PAUS PIUS IX EN FRANZ LISZT
Relaas van het bezoek van de
Paus aan de musicus
Ongelukkige episode in het leven van de kunstenaar
Radio en
SCHEEPVAARTBERICHTEN
Bureaucratie in Nieuw-Guinea
Zo zijn nu eenmaa
de
voorsc
hriften
w
B
w
r
n
|||jgj
-J
Omroep in Duitsland
DINSDAG 10 JULI 1956
PAGINA 4
Zuster Vincentla
algemeen overste
V.
Voor blauwe kralen 20 procent
invoerrechten
Examens
MARKTBERICHTEN
Zij die bekend zijn met het leven van Franz Liszt, weten dat deze
vermaarde klaviervirtuoos en componist op 11 juli 1863 bezoek ont
ving van Paus Pius IX. De meeste biografen van Liszt volstaan met
een vluchtige vermelding van deze toch wel zeer uitzonderlijke gebeurtenis.
Liszt zelf beschouwde dit bezoek als het hoogste van alle eerbetoon, dat
hem rijkelijk is ten deel gevallen.
Kort tevoren had pater Theiner, de archivaris van het Vaticaan, Franz
Liszt een verblijf verschaft op de Monte Mario, niet ver van Rome. Het
was enige maanden na die smartelijke tijd, dat de Paus tegen het huwelijk
van Liszt met vorstin Caroline Sayn-Wittgenstein aanvankelijk geen cano
nieke bezwaren aanwezig had geachtdoch daarna op dit besluit was terug-
gekomen. Uiteraard was dit voor de componist een droevige belevenis ge
weest, maar hij leefde nu te Rome in oprechte berusting. Wel had de vrome
kunstenaar nog niet de lagere wijdingen ontvangen dit geschiedde eerst
in juli 1865 maar steeds meer zocht hij kracht in de godsdienstige Waar
heid, en hij had zich reeds zover overwonnen, dat hij de beslissing van de
Paus als een onveranderlijke beschikking aanvaard had.
FRANZ LISZT
P1US IX
Pius IX was de kunstenaar altijd
bijzonder genegen. Als een bewijs van
deze genegenheid, en als troost in
Liszt's zo begrijpelijk verdriet, mag
zeker het pauselijk bezoek gelden een
opmerkelijke gebeurtenis waarvan een
Italiaanse dame in een brief aan Liszt's
moeder een beschrijving heeft nagela
ten. Deze brief werd. zover wij ons her
inneren, door dr. W. Reich, dank zij
een bijzondere relatie, voor het eerst
gepubliceerd in een recente aflevering
van het Oostenrijkse weekblad Die
Furche (19 mei 1956). Na een hoofse,
wijdlopige inleiding die wij hier over
slaan, luidt deze brief in vertaling al
dus:
Rome, 14 juli 1863.
„Ik denk, dat het U bekend is, dat
uw zoon niet lang geleden een woning
heeft betrokken op de Monte Mario,
en wel bij de pastoor van de Madonna
del Rosario-kerk, die hem enige van
zijn kamers ter beschikking stelde.
Onze Heilige Vader benutte de ge
legenheid, en wilde uw zoon de eer
schenken van een bezoek dat in de
annalen van het pausschap zonder
voorbeeld is; want door het protocol
zijn de Pausen geen andere bezoeken
toegestaan dan aan Godshuizen, in
richtingen voor de armen, en vorste
lijke paleizen. Op deze regel maakte
onze Heilige Vader een uitzondering,
toen Hij twee dagen geleden aan
Liszt een bezoek bracht. De Paus
steeg af voor de deur van de kerk,
waar uw zoon Hem geknield ont
ving. Dan bad de Heilige Vader enige
tijd voor het altaar. Daarna begaf
Hij zich in gezelschap van de be
roemde Merode en andere hoge func
tionarissen naar uw zoon, bij wie Hij
anderhalf uur vertoefde, waarna Hij
hem, evenals bij de aankomst, de Apos
tolische Zegen schonk. De Paus kwam
met zijn gewone gevolg; bij hem
waren leden van het pauselijk Hof,
waaronder acht edelgardisten te
paard. Noch Raffaël, noch Michel
angelo, noch iemand anders van de
geniale mannen die door de Pausen
met bewijzen van goedgunstigheid en
vriendschap werden overladen, heeft
ooit zulk een persoonlijk blijk van
waardering, zulk een bewijs van goed
heid des H. Vaders mogen ondervin
den. Uw moederhart, mevrouw, mag
zich met recht verheugen! Immers,
als reeds de gunstbewijzen van ko
ningen zeer eervol zijn, hoeveel eer
voller zijn dan de gunstbewijzen van
de stedehouder Gods, die, als enige
op de wereld, het dubbele symbool
van de verhevenheid der zedelijke
heiligheid mag torsen! Ik kon de aan
drang niet weerstaan U, vereerde
moeder, van deze gebeurtenissen zo
spoedig mogelijk in kennis te stellen.
Uw zeer grote liefde tot uw zoon zal
er zeker diepe vreugde in vinden, en
God er voor danken als voor een eer
die werkelijk zeldzaam genoemd mag
worden, zowel in zijn als ook in uw
leven".
In deze brief van de Italiaanse dame
ontbreekt, bij al zijn uitvoerigheid, een
interessante bijzonderheid. Pius IX liet
zich nl. niet de gelegenheid ontgaan,
Liszt te horen spelen. Het eerste deel
van d' op de Monte Mario gecompo
neerde „Legenden", de juist voltooide
„Prediking an Franciscus voor de
vogels", vormde het voornaamste on
derdeel van het geïmproviseerde con
cert, waarin Pio Nono levendig genoe
gen schepte.
Ondanks het fijnvoelende medeleven
Zuster Vincentia (in de wereld mej.
