocht hadden
afgelegd, stierf Wegener,
waarschijnlijk aan een hart
verlamming. Hij werd in de
eeuwige sneeuw en het ijs
begraven door zijn tochtge
noot, die Wegeners ski's als
herkenningsteken op diens
graf plantte.
Prof. Wegener, die van
huis uit meteoroloog
was, was een kenner
van de arktische wereld, daar
op het grootste eiland van
de aardbol. Reeds van 1912
tot 1913 had hij deelgenomen
aan een Deense expeditie
naar Groenland. De vele pro
blemen van de landijsmassa
en de grote gletsjer hadden
zijn bijzondere aandacht.
Maar het is niet op de eer
ste plaats aan Groenland en
het poolonderzoek, dat hij
zijn grote faam te danken
heeft. Die werd hem bezorgd
door zijn merkwaardige theo
rie over de „drijvende (con
tinenten".
Wy leven op een vrijwel
onbekende planeet. Wij men
sen zijn als mieren die rond
kruipen over de schil van
een sinaasappel. Van wat bin
nen in die schil zit, hebben
wij al heel weinig kennis.
Men kan er alleen maar
theorieën over opzetten. Over
het algemeen meent men dat
de aarde bestaat uit een bol
van gesmolten gesteente met
een gasvormige kern, bedekt
met een vaste korst ter dikte
van laten we zeggen 50
km. De druk in het inwen
dige is echter zo groot, dat
de eigenschappen van vloei
stoffen en gassen er niet te
ruggevonden worden en het
geheel zich als een vast li
chaam gedraagt.
Die harde aardkorst U echter
lang niet zo star, dat zij hoe
genaamd geen bewegingen
meer toelaat. Ze is tot hori
zontale bewegingen in staat,
tot verschuivingen bijvoor
beeld. U kunt dat zien op
de plaatsen, waar er dien
tengevolge rimpels en plooien
veroorzaakt zijn. Dat is hel
geval bij de bergketens, als
de Alpen, de Rocky Moun
tains enz.
Maar is haar beweeglijk
heid nóg groter? Kan een
brok van de vaste aardkorst
zich bewegen, zoals bijvoor
beeld een ijsberg in het wa
ter? Dit voorbeeld is niet toe
vallig gekozen, want inder
daad drijft ook de aardkorst
op een taaie laag magma,
zoals een ijsberg op het wa
ter.
Een brok van de aardkorst
wat zou dat dan moeten
zijn? Wel, een heel kontinent,
een vasteland, zoals Australië,
het Amerikaanse en het Eu
ropees - Afrikaans - Aziati
sche kontinentale brok. Zou
den dergelijke kontinenten
zich inderdaad kunnen bewe
gen op de magmazee, zoals
ijsbergen op de wateren?
e man, die het probleem
van de drijvende kon-
tinenten sterk naar
voren heeft geschoven en de
vraag in bevestigende zin
heeft beantwoord, was prof.
Alfred Wegener, die het
denkbeeld in 1915 voor het
voetlicht bracht.
Maar het is in onze wereld
heel moeilijk met iets de eer
ste te zijn. En zo had ook
Wegener van dit denkbeeld
eigenlijk niet de primeur.
Want bijna een eeuw geleden
in 1858 was het al ge
lanceerd door A. Snider. Prof.
Wegener echter heeft het
denkbeeld opnieuw uitge
werkt tot een eigen theorie
en er tal van aanvullende
argumenten voor aangevoerd.
Ook Wegener was, evenals
Snider, en rond 1910 Taylor,
getroffen door de merkwaar
dig grote overeenkomst in
vorm en gedaante van de om
trekken van West-Afrika en
de oostkust van Amerika.
Bekijkt men de kaart, dan
ziet men dat de beide kus
ten van de Atlantische
Oceaan in elkaar lijken te
passen als de stukken van
een legkaart. En niet alleen
met Amerika en Europa-
Afrika is dat het geval,
ook het Antarktisch konti
nent, Australië, de oost
zijde van Afrika en de
zuidkant van Azië laten
zich mooi ineen passen.
Volgens Wegener zouden
inderdaad in het verre ver
leden alle landmassa's zo
één geheel gevormd heb
ben, de „pangaea", één en
kel superkontinent, waar
van de delen zich later heb
ben losgescheurd, waarna
ze uiteendreven.
Zijn theorie, dat de konti
nenten aan elkaar vastgeze
ten zouden hebben, vonu steun
bij verschillende inderdaad
merkwaardige feiten. De geo
logische struktuur bijvoor
beeld van de landen ten oos
ten en ten westen van de
Atlantische Oceaan, de over
eenkomst welke de gesteenten
met elkaar hebben, de fos
sielen en ook de levende
planten en dieren. Het ge
steente van Labrador sluit
dan aan bij dat van noord
west-Schotland en is zowat
even oud, dat van New
foundland heeft dezelfde
richting als dat in Noorwe
gen van dezelfde leeftijd.
Wegener beweerde zelfs
dat het „wegdrijven" heden
ten dage nog te konstateren
zou zijn, omdat Groenland
naar het westen zou drijven.
Waarnemingen van de geo
grafische lengte van dat
eiland wezen dat uit. Ten
minste als die feilloos zijn
geweest, wat niet zeker is.
lfred Wegeners opzien
barende theorie riep
felle strijd pro en kon
tra in het leven. Een strijd,
waarin de voor- en de tegen
standers nog altijd tegenover
elkaar staan. Doch zelfs in
dien Wegeners hypothese het
onderspit zou moeten delven,
dan nog zou hem de eer niet
onthouden mogen worden,
dat hij met zijn geniale ar
beid bevruchtend heeft ge
werkt op het wetenschappe
lijk onderzoek, waarvoor hij
zelfs zijn leven heeft gege
ven.
Mr. H. C. M. EDELMAN
jaar is zij avondster en wel in optima
forma.
Haar grootste oostelijke elongatie be
reikte Venus dit jaar op 12 april. Op
deze datum stond zij bijna 46 boog-
graden ten oosten links van de
zon. Sindsdien is deze afstand geleide
lijk aan kleiner geworden; einde mei
is hij teruggelopen tot 28 graden, en op
22 juni is hij nul. Op laatstgenoemde
datum staat Venus, zoals reeds gezegd,
in benedenconjunctie.
at haar elongatie betreft beweegt
Venus zich thans dus in dalende
lijn. Niet echter wat haar hel
derheid aangaat; integendeel, haar
glans neemt nog dagelijks iets toe, al valt
dit met het blote oog niet te consta
teren.
Als vanzelf rijst de vraag hoe het
komt, dat bij een geleidelijk kleiner
worden van de hoogstand Venus - zon
nochtans de helderheid der planeet ge
staag toeneemt. Op deze vraag wordt
hieronder het antwoord gegeven.
Een blik op nevenstaande tekening
leert ons dat Venus thans de aarde
meer en meer nadert. Men stelle zich
daarbij voor, dat de aarde stilstaat en
dat Venus zich in de aangegeven draai
ingsrichting beweegt met het verschil
der hoeksnelheden.
De afstand tussen Venus en de aarde
wordt dus de komende weken voortdu
rend kleiner. Bijgevolg wordt thans de
schijnbare middellijn van het Venus-
schijfje gaandeweg groter en dus ook
de „lengte" van de Venus-sikkel. Venus
vertoont zich thans namelijk in de
vorm van een smalle zilversikkel (hier
over aanstonds meer) met de bolle zij
de naar de zon gekeerd, en deze sikkel
wordt tegelijkertijd „langer" en smal
ler.
Het „langer" worden heeft tot ge
volg een toeneming van de helderheid
en het smaller worden een verminde
ring van de helderheid, indien men al
thans elk van deze beide factoren op
zichzelf beschouwt. En aangezi en de
helderheid der planeet niet tegelijk kan
toenemen en afnemen, zal het resultaat
bepaald worden door die factor welke
het sterkst zijn invloed doet gelden.
Welnu, dat is voorlopig de eerste fac
tor: het „langer" worden van de sikkel.
De toeneming van de helderheid wint
het dus voorlopig van de vermindering.
M.a.w. de helderheid van Venus neemt
nog steeds toe.
De helderheidstoeneming duurt tot 16
mei a.s. Op deze datum zal Venus haar
grootste helderheid hebben bereikt. Wij
ontvangen dan van haar driemaal zo
veel licht als op 1 januari van dit jaar.
De avondster is dan op haar schoonst.
Een bijzonder gunstige omstandigheid
is ditmaal dat Venus hoog aan de hemel
staat. Deze hoge stand is een gevolg
van het feit, dat de ecliptica in het
voorjaar bij zonsondergang een grote
hoek met de westelijke horizon maakt.
Bovendien staat Venus thans enkele gra
den ten noorden van de ecliptica, zodat
ditmaal letterlijk alle omstandigheden
medewerken om de avondverschijning
van Venus te doen „slagen". Méér kan
een planetenvriend toch zeker niet wen
sen.
ijkerbezitters moeten vooral niet
verzuimen dezer dagen hun in
strument eens op Venus te rich
ten. Hun wacht een fantastisch mooi
schouwspel; een slanke, blinkende zil-
ALMKERK p. 14 KP- ENerPetl'
AMSTELDIJK 13 te AntW
ALPHACCA p. 14 R"> Gr
ARGOS. 12 te Jaffa. nriean8»
ARKELDIJK 13 te New» jA
BAWEAN 14 te CMttagon^ ?0d «IL
BINTANG p. 14 Daedal^ fie y»
BLIJDENDIJK p. 14 Wig» st. V
BOSCHFONTEIN p. I4 <P
Southampton. P®ffr
BUSSUM p. 14 Daedalus j
CALTEX DELFT P- 13 v
tanura. n va»
CALTEX NEDERLAND
CALTEXeepÉRNIS 13 t® Sl8'
ESSO ROTTERDAM P- A,nlK0l V
GAASTERKERK 14 van M» Grgn%,
GAASTERLAND 13 te
GOUWE 13 van Dakar n.
KERMES 13 te Balboa.
HOOGKERK 14 te Hongk° poP A
ITTERSUM p. 14 Ouessant pM t
JAGERSFONTEIN 13 te r j4 jjtt>
JOH. v. OLDENBARNEVTi-
KALINGA 13 van Balik tav
Ahmadl.
KARIMATA p. 14 Socotra
KOTA BAROE p. 13
g0roflï'
KOTA GEDE 13 te Rotter
KALIX 13 te Lyttleton „gl.
LANGKOEAS 14 te Banjuw m
LARENBERG 14 te Sape'e'. J»
LEERSUM p. 13 Beachhe»»
LEKKERKERK 13 te H®1? te j(» n,
LIEVE VROUWEKERK „ted*
MERWEDE p. 14 Kp. Fln
Falmas.
MODJOKERTO 13 te
NIAS 13 te Singapore. n,
NOORDAM p, 14 Sable e»- yi.
OOTMARSUM 13 te Houston-
ORION p. 14 Dungeness
OUWERKERK 14 te Cebu- gpfir
PERNA 13 van Abadan g(e
POLYPHEMUS 13 te Balt"".. J3y
PRINS WILLEM V. ORA%<>tf
RADJA p. 14 Keywest n- S"e j
RIDDERKERK p. 14 Aden f
ROGGEVEEN 13 te Beira. p,
ROTTI 13 van Vizagapatna®y.
RIJNDAM 13 te Ponta Delg8 jPy
TABIAN 13 van Port üa'd gULj.
TABINTA p. 14 Str. Banka f, o
TARAKAN p 14 Gibraltar
TAWALI 14 te Port Said.
TEIRESIA p. 14 Sabang "poft
TEUCER 13 van Penang n:,r-c. „rff
WATERLAND 13 te B. 1,8
WESTERDAM p. 13 Lizard»*
York.
nKi>r® f
versikkel, die aan de d°0o>ste jl
hemel hangt een der 1T fx
gestalten van Venus. ftA
Deze prachtige sikkel is'ngjf fff,»
gezegd, met de bolle zijde pi^,, V
naar rechts, gekeerd. Vol*
pelijk: immers, de plane®1 Ls
uit de aarde gezien, na» en
kant door de zon beschene i jtjf
vindt zich de bolle kant {iy
terzijde (is zonzijde). Va"„d®erf>,!
helft zien wij slechts een \j f
gedeelte wordt aan de JI g, v-u
grensd door een halve eJ' Vfl
lijkheid is de grenslijn )f, jet.,
lichte en de donkere hell l
een zuivere cirkel. Door°__, f'.J
schuin tegen deze cirkel fy
de helft ervan aankijk.®n5', yl
hem als een (halve)
«iVf
gewoon perspectivisch
v®r®„
pt.
ieder uit eigen ervaring e
De sikkel wordt gao
—1 slanker, onderwijl r.Ül' jlKy.
tot de zon al maar slink*', ti w
de datum waarop de siks jUi ,h
j5<;
male helderheid heeft
zijn glans snel te tanen.
een bleke schim in de Utr
schemering, en dan verd^11/
loos in de helle stralen d®L(,'
de glorieuze avondster, e>
Het is hier de plaats 0fMr.g>-m
zeggen over de andere s et
van Venus. Staat de PlaIiytil?
zon, dan keert zij ons yJuiw
helft toe. Theoretisch v epfVjV
dan als een blinkend zilvef. V
tisch is zij echter in deze s M
Venus) onzichtbaar. f„V dh
Heeft Venus haar gr°°n 1?
elongatie bereikt, zoals j gijIV
dan vertoont zij zich in deP/
half cirkelschijfje met y a
naar rechts (de zonzijd®
is dan in het laatste kws1 :es -J- ft
Bevindt Venus zich Pr®0 flJdj'.J
aarde en de zon, zoals voVV
dan keert zij ons haar
toe. De planeet is dan y
deze stand is zij natuurl'J
zichtbaar. ..c
Als Venus straks, om^'\e 't VM
rechts van de zon we„„r'0O Jl
komt, als ochtendster, a jiff fj'i
opnieuw als een sikkel, f fi
met de bolle kant naar
En als zij op 31 august t,e> iKij
westelijke elongatie he® vV>«®j ftf"
we haar door een kijk®1 epf» i,
half cirkelschijfje, dan ege® 1
bolle zijde naar links vJ
is dan in het eerste kw
De schijngestalten
f(Fp„
het jaar 1610 ontdekt ^pl^ p
beroemde sterrenkunde® d* fj
ren het zichtbaar be11 f'
evenals de aarde, onl 7® p/
Voor de ktjkerbezUtef %x r
woon interessant, te,n
eet
d®
een gunstige stand v:' vVp4r J
stekend kunnen worde11 ^,,(1-
,7
De Nederlandse
Rat", die op de Mj
werd bekroond S s
van de Russische fdfe df A ff/
ken, zal binnenkort fd K
worden uitgebracht.neb1"0 tl
het Russisch nagesy" jgel^pP^ii
de in Nederland W
tekst in de eigen
Ook voor de doe vat\.eeïW, i
Haanstra en Herma ^g0p „p.y jiL
de poppenfilms ,vanfe b®s go®, d®'A
veel belangstelling jjaps v'S'LjA8
conclusie is de he® t" JJs1 A°'
recteur van „FUffOTg „A
produktiemaatschap!1 ja'
komen tijdens zijn
de Sovjet-Unie
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllll,l,l
11111111""
1
j
