De wonderlijke redding van
de kathedraal van Rouaan
Bouwwerk in alle luister herrezen
DE BARRE GROTTEN VAN HET
WESTELIJKPORTAAL
De zaak-Zonnebloem
Jeugdbewe#
ontraadt bi^a
in Limbi*r$J
Van toerist
dollar gest°'
y
Alfredo
Mauri tv de Kat
ft
Uit voorzorg
kinderveren11 K
Hand door ra
hotelkamp}
ZATERDAG 21 JULI 1956
Felle brand in Rotter*
diamse manege
„„«SLOÊ
MOCO
e redding van de kathedraal van Rouaan,
t waarin onlangs bij de wederingebruiknemirig met
grote plechtigheid een pontificale ,H. Mis werd
opgedragen door mgr. Joseph Martin, aartsbisschop
en primaat van Normandië, is een wonderbaarlijke
affaire. Vier luchtaanvallen werden in die vreselijke
nacht van 18 op 19 april 1944 op de stad, die ook
in 1940 zwaar getroffen werd, uitgevoerd. De uitwer
king was verschrikkelijk, heel het oude stadsdeel aan
de zijde van de rivier werd getroffen en de kathedraal
kreeg een aantal voltreffers, die in één slag de Zui
delijke zijbeuk, het Zuiderportaal, dat der metselaars
geheten, met transept en een deel van het koor ver
nietigden. Een der kolossale roosvensters werd door
de luchtdruk compleet naar buiten geslagen. Maar
het ergst was nog, dat twee der vier centrale pijlers,
die de grote toren met de spits, die ruim honderd
meter hoog oprijst, zwaar werden getroffen. De ste
nen ommanteling was vernield, diepe scheuren liepen
dwars door de kern, de toren stond op instorten, de
totale vernietiging was nabij. Het is een van de hel
dendaden van de bevolking van Rouaan geweest, dat
zij, terwijl een deel van hun eigen woonhuizen in
puin lag, dag en nacht gewerkt hebben om de pij-
Men is geneigd te geloven dat zulke
verhalen alleen uit de Middeleeuwen
kunnen stammen. Maar Rouaan doet
soms zo sterk aan de middeleeuwen
denken, dat men zich daarover niet ver
baast. Ik heb u al beschreven hoe de
mensen stonden samengepakt op de
oude markt bij de herdenking van de
rehabilitatie van Jeanne d'Arc. Ondanks
de verwoestingen zijn nog enkele histori
sche wijken van de stad intact en toen
de stoet prelaten, de vier kardinalen,
de drom bisschoppen, ambten, kanunni
ken, de dragers van gouden schrijnen,
de celebranten in koorkappen van bro
kaat, naar het kerkplein schreden, leek
het alsof de kathedraal neerzag op de
grote feesten van vele eeuwen terug in
haar roemrijk verleden.
De geschiedenissen der kathedralen
zijn de geschiedenissen van noodlot en
ellende, van verrukking en verheffing,
van ongeloof en wreedheid. Als dat voor
één kerk geldt dan is het wel de kathe
draal van Rouaan. Men ziet dat als het
ware reëel neergeschreven in die won
derlijke, van steenplastiek overwoeker
de gevel aan de West-zijde. Hier is niet
de strakke Latijnse helderheid zo als
in Chartres, waar de beelden aan het
Koningsportaal de statische verrukking
ademen van de allereerste ontluiking
van de Gothiek. Hier is niet die bijna
oud-testamentische ongenaakbaar-hiëra-
tische majesteit van de Christus-figu
ren in Vézelay, Autun of vooral Mois-
sac. Hier is niet de nobele adel van
de figuren in Amiens, noch die wegglij
dende glimlach van de heiligen uit
Reims. Het grote portaal in Rouaan is
een, ieder uur en iedere dag verande
rend schouwspel. Die stenen vegetatie
heeft soms in de avond, of als het
regent, iets van een barre grot met
peilloze diepten. In de zon is zij jube
lend van rijke ornamentiek, dan weer is
zij een sqhuilplaats voor super-romanti
sche gevoelens, zoals Rodin ze kende
toen hij over de kathedralen schreef
en zöals Antonio Gaudi voor ogen stond
toen hij aan zijn fantoom in Barcelona
begon. Niet voor tiiets is een der inooi-
ste schilderijen van Claude Monet op
deze gevel geïnspiree-d. De idealen van
het impressionisme zijn hier ten volle
getekend.
Het karakter van die Westelijke gevel
wordt sterk beklemtoond door de graad
van verwering der steenplastieken. De
zeewinden, de steenziekte, die ook
Reims geslagen heeft en vooral de hitte
van het vuur hebben aan de beelden
een heel bizar karakter gegeven. De
meeste zijn beschadigd en op de ver-
weringsplaatsen ligt een hei-witte glans.
De rest is van grijs tot diep zwart ver
kleurd. Elke plastiek is te restaureren
en men zal ook hier wel moeten ingrij
pen anders is er over honderd jaar
niets over dan een massa, waarin nau
welijks de oorspronkelijke vormen te
herkennen zijn. Maar zelfs de beste
restauratie zal aan de gevel dat won
derbaarlijke karakter ontnemen, dat
thans voor iedeT ontwapenend is.
De restauratie is werkelijk op
prachtige wijze uitgevoerd door de
architecten Paquet, Chauvel en Fran-
chette, zo goed zelfs dat alleen ge
oefende ogen kunnen zien welke stuk
ken vernieuwd zijn. De grote moeilijk
heid was, dat twee pijlers van de cen
trale toren, die als een immense
steenmassa op het hart van de kruis
kerk staat, iets verzakt waren tijdens
het catastrofale bombardement. Om
dit niveau-verschil op te heffen heeft
men eerst de booggewelven volledig
met hout onderstopt. Daarna heeft men
de zuilen aan vie. kanten gestut,
waarna de beschadigde en gescheur
de plaatsen opengehakt konden wor
kers te stutten. Maar dit was nog niet het eind van
de marteling. Bij de opmars van de geallieerden brak
in de nacht van de eerste juni een grote brand in
de stad uit. Wat nog overeind stond aan de boorden
van de Seine vatte vlam. Even later was de toren
van Saint Romain een laaiende fakkel. De wind stond
Westelijk en het dak van de kathedraal raakte in
brand onder de regen van vonken. De brandweer
lieden en ieder die blussen wilde stonden machteloos.
De brand sloeg over naar het aartsbisschoppelijk pa
leis, waar Jeanne d Are veroordeeld werd tot de
brandstapel, de bibliotheek vatte vlam, het gerechts
hof eveneens, de oude huizen met het houten vak
werk waren laaiende vuren in de nacht. De zware
klokken, waarvan er een 20 ton woog, donderden als
gloeiende massa s omlaag. Plotseling is er een merk
waardige neerslaande windstoot geweest, het vuur
werd in ieder geval niet meer aangewakkerd en nie
mand begrijpt hoe, maar even na middernacht was
men de brand op de belangrijkste plaatsen meester
Dat noemt men het wonder van Rouaan. De Eran
sen zeggen miracle en dat klinkt veel mooier vooral
als men nagaat met welke bewegingen van hoofd
strottenhoofd en ogen, de uitspraak gepaard gaat.
Een der laatste restanten van de prachtige huizen, die de boorden van de
Seine in Rouaan gesierd hebben.
vond men verkoold terug, het altaar
werd vernield, vele beelden overleef
den de ramp niet. Nu de restauratie
practisch gereed is, ziet men pas met
welk een zorg en wetenschappelijke ken
nis gestreefd werd de oorspronkelijke
toestand te herstellen. Het classicisti
sche lelijke oksaal is verdwenen, een
eenvoudige altaartafel, gedragen door
vier gouden-bronzen gehurkte figuren
en zo goed mogelijk herstelde of een
voudig vernieuwde koorbanken sieren
het koor. De oude ramen waren geluk
kig in 1939 reeds veilig geborgen, de
andere vensters vielen uiteraard in
scherven. De nieuwe beglazing is nog
niet gelukkig. Wellicht ware het beter
Manessier eens een kans te geven.
den. In de gaten plaatste men om
hoog-draaibare steunen en millimeter
voor milimeter heeft men de steen
massa omhoog geschroefd. Pas toen
konden de pilaren, die op prachtige
wijze zijn samengesteld als grote bos
sen asperges, weer in hun oude vorm
teruggebracht worden.
De grote winst van de restauratie
is de ontdekking van een elfde-eeuwse
crypte onder het koor. Men vond haar
bjj het openbreken van de beschadigde
vloeren. Het onderaards gewelf was niet
meer intact, maar in de met puin en
aarde volgestorte ruimte vond men alle
zuilen en zuilresten terug, zodat het ge
hele tracée direct herkend werd en de
restauratie leverde dan ook betrekke
lijk weinig moeite op. In de absis vond
men een bom van 250 kilo. Zij had grote
gaten geslagen in het gewelf, maar het
projectiel was niet ontploft. Toen men
de lading weg wilde nemen bleek de
bom ongeladen. Ook dat behoort bij het
wonder van Rouaan. Desalniettemin
werd grote schade toegebracht aan het
interieur. De prachtige koorbanken
Ondanks de verwoesting leeft ook het gerechtshof bij de gratie van de laatste
vitale uitbloei van de gothiek.