E. Hendriks, geboortig van St.-Antho-
nis), overste van het moederhuis te
Ronse (België) van de zusters van
barmhartigheid, is benoemd tot alge
meen overste van de Nederlandse pro
vincie der congregatie. Zij zal zich voor
lopig vestigen in het klooster Voorburg
te Vughi
van Paus Pius IX persoonlijk, moet
toch de geschiedenis rond het huwelijk
van Liszt met Caroline Sayn-Wittgen
stein zelfs op geloofsgenoten een vreem
de en pijnlijke indruk maken.
Het zal intussen, dunkt ons, altijd
wel uiterst moeilijk blijven, uit een wir
war van intriges de juiste toedracht der
gebeurtenissen te achterhalen.
Ziehier hoe uit biografieën, uit de
briefwisseling tussen Liszt en vorstin
Sayn-Wittgenstein, en uit mededelingen
die wij ontvingen van de Nijmeegse mu
sicoloog dr. Nic. de Goede S.C.J., het
in Rome, maar zond haar boodschapper
Okreszewsky met het decreet naar We
nen en Fulda. De nuntius in Wenen, de
Lucca, aanvaardde het, maar gaf de
bisschop van Fulda toch geen toestem
ming om het huwelijk tussen Franz en
Caroline te laten sluiten. Noch de
schriftelijke uiteenzetting van de vor
stin, noch een persoonlijk onderhoud
met Liszt die tot dat doel in aller ijl
naar Wenen was gereisd, konden hem
van mening doen veranderen. De Lucca
werd waarschijnlijk beïnvloed door
aartsbisschop Gustav Hohenlowe, de
Nu in Rome de inleiding lot de zaligverklaring van Paus Pius
/X is begonnen, worden in de H. Stad allerlei herinneringen aan
bet leven van Pius IX. opgehaald. Een van de meest besproken
bijzonderheden uit dat leven is het bezoek dat de Paus heeft ge
bracht aan Franz Liszt in verband met de huwelijksmoeilijkheden
van de componist.
verloop der gebeurtenissen waarschijn
lijk moet worden gereconstrueerd:
Caroline Sayn-Wittgenstein werd in
1819 te Kiev geboren, als dochter van
de Poolse edelman Peter Iwanowsky
en de Russin Pauline Podoska. Haar
ouders leefden lange tijd gescheiden.
Caroline was intelligent en vroom,
maar haar intelligentie werd ontwik
keld ten koste van haar gevoelsleven.
Zeer jong nog sloeg zij driemaal achter
een een huwelijksaanzoek af van vorst
Sayn-Wittgenstein, totdat haar vader
haar verplichtte met hem te trouwen.
Zij was toen 17 jaar oud. Haar man
had wel voornamelijk het oog op haar
vermogen, en hij maakte daarmee dan
ook goede sier. Het huwelijk was van
het begin af ongelukkig. Toen zij wei
gerde schulden te betalen van haar
mans familie, werd de verhouding er
niet beter op. Men haatte haar, en
trachtte haar op allerlei wijzen te
dwarsbomen. Voor de geboorte van hun
dochter (1837) leefden zij al geheel
van elkander vervreemd, maar waren
nog niet officieel gescheiden.
In 1847 ontmoette Franz Liszt Caro
line Sayn-Wittgenstein te Kiev; hij be
zocht haar ook op haar landgoed te
Woronice en verbleef daar van oktober
tot januari 1848. Daar stelde Caroline
een huwelijk voor, zich erop beroepend
dat haar eerste huwelijk ongeldig zou
zijn, omdat dit haar als minderjarige,
en tegen haar wil, was opgedrongen.
Zij volgde Liszt naar Weimar.
Haar pogingen om haar eerste huwe
lijk ongeldig te laten verklaren mis
lukten door de intriges der familie van
haar eerste man bij Czaar Nicolaas.
Toen zij geen gehoor gaf aan de oproep
om met haar dochter naar Rusland te
komen om persoonlijk haar zaak te be
hartigen, kreeg men het klaar dat haar
pas werd ingetrokken en haar vermo
gen verbeurd werd verklaard. Zij werd
dus statenloos en geraakte in behoef
tige omstandigheden. Zij was echter zo
verstandig geweest, haar hele vermo
gen op naam van haar dochter te zetten
die erover zou kunnen beschikken bij
haar huwelijk. De moeder kreeg slechts
een bescheiden jaarlijkse bijdrage voor
de opvoeding van haar kind. Vorst
Wittgenstein, die intussen opnieuw was
gehuwd, ontving ook een deel.
Toen haar dochter trouwde en dus
de vrije beschikking kreeg over het ver
mogen van de vorstin (en er bijgevolg
voor de familie Wittgenstein geen „mu
ziek" meer in zat) werd het echt
scheidingsproces te St-Petersburg spoe
dig ten gunste van de vorstin beslist,
en de Russische kerkelijke overheid
zag geen bezwaar meer tegen een even
tueel nieuw huwelijk. De bisschop van
Fulda echter, tot wiens diocees Weimar
behoorde, weigerde deze beslissing te
aanvaarden en zijn goedkeuring te
hechten aan een huwelijk tussen Caro
line en Franz Liszt.
De prinses vertrok toen naar Rome
en wendde zich tot invloedrijke perso
nen o.a. kardinaal Antonelli, die haar
met raad en daad bijstond. Op 9 sep
tember beloofde Paus Pius IX haar
tijdens een audiëntie zijn hulp. Op 22
september werd in een vergadering van
kardinalen (H. Officie het besluit
van het Russische consistorie beves
tigd. Het betreffende decreet werd door
Pius IX ondertekend. Op raad van
Antonelli bleef de vorstin voorlopig nog
latere kardinaal, die, ofschoon lid der
Curie, toch deze Curie somtijds tegen
werkte, en men schrijft zulke dingen
niet voor zijn plezier misschien daar
om tegenstander was van dit huwe
lijk.
Het decreet ging terug naar Rome,
en een nieuw onderzoek werd ingesteld
waarin ook kortelings uit Rusland aan
komen documenten werden betrokken.
Ook ditmaal viel de beslissing uit ten
gunste van de vorstin, en om verdere
moeilijkheden te voorkomen besloot
men het huwelijk te Rome te doen ge
schieden. Als datum was vastgesteld
22 oktober 1861. Op 20 oktober arriveer
de Liszt in het geheim, en op 21 okto
ber woonde hij met zijn toekomstige
bruid de H. Mis bij in San Carlo al
Corso, waar zjj ook de H. Communie
ontvingen. De kerk was al versierd voor
de plechtigheid van de volgende dag.
's Avond Iaat echter kwam een pau
selijk koerier met het bericht, dat het
huwelijk moest worden uitgesteld met
het oog op een nieuw onderzoek. Wat
was hiervan de reden?
De familie Wittgenstein was de zaak
ter ore gekomen, en toevallig te Rome
verblijvende leden hadden tijdens een
audiëntie bij Pius IX van de toedracht
der zaak een geheel andere lezing ge
geven. Hun stelling was, dat het eer
ste huwelijk door de vorstin geheel vrij
willig was aangegaan en gedurende de
eerste tijd zeer gelukkig was geweest
en dat de vorstin bij de kerkelijke pro
cedure dus meineed had gepleegd. De
Paus begon te twijfelen en gelastte een
nieuw onderzoek. Ditmaal gaf de vor
stin het echter op, en daarmee was de
arbeid van veertien jaren nutteloos ge
worden.
De vraag die de lezer wel moet in
trigeren, is: waarom Caroline Sayn een
zaak waarvoor zij jaren lang zo ener
giek had gestreden, zo plotseling op
gaf. Misschien is dit het antwoord.
Haar vroomheid had in de loop der
jaren een gezond evenwicht verloren.
Zij studeerde ijverig theologie en kerk
geschiedenis, en meende dat zü in de
Kerk een uitzonderlijke zending had te
vervullen. Een ganse reeks boeken staat
op haar naam; haar hoofdwerk
„Causes intérieures de la faiblesse
extérieure de l'Eglise" omvat niet min
der dan 24 delen! Welnu, voor deze
„zending" offerde zij haar liefde voor
Liszt, een liefde die van het begin af
aan toch al platonisch moet worden ge
noemd. Dit blijkt al uit het feit dat,
toen vorst Sayn-Wittgenstein in 1864
gestorven was, de prinses met geen
woord repte over een huwelijk waarte
gen toen toch zeker geen bezwaren meer
bestonden. Zij is het ook geweest, die
Franz Liszt de weg naar een kerke
lijke carrière heeft op gestuurd, in de
hoop dat hij als priester de kerkmu
ziek in Rome zou kunnen saneren.
Zo is zij mede oorzaak geworden, dat
Liszt in 1865 de tonsuur ontving. Ver
der is Liszt deze weg niet opgegaan,
omdat hij inzag, dat het niet de zijne
was en dat bovendien eventuele pogin
gen van zijn kant tot hervorming der
religieuze muziek op veel weerstand
zouden stoten bij hoge Romeinse au
toriteiten.
Inderdaad, al met al een ongelukkige
geschiedenis! Enige voldoening geeft
tenminste het feit dat niemand beter
dan Paus Pius IX dit scheen te be
grijpen, getuige zijn troostend, vaderlijk
gebaar op 11 juli 1863
A. DE VISSER.
Welk een machtige positie, vooral
economisch, de Omroepen innemen,
blijkt nu weer eens in Duitsland, waar
meer dan 13.5 miljoen toestellen staan
ingeschreven. Ruim 600.000 van de luis
teraars behoeven geen radiobelasting te
betalen, in Duitsland zijn daarvoor vrij
ruime uitzonderingsbepalingen. De
overblijvende luisteraars brengen toch
nog een bedrag van ruim 400 miljoen
Mark op. Want de Duitsers betalen drie
Mark per maand luistergeld. De P.T.T.
strijkt het lieve bedrag van 75 miljoen
Mark op. Weliswaar heeft zij grote uit
gaven, met name bij de aanbouw van
TV-stations, maar men is het er over
eens, dat het bedrag veel te hoog is.
De overblijvende ruim 300 miljoen Mark
komt ter beschikking van de landelijke
omroepen, die ook nog de 30 miljoen
aan kijkgelden ontvangen.
Het aantal radiotoestellen is in Duits
land in vijf jaar tijds met veertig pro
cent gestegen, sedert 1951 kwamen er
ruim 4 miljoen bij. De industrie pro
duceerde in 1938 2.5 miljoen toestellen.
Dit aantal werd na de oorlog voor het
eerst in 1951 bereikt. Men verwacht,
dat er dit jaar niet minder dan 3.5
miljoen radioapparaten zullen worden
gemaakt.
Het Omroep Kamerorkest speelt van
avond voor Hilversum II o.l.v. Boyd
Neel, de bekende dirigent van het naar
hem genoemde strijkorkest, dat veel
oude muziek voor de grammofoon speelt.
Ria Groot is soliste in het Derde Piano
concert van Mozart (298 m - 21.50 u).
Van Menander, de Griekse blijspel
schrijver, zijn slechts vier werken on
beschadigd tot ons gekomen, terwijl
men aanneemt dat hij er meer dan
honderd geschreven heeft. Dr. Gilbert
Murray, een Engels Hellenist, die nu
meer dan negentig jaar is, heeft zijn
hele leven besteed aan de bestudering
van Menander en zijn werk. Hij heeft
ook drie „verloren" comedies, waar
van slechts ongeveer honderd regels
teruggevonden zijn, gereconstrueerd.
Voor het Derde Programma wordt van
avond een opvoering gegeven van „The
Beauty from Samos" (464 m - 21.05 u).
Fragmenten uit de Opera „Werther"
van Jules Massenet worden uitgevoerd
voor Hilversum I door het Omroepor
kest o.l.v. Willem Lohoff m.m.v. de
sopraan Maria van Veen en de tenor
Leo Lange (402 m - 21.05 u).
AENEAS p. 9 Finisterre n. Savona.
ALNATI p. 10 Burlings n. L. Palmas.
ALKAID 9 te Ilheos.
AMSTELBRUG p. 10 Kreta n. Pt. Said.
ALBLASSERDIJK 9 te Brownsville.
ARNEDIJK 9 op 350 m zw Cape Race n.
Havre.
AMYNTAS 9 te Genua.
ALMKERK 10 v. Shanghai te Sinkiang.
ALBIREO p. 10 Dungeness n. Antw.
AMOR 10 te Malta.
ARGOS p. 10 Kp. St--Vincent n. Malaga.
ALWAKI p. 10 Kp. Finisterre n. R'dam.
AMELAND 9 dw. Finist. n. Curagao.
ALPHARD p. 9 St.-Vincent n. R. Janeiro.
AALSDIJK 10 te Halifax verw.
AVERDIJK p. 9 Bermuda n. Houston.
ANDIJK 14 te Havre verw.
AKKRUMDIJK 9 op 600 m no Azoren n.
Antwerpen.
ALIOTH 9 te Hamburg.
AMSTELKADE p. 10 Ouess. n. N.-Amerika.
AAGTEDIJK 9 te Aden.
AMSTELLAND p. 9 Cape Race n. Montreal.
AEGIS 9 te Miragoane.
BORNEO p. 10 Kp. St.-Vine. n. A'dam.
BLITAR 11 te Belawan verw.
BLOEMENDAEL p. 10 Kp. Finist. n. Aruba.
BANDA 9 te Koweit.
BENINKUST 9 te Poite Noire.
BREDA 9 te Curagao.
BANKA p. 10 Guardaf. n. Suez.
BUSSUM p. 9 R. Madraka n. Basrah.
BAWEAN 9 op 600 m n. Midway n. San
Francisco.
BLOMMERSDIJK 9 op 100 m zo Cape Race
n. Antwerpen.
BRITSUM 9 op 1000 m nw Kaapstad n.
Trinidad.
CALTEX DELFT p. 10 Kp. St.-Vinc. n. Sidon.
CAMITIA 19 te Shellhaven verw.
CAMEROUNKUST 9 te Lagos.
CALTEX R'DAM p. 10 Kp. Bon n. R'dam.
CRANIA p. 10 Kreta n. Bombay.
CALTEX LEIDEN p. 10 Malta n. Bordeaux.
CONGOKUST 9 te A'dam.
CALTEX THE HAGUE p. 9 Azór. n. Curagao.
CASTOR 9 te St.-Kitts.
CHARIS p. 9 Str. Yucatan n. Curagao.
DONGEDJJK 9 v. Cristobal n. R'dam.
DELFSHAVEN p. 9 Stavanger n. R'dam.
EENHOORN 9 te Bourgas.
FRIESLAND 9 te Abadan.
FARMSUM 11 te Narvik verw.
GABONKUST p. 10 Dungeness n. A'dam.
GUINEEKUST p. 9 Madeira n. A'dam.
GROOTEKERK p. 9 Kp. Blanco n. L. Palm.
HEELSUM 12 te Houston verw.
HECTOR 11 te Lissabon verw.
HERMES 9 op 1000 m no St.-Maarten n.
Kingston (J.).
HOUTMAN 11 te Malie verw.
HOOGKERK 11 te Aden verw.
HEEMSKERK 13 te Aden verw.
HERA 9 op 500 m no Azoren n. R'dam.
HECUBA 9 te Trinidad.
HILVERSUM p. 9 Makalla n. Aden.
HAULER WIJK 13 te Norfolk verw.
ILOS p. Holtenau n. Gothenburg.
ISIS 9 te Pto. Cabenas.
JAVA p. 10 Dungeness n. A'dam.
KONINGSWAARD 9 te Dakar.
KARIMUN 9 te New Orleans.
KARIMATA p. 10 Finist. n. Pt. Said.
KORENIA 9 te Suez.
KOTA GEDE 9 te Singapore.
KALINGA p. 10 Kp. St.-Vinc. n.Basrah.
KOROVINA 9 te Dublin.
Nieuw-Guinea is rijk. aan natuurschoon. Dit is een foto van het Sendani-meer bij Hollandia.
WOENSDAG
HILVERSUM I, 402 m. VARA: 7.00
nws.. 7.10 gym., 7.23 gram., 8.00 nws., 8.18
gram., 8.S0 vrouw, 9.40 gram. VPRO: 10.00
boek, 10.05 prot. pr. VARA: 10.20 gram,
12.00 Promenade-ork., 12.33 platteland,
12.38 orgel, 13.00 nws., 13.15 tentoonstel
lingsagenda, 13.18 lichte muz., 13.45 caus.,
14.00 gram., 14.30 Jeugd, (tussen 16.00 en
17.00 Ronde v. Frankrijk). 16.00 zieken.
16.30 gram., 17.00 piano, 17.15 gram., 17.25
dansmuz., 17.50 regertngsuitz., 18.00 nws„
18.20 Hammondorgel. 18.35 Ronde v.
Frankrijk, 18.45 accord.ork., 19.10 Joods
progr. VPRO: 19.30 jeugd. VARA: 20.ro
nws., 20.05 caus.. 20.15 Holland-Festival
1956: Falstaff, opera (in de pauze: sporth
22.30 gram., 22.50 medische kron., 23 00
nws. 23.15 gram.. 23.50 Esperanto.
HILVERSUM II, 298 m. NCRV: 7.00
nws., 7.10 muz.. 7.45 prot. pr.. 8.00 nws.,
8.15 gram., 9.00 zieken. 9.25 huisvr., 9.35
lichte muz., 10.00 gram., 10.30 prot. pr..
11.00 gram.. 11.15 hoorspel. 12.10 lichte
muz., 12.35 meisjeskoor, 12.55 gram., 13.00
nws., 13.15 Metropole-ork.. 13 50 gram,
14.45 kamerork. en solist. 15.40 jeugdork..
16.00 Jeugd. 17.20 gram.. 17.40 beursber
17.45 orgel. 18.15 tnstr. trio en hobo. 18.45
spectrum. 19.00 nws., 19.10 vocaal-en?
19.30 buitenl. overz., 19.50 gram., 20.00
radiokrant, 20.20 lichte muz.. 21.20 mu
zikale luisterwedstr., 21.45 orgel. 22-45
prot. pr., 23.00 nws., 23.15 orgelconcours
WIJ KIJKEN NAAR TELEVISIE
NCRV: 17.00-17.40 V. d. kind. KRO: 20.00-
22.00 De zaak Wavers, detectivespel. NTS:
22.15-22.30 Eurovisie: Filmoverz. v. d.
Ronde v. Frankriik.
ENGELAND. BBC. home service. 330
m: 14.00 pianospel, 14.15 amus.muz.. 18.20
Schotse dansmuz.. 20.00 kamerorkest en
solist.
BBC, light progr., 1500 en 247 m:
11.30 ork.conc., 12.30 dansmuz., 13.00 ork-
conc., 1500 dansmuz., 15.45 amus.muz.,
16.30 ork.conc.. 17.45 dansmuz., 18.15
amus.muz., 22.20 dansmuz., 23,15 dans
muz.
NORDWESTDEUTSCHER RUNDFUNK,
309 m: 13.15 ork.conc., 14.15 muz. v. bla
zers. 15-00 dansmuz., 16.00 koorzang, 17.35
operamuz., 19.15 operettemuz., 21.20 ka-
mermuz., 22.10 dansmuz., 23.15 ork.conc-
0.10 gevar. muz.
FRANKRIJK, nat. programma, 347 m:
20.35 lichte muz., 23.00 moderne muz.
BRUSSEL, 324 m: 13.15 ork.conc., 5.00
Klokke Roeland, cantate. 15.30 ork.conc.,
18.00 houtblazerstrio, 19.40 beiaardrecital.
484 m: 13.15 ork.conc., 15.45 koorzang,
16-05 lichte muz., 17.15 ork.conc., 20.00 ka-
mermuz,
ENGELAND. BBC. Uitz. v Nederland.
17.45-18.15 Nws., Londens Radiodagboek
en Engelse les voor beginnelingen, les
147, deel 6. (Op 224 en 41 m).
DUITSE TELEVISIEPROGRAMMA'S:
16.30-17.30 V. d. jeugd en progr.overz.
20.00-20.20 Journ. en weerber. 20.25-22.00
Gevar. progr.
BELG. TELEVISIEPROGR. Franse uitz.:
19.15 Testbeeld. 19.30 V. d. jeugd. 20.00
Act. 20.15 Nws. 20.40 Filmprogr. 22.15
Eurovisie: Rep. v. d. Ronde v. Frankrijk
(relais v. Parüs). 22.30 Wereldnws.
BELG. TELEVISIEPROGR Vlaamse
uitz.: 19.15 Testbeeld. 19.25 Gram 19 30
Openingsbeeld. 19.31 Nws. 20.00 Film
20.15 Joegoslavische volksgroep. 20.45
Film. 22.15 Eurovisie: Ronde v. Frank
rijk. 22.30 Journ.
ie van een land de
misdaden van één
jaar opsomt en dan
zou zeggen: Hiermede is dui
delijk wat voor inwoners
hier leven! zou een grove on
billijkheid begaan. Dit kan
iemand licht overkomen, die
een bepaalde uiting van de sa
menleving belicht en deze
als typerend aangeeft.
Laat ons daarom beginnen
met te constateren, dat
Nieuw-Guinea zeer mense
lijk voelende ambtenaren
heeft. Niet gauw doet men
tevergeefs een beroep op hen,
integendeel, zij zijn in hoge
mate voorkomend en behulp
zaam. Maar ja, voorschrift is
nu eenmaal voorschrift en
aan dit laatste is wel een
steekje meer los dan aan een
normale breisterskous.
Stel u voor, dat een on
derwijzer twee jaar in dienst
is en daarom een salarisver
hoging dient te krijgen. Dan
is de te volgen weg als volgt
aangegeven: Een plaatselijke
autoriteit, dus een school
hoofd of een lid van het
schoolbestuur, maakt 'n con
duitestaat op in vijfvoud en
vermeldt hierop zijn bevin
dingen omtrent plichtsbe
trachting en bekwaamheid
van de betreffende. Twee van
deze staten gaan naar de on
derwij sinspecteur en twee
naar de algemene schoolbe-
heerder van zending of mis
sie. Deze beide instanties stu
ren elk één exemplaar naar
de Dienst van Culturele Za
ken, een tak van dienst, te
vergelijken met het Departe
ment van Onderwijs in ons
vaderland. Vandaar gaat een
bericht naar het Kantoor
voor Algemene Personele Za
ken (KAPZ). Bevatten beide
staten de kwalificatie „goed"
of hoger, dan komt er bericht
terug via Culturele Zaken
naar de Algemene Schoolbe-
heerder dat de zaak kan
doorgaan. Deze laatste slaat
nu een besluit in zestienvoud,
oergt twee exemplaren in
eigen archief en distribueert
de rest over allerhande in
stanties. Dan kan de tracte-
mentstaatopmaker de verho
ging incalculeren en de kas
houder uitbetalen. Bevatten
de conduitestaten evenwel de
kwalificatie „voldoende", dan
krijgt de betrokkene niets,
want, hoe vreemd het ook
klinkt, „voldoende is onvol
doende", zo is het voorschrift.
Tegen een dergelijke be
slissing is voor de onderwij
zer geen verweer mogelijk,
de gang van zaken is een
uitvloeisel van de „Bezoldi
gingsregeling Landsdienaren
Nieuw-Guinea" (BLNG). Ver
weer kan men alleen toestaan
tegen een straf, maar dit is
geen straf, dit is een ge
brek aan bekwaamheid of
plichtsbetrachting! Wanneer
een verhoging van salaris zou
moeten worden ingehouden
als straf, dan gebeurt zulks
krachtens Art. 5 van de
LOSO, de „onderwijswet"
van Nieuw-Guinea, en dan is
er wel degelijk een mogelijk
heid tot verweer. Maar tegen
een toepassing van de salaris
regeling kan men niet rech
tens in verweer komen, zo
iets is niet ontvankelijk.
nu eenmaal voorschrift.
Wanneer hieruit de mening
zou post vatten, dat alleen
de conduitestaat van ambte
naren en onderwijzers een
lege formule is, welke veel
werk, veel vertraging en een
gefingeerde beoordeling tot
gevolg heeft, dan zou zulks
diep te betreuren zijn. Want
de ambtelijke wereld zit
boordevol met dit soort voor-
hulpzaam zijn en _en van de
topfunctionarissen van CBL
gaf de opdracht om de heet-
omstreden dop dan toch
maar af te leveren. Omdat
echter de betreffende amb
tenaar van de aflevering er
niet was en een ander niets
van deze zaak had gehoord,
stond de doploze toch nog
ruim een uur aan de balie
voor het kleinood werd af-
egrijpt u mij goed, de
ambtenaren zijn niet
kwaad en ook voortge
zette naspeuringen hebben
geen geval aan het licht ge
bracht, waarbij iemand op
grond van de desbetreffende
bepaling in de BLNG niet
zijn periodieke verhoging
kreeg. Elke afgever van
conduitestaten uw corres
pondent geeft er alleen maar
o p a f ontmoet slechts
mensen die voor bekwaam
heid en plichtsbetrachting
minstens „goed" verdienen.
Maar de conduitestaat moet
worden ingevuld in vijfvoud
en het verhogingsbesluit dient
te worden geslagen in zes
tienvoud, want voorschrift is
schriften en de waarheid ge
biedt te zeggen, dat ze een
handicap vormen voor de ge
zonde ontwikkeling van ne
ring en bedrijf.
Een van mijn beste vrien
den vergat na te voelen of
de dop van zijn benzinetank
wel vastzat, toen de Papoea
aan het benzinestation hem na
de vulling had vastge
schroefd. Een onvergeeflijke
fout, want hij kwam thuis
zonder dop. Hij waagde er
opnieuw dertig kilometer
aan en probeerde bij de „Cen
trale Bevoorrading Lands-
magazijnen" (CBL) een
nieuwe dop te krijgen. Ge
lukkig bleek er een van het
zelfde mode] voorradig! Het
kostte hem uren om de rij
van tafeltjes en personen te
passeren, waar alles wordt
opgeschreven en geregis
treerd en waarvan ik u de
opsomming bespaar. Ten
slotte kon de dop niet wor
den afgeleverd, omdat de ad
ministratiekosten hoger wa
ren dan de prijs van de dop!!
De man heeft nog een keer
dertig kilometer moeten rij
den. U hoorde reeds, dat de
ambtenaren hier zeer be-
geleverd. Voorschriften zijn
nu eenmaal voorschriften.
Wilt u geloven, dat de na
latige nu niet meer vergeet
na te voelen of de dop aan
het benzinestation goed wordt
vastgeschroefd!
at denkt u overigens
van het volgende?
Bij de Kapauko's een
landbouwende Papoeastam
ten zuidwesten van de Wis
selmeren, betaalt men met
kaurischelpen en kralen.
Voor zestig kaurischelpen
(maar echte, klassieke exem
plaren) koopt men daar een
vrouw oftewel voor f 1.80
Nederlands courant. Grote
blauwe kralen zijn hier hoge
mode en voor een stuk of
zeven, acht werkt een man
dan ook een hele dag. Een
dankbaar buitenkansje voor
onze missionarissen om in
dit onbestuurde gebied we
gen te laten aanleggen, een
brug te laten bouwen of een
andere werkzaamheid te la
ten uitvoeren. Maar voor de
invoer van kralen geldt de
regel: 20 pet. invoerrechten
betalen en reclameren hier
tegen helpt niet, want kra
len, blauw of rood, dat
maakt geen verschil, staan
op dezelfde lijst als de parels
en die kosten aan de impor-
trices 20 pet. invoerrechten.
Om belasting te kunnen
betalen bij de kashouder, die
hier dichtbij zijn kantoor
heeft, heb ik meer dan 100
kilometer moeten afleggen
en de belastingambtenaar
evenveel. Het was nl. geen
„gewoon" geval en dan ko
men er allerlei voorschriften
tegen op.
Wil een inwoner geld
storten om een betaling te
verrichten, dan heeft hij een
stortingsformulier in zes-
voud nodig en krijgt er na
betaling twee terug. Eén als
men soms naar een kantoor
moet en daar een bewijs van
betaling moet achterlaten
en een, gezegeld exemplaar
voor zichzelf!
Een onderwijzer, die half
november in dienst is geko
men, had begin februari nog
steeds geen salaris over die
maand, omdat het leeftijds
verschil tussen zijn vrouw
en hem niet bekend was.
Daardoor was het desbetref
fende formulier blijven lig
gen. Ondertussen zijn de
volgende maanden wel uit
betaald, daarvoor schijnt dit
leeftijdsverschil minder be
langrijk te zijn.
Voor iemand met een hu
moristische pen zou het een
voudig zijn om over de voor
schriften, welke hier gelden,
eep geestige persiflage te
schrijven en de vraag ia te
verwachten, waarom daarin
geen verandering wordt ge
bracht. De bedoelde regelin
gen zijn voor een deel uit
het vroegere Nederlands In-
die meegebracht en hebben
zichzelf overleefd. Ze zijn
aangevuld met nieuwere be
palingen, regelingen en or
donnanties. Maar het veran
deren brengt heel wat moei
lijkheden met zich mee.
Daarover een andere maal
A. B. H.
KENIA 9 dw. Azoren n. R'dam.
KORATIA p. 10 Aden n. Bahrein.
KALABAHI 9 te Makassar.
KABYLIA p. 9 St.-Maarten n. Mamonal#
KERTOSONO p. 10 Recife n. Kaapstad.
KOTA BAROE 9 te Tj. Mani.
LAURENSKERK 9 te Fahaheel.
LE MAIRE 9 te Hongkong.
LIEVE VROUWEKERK 10 te Karachi.
LEKHAVEN 9 te Montevideo.
LAERTES p. 10 Minicoi n. Belawan.
LINGE p. 10 Dungeness n. Bremen.
LEKKERKERK p. 10 Daedalus n. Basrah.
LEUVEKERK 10 te Bombay.
LEERSUM 9 te Havre.
LIMBURG p. 10 Guardaf. n. Havre.
MATARAM p. 10 Kp. St.-Vinc. n. Pt. Sai®
METULA 9 te Singapore.
MARPESSA 12 te Curasao verw.
MIRZA 9 te Yokohama.
MIJDRECHT 11 te B.-Aires verw.
MALEA 10 te Surabaia.
MUIDERKERK p. 10 Minicoi n. Adelaide.
MANTO 10 te Algiers.
MALVINA 10 te Balik Papan.
MURENA 11 te Miri.
MEERKERK p. 10 Daedalus n. Aden.
MAUREEN 9 te Dakar.
MAETSUYCKER p. 9 Christmas Eil. n.
Singapore
MOORDRECHT 10 te R'dam.
MAPIA 9 dw". Ceyohellen n. Aden.
MYONIA 9 te Singapore.
MACOMA p. 10 Penang n. Singapore.
NERO 9 v. Ceuta n. Savona.
NIAS 9 te Portland (O.).
NANUSA 10 te Los Angeles verw.
NESTOR 9 te Punta Cardon.
OMALA 9 v. Berre n. Spezia.
ORION p. 10 Kp. Finisterre n. Lissabon.
OSIRIS 9 te Punta Cardon.
ONDINA 9 op 300 m zw Azor. n. Curasao,
OVERIJSEL p. 10 Minicoi n. Penang.
OBERON 12 te La Guaira verw.
PR. PHILIPS WILLEM 9 te Detroit.
PURFINA NEDERLAND p. 9 Makalla n.
Bandar Mashur.
POLYPHEMUS p. 10 Djeddah n. Belawan.
PLATO p. 10 Dungeness n. A'dam.
PENDRECHT p. 10 Str. Messina n. Napels.
PEPERKUST 10 te Lagos verw.
PR. WILLEM III p. 9 Ouess. n. Montreal.
PRINS MAURITS 9 te Toronto.
PR. WILLEM V 9 te Hamburg.
P. G. THULIN 9 te Pto. La Cruz.
PYGMALION 9 op 500 m no Azor. n. Antw.
PARKHAVEN 9 te Rosario.
RIJNLAND p. 10 Fern. Noronha n. A dam-
REMPANG 9 te Suez.
ROTULA 10 te Curacao.
ROELF 11 te A'dam verw.
I ROEPAT 9 te Colombo.
SUMATRA 9 te Djakarta.
STAD DORDRECHT 10 te R dam.
SCHERPENDRECHT 9 op 600 m nw Kaap"
stad n. Santos.
STAD HAARLEM 11 te Wabana verw.
SLAMAT 10 te Aden.
LEIDEN, 9 juli: Doet. Ned. Recht. mej.
H. C. F. van Buttingha Wichers te Den
Haag' L. C. van der Plas te Oegstgeest.
Doet. Klass. Taal- en Letterk.: J.
Durieux te Delft. Cand. klass. taal en
letterk.: mej. I. van der Steur te Am
sterdam. Doet. vrije studierichting
(rechtsgeleerdheid): mej. A. C. Klein-
jan te Zwolle. Doet. gen. II: mej. A. den
Duik te Den Haag; K. Hamersma te
Rotterdam; J. H. Nieuwenhuis te Dor
drecht; E. R. Scheepe te Oestgeest; A.
D. Sitalsing te Leiden; M. J. Stapel te
Rotterdam; C. C. Verhage te Middelburg
en W. S. Mivan Wisse te Voorschoten.
Semi-artsex: mej. Th. Bakker te Den
Haag; mej. A. M. J. Dolk te Leiden;
mej. M. N. Wolterbeek te Den Haag en
P H. M. Beek te Leiden en L. Librik,
(U.S.A.). Artsexamen: mej. A. M. Th.
Kerstjes te Voorburg; mej. J- C. Klein
te Sneek; mej. G. M. J. Toby te Den
Haag; G. Coerkamp te Scheveningen en
F. Tan Hoan Giok te Leiden.
DELFT; prop. vliegtuigbouw: NjO
Djing Han, 's Gravenhage; J. Raat, Am
sterdam; J. Rem, Beverwijk; K. A.
Schippers, Maassluis; J. L. Shouten»,
Heemstede; Raden SedijardlO B^nOSa!"
li, Delft; Raden SóPtèTi„„„ Delft; B.
M. Spee, Haarlem; H. Teilegen, Maars*
sen; H. Tennekes, Almelo: C. A. H. M.
Waskowsky, Nieuw-Ginneken; J. P. D.
van Zutphen, Soest.
Ingenieursexamen civiel- ing.: K. J.
van Aarsen, Scherpenzeel; B. Bakker,
Meppel; D. A. Barendsen, Aerdenhout;
W. J. Beranek, IJsselmonde; J. van Beu-
zekom, 's Gravenhage; D. C. I^outmij,
's Gravenhage; B. W. Breunesse,
J. J. Endtz, 's Gravenhage; H. J. Forms-
ma, Delft; A. Glerum, Enschede; C. J.
de Graaf, Amsterdam; H. van der Heij
den, Delft; A. M. Horsthuis, Oldenzaal;
W. Isler, Amsterdam; H. Knegjens,
Utrecht; W. Kuil, Lopik; P. Lugt, Delft;
R. Luten, Staphorst; A. A. van der Mark;
Zeist; W. Meulenberg, Harmeien; J. P.
C. Mul, Gouda; P. S. Noyon. 's Graven
hage; J. D. van Ommering, Hazerswou*
de; J. B. den Ouden, Oegstgeest; A.
Paape, Sint Annaland; G. Prins, Am
sterdam; J. J. Schoustra, Hilversum; R.
H. W. Sprangers, Breda; H. Timmer,
Groningen; H. van der Velde, Emmen;
P. de Vos, Scheveningen; G. Wilhelm,
Delft; M. Zonneveld, 's Gravenhage.
LEIDEN, 9 juli Doet. godgeleerd
heid: F. R. J. Knetsch te Leiden.
's GRAVENHAGE, 10 juli Staats
examens voor muziek; schoolmuziek B:
Degreef C, Wateringen- W. M. Jansen,
Oss. Orgel A: F. J. van Doorn, Haar
lem; R. Hermanides, Amsterdam.
's GRAVENHAGE, 9 juli Staats
examens voor muziek, solozang B; mej.
E. van Woerden te Arnhem. Piano B:
mej. R. N. Brakke te Amsterdam, H.
A. van Heugten te Breda, C. Kes te
Amsterdam, mej. zr. Th. M. Vos te
Veghel, H. J. Zaal te Bergen (NH).
Solozang A: mevr. A. J. Brinkbok-da
Silva te Amsterdam, A. Mirck te
te Rotterdam. Blokfluit A: W. R. C.
Amsterdam, mevr. E. Wakkie-Staverman
Adriaansz te Bilthoven. J. G. H. Alt
hof te Volkel. mej. N. Brandenburg
te Bilthoven. Hoorn-O: A. Schobbe te
Maastricht. Klarinet O: A. Bakker te
Overdinkel.
DELFT, 9 juli. Vliegtuigbouwkundig
ing.r: H. L. Boerrigter, Doorn; D. Broek,
Kampen; W. A. de Graaf, Lage Zwaluwe!
T. J. J. Gruintje.s, Enschede; A. Har-
ting, Delft; F. Jaarsma, Nes, gem. Uite*
ringadeel; F. M. van der Jagt, 's-Gra*
venhage; P. W. Jansen, Delft; J. L. d®
Jong, Breda; H. Jonk, Vlissingen; C. Wf
M. Koot, Oosterhout (N.-Br.); R.
Lichtveld, 's-Gravenhage; Liem Hway
Koen, Delft; A. J. van Liere, 's-Graven
hage; W. Loeve, Rotterdam; F. T. va®
Namen, Haarlem.
VEEMARKT AMSTERDAM, maandag J
juli 1956. Aangevoerd 287 runderen,
soort f 3.45—3.60. 2e soort f 3.20—3.40,
soort f 2.903.15 per kg gesl. gew., ha*1
del lui, prijzen stijf.
154 varkens, le soort f2.20—2.30. 2e
f 1.952.15 per kg gesl. gew., vlotte &a*L
del, prijzen duurder, 28 nuchtere ka%*«
ren, f 1.35—1.50 per kg lev. gew., 2 vet
kalveren, geen notering.
PURMEREND, dinsdag 10 juli 1956. f
Eieren: 10.000 kippe-eieren f 12.5013.50 P.
1(in O AAA onndo-Qiorr,,-! f fl CA 1 fiO
27®
100 stuks, 2000 eende-eieren f 9.50 per 10®
Veemarkt: Runderen totaal 433 stuks, -j
vette koeien f 2.203.60 per kg, handel go
65 gelde koeien f 490—850 p. st., stug. -j
melkkoeien f 7501025 p. st.. stug, 14 p
f 350580 p. st., stug, 24 stieren f 700
per st., stug, 90 vette kalveren f 300
p. st., vlug, 367 nuchtere kalv. voor ?e so
f 5085 p. st., vlug. idem v. d. fokkerij gj#
150 p. st., vlug, 197 vette varkens v.
f 1.761.90 per kg, goed, idem v. d. z°1(<efl
rij f 1.661.80 per kg, goed, vette zeUi^,
f 1.441.64 p. kg, goed, 877 biggen gt.,
77.50 p. st., goed, schrammen f 70100 P* «34
gode, 29 fokzeugen f 275325 p. st., strJ» -f,
schapen (vette) f 80—135 p. st., stug dst\ï$
idem fokkerij ij weide f 80—130 p. st"
duur, weidelammeren f 70100 p. st.,
duur, vette lammeren f 70110 p. st., a
rl 11 A O V.nl.l..r 1 a CA U S
duur, 43 bokken en geiten f 1050 P- ^0'
matig, 20 paarden f 390—250 p. st., stU-
taal aantal dieren 2590.
Pluimee: 3500 oude kinpen en hanen
te en rode) f 1.80—1.90 p. kg. 1600 n K#'
kippen en hanen (blauw) f 1.902.-^ P* ^6'
550 jonge hanen (blauw) f 2.00—2.25 P^.Jjj
2600 jonge hanen (witte en rode) f 2 ÜU 3O0
p. kg, 400 eenden f 1.00—1.30 P- sl"
konijnen f 2.006.50 p. st.
