Eenheden van het leger kiezen partij van het volk
TANKS EN STRAAUAGERS ZAAIEN
DOOD EN ANGST IN BOEDAPEST
Geen weg temg
Reeds
driehonderd
slachtoffers
w
■J
Kardinaal
Wyszynski
reeds
vrijgelaten?
Nationaal
museum
m
brand
,De monarchie zij
hoog gehouden'5
Er zullen maatregelen worden
genomen indien bron der
publikaties in ons land ligt
Op vakantie in Italië
Koningin belaagd
door fotografen
K.L.M.-vlucht op
Boedapest afgelast
M
Russische gelukwens voor Hongarije
Reisplan moet worden gewijzigd
Zes kinderen aan
de dood ontsnapt
Hitier wettelijk
dood verklaard
4foteifêii6iy/
Het
weer
DONDERDAG 25 OKTOBER 1956
80ste JAARGANG No. 26739
De Hongaarse regering heeft vanmorgen officieel meegedeeld,
dat de opstand in Boedapest onderdrukt is. Het feit echter, dat
de Hongaarse radio deze mededeling hekend maakte via een nood-
zender, die in een ander deel van de stad is ingericht, omdat
opstandelingen radio-Boedapest bezet hebben en de zendinstallatie
waarschijnlijk hebben vernield, maakt deze officiële verklaring wel
zeer twijfelachtig. Kort tevoren immers had radio-Boedapest voort
durend berichten verspreid, dat het verzet „bijna geheel was ge
broken. Daarbij werd vanmorgen nog meegedeeld, dat er op drie
plaatsen in de stad nog werd gevochten. In de omgeving van het
Palace-hotel in Rakosi Utca, een hoofdstraat van Boedapest, bij
het Ferencvaros-spoorwegstation in Magdol na Utca, en in de om
geving van het omroepgebouw vonden toen nog steeds hevige
schermutselingen plaats.
In geheel Hongarije is intussen de noodtoestand afgekondigd.
Via de noodzender werd voorts meegedeeld, dat het Hongaarse leger
vandaag een grote zuiveringsoperatie in de stad zou houden, waarbij alle
De strijd duurt nu reeds langer dan een etmaal en radio- Boe
dapest meldde op een gegeven moment, dat de regeringsstrijd-
kracliten zich verdedigden in plaats van aanvielen. De Russische
troepen zijn met tanks en pantserwagens uitgerust, terwijl hoven-
dien straaljagers waarschijnlijk slechts ter intimidatie hoven
de Hongaarse hoofdstad zijn verschenen. Dat de strijd desondanks
zo lang duurt wijst er op, dat de opstandelingen over behoorlijke
hoeveelheden wapens moeten beschikken.
Het uitgaansverbod, dat gisteren aanvankelijk voor de avond
uren gold, werd later verlengd tot hedenochtend zes uur. Het Hon
gaarse ministerie van binnenlandse zaken deelde mee, dat deze ver
lenging nodig was, omdat de stad nog niet geheel gezuiverd is van
„oproermakers". Ook had de maatregel ten doel de „vredelievende
bevolking te beschermen". Volgens radio-Boedapest moeten alle
deuren gesloten zijn. Het Hongaarse radiostation heeft gisteravond,
alvorens te sluiten, meegedeeld, dat „hoewel er nog zwaar ge
vochten wordt, de regering de toestand meester is". Het aantal
slachtoffers, dat tot nu toe hij de opstand is gevallen, is niet bekend.
Er gaan wel geruchten die van honderden doden spreken.
Radio Boedapest:
Het Hongaarse nationale mu
seum in Boedapest, dat kunst
werken van onschatbare waarde
bevat, staat in brand, zo meldde
radio-Boedapest hedenmorgen.
De brand brak hedenmorgen
vroeg uit en is zo hevig, dat het
museum met totale vernietiging
wordt bedreigd. (U.P.).
Dr. Drees over de „kwestie Soest^^'
Twee minuten
negen meter hoog
in de lucht
Precies op tijcl
ingegrepen
Zes kinderen, slapend in een
bestelauto, welke volstroomde met
dodelijk giftige verbrandingsgas
sen, danken bun leven aan een
gesloten overweg en aan een snel
en energiek optreden van een
groepje EHBO-ers.