De prachtige ,,tour du beurre", zo
genoemd naar de stipendia van de ge
lovigen die in het eind van de vijftien
de eeuw de boter offerden tijdens de
vasten, is gelukkig gespaard. In deze
toren staat eigenlijk Rouaan en met
haar het Norvnandische land gete
kend. Zij is van een uiterst geraffineer
de maai- toch zuivere Flamboyante stijl.
Die stijl is overheersend in heel de
stad. Ondanks de verwoestingen leven
het gerechtshof, het Aartsbisschoppelijk
paleis, de kerk van Saint Maclon, het
parlementsgebouw en zelfs het oude
pesthuis, waarin de academie voor beel
dende kunst gevestigd is bij de gratie
van die laatste vitale uitbloei van de
Gothiek en die uitbloei waaiert op naar
omhoog, want het silhouet van Rouaan
wordt nog altijd gekenmerkt door vijf
open torens, die in ragfijn stenen en
bronzen kantwerk de lof der menselijke
verheffing' verkondigen.
De geschiedenis der kathedraal, van
de kerken en de stad s gedragen door
tal van trieste feiten. Oorlogen golf
den af en aan en vanaf de stichting
van de stad in de derde eeuw, via de
grondvesten van de kathedraal uit de
elfde eeuw, tot heden toe is er één her
haling van verbranden, neerslaan en
opbouwen. Het zijn niet altijd de sterk-
sten die de historie overleven. Dikwijls
doet het toeval iemand of iets voort
bestaan. Maar ondanks kracht en toe
val, kan men zeggen dat een wonderbaar
lijk geloof de kathedralen deed verrij
zen en wie zou menen dat dat geloof
gestorven is, bedenke hoe het volk van
Rouaan dag en nacht voortploeterde
om twee pijlers te reddenondanks
alles.
MARIUS VAN BEEK
Er heeft vannacht een felle brand
gewoed in de gebouwen van de Rotter
damse manege aan de Kralingseweg.
Het vuur schijnt ontstaan te zijn in de
aangrenzende lokalen van de Kralingse
jocky club.
De brandweer, die met groot mate
riaal was uitgerukt en een zeventien
stralen op de vuurzee richtte, had na
een uur de brand in zoverre bedwongen,
dat met de nablussing kon worden be
gonnen. De lokalen van de jockey club
gingen met de inventaris ervan verloren
De stallen van de manege bevonden
zich op vrij grote afstand, zodat de
kostbare paarden geen ogenblik in ge
vaar zijn geweest.
De westelijke gevel van de kathedraal van Rouaan is jubelend van rijke ornamentiek.
Het hoofdbestuur van
beweging heeft zich in e ajse
alle groepsleidsters
delingen gewend over ee"n|ei#j
zorgsmaatregelen naar
het aantal gevallen van
ming in Nederland.
ituiif
Zo ontraadt het hoofdb -er
sen en kabouters die i ga-
twaalf jaar in Limburg en'
keren. Tegen het bivakf,
sen boven deze leeftijd n ^o{0
bezwaar, doch aangeraden ^ji
Limburgse groepen in de vs
cie te blijven en de gr°eL
Limburg hun bivak niet
cie te doen opslaan. Een-
vies heeft men ook ge®.,t n
Westland, Rijswijk en
Aan de gidsenbeweging v K
men Haarleïh en Rotterd3
het bivakkeren geheel
de kringvakanties van de
afgeiast.
Waar kinderverlamming pi
bivakkeren geheel verbode c-
leidsters zijn geattendeerd
zakelijke rust die de upA i
het bivakkeren moelèn herii-''
er sprake van verplichte jl
middageten.
Ook het nationaal hoo?'
de katholieke jeug j'
viseerd om met jongens
jaar niet in Limburg op
Ditzelfde geldt voor gr°Jf
Rijswijk, Delft en het We5 f
Uit een kamer van ee!> dl
de Nieuwe Doelenstraat ie fM
is vannacht een schoudert ji
poort, een chequeboekje 1
can Express voor 500
kredietbrief ter waar vaPJM
alles eigendom van een f.
toerist, ontvreemd. De 1,0
gelegen op de parterre a9'V.
zjjde. De ramen hebben de f
open gestaan en de geste1
lagen op een tafel vla1*'
Volgens de politie moet G f\
toevallige voorbijganger
lijk zijn geweest met een
ef
beweging zijn slag te sla®"'
door Herge, copyright
45. „Er is zelfs geen druppel melk meer in
de kannen".
„O, lieve help, en nu is de graaf er met
al het geld vandoor".
B. Ho, 6
Het is in ieder .geval beter dan^ jp
„Hoera, kijk eens wat ik he. gevonden, een
heel koekje" geen eten. Ik zal het koekje ee.
„Maar, Boudewijn, dat is toch niet genoeg partjes delen",
eten voor ons allemaal?"
