opent de
naar een
goede
deur
toekomst
in
m
W'
m
De Kerk buiten de muren
1556-1956
IGNATIUS de LOYOLA, stichter van
de grootste orde der Kerk
v
Ql
D
Zelfbeheersing
nodig
A
rfatSS 3&» Ö*'WSÏ
r ENSCHEDE en TILBURG bieden
gedegen en gevarieerde opleiding
k,« °«rlr*,tb»
nr:riste 3-^edoor-b-h;
Cu»»' vn«vi: ;vtïtóK
ftS^VtSSSy-.sri»
Het grondprobleem van het
Nederlands apostolaat
Wat is anti-papismer
AKKERTJE
tek*»eSn
ss. tej» sufirJf*
PAGINA 7
an de school Hi,
M
SandwlrL katholiek'
Zowel r~ Tweern
v°or de SChede
bèdryt dSSrSft -t e"-
geeft eerst ffdSkktrf>
lel rhnicus t",''110 Va" jong,>ns om tex-
le' °0pt 'n Ti,rden hiermee Paral.
BOVEN: Op de hogere textiel
scholen in Enschede en Til
burg maken de jongelui kennis
met de modernste machines.
Hier ziet men een nieuwe
Zwitserse weef automaat, be
stemd voor de produktie van
massagoederen.
LINKS: In de tricotage-afde
ling staan enkele rondbrei-
machines, ingenieuze appara
ten, die de leek versteld doen
staan van het technisch ver
nuft, dat hieraan ten grond
slag ligt. De school in En
schede telt enkele tientallen
meisjes-studenten, die meestal
de chemische kant uitgaan en
uiteindelijk in het laborato
rium terecht komen.
Nare dagen?
Moe en mat?
letaillistr' V°0r
door
J. VAN HEUCTEN S
Hogere Textielschool
T tri«> Enschede"1 Va7X?e Nederlandse textielindus-
inrt»a?n ket De Tilburg, verheffen zich. resp.
Arilt ekkende te9enover het sobere doch
textipï* ln aan de van de *odale
onfraai? n die 0T91 SchVfstr<Mt. de tw
kunaT vTb0u^n 'rn land i
n^nmT-d\Jen iongeZ de
van
™6T Qf f. w^«;iu.nny /vit-i» i/v
Ze gelijk,de Sch^:xtle^echnicus. De methode van
ding gevalnJ tg 1l°ern,Pen' verschillend, maar men kan
een bedrijf eft< kan De9ene> di« de H.T.S.-oplei-
Oehonoreprri Ve/Zelcerd ?;-na eru9e jaren inwerken in
de bedrijfoif;Junctie. K.'Jï Van een goede, behoorlijk
belangrijke deJ~V^t-inzil1Zel}den komt het voor> dat
P "t m m het tot een centrale, zeer
voorman
uie 0„ - Schijfstraat, de twee hogere
uwen S d rVk *s- Nuchtere, niet-
"ntra van de „hogere" textiel-
van bedrtifl>"0ma ab "£n. met een N.B.S.-b- of Gym-
Opleiding /s der 0ƒ tedasis de opleiding kan volgen
\een berf een centrale,
o r. J i yf brengt. Salarissen
ï£nar "'a* steeds kunnder deS°"eel' Er
soLj0rdPn toegelÏÏ2en zij on L°nSelui,
z« het Rls in Tilbur|n- Zowel scho"
(Van een onzer redacteuren)
twaalf tot vijftien mille behoren na enkele jaren niet
tot de uitzonderingen.
Aan beide scholen hebben wij een bezoek gebracht.
Het eerste wat opvalt, is de grote ruimte bestemd voor
vele soms uiterst moderne machines, waar de leerlin
gen alles van moeten weten en waarmee zij zich prak
tisch kunnen bekwamen. Zo'n moderne breimachine
met haar ongelofelijk snel bewegende naalden en haar
fantastisch grote produktie is een wonder van vernuft.
Men raakt daar nog meer van overtuigd als de tech-,
nicus haar langzaam laat draaien en men het fijne spel
van naald en draad in al zijn technische perfectie kan
beschouwen, maar niet vatten. In Enschede staat een
machinepark ter waarde van niet minder dan drie
miljoen. Tilburg kan met een inventaris van twee mil
joen ook goed uit de voeten. Hier zijn wat minder
leerlingen.
sUcce
^"^hetMvee1,^oef
bepal,
en of
^orlopen. Men^lS <fc
taat7óuHprdanks7 ouHer'" "lateriaal
pensen, *2, h^oonn
waarmeeet Verzame dpze ti *kunnen
z°udeT <^2 Van tPs4 "leer
e ouders ateriaal
r«*"
Kelüko w heeft i,u^eSchiprt school
faa9ke
aVoor=S'al n'et ho!nde van'vaat der
de miHa ^0ngelui L®n- 4 eerste
ven nrlYaad- Zii ,,gpri toogelijk-
derleeri ktlSch j>eLïe,"n daï *tlelsch°o1
gebrujwp- brachten °'de en/e ,bedril
len 4ken- Allerep. ?eer ^SSelijk on-
leerling ,,neutraa/»? dan? u kunnen
Tilbu?|e.n aan ua:a1;. zh"' bfide scho"
lln8en ls, bet neJ bet Kphtrekken hun
gen echter P0eJs°neelgebel.e land. In
°verweK'ea zUn de leer-
Gym-b
gesla;
techn
agden
burg hebben
nicusT de"opieidan HB'S-b of
bestrijkt leerm- g tot textiel-
d'Ploma h !ndieeen v°orbereidende
een z hebban. Bei .^"lo-b- of HBS-a-
bedoeiri "Sandwich-sv scholen kennen
«e?ald W°rdt dat weem"' waarmee
en bet m°?JSch°ol Wr.vj eerstp en laat
>ndu:
strie.
ani-
uLp^ordt ieder'rg eve>"»ls innrCr'ptie
ntatr cbt. Een6 i maand e„ "sehe-
b»n SP2P, Jongens ^T-ilar bezoêktr?Port
buu
kan de nh a op'eidinp sP°edie Q
beid de keuze v»„'a?tste jaar' Ti|bu're
Op beide scholer "chting te be!fKen-
jaar een of enkefT f en 1,1 het ipaler>-
worden gevolgd aitkauzP-hoofdvawlste
de verbreding van V 5 nod'g ?n
laatste tientallen jaren it?rrein in a0
nieuwe nabewerkines^„.J11!UWe vezebf
dieping mogelijk te 7i °"2 de ver'
"mg die de produktie de6!1' f verfij.
Plaats op het leerplan in.
^i_3r°ler dan aankorl
Hp Hogere 4
250 tot 300 ^r00' 'n TWentbe
bant ongeveer 200 rnT?' Bra-
*°bool komen ku„„en 1"^°' ZP
kpt bedrijfsleven worden «JZlt f
fan het einde v»n u KeP'aatst. Xe-
Ken er hii h! h schooljaar lig.
dieven van be^ 6"''" VPrs<'"eidene
"Ragden wordt r'n("' "aarin om *e-
taat voor hen geVraagd- D« wereld
:f°n"tateert 2" °P;n' °P bpide scholen
e(,s Weten u r het textielbedrijf
tste jaren C PPeHjker wordt' de
IPaag dan v"een belangrijk grotere
fep' dat de a eger' Men kan niet zeg.
r«ke,nfn d" 'aatst'8' het ««tal
'Jkp uitbreidin ste Jaren een belang.
J6.'" de sï*0nderKflan- In Ensche-
ea'r" De vraage ""'Pr statio-
n Wetenscha naar ze technische
tCn is bepaaaPPe,ifk geschoolde krach-
De ,„.P a,d grot" da" he, aanhea
Het grondprobleem van het aposto
laat in Nederland wordt door
pater dr. N. van Doornik M.S.C.
in zijn voortreffelijk boekje: ,,De Kerk
buiten de muren" aldus geformuleerd:
hoe zal ooit een vertrouwvolle sfeer
kunnen geschapen worden tussen de
hiërarchie der Katholieke Kerk en de
niet-katholieken in Nederland.
Deze vraag is zwaar van talrijke en
veelsoortige moeilijkheden. Wil men ze
goed begrijpen, dan zal men allerlei
factoren daarin moeten betrekken.
Sinds de hervorming hebben in ons
land twee volksgroepen tegenover el
kaar gestaan. En hoezeer dit tegen-
over-elkaar-staan in de loop van de
eeuwen zich ook wijzigde, één ding is
daarbij steeds hetzelfde gebleven: wan
begrip en wantrouwen. En wel over
en weer! Terecht merkt pater van
Doornik op, dat de katholieke emanci
patie een nieuwe factor in het geding
heeft gebracht, die na de volkstelling
van 1947 plotseling in het midden van
de algemene belangstelling kwam te
staan. De vraag namelijk wat ons land
te wachten staat, wanneer de katho
lieken ooit de absolute meerderheid
zouden verkrijgen. Een machtskwestie
dus. Wij hoeven ons daarover nu niet
druk te maken: voorlopig immers is
daar geen kans op.
Intussen blijft het een feit, dat de
niet-katholieken en wij bedoelen hier
alle andersdenkenden, dus niet alleen de
protestanten zich ernstig bezorgd
hebben gemaakt en nog maken over
wat men noemt: katholieke onver
draagzaamheid. Hoezeer van katholieke
zijde in woord en geschrift ook werd
betoogd, dat deze vrees ongegrond is,
men blijkt daardoor weinig overtuigd
en gerustgesteld te zijn. Niet, dat men
aan de eerlijkheid en goede trouw van
sprekers en schrijvers twijfelt men
heeft herhaaldelijk zijn vertrouwen
daarin uitgesproken daar ligt dan
obk de moeilijkheid niet. Wat men
eigenlijk vreest, dat zijn de bedoelingen
van Rome, dat is ,,de macht achter de
bergen", waarvan men de Nederlandse
katholieken van hoog tot laag afhan
kelijk weet. Als Rome eenmaal gespro
ken heeft, dan zijn de Nederlandse ka
tholieken machteloos. Zij gehoorzamen
eenvoudig. En wat zal dan het lot der
andersdenkenden zijn? Zullen zij hun
vrijheid behouden? Of zullen zij op alle
terreinen in hun vrijheid worden be
knot? De pretentie van de Katholieke
Kerk de enig-ware Kerk te zijn en al
leen de volle waarheid te bezitten doet
hen het ergste vrezen.
Zo is tegenwoordig de situatie in
ons land. En de bezwaren tegen
Rome gelden niet alleen voor de
protestanten. In 1948 werd in ,,De
Advertentie
II voelt U weer "stralend
na een
&?ken de aanschaf° Penr
het inkomfnh°0igeld. af-
"anbod.
?eri ril na^r RphS" Italle natuurlijk
ren. ide J^ensionko! gle Daar«aast ko-
Ve»vi*h P^.,_7UI!K°Sten in nllo
vP;b, n Enschede ,Len ,ln alle drie ja-
Zelf of Sn degenen aIs in Ti'burg
S!.°ns Fde nabüe nm?leumet in de stad
glngen ,zün ini"ek in Pen-
f*oh4- Ho, Se gezellieheidsvprAni.
Het ftrl£e .£ez.eHigheidsvereni
stude^h'et 2o ,is hier
M1<nntpaeor2p°o^e,Ziidig als bd da echte
den is "aeer met de H.T.S. verbon-
Wi?,ten uit Deï?t8elri-khe'd Voor stu"
7 "en Worrton e textielingenieur
dnn s'5 „nr het laatste jaar van
°0r te brengen praktljk aan de H.T.S.
Bazenopleidina
^itgebreSideedTenhrdt l" sePtember de
geopend met hltri'cfn Teftielschool
ken- De nnal d,oel 'hazen" te kwe-
ondergrond moet minstens drie
jaar ulo zijn. De studie om baas te wor
den kan men na de lagere school door
lopen te hebben ook maken aan de
tcxtielavondschool, verbonden aan de
«T.S., waarvoor eerst een vijfjarige
avondonderwijs moet worden
f® °lgd, waarna er nog twee jaar nodig
gpon°?r de bazencursus. Tilburg kent
v? U.t.t is ook niet van plan deze
Pen 7an opleiding in het leven te roe-
ieiriin Het probleem van een goede op
wel kS, v°or bazen is hier overigens
k(Srnilekeken. Men wil hier m de toe
den de bazen niet „en gros" oplei-
nu zo'n grote behoefte bestaat er
linten niet maar de beste leer-
ook Van de avondtextielschool die
jaripi bestaat maar dan als een dne-
gevfn c7rsus een speciale opleiding
schapnD n zal de jongens op eigen-
s"leet7 die voor een baas vereist zyn
ven lr„ 'n overleg met de bedrij-
hen «en k en in samenwerking met
Zenstudio i ?erkt aantal jongelui de ba-
uta&t te„ !en maken. In Enschede be-
u?ste leeriin ergelUke mogelijkheid. De
runnen t„' "gcn van de textielvakschool
da?e basis U T.T. worden toegelaten.
av„ We na X'anTTeen en ander u ziet.
aanndsphool k H-T-S., de U.T.T. en de
rt-> dp derdeZ(;ncursus gekomen zijn
School rste rna of beter ge?egd'
beidpi 01 daEsche is de textielvak-
schooi 0ÖeidfnPh0°k de tweejarige ar-
urytslêid« er Reenlrect na de la§ere
baas. a rmaar asPiraties voor be-
'ereerst rt7°or .,„,7eh eventueel, voor
drijven de Ze schonien deze jongens al-
moeten dooA^chooil dle de textielbe-
staat vanze!?Pen- In wcrkers levert,
druk bezochtn ekend steden be-
Tenslotte nog^hoo^ ecn dergelijke
Ihrige if Brabant lnee>enrfhUeS een^éln-
Economisch-commerri»!
i ~-°Pleidinq
"e directeur van de s,7
schede, dr. R. Bijkerk, he'
011s bezoek aan zijn schooi n.
Kedaan van zyn plan, in Sept e^edeling
e®n nieuwe, driejarige op|eij-mber met
Binnen, waarvoor als gron !"g te be-
H-B.S.-a-diploma vereist is, een
bisch-economisch-commercipi Ben 4ecb"
Het einddoel van deze opleidins'
een leidende functie me, studie is
inslag De technojhgie komT^e
opleiding op de achtergrond De techni.
sche ballast wordt over boord gegooid.
Vooral warenkennis wordt vereist.
Er blijkt veel interesse voor deze studie
te bestaan. Bedrijfsleven en grote han
delmaatschappijen hebben van hun be
langstelling doen blijken.
Ook de directeur van de HTS ,e
TUburg, de heer J. Mulder, heeft er
z«nmillrUnff«Ver gedacht een depl van
geven ,mgen meer gelegenheid te
scholing. DegeneTri?1Srfh"C°mmerCi-ële
richting willen tnoi commerciële
nomie als k?. lnsIaan zouden de eeo-
waarvoor dan Jak kunnen klezen'
wordt uitgetrokko7 tU1" per week
zou ook kunnen g^schmH8 dergeliJ,ks
genen die geschieden voor de-
ben voor de research TnngV0llinv,g
hiervoor reeds een 'dri .En>chede is
ding met als basis H B?f'gr °pli''
Enige mogel«khTdenBva^bdeenres^rch
zun gelegen in het laboratorium fn
de kwaliteitscontrole. m en
schni onderdele" in de opleiding ver
schillen, zo men ziet. Maar de hoofd-
ressèShehh°"de: deJonBclui die inte-
later in H 7°0r het tcxtielvak, die
,n de*c bloeiende bedrijfstak een
E£?%50-t,S wiUen innemen, een gron-
knn u gedegen opleiding geven, de
know-how en het
schooi
eH ons bij
•n En-
an al de Heiligen en grote figu
ren in Gods Kerk is Ignatius
de Loyola voor de grote
menigte een der ontoegankelijksten
en minst begrepenen. Hij staat op
een voetstuk, in enige distantie, een
verheven standbeeld, koel, meer im
ponerend dan bekorend, meer een
kracht of een begrip dan een gevoel.
Als Heilige spreekt hij de meesten
niet aan, als figuur wekt hij bewon
dering bij wie hem naderen en te
verstaan trachten. Als menselijke ver
schijning blijft hij degenen boeien en
intrigreren, die het mysterie zijner
psychologie en het imposante zijner
grootheid vermoeden. En dezen vindt
men merkwaardigerwijze wellicht nog
meer onder niet dan onder wel ge-
lovenden. Loyola is hun een verbijs
terend raadsel. Er zijn de laatste
decennia van niet katholieke hand
meerdere werken verschenen, die
hem hetzij in romanvorm, hetzij his
torisch of psychologisch te verklaren
trachten, een ondernemen dat moei
lijk slagen kan. Het katholieke volk
zal hij nooit, tenzij plaatselijk en
wegens omstandigheden, veroveren
daarvoor is zijn geestesstructuur te
koel heroïsch, te groots en gedurfd
van afmeting, te consequent ook, te
bcveJceïid haast in ovevlcQ en daad.
.Elke Heilige draagt min of meer het
signalement van zijn tijd. Sint Bene-
dictus heeft het enigszins hiëratische der
gevormde en gevestigde kerk, in Sint-
ranciscus is al het kinderlijke, speelse
en poëtische der middeleeuwen mens
geworden, in Ignatius gisten de krach
ten van een nieuwe tijd. De tendenzen
van het oude en het nieuwe zijn in hem
werkzaam. De heroïek (Ser middel
eeuwen modeleert zich in hem zonder
iets van haar élan te verliezen naar de
eisen der humanistische verstandelijk- t in de woeste romantiek der
heid. Als deze bewonderaar en minnaar verpmaisj'
van ridderromans op zijn ziekbed door
Ignatius de Loyola, de stichter van de Sociëteit van Jezus.
dingen der ziel. De Frankische ridder
blijkt een overmodern mens te zijn met
een psychische belangstelling, een zin
voor innerlijke nuancering, die haast
verbijsterend zijn.
Zo doorleeft hij zijn Manresa, de grot
zijner Godsbelevenis, zoals Paulus zijn
Arabië, zoals ontelbare Heiligen hun
grot- of woestijnexperiment. Doch Igna
tius doorleeft het op zijn wijze, in een
graad van bewustheid, van zelfdoorlich
ting en reflexie als weinigen vóór of na
hem. De middeleeuwse ridder, die zich
ten bloede toe geselt, en de zelfreflec-
tant die in gewetenskwellingen aan
zelfmoord denkt, raken hier langzamer
hand verzoend. Gods hand heeft de
zeldzame energieën die in deze man
sluimeren tot harmonie gebracht. De
„grote dingen" gaan vaste vormen aan
nemen en hij begint zijn geestelijke
loopbaan met een pelgrimstocht naar
Rome en naar het heilig land, waar
hij onder tranen het voetspoor des
Heren kust. Intussen is in hem het plan
gerijpt om priester te worden en na de
eerste voorbereidingen gaat hij de uni
versiteiten bezoeken van Alcala en Sa
lamanca, waar hij medestrijders tracht
te werven voor het rijk van Christus.
Maar alles loopt hem tegen en, teleur
gesteld in Spanje, gaat hij naar Parijs,
zijn studie en zijn mensenvangst voort
zettend.
Deze Bask van klein postuur en met
een kreupel been is een geboren leider
en voorganger. Hij bezit een uiterst
subtiel vermogen om zo op mensen te
reageren, dat zij onder zijn invloed ko
men. Toch is het ook te Parijs de eerste
vier jaren nog een lijdensweg. Hij dient
nu reeds tien jaar in de militia of ridder
schap van Christus, zwerft en pelgri
meert, studeert en werft volgelingen,
doch zonder blijvend succes. Ook ver
standige en goedgezinde mensen als
Jeronimo Nadal, een Majorkaan, die te
Parijs studeert en later zijn rechterhand
zal worden, hebben niet het rechte ver
trouwen in hem en houden zich afzijdig.
Tot ten slotte Ignatius' hardnekkigheid
zegeviert en hij er een zestal gewon-
nen heeft, waaronder Xaverius, Faber
en Laynez. Met dezen zijn er „grote
dingen" tot stand te brengen.
Van Parijs begint de victorie! Met
dit zestal en nog enkele toegetredenen
1 l_4n Ylfvnntin coVioon PQon OTYX h OT
wil hij te Venetië scheep gaan om het
vci Maar deze impulsieve bekeerling, die heilig land tot Christus te gaan beke-
,i j Frankische ridderromans, in de kring zich door geen kanonskogel laat ver- ren. Wij zijn onder Spanjaarden ten
vanridderromans op zijn ziekbed doo Heemskinderen en van Ogier van brijzelen, draagt of hij een leerling tijde van Don Quichotte, op de grens
stichtelijke lectuur bekeerd is van jennen wanneer men Ignatius' ziek- der humanisten was! reeds een ge- van middeleeuwen en nieuwe tijd. Is er
whtüdnv118 ,5,7Ire leven tot har - bekering leest. Een kanonskogel schrift bü zich, een soort geestelijk dag- een, menselijk gezien, dwazer gelofte
volgeling van Christus, zet hee£t zijn been geaeeltelijk versplinterd boek, dat hij bijhoudt en aanvult en denkbaar dan „en groupe" naar Pales-
vorm om Te Momserrat ruilt h met op de stadswallen van Pampeluna. niet uit handen geeft. Hier blijkt hij tina te trekken en dit land ten tijde der
een bedelaar zfin HriderkoJinim en Half genezen laat hij zich een ver- naar innerlijke structuur een man van groeiende Turkenmacht te willen ker-
trekt als een dwaze voor de wereld de groeid stuk levend been afzagen en de nieuwe tijd. Hij is een onverbeter- stenen? De „ridder der droevige fi-
verte in op «eestelijk avontuur Hii zich op een pynbank kunstmatig uit- lijke zelfontleder en gevoelsroflectant guur" zou een der weinigen geweest
vj" trekken, alles om aan zijn ijdele ridder- en vanuit deze subjectieve zelfsehouw zijn die voor deze waaghalzen zijn lans
te doen meer gedreven dóór een gene- esthetiek te voldoen, en bij deze on- bouwt hij het systeem zijner zielkunde had gebroken. Er stak in Ignatius een
reuze impuls dan door een alle moge- meiuseUJKe °P' Dat z,llk ean zelfanalyseerder nog goed stuk Don Quichotte. Slechts zó
liikheden voorziend besluit narcose. In zuik een natuur springt ook door een moordende periode van ziels- iemand kon een aantal academici tot
de genade als een granaat, al komt kwellingen en gewetensangsten, heen zulk een gelofte begeesteren. Ignatius
Deze droom is hem bijgebleven ie- zij binnen door de bladzijden van een moet, ka., niet bevreemden. Wie Igna- zelf was tien jaar vroeger door de
mslang en met zulk een nl-ice«cie dat stichtelijk boek. Met primitieve on- tius' Geesteliikc Oefeningen, die uit dit irraneiceanen nn heminneliike mnar
droomt ervan „grote dingen voor Gnd"
primitieve on- tins' Geestelijke Oefeningen, die uit dit Franciscanen op beminnelijke, maar
de droom werkelijkheid werd. Er is barmhartigheid verscheurt hij het web dagboek en uit deze zelfreflecties ge- doortastende wijze uit het heilig land
geen karakteristieker moment in zijn zijner wereldse toekomstplannen en boren zijn, doch vooral zijn dictaat aan gezet en de erfvijand van Venetië zag
leven geweest dan de uittocht uit zijn trekt uit op Christusavontuur in on- Pater Gonzalez, het „Verhaal van de niet Kraag Latijnse penetratie in zijn
vaderlijk stamgoed, toen hij uittrok, vol stuimige verwachting van de komende Ftelgrim", leest, verbaast zich over de gebied Doch Ignatius was meer dan
en het van de heilige eerzucht om als Francis- ..Sf°te dingen Op weg ontmoet hij ongewone scherpte en instantie zijner een Don Quichotte en ook hier zien we
vigen, opdat aan dc'sto»a verste-cus en Dominicus heldendaden te ver- een Moor die de H. Maagd beschimpt zelfbeschouwing, over zijn uiterst re- weer dat samengaan in hem van een
kan worden tegemoet gekomenClsen I T15il!®n,-,u°?_r-..de ,%ro°fste aller ridders, en hij laat net^ lot beslissen of hij de flexieve geest, over dat altijd weer samengaan
I Jezus Christus. Men waant zich terug Moor al of niet zal neerslaan.
rekenschap geven van alle gewaarwor-
(Vervolg op pag 9)
Waagschaal" geschreven: „Rome be«
dreigt nog heel iets anders dan het
protestantisme. Rome bedreigt heelt!)
het Nederlandse volk. Rome bedreigt
onze geestelijke vrijheden. Het bedreigt
onze democratie. Want Rome is een
totalitair-clericaal systeem, dat, waait
het zich onbeperkt kan doen gelden*
geen plaats laat voor geestelijke vrij*
heid. Daarom is Rome even gevaar*
lijk als het communisme."
Het is natuurlijk niet zó, dat all ei
niet-katholieken elke dag uitdrukkelijK
zo denken of spreken. Maar wel is het
waar, dat de algemene sfeer deze geest
heeft. Daarbij is, wat de protestanten
betreft, te bedenken, dat velen prof*
Van der Leeuw nazeggen: niet da
roomse wijze van belijden maakt on$
ongerust, maar de roomse machtsont*
wikkeling. En deze woorden maken
duidelijk dat men met twee problemen t«
doen heeft: een zuiver religieus en een
sociaal-kerkelijk probleem, die men
steeds goed moet onderscheiden.
Is het nu verantwoord te zeggen, dat
Nederland vol zit met anti-papisme?
Zeer zeker niet. Pater van Doornik
schrijft daarover bijzonder duidelijk het
volgende: Anti-papisme mag nooit ver
ward worden met een eerlijke verdedi
ging van eigen overtuiging, ook al
wordt daarbij het katholieke geloof be
streden. De anti-papist bestrijdt geen ge
loof, maar het „papisme", het complex
van vormen, waarin een machtskerk
zich kleedt om invloed uit te oefenen
op kerkelijk en sociaal-politiek terrein.
En hij doet dat gewoonlijk op een hef
tig emotionele en onevenwichtige ma
nier, vol ressentiment en getekend met
een typische bewustzijnsvernauwing, in
de grond oneerlijk.
Bij zeer veel andersdenken is van
een dergelijk antipapisme geen sprake.
Men is veeleer eerlijk bezorgd en be
vreesd voor katholieke machtsvorming
en onverdraagzaamheid en verdedigt
die mening „met feiten en argumenten,
beschaafd maar hardnekkig".
Waarom schrijven wij dit nu hier?
Omdat het nodig is, dat de katholieken
zich bewust worden van de bestaande
toestand. Er heerst onder ons nog veel
te veel onwetendheid op dit punt, een
onwetendheid, die zeer schadelijke, ge
volgen kan hebben. Vooreerst omdat
men er zo nooit toe komt zich af te
vragen of onze levenshouding mis
schien aanleiding geeft tot een derge
lijke opvatting, maar ook omdat deze
opvatting een van de grootste hinder
nissen is voor het apostolaat.
De vèr-gaande ontkerstening maakt
een intensief apostolaat in ons land
noodzakelijk. Daaraan moet ieder me
dewerken. Op de allereerste plaats door
geen beletselen te stellen. En er wor
den beletselen gesteld, veel meer dan
de meesten onzer vermoeden. Dit dui
delijk te maken is een van de doelstel
lingen, die pater Van Doornik tot het
schrijven van zijn uitstekend boekje heb
ben gebracht. Wij kunnen dit niet met
genoeg nadruk ter lezing aanbevelen.
Overigens komen wij er nog op terug.
Vervolg van pag. 1)
de 6 pet. uitgingen. Ev eneens zagen we
meer voorstellen die zich weli»-
waar tot de 6 pet. beperkten, maar
waarvan men op de vingers kon na
tellen, dat dit slechts mogelijk zou zijn
wanneer de verhoging geheel of voor
een aanzienlijk deel zou worden door
berekend in de prijzen. Nu kan men
natuurlijk zeggen, dat voor wat die
doorberekening betreft de verantwoor
delijkheid bij de ondernemers berust.
Maar dit lijkt ons op het zichzelf
voorbinden van een blinddoek. Toege
geven zij, dat de werknemers vakbon
den over het algemeen nog te weinig
inzicht hebben in de economische situ
atie van talrijke bedrijfstakken, zodat
inderdaad de moeilijkheid voor hen gro
ter is dan voor de ondernemers. Een
redeiijk overleg zal hier uitkomst moe
ten brengen.
1 met al is op het ogenblik de
situatie tamelijk verward. Het
groot aantal loonvoorstellen dat
in de looncommissie van de S.E.R. mo
menteel in behandeling is, toont duide
lijk aan, dat de magneet-werking van
de genoemde 6 pet. sterker is dan de
voorstanders van de vrije loonvorming
hebben gewenst. Vooral van socialisti
sche zijde, zo komt het ons voor, wordt
grote druk gezet achter het bereiken
van de top over de gehele linie. Daar
mee zouden twee doeleinden worden be
reikt. Vooreerst een ogenschijnlijke en
tijdelijke bevrediging van het verlan
gen dat zo begrijpelijk onder de arbei
ders leeft om een zo hoog mogelijk geld-
loon te ontvangen en op de tweede
plaats zou in feite een algemene loon-
ronde zijn bereikt en daarmee aan de
vrijere loonpolitiek een ernstige knauw
zijn toegebracht. Laten we ons niet
vergissen, ook dit laatste behoort zon
der twijfel tot de actuele socialistische
verlangens.
Hoe noodzakelijk de vrijheid onder
leiding en de vrijheid met zelfbeheer
sing op het gebied van de loonvorming
is, blijkt wel uit twee recente gebeur
tenissen. Vooreerst denken we aan dat
proces in kort geding van Amsterdam
se bouwondernemers tegen een aantal
bouwvakarbeiders. Voor beide groepen
zal dit een pijnlijke gebeurtenis blijken.
Voor de arbeiders die plotseling het
zwarte loon zien wegvallen, maar ook
voor de ondernemers die met hoogst
ontevreden arbeiders moeten doorwer
ken. Dat de verhoudingen op het kar
wei tussen ondernemer en werknemer
daar voorlopig niet van de prettigste
zullen zijn, lijkt ons vanzelfsprekend.
En aan wie de schuld? De rechter be
hoefde slechts aan de hand van wet
telijke bepalingen een uitspraak te doen,
maar dat is nog heel iets anders dan
de morele aansprakelijkheid voor een
scheef gegroeide situatie vaststellen.
Op de tweede plaats is er de on
bevredigende situatie bij de lonen van
het overheidspersoneel. De berekenin
gen die het A.R.K.A.-congres van de
week heeft overgelegd over de positie
van de lagere ambtenaren, gelden van
zelfsprekend ook voor de mensen werk
zaam in het particuliere bedrijfsleven.
Misschien met een nuance verschil in
verband met de gezondheidszorg. Maar
nu komt daar het zo onpsychologische
bericht tussen door dat is voorgesteld
voor de hogere ambtenaren het salaris
met 10 pet. te verhogen. Men moet
zich toch kunnen voorstellen dat dit als
de befaamde rode lap op een stier werkt
bij de lager betaalden. We laten hier
de vraag naar de rechtvaardigheid van
die 10 pet. verhoging buiten beschou
wing. We nemen graag aan dat het
volkomen verantwoord is. Maar laat
men toch alsjeblieft op de eerste plaats
aan de minimumlijders denken.
Ook in de hoger betaalde kringen
moet de eis van de zelfbeheersing blij
ven gelden.
Alhoewel de zaak in het algemeen wat
onoverzichtelijk is, hebben we de stel
lige indruk dat indien aan de oproep
van de heer Middelhuis gevolg wordt
gegeven, de huidige toonbeweging in
derdaad in de goede richting gaat, maar
bij een afwijzing van het advies roept
men grote sociale onrust op.