Damespantalons in kleuren|0.75
Wisselend bewolkt
BUREAU SMEDESTRAAT S - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkant. Beverwijk: Breestraat 171, tel. 4790
Bijkantoor en Red. Dmuiden: Leeuweriklaan 30
Telefoon 5790
Directie: 3. 3. W. Boerrigter en
Mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Drs. H. v. RUN en W. Severin.
NIEUWE HAAR1EMSCHE COURANT
'ADVERTENTIETARIEF 28 cents per milimeter-
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRI3S 57 cents per week,
f 2.50 per maand, f 7.40 per kwartaal.
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds tel. 21544.
NOODTOESTAND IN GEHEEL HONGARIJE
OOST EUROPA
OOST
STCVTfM
•CAllJto
OUtTSL AND
POLEN
KftNEN
SLOWAKIJE
K93H
Sow jet
HONGARIJE
tzee
ROEMENIE
uid
Slavic
SO»l*
BULGARIJE
vaan*
Zowel in Polen als in Hongarije
was het de communistische lei
ders al geruime tijd geleden dui
delijk geworden, dat zij hun regiem
moesten hervormen. Maar de rode
heersers in Warschau hebben de waar
schuwing beter ter harte genomen dan
die in Boedapest. In Polen hadden de
onlusten in Poznan niet de geringste
twijfel kunnen laten bestaan over de
bereidheid van het volk om zich met
geweld te verzetten. In Polen is het
verzet de communistische leiders niet
dermate uit de hand gelopen als in
Hongarije. In Warschau kon Gomulka,
,Tlto'st, op de voorgrond gebracht
worden, een zekere onafhankelijkheid
van Rusland symboliserend. Maar in
Boedapest was geen vooraanstaande
Titoïst meer. In Hongarije zijn de
Titoïsten uitgeroeid.
In Hongarije heeft men in juli de
gehate Rakosi van het toneel doen ver
dwijnen. Men heeft de vroegere minis
ter van Defensie, Milhaly Farkas, en
diens zoon, het beruchte lid van de ge
heime politie Vladimir Farkas, verwij
derd. Farkas Sr. zou in Rusland in de
gevangenis zitten en Farkas Jr. zou bin
nenkort in Boedapest terecht moeten
staan. Intussen is anderhalve tveek ge
leden oud-premier Nagy, die in 1955
uit de partij was gestoten, officieel
weer in het communistische kamp op
genomen, en gisteren werd hij opnieuw
aan het hoofd gesteld van de regering.
Maar deze concessies van Boedapest
aan de groeiende ontevredenheid onder
het volk kwamen te laat om de op
stand te voorkomen die eergisteren ten
slotte uitbrak. Het volk had terecht
de indruk gekregen dat het Hongaarse
rode regiem aan innerlijke zwakte
leed, en bijgevolg leek het ogenblik
gekomen om dit regiem te trotseren.
De huidige gebeurtenissen in Hon
garije en Polen kunnen ons he
laas allerminst onverdeeld tot
Vreugde stemmen. Het is verheugend
dat in beide landen het volk zich op
zo ondubbelzinnige wijze afkerig ge
toond heeft van het communistische
stelsel, en dat vooral uiting gegeven
is aan het hartstochtelijk verlangen het
juk van Moskou af te werpen. Mogelijk
zullen althans in Polen en misschien
ook in Hongarije nu hervormingen
Worden doorgevoerd die het leven voor
de geknechte volkeren^ ietwat mens-
Waardiger maken (Bijvoorbeeld door
een verlichting van de druk waaron
der de boeren gebukt gingen). Maar
beide naties blijven door communisten
geregeerd. En in Hongarije, waar het
verzet van het volk het hevigst tot
Uitdrukking is gebracht, schijnt het
neerslaan van dit verzet door de rode
machthebbers ook het meest krachtda
dig te zijn geweest. In Polen hebben
de communistische heersers onlangs
kennelijk niet al te hard willen optre
den tegen de aanstichters van de on
lusten in Poznan. Maar in Hongarije
sou er wel eens een zeer felle reactie
kunnen komen op de opstand van deze
Week. Alle tekenen wijzen er op dat
de Hongaarse communistische regeer
ders weinig clementie wensen te beto
gen tegenover de leiders van het ver-
let. Men vraagt zich met angst en beven
hoeveel slachtoffers er reeds gevallen
{,'ih en hoeveel personen alsnog in te
^Wachten processen ter dood veroor-
6eid zullen wórden.
♦pk® situaties in de beide satellietsta
te sijn van hieruit nog zeer moeilijk
„„„herzien, vooral ook omdat de re-
tjp'hgen in de beide landen de objec-
K„i 6 berichtgeving zoveel mogelijk
ï,ri meren Men is dus vooral aange-
r®2®» op de officiële verklaringen van
rfeu«pest en Warschau. En van die
r ringen weet men niet wat men
aan heeft, en in hoeverre zij een
erwrongen beeld geven van de ware
medracht. Wellicht zullen er nog wel
onkele dagen over heen gaan, alvorens
«an deze zijde van het IJzeren Gor-
mjn een wat beter inzicht gekregen
«an worden in de evenementen van
deze week. Eén ding kunnen we ech-
;er met zekerheid vaststellen: het ge
welddadig optreden tegen de Hongaarse
*£u 2? u ferzetsstrijders zal nooit een
olledig herstel van de oude toestand
Kunnen bewerken. De volksbewegingen
Kunnen gestuit worden, maar zij zul-
eon blijvend effect hebben. Het
sovjet-imperium kraakt in zijn voegen.
Van de door Khroesjtsjev zelf in fe-
pruari op gang gebrachte kettingreactie
voor Moskou geen weg terug.
straten, huizen en openbare gebouwen op verzetsstrijders zouden worden
uitgekamd. In berichten uit niet-officiële Hongaarse bron werd evenwel
vanmorgen verklaard, dat verscheidene eenheden van het Hongaarse
leger naar de opstandelingen zijn overgelopen. Dat zou een verklaring zijn
van het feit, dat de opstandelingen kennelijk goed bewapend zijn.
Een helder overzicht van de gebeur
tenissen in Hongarije is momenteel nog
niet te verkrijgen. Radio Boedapest
meldde, dat de opstand in de hoofd
stad is overgeslagen naar andere delen
van het land; radio Moskou deelde
gisteravond mee, dat de orde in Hon
garije hersteld is. De nieuwsvoorzie
ning uit Hongarije is uitermate gebrek
kig. Het land is hermetisch afgesloten.
De grenzen zijn dicht en de telefoon-
en telexverbindingen met het Westen
verbroken. Radio Boedapest, die uiter
aard eenzijdige berichten de aether in
zendt, zwijgt bovendien lange tijden en
volstaat dan met het uitzenden van
pauze-tekens.
Een Duitse reiziger, die vanuit Hon
garije in Oostenrijk arriveerde, ver
klaarde dat er volgens hem minstens
driehonderd doden zijn gevallen bij het
begin van de opstand in Boedapest.
Volgens doorgaans welingelichte kringen
in Warschau zou de opstand in de
Hongaarse hoofdstad aan ongeveer vijf
tig personen het leven hebben gekost.
In andere berichten wordt echter van
150 doden gesproken. Hongaarse krin
gen te Warschau noemden de gevech
ten in Boedapest in ieder geval „veel
heviger dan die in Poznan", waar by
onlusten op 28 juni j.l. 53 mensen wer
den gedood en 200 gewond.
Vervolg op pagina 5)
De wekelijkse vlucht van de KLM naar
Boedapest is afgelast. Vanmorgen ver
trok van Schiphol de machine naar Cairo,
die volgens de dienstregeling ook een
tussenlanding moet maken in Boedapest
Als gevolg van de ongeregeldheden in
Hongarije is het vliegveld bij Boedapest
evenwel gesloten, zodat het KLM-toestel
ditmaal van Frankfort regelrecht door
zal vliegen naar Intanbul. De verbin
ding van Schiphol met Warschau is tot
Hegedüs, die alt premier pon Hongarije dusverre normaal gebleven. Zij wordt
wijktn,mr.
Hegedüs it nu vice-premier- week normaal naar Polen.
lllllllllllllllllllllltlllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIMIItltll Itlllllllllllll
Tijdens de betogingen die gisteravond
in Warschau zijn gehouden werd onder
meer aangedrongen op de vrijlating van
de primaat van Polen, kardinaal Wys
zynski. In de Poolse hoofdstad doen
echter aanhoudend berichten de ronde,
ook in welingelichte kringen, dat de
kardinaal reeds op weg is naar War
schau. Zijn eerherstel zou het gevolg
zijn van de demonstraties van duizen
den katholieken, die de vrijlating van
de kardinaal eisten. Er zouden duizen
den katholieken bij het station de aan
komst van kardinaal Wyszynski af
wachten. Het is niet bekend wie mo
gelijk besloot tot de vrijlating van de
primaat: het centraal comité of Go
mulka. Op 28 september maakte de
Poolse regering bekend dat kardinaal
Wyszynski niet langer ziin kerkelijke
functies mocht uitoefenen. Deze stap
werd genomen, aldus de toenmalige
verklaring, „omdat kardinaal Wyszyns
ki zijn kerkelijke hoedanigheden bij
voortduring misbruikt heeft om de over
eenkomst tussen kerk en staat te schen
den." Sindsdien is omtrent de verblijf
plaats of de omstandigheden van de
kardinaal niets vernomen.
IIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIItlllllllllllltllHIllllllllllllllNIIIIIIIIIIII
Met vaste hand heeft Wladislaw Gomoelka., de man, die tegen de uitdrukkelijke wens van de Russische partijlei
der, Nikita Khroesjtsjev, werd herkozen in de functie van eerste secretaris van de Poolse communistische partij, de
teugels overgenomen van Edward Ochab, zijn voorganger. Hier ziet men Gomoelka achter de microfoons tijdens een
toespraak tot een grote menigte aanhangers. (Telefoto)
HONGARIJE
ISO Itm
tOWAKUE
MENIE
In zijn hedenmiddag in de vergade
ring der Tweede Kamer gehouden re
devoering ter beantwoording van de
opmerkingen gemaakt over de rege
ringsverklaring en de rijksbegroting is
de minister-president, de heer Drees,
allereerst ingegaan op de verklaring
der vijf fractievoorzitters, de heren
Oud (VVD), Bruins Slot (AR), Bur
ger (PvdA), Romme (KVP) en Tila-
nus (CH) nopens de „kwestie-Soest-
dijk" en de opmerkingen dienaangaan
de van de heer De Groot (CPN).
De minister-president zei 't volgende:
Alvorens de verschillende sprekers,
die bij de algemene beschouwingen het
woord hebben gevoerd, te antwoorden,
wil ik, zoals ik gisteren reeds aanduid
de, ingaan op de korte verklaring, wel
ke de heer Oud, mede namens de heren
Bruins Slot, Burger, Romme en Tilanus
bij de aanvang van zijn rede heeft af
gelegd.
Tegen de achtergrond van uiterst
betreurenswaardige buitenlandse pers-
publikaties, waarop ook reacties van
binnenlandse zijde zijn gevolgd, geeft
de afgelegde verklaring blijk van een
grote terughoudendheid.
Ook in mijn antwoord stel ik er prijs
op terughouding te betrachten. Met na-
me omdat, hoewel inderdaad ernstige
Radio Moskou heeft gisteravond in een uitzending de Hongaarse arbei
ders gelukgewenst met „de onzelfzuchtige strijd voor verdere vooruitgang".
Doch dit gold niet de opstand in Boedapest, doch het was de gebruikelijke
jaarlijkse boodschap voor de satellietstaten ter gelegenheid van de verjaar
dag van de oktober-revolutie in 1917.
H. M. de Koningin, die zoals bekend
probeert in Italië eeu ongestoorde va
kantie door te brengen, wordt in die
poging ernstig belemmerd door de
nieuwsgierigheid en ongehoorde bruta
liteit van Italiaanse persfotografen, die
haar voortdurend achtervolgen. Mo
menteel verblijft zjj in Toarmina, een
kleine badplaats op Sicilië. Naar ver
luidt is zij, omdat zij genoeg heeft van
het voortdurend beleg van de fotogra
fen, van plan deze plaats eerder te ver-
laten dan zij van plan was. Om aan
deze lieden te ontkomen, houdt zij haar
reisplan angstvallig geheim.
De fotografen maken het de Koningin
bijzonder moeilijk van haar vakantie
te genieten. Op alle mogelijke manieren
proberen zij de politie, die de vorstin
tegen de overdreven belangstelling
tracht te beschermen, te verschalken.
Met telelenzen stellen zij zich in schuil
plaatsen op en schijnen er hevig op ge
brand te zijn de vorstin te fotograferen
wanneer zij gaat zwemmen.
Zo gebeurde het gisteren dat, hoewel
de politie het strand schoongeveegd,
verslaggevers met tele-batterijen zich
op een spoorlijn hadden verschanst. In
een poging om aan die ongezonde aan
dacht te ontsnappen moest de Koningin
de wijk nemen in een wijngaard. Dwa
lend langs kleine paadjes raakte zij de
weg kwflt en zwierf geruime tijd rond,
tot zij de weg terugvond.
verontrusting in den lande is gewekt,
hier mede aan de orde zijn aangelegen
heden, die ten nauwste het privéleven
van ons koninklijk gezin raken.
Op 15 oktober is medegedeeld, dat
Hare Majesteit de Koningin zich rustig
wenst te beraden op de voorzieningen,
welke zullen moeten worden getroffen
tot het bereiken van een doelmatiger
coördinatie van de verschillende dien
sten van het Koninklijk Huis. Krach
tens artikel 25 van de Grondwet be
hoort dit tot de taak van de Koningin.
Ik verwacht, dat deze voorzieningen
binnenkort zullen leiden tot mutaties
in genoemde diensten. Het is mijn over
tuiging, dat dit zal moeten worden af
gewacht, alvorens men zich een me
ning terzake kan vormen.
Het kabinet is zich bewust van zjjn
verantwoordelijkheid het mogelijke te
doen tot het hooghouden der monarchie
en van Hare Majesteit Koningin Julia
na, die zozeer de liefde geniet van de
bevolking van het Koninkrijk.
Wat de opmerkingen van de heer
De Groot betreft, kan ik mededelen,
dat het kabinet met H. M. de Konin
gin overlegt op welke wijze het beste
kan worden vastgesteld hoe bepaalde
perspublikaties tot stand zijn geko
men. Indien zou blijken, dat deze van
uit Nederland zijn geïnspireerd, zo
zullen maatregelen niet achterwege
blijven.
In verband met de veelal fantastisch
onjuiste voorstellingen in sommige pu
blikaties gegeven, stel ik er prijs op, zij
het ten overvloede, nog eens uit te
spreken, dat al wat Hare Majesteit de
Koningin in de loop der jaren op pu
bliek terrein gezegd en gedaan heeft,
natuurlijk ten volle komt voor verant
woordelijkheid van de ministers.
De vierendertig-jarige monteur G.
van Zadel heeft woensdagmiddag in
Rotterdam twee minuten op negen me
ter hoogte hulpeloos boven de straat
gehangen, toen de uitschuifbare ladder,
waarop hij stond, plotseling weggleed.
Hij was bezig met reparatie aan de
straatverlichting op de Goudse Rijweg.
Hij wist zich aan de kabel vast te grij
pen, toen hij de ladder onder zich voel
de wegschieten. In deze hachelijke po
sitie moest hij het twee minuten vol
houden, eer hij de moed vond om op
de drie meter onder hem tegen de
tramdraden geleunde ladder te sprin
gen, die niet onder stroom stond. Pas
na' een half uur gelukte het een ge
reedschapswagen van de R.E.T. de
ladder uit de verwarde draden te be
vrijden.
De eerste secretaris van de Hongaar
se communistische partij, Emoe Gerö,
is van zijn functie ontheven. Hij wordt
vervangen door Janos Kadar, het on
langs gerehabiliteerde lid van het poli
tiek bureau der Hongaarse communis
tische partij, die na de oorlog ook mi
nister van binnenlandse zaken is ge
weest.
Dinsdagavond moest een combinatie
van bestelauto en woonwagen stoppen
voor de gesloten overweg te Helvoirt.
De chauffeur van de trekker-bestelauto
maakte van het oponthoud gebruik om
een kijkje te nemen in de laadruimte,
waarin zich zes van zijn acht kinderen
bevonden. Groot was ziin ontsteltenis to >n
hem een zware gaslucht uit de geïmpro
viseerde slaapwagen tegemoet sloeg en
toen hem bleek dat de zes kinderen be
wusteloos waren. De oorzaak was dui
delijk: via een lek in de uitlaatpijp dron
gen verstikkende verbrandingsgassen in
het achterste deel van de bestelauto. In
dien de overweg niet gesloten was zou
den de kinderen tijdens de verdere rit
zeker gestikt zijn. Nu kon nog precies
op tijd hulp ingeroepen worden want
een groepje EHBO-ers uit Helvoirt. die
juist een avondoefening achter de rug
hadden, en spoedig ter plaatse konden
zijn, slaagde erin na geruime tijd kunst
matige ademhaling te hebben toegepast
bij alle kinderen de levensgeesten op te
wekken. Dr. A. van Oirschