Nieuwe Haarlemsche Courant | 1956 | 19 mei 1956 | pagina 5

0Hingin Juliana
rent expositie
schilderijen
Rembrandt

^0ïlder van zijn kunst en
e plekken in zijn oeuvre

op de
Staal-

li>tters

jay

Mgr. J. G. van Schaik ten

gedrag

en

grave

Verlaging der collegegelden
komt in zicht

Eerste kreet van borelingske op
de grammofoonplaat

E'

E!

Ter herdenking

Geen onjuist
gebruik van
wapens

lXJV

Zeer veel belangstelling

Motorrijder

verongelukt

Duur van verrekening hangt af van

universiteiten

Zieken-missiedag

Tussen neus en lippen

PK^2i!!!2

d>.ïï:

s iS' «f

ZATERDAG 19 MEI 1956

PAGINA 5

Van tent°onstelling van Rembrandts teke-
z' f'r^aSavond in Rotterdam, nog een aangelegen-
C binnen de muren van het museum voltrok,
S R-bamerglsteren in feeststemming, vlaggende huizen,
VWen aan trams en bussen en de Koningin zelf was
"1 gekomen om de opening te verrichten van

laf)^en gebracht en zijn aangevuld met twintig stukken

ovlusteloze Xlja
i2 Vft ZlJtl gave en be"

fól

Setraat
dezen is

'V fötówak? en op siga"

t*>, 2 "iet

V" r iN- kl s

«m
gewaad

l 2 ket Lie dat

Geen audiëntie

BENOEMINGEN
WITTE PATERS

Hohdenvriend

Zeepost per fles

(Van onze Haagse redactie)
Ingevolge een wetsontwerp, dat door
de regering bij de Tweede Kamer is in
gediend, zal het onrechtmatig gebruik
van emblemen en wapens van Neder
land, de rijksdelen buitenlandse mo
gendheden of organisaties van staten
strafbaar wordèn gesteld. Aanleiding
tot het ontwerp is een verzoek van De
Verenigde Naties om een onjuist ge
bruik van haar embleem te voorko
men. Tot nog toe gold een dergelijke
strafbepaling slechts voor het Rode
Kruisteken, het woord Rode Kruis en
het Zwitserse wapen.

Aan de wens der V.N. wordt in zo
verre tegemoet gekomen, dat slechts
het misbruik van de emblemen, wapens
of aanduidingen wordt strafbaar ge
steld. De regering acht het bepaald te
ver gaan, om namen als „hotel Polen"
te gaan verbieden.

S«Klit A dl'i7enri00r,zijn werk

!ay 2i>n vrpfen landgeno-
XVfeS in zü®?*de gelegen-
JW toiete" Va kunst te ver-
1% v'an wat hij tot

itótW 2eid?Seel' etsnaald
minister mr.
'w Öft ySSS*4 en hU ver-
'j|'tu aS de mensen
'Nth 5'd slotenterden jaren
Ki i 'e Tln en zijn hand

Door het onthullen van een van
de zelfportretten van Rembrandt
heeft H. M. Koningin Juliana gis
termiddag in het Rijksmuseum te
Amsterdam de tentoonstelling ge
opend van honderd werken van de
grote meester, daar ingericht icr
gelegenheid vna het feit, dat
Rembrandt 350 jaar geleden in
Leiden wérd, geboren.

w te 'u'ehn en zijn

„scheppen.

Voor
tijd,

"ePPen.

vVt k?r de 0ns toeganke"
st-" eeWeldiSe ont-

u-.-'nfdste musea,
hi-„ nst in het al-
j aridt in het bij-

kj? tonrt 1 in het by*
■■'We? do vv anSs de doe-
JtA v2.l1tlip.^roegste werken
bfl wu1?" de schoon-
isCkv6n ni ln zi)n latere
ti'dep iVeau bereikte,
Jn de historie

t>

l5ar 'n de historie
a ^'Jh t«S kenners der
kV* Stotl hebben zijn
l\wV uj. ketterij ver-
\VJ*etn de historie

•\V btona nauweiyks ge-
en verklaarden

wie 7ial wesen ten

*re--als b-oven

ölö UUVCI1

.öarent Jantz
V^Vof n de Keysers

vv.vrstr=„- daer de

geweest.

AO gcwccai

V Segget voort.

^ote nationale held
4<C „dan de kaper

VlNÏHe£?r zÜn gegaan
Sl aarï? 0p koektrom-

VW w «Is zouden het-
■VoJiilt *s a,^embrandt nu
.V vfosiaii alle groten
hem zÜn mede-
X L eeuwenlang

V Kanendroom ge-

t dit, "en We nu pas
\i.; dn wezenlijke

«il ®*e£ta augus-
*4 ''nin s, vooral door

ik QiU;,.. fUl e>, stnok-

jMC* aUes bijeen-

ki l«hh n was- Er

b\ *4 dit arde Politiek
- "togen lenen

UiV'i) "t,,'1 o,ls "togen lenen,

S tW** «evoel, dat

v x 7 ei» üat

lA l;isu 0|'rckLS et tvon-

\lh d W« toen hij

\Vb7h Hfts door her

co d 'ceis: Ra-
d„ tt'g gepas-

m'hii h/ond-

VtV' tvdópn hepfl bad toen
WkiSSetl^n b«na

„de J d branden-
'VvNltia^ de 4Se bruid,
hadiaaimees-

Q, do Qle het
n p„ ëepenseel-
n, rtP°rt.r?tje van

"let Waarb«
v"at "Poedig

n j>' Zoaio '®er-

v"n die

rV\ Vi'vSe 'de «K Portret

■W iSi/'1",, f"U\v L.|s. het
*Vl l haar

h" tkn' ktji.daar het

Nrnt de
VNo «"enl"ar ach®

feller en directer, levendiger en spit
ser is de speling van lijnen op het
perkament.

Zwakke plekken

De tentoonstelling geeft Rembrandt
niet ais een figuur, waarbij men slechts
knielend mag rondgaan. Bij alle ver
heerlijking die terecht aan onze groot
ste schilder in de tijd van een jubi
leum wordt toegezwaaid is het goed ook
zijn zwakke punten te zien, zijn ijdelheid,
zijn spelen met het talent, waarvan hij
zich terdege bewust was. Zulke ontdek
kingen herstellen hem in een menselij
ke maat. Een schilderij als ,,Het bad
van Diana" moet bepaald op de lach
lust van de -talianen uit de zeventiende
eeuw gewerkt hebben. Hoe kan men
een dergelijke pierenbak met lelijke, dik
ke, naakte vrouwen au sérieux nemen.
Maar recht er tegenover hangt het
landschap onder omveerslueht, en de
geslachte os, en weer bevangt u die ver
bijstering.De St. Jozef op de acn-
tergrond van de H. Familie uit de Her
mitage, met de bijl stuntelig in de han
den, de houterige engeltjes die als ma
rionetten uit de lucht komen zakken
doen denken aan de lijst bij de ver
koop van Rembrandts boedel: twee
naeckte kinderkens van pleyster, een
slaepent kindeken van pleyster, een
cleyn landschappieHeel die ach
tergrond op het schilderij is mediocre,

Advertentie

JOY - t* land an tar aaal

U kent reeds JOY Sinas en JOY Cassis,
die heerlijke, altijd welkome verfris
singen. Nu is er ook IOY Citron. Een
nieuwe, pare «itrusdrank, verrassend
verkwikkend en verrukkelijk lekker. Een
gezonde hulp om jong en fitte blijven!

JOY nu In 3 imaken i

Sinas Citron Casala

2 volle glazen uit (in bottel
nazond on razend lokker I

veel

18 in
e" veel

Z. H. Exc. de bisschop van Haarlem
zal woensdag 23 mei geen audiëntie
verlenen.

maar beneden begint het leven zo
fel te gloeien, is die relatie tussen vrouw
en kindje in de wieg zó intens, dat men
er stil van wordt.

Jammer dat de „Nachtwacht" niet
in de expositie is opgenomen. Waarom
niet dit brillante stuk geplaatst tussen
het kleiner werk? Men komt er zo moei
lijk toe eens extra naar de andere vleu
gel te lopen na al dit schoons gezien
te hebben. Het „Joodse bruidje" en „De
Staalmeesters" blijven hoogtepunten op
de tentoonstelling. Ik moet denken bij
het weerzien van het rood in het kleed
op tafel aan wat de jonggestorven
dichter Gerard Bruning er over schreef
in zjjn beroemd opstel uit de twintiger
jaren:

„daar gaat een rood, een hevig
rood gloeien, branden tegen-aan,
tegen-op de stugge, zwarte kleedij
der vijf. O dit schreiende, donker-rui-
schende, hunkerende rood; rood alom
tegenwoordig, maar hun verborgen,
rood, dat smeekt en zindert en pre
velt en zich heft in een almachtige
vloed, dat opkruipt en terugvalt en
klaagt en schreit, rood, dat adngloeit
tot een beweegloze scharlaken ver
rukking en rood, dat aangevreten in
grauw schuw verebt. Daarover hun
gebaar, daarover hun wikkende be
moeienis, daarover hun hoon, hun
kleine zelfverzekerdheidjes, hun trots,
hun twijfelende bevreemding, hun
schrik. Èn barrehoofds achter den
dwazen zwier dier breed-gerande
hoeden ah! de groteske dans de
zer hoeden rijst, rijst uit het duis
ter omhoog: de knecht der vijf".

„Simeon in de tempel" is het laat
ste schilderij uit Rembrandts oeuvre.
Stockholm heeft het afgestaan. Het is
door tijdgenoten op Rembrandts ezel
gezien, maar hij heeft het nooit afge
maakt. Pas kortgeleden is het ontdaan
van overschilderingen die zijn nakome
lingen wilden toevoegen. Een oude, zie
ke man heft een klein kind. De dode,
haast van ziekte uiteenvallend, draagt
het leven, geeft het leven dóór, heiligt
het, ademt er zijn laatste mens-zijn over
uit.

Op i oktober 1669 is hij gestorven!

MARIUS VAN BEEK.

Advertentie

Onder grote belangstelling uit de krin
gen van de geestelijkheid uit het aarts
bisdom, de K.A.B. en de parochianen
van de St. Martinus te Utrecht geschied
de vanochtend de beaarding van mgr.
J. G. van Schaik, proost van het Me-
tropolitaan Kapittel, oud-adviseur van
de K.A.B. en oud-pastoor van genoem
de parochie. Nadat vrijdagmiddag
het stoffelijk overschot door het kerk
bestuur van St. Martinus uit het zieken
huis te Amersfoort naar de kerk achter
de Twjjnstraat was overgebracht
en voor het priesterkoor was opgebaard,
werden des avonds half acht de plech
tige Metten gezongen, waarbij mgr. D.
Huurdeman, vicaris-generaal van de
aartsbisschop als agens fungeerde. Zo
wel voor als na de Metten defileerde
een groot aantal vrienden en oud-paro
chianen voor de ontslapen prelaat en
herder.

Vanochtend tien uur celebreerde mgr.
dr. B. J. Alfrink de olechtige Lauden,
in aansluiting vaarop de Pontificale
Requiemmis volgde, eveneens door de
aartsbisschop opgedragen met assisten
tie van het Metropolitaan Kapittel. De
lagere functies werden daarbij vervuld
door theologanten van het seminarie
Rijsenburg, wier schola het parochieel
koor assisteerde bij de uitvoering der
liturgische gezangen. Een zeer grote
menigte woonde de indrukwekkende
plechtigheid bij, o.w. de dekens van
Utrecht. Oldenzaai, Hengele en Apel
doorn. voorts dr. H. Fortmann, pre
sident van het filosoficum Dijnselburg,
mag. dr. J. Stokman O.F.M. en pastoor
de Jong uit Vinkeveen. Aanwezig waron
voorts minister A. C. de Bruijn,
het voltallig dagelijks bestuur
van de K.A B,, deputaties van het kerk
bestuur van de St. Martinusparochie,
de rector van het St, Bonifatiuslyceum.
een deputatie van twee zusters en een
verpleegster uit het St. Elisabeth zie
kenhuis te Amersfoort, waar de overle-

Een 34-jarige motorrijder uit Rhenen,
bedrijfsleider van de kalkzandsteenfa
briek te Rhenen, is donderdagavond do
delijk verongelukt op de Utrechtse
Straatweg onder Rhenen. Een bestel
auto verleende geen voorrang; de mo
torrijder trachtte nog te ontwijken, slip
te en werd zwaar gewond naar een
Arnhems ziekenhuis vervoerd. Na aan
komst is hij overleden. Het slachtoffer
was ongehuwd.

Het ziet er naar uit, dat de zeer lang
durige geschiedenis van de verlaging
der collegegelden nu toch binnen af
zienbare tijd tot een afsluiting zal ko
men. Zoals bekend is deze zaak afge
handeld in de Tweede Kamer. De be
raadslaging in de Eerste Kamer over
de desbetreffende wijziging van de Ho
ger Onderwijswet en het daarmee sa
menhangende wetsontwerp, dat de com
pensaties voor de inkomstenderving bij
de bijzondere universiteiten en hoge
scholen regelt, zal waarschijnlijk de
volgende week plaats vinden. Daarna
wordt de nieuwe regeling spoedig van
kracht.

Dat de belanghebbenden er thans in
derdaad op mogen rekenen, dat voor
het nieuwe collegejaar het verlaagde
collegegeld zal gelden, kan blijken uit
het feit, dat een zo pas in opdracht
van het ministerie van O., K. en W.
verschenen publikatie bü de leraarsop
leiding voor het collegegeld het bedrag
200,- noemt. Bij deze vermelding is
dus rekening gehouden met de te ver

wachten aanvaarding van de verlaging
door de Eerste Kamer.

De verlaging, die volgens de aanvan
kelijke, niet gerealiseerde bedoeling
zou hebben gegolden met ingang van
het studiejaar 1953-1954, krijgt nu terug
werkende kracht tot en met het studie
jaar 1954-1955. De praktische behande
ling van de terugbetalingen, c.q. verre
keningen wordt in de wat niet gere
geld. Wanneer de wet eenmaal van
kracht is zal het tempo, waarin deze
financiële afwikkeling kan geschieden,
afhangen van de verschillende universi
teiten en hogescholen zelf.

De openbare demonstratie naar aan
leiding van het eindexamen van de
Toneelschool zal te Amsterdam op
2 juni (1 uur 30) in de Stadsschouw
burg gegeven worden. Herhalingen
zullen worden gegeven op 5 juni in
Haarlem, 8 juni in Rotterdam, 9 juni
in Den Haag (matinee) en 11 juni in
Utrecht.

dene de laatste weken werd verpleegd
en van de zusters van de congregatie
van St. Jozef te Amersfoort, in wier
huis aan de Vlasakker mgr. van Schaik
zijn laatste levensjaren sleet.

Tien leden van de K.A.B. droegen na
afloop van de H. Mis de lijkbaar met
het stoffelijk overschot buiten de kerk
naar de gereedstaande hegrafenisauto
en fungeerden ook als dragers bij de
laatste tocht van de kapel op het kerk
hof naar het graf. Omstreeks twaall
uur arriveerde de stoet op het kerk
hof aan de Rrinsesselaan, waar de be.
aarding werd verricht door mgr. D.
Huurdeman, vicaris-generaal. Hier wach-
te een grote menigte belangstellenden
om getuige te zijn van de bijzetting
van het stoffelijk overschot, dat ge
plaatst werd n een graf gelegen naast
dat van wijlen mgr. H. v. d. Wetering.

Mgr. H. J. J. van Hussen, nationaal
1 directeur der Pauselijke missiegenoot-
1 schappen, schrijft het volgende:

Om van alle zieken over de gehele
wereld de bijzondere medewerking te
verkrijgen voor de bloei van het missie
werk der H. Kerk heeft Z. H. de Paus
de zieken-missiedag ingesteld op Eerste
Pinksterdag, de stichting der Kerk.

Voor die dag roept Z. H. de Paus alle
zieken op hun smarten en lijden aan
God op te dragen voor de bloei der
missiën, voor de uitbreiding en vesti
ging der H. Kerk.

Het missiewerk, de geloofsverkondi
ging aan alle volken is de voornaamste
taak der Kerk: een kwestie van leven
en dood voor de toekomst der Kerk en.
van het christendom over de gehele
wereld.

Deze taak nu wordt juist in onze tijd
in zovele landen bemoeilijkt; het be
staan en de toekomst der Kerk worden
juist nu ernstig bedreigd door grote ge
varen.

Alleen Gods bijzondere genade en
hulp kunnen uitkomst brengen en het
is daarom dat de H. Vader zo dringend
het offer der zieken vraagt voor de be
kering der zestienhonderd miljoen on
gelovigen, die God nog niet kennen en.
voor wier verlossing en zaligheid Chris
tus toch ook geleden heeft en gestorven
is.

Voor de zieken ligt hier een grootse
apostolische taak; hun machteloosheid
op het ziekbed is niet zonder zin en be
tekenis, ze heeft enorme waarde door
het blijmoedig offeren.

Voor deze zowel voor de missie als
voor de zieken zelf zo waardevolle dag
zijn voor de zieken prentjes met offer
gebed verkrijgbaar bij de parochiële
geestelijkheid.

Het Generalaat van de Witte Paters
maakt de volgende benoemingen voor
de missie van de missionarissen van
Afrika bekend: pater C. Moerel uit Ou
dewater voor vicariaat Likuni (Nyasa-
land;) pater R. v. Iterson uit Den Haag
voor vicariaat Likuni (Nyasaland;) pa
ter Fr. Bazelmans uit Eindhoven voor
Kasama (Noord Rhodesia;) pater W.
Reynen uit Rijkevoort voor seminarie
Lubushi (Noord Rhodesia); br. Win-
fried (Van Dijk uit Tilburg voor semi
narie Lubushi (Noord Rhodesia;) pa
ter P. de Wit uit 't Zand (N.H.) voor
bisdom Mbeya (Tanganyika;) pater E.
Geurts uit Roermond voor bisdom Ki-
goma (Tanganyika;) pater A. de Jong
uit Noordwijkerhout voor bisdom Kigo-
ma (Tanganyika;) pater H. v. d. Ven
uit Tilburg voor aartsbisdom Tabora
(Tanganyika); pater J. Raymans uit
Den Haag voor bisdom Mbarara (Ugan
da); br. Radboud Groener) uit Olden
zaai voor bisdom Mbarara (Uganda;)
pater B. Veltman uit Den Bosch voor
bisdom Rubaga (Uganda;) pater A. Pe
ters uit Nijmegen voor groot-seminarie
Katigondo (Uganda; pater C. van Da
len uit Rotterdam voor seminarie Bu-
kalasa (Uganda;) pater L. Melis uit
Tilburg voor Kigoma bisdom (Ta-
ganyika; pater M. van Stratum uit
Eindhoven voor vicariaat Kabgayi
(Congo); pater W. v. d. Hout uit Til
burg naar Mozambique (Portugees
Afrika); pater H. Franssen uit Veghel
voor bisdom Nzérékoré (Guinée Fran-
cais-A.O.F.)benoemd voor Canada
(groot-seminarie) pater A. Simons uit
Tilburg; benoemd voor studie in Rome:
pater H. v. Beugel uit Rotterdam
en voor studie in St. Andrews (Schot
land) pater Fr. v. Vlijmen uit Utrecht.

De directeur van de Bredase diocesane
katholieke middenstandsbond, de heer
Jan Mol heeft per 15 juni ontslag ge
vraagd, wegens het aanvaarden van een
functie aan het bureau van de NRKM
in Den Haag.

en ziekenhuis in Los Angeles,

dat eerst een luidsprekerinstal
latie liet aanbrengen waardoor
trotse vaders de eerste kreet van
hun kind konden horen, is nu nog
verder gemoderniseerd. Men maakt
nu een grammofoonplaat van het
eerste kreetje en schenkt deze aan
de vader, bij wijze van service.

i en man, die weigerde zijn hon
den af te maken, werd onlangs
na twee dagen van een straf
van twaalf weken te hebben uitgeze
ten, uit de gevangenis van Manches
ter ontslagen. Toen de nationale ver
eniging ter verdediging van honden
van het geval hoorde, betaalde zij
de boete van 44 pond, die de honden
vriend was opgelegd, toen deze zijn
beide herdershonden, die volgens de
politie vals waren, niet wilde doden.
De man kon de boete niet betalen
en werd derhalve opgesloten. Maar
nu de boete is voldaan, is de hon
denbaas weer vrij man en daarbij
een gelukkig man, want zijn honden
leven nog.

as

Eerste kreetjes

wel, toen de bank dit papier niet
als wettig betaalmiddel aannam. Er

D-. drijven tenslotte nog andere flessen
e Nationale Geografische Ver- in de wereldzeeën. Een Nederlandse
eniging in Washington heeft wandelaar langs de waddenkust,
dezer dagen een rapport vond onlangs namelijk een kist
uitgegeven over brieven in flessen met twee dozijn uitstekende port.
- de zeepost per stroom - uit welk
verslag blijkt, dat deze gewoonte RnrlQrno
nog steeds niet is uitgestorven. Op IvcCiame
kerstavond 1945 schreef een jonge

soldaat, die uit Europa terugkeerde
een flesbrief, waarin hij zijn oprechte
liefde verklaarde aan de vindster
van de fles. Een jaar later kreeg
hij een brief uit Ierland, waar een
meisje, dat met haar hond langs

lfduizend belangrijke lieden in
Tokio, de hoofdstad van Japan
kregen dezer dagen een ge
parfumeerde brief - zo weet „Het
Volk" te verhalen - En die brief
werd juist in de brievenbus gede-

het strand wandelde, fles en brief poneerd, toen die elfduizend belang-
had gevonden. En ze leven nu lang rijke lieden naar hun werk waren,
en gelukkig.... Een strandjutter in Het tijdstip van de bezorging van
Californië vond in 1949 een fles, met de brief was blijkbaar precies uit
hef testament van een sentimentele gekiend. Op de eerste bladzijde stond
Engelse miljonaire, waarin haar te lezen: „Veel maneschijnen zijn
ganse fortuin tussen de vinder van voorbijgegaan sedert wij van elkaar
de fles en haar advocaat werd ver- gescheiden zijn, maar ik zal die
deeld. Het testament werd echter avond nooit vergeten". De brief was
ongeldig verklaard. Onder de rege- ondertekend: uw Tsuyuko - wat zo-
ring van koningin Elizabeth de Eer- veel wil zeggen als: uw kind uit
ste vond een visser een fles, waarin de nevel. Waar de enveloppe nog was
een belangrijk politiek geheim was gemerkt met „strikt persoon-

verborgen. Onmiddellijk stelde de
koningin de functie van „flessenont-
kurker" in, welke positie thans ln
Engeland nog wordt bekleed. Vroe
ger gaf de Amerikaanse marine, die
door het afwerpen van flessen en
plastic drijvers de stromingen meet,
geldelijke beloningen aan de vinders
die bericht zonden aan de oceano-
grafische dienst. Sinds enige tijd
echter zendt men nu aan vinders
kaarten van het zeegebied waaraan
zij wonen. Een inwoner van Somali-
land was bijzonder verheugd met

lijk" werden de brieven na
tuurlijk promp door de elfduizend
nieuwsgierige vrouwen van de elf
duizend belangrijke lieden voornoemd
geopend. Er ontstonden, toen man
lief thuis kwam, elfduizend woorden
wisselingen tot en met slaande ru
zies; totdat de dames de brief nog
verder gingen lezen en tot de ont
dekking kwamen, dat ze te doen
hadden met een reclame voor een
film, welke binnenkort in Tokio zou
gaan draaien. Toen was het tijd ge
worden voor de elfduizend belang

de kaart, want hij meende met rijke lieden om zich kwaad te maken
een enorme cheque voor een flink Zij protesteerden heftig tegen deze
bedrag aan dollars te doen te heb- onbetamelijke reclamepraktijken van

ben. Groot was zijn ongenoegen even- de betrokken filmmaatschappij.

Het is nog maar enkele maanden
geleden dat de hoogbejaarde ad
viseur van de Nederlandse K.A.B.
op een maandagmorgen in een verga
dering van het dagelijks bestuur het
woord verzocht. Steeds zeldzamer was
dit gebeuren de laatste jaren geworden.
Wel was hij elke maandagmorgen aan
wezig, wel bleek onverminderd zijn in
tense belangstelling voor alles wat de
katholiek sociale beweging in Nederland
betrof, maar een meningsuiting kwam
hem niet vaak meer over de lippen.

„Ik heb gehoorddat was dan

als regel het begin van een waarschu
wing. Een artikel, waar hij niet mee
kon instemmen, een beluisterde radio
toespraak, een redevoering, hetzij van
een priester of van een leek op een
verantwoordelijke post, had steeds zijn
gretige aandacht en onmiddellijk was
dan zijn actieve geest bezig de verkon
digde mening te toetsen aan het be
lang van de beweging, die in zo bijzon
dere mate in de loop der jaren z ij n
beweging was geworden.

Hoe kon het anders. Deze leerling
van Schaepman heeft vaak tot in de
uiterste consequenties de grondgedach
te van Schaepmans emancipatiearbeid
onder de arbeiders verdedigd, ook wan
neer het soms gaan moest tegen de
opinie van zijn beste vrienden. Toen dr.
Schaepman in 1903 aan katholiek Ne
derland kwam te ontvallen werd daar
mee de band tussen de katholiek socia
le beweging en het Nederlands Episco
paat een aanmerkelijk lossere. De dio
cesane bonden en de vakbeweging moes
ten hun vorm nog vinden. Het is op
merkelijk dat de toenmalige aartsbis
schop van Utrecht voor dr. Schaepman
feitelijk geen opvolger heeft benoemd
maar pastoor Bult aanwees als waar
nemend bondsadviseur. Dientengevolge
was pastoor Van Schaik feitelijk pas
de tweede adviseur, die de katholieke
arbeidersbeweging in het aartsbisdom
kende. Wanneer we over deze aange
legenheid met hem spraken kon hij tot
in details gaan vertellen over de moei
zame ontwikkeling van de ideeën voor
al tussen 1910 en 1916.

Reeds in zijn Groningse kapelaansja
ren had hij aan de ideeën van Schaep
man practische vorm weten te geven
en zich daarbij vooral de merkwaardige
plaats gerealiseerd, die een adviseur in
neemt in een organisatie waarvan op
de eerste plaats de leken de verant
woordelijkheid dragen. Bij de vele advi
seurschappen die pastoor Van Schaik
in zijn lange en vruchtbare priesterle
ven heeft bekleed, is hij aan deze oor
spronkelijke lijn altijd trouw gebleven.
Ongevraagd zou hij slechts zelden ad
vies geven eq altijd weer klonk daar
bij zijn opmerking: jullie moeten het
tenslotte zelf weten, ik ben maar ad
viseur, jullie dragen de verantwoorde
lijkheid. Men onderschatte inmiddels de
ze uiting van bescheidenheid niet. Waar
het nodig was stond hij, desnoods met
gespreide armen en als het moest met
het scherpe zwaard van zijn groot ver
stand strijdensgereed, voor zijn mannen
en hun beweging.

De laatste jaren is er rond de or
ganisatie van de katholieke le
ken in ons land veel te doen.
Het rapport van de commissie Beau
fort is reeds geruime tijd geleden uit
gebracht en wacht op een nadere be
slissing. Het is welhaast vanzelfspre
kend dat deze commissie werd inge
steld op een moment, dat in de boezem
van de sociale organisaties bepaalde
spanningen waren ontstaan, t.a. waar
van sommige vooraanstaande leidende
figuren meenden, dat slechts door een
bisschoppelijke beslissing de oplossing
zou kunnen worden gevonden. Uit het
begin van die periode herinneren wij
ons menig gesprek met pastoor Van
Schaik over de structuur van de Katho
lieke Arbeiders Beweging. Het is iede
re objectieve toeschouwer duidelijk, dat
het bij de arbeid van de commissie
Beaufort over veel grotere zaken ging
dan uitsluitend de organisatie van de
arbeiders op katholieke grondslag. En
hieruit moge duidelijk worden, dat de
vermeende verwijdering die in de op
vattingen over die organisaties tussen
de twee grote vrienden dr. Poels en
mgr. Van Schaik werd geconstateerd
uiteindelijk zal blijken niet van zo we
zenlijke aard te zijn geweest.

Dr. Poels was de verdediger van de
integrale standsorganisatie, bij welke
omschrijving op beide woorden de na
druk moet vallen. Integraal betekende
bij Poels en betekent bij Poelseanen nog
immer een organisatievorm, die beïn
vloedend zou inwerken op de totale
mentaliteit van de aangesloten leden.
Standsorganisatie duidde en duidt op
het feitelijk bestaan van zich kennelijk
onderscheidende maatschappelijke groe
pen. Er waren en zijn ook nu nog men
sen die deze Poelseaanse opvattingen
zo extreem vertaalden en vertalen, dat
zij onder die belangenbehartiging door
de standsorganisatie uitsluitend ver
stonden en verstaan de godsdienstig-
zedelijke vorming in engere zin en de
materiële belangenbehartiging op ge
specialiseerde terreinen. In die zin be
zag en beziet men de vakbeweging als
een aan de standsorganisatie onder
geschikte deeltaak. Tegen dezulken
heeft vooral in de latere jaren mgr.
Van Schaik zich fel gekeerd. Standsor
ganisatie was voor hem een totaal be
grip, waarvan de vakbeweging een we
zenlijk deel uitmaakt. En als we aan
het begin van dit herdenkingsartikel
herinnerden aan zijn allerlaatste, reeds
moeilijk uitgesproken woorden, dan is
het omdat hij daarbij nog eens een plei
dooi leverde voor het behoud van het
wezenlijke karakter der totale organi
saties voor de onderscheiden maat
schappelijke groepen, die wij gewend
zijn met het woord standsorganisaties
aan te duiden.

Midden in de gedachtenwisseling
over deze kwestie, die voor de
toekomstige maatschappijstruc
tuur van de allergrootste betekenis is,
ontviel aan de K.A.B., die nog jubelde
over een sterke groei in ledental, een
man, een steun, een vriend, die allen
steeds met eerbied omringden.

Hij noemde zich gaarne leerling en
erfgenaam van Schaepman. En als wij
in de Utrechtse bond ons op een gege
ven moment gedwongen zagen af tp wij
ken van de lijn van Schaepman en de
bond van verenigingen transformeerden
tot een werkliedenbond dan was het
pastoor Van Schaik die waarschuwend
de vinger hief: denk er om dat het niet
om een bond gaat maar om de men
sen, die je leren moet maatschappelijk
volwassen te zijn.

De wet van het leven voltrekt zich
zonder aanzien van persoon of zaak. In
voorzichtig vooruitzien had pastoor Van
Schaik zich reeds in 1936 een medewer
ker in zijn adviserende taak gezocht en
gevonden door de benoeming te bevor
deren van wijlen pastoor Van Leeuwen
als waarnemend adviseur van de
Utrechtse Bond. Enkele jaren geleden
bevorderde hij de benoeming van di
recteur Doesburg tot zijn assessor bij het
verbondsadviseurswerk. En ook in de
ze daden van zelfverloochening ligt een
uiting van zijn grote wijsheid, die wij
als zijn erfgenamen mogen meedragen
bij de verdere afbouw van het werk
waaraan hij zijn leven wijdde.

In dankbare en eerbiedige herinne
ring herdenken wij de man wiens naam
met ere genoemd zal worden door ie
der die de sociale geschiedenis van ka
tholiek Nederland van de laatste halve
eeuw ooit zal trachten te beschrijven.
God geve hem de eeuwige rust.

JOH. ZWANIKKEN.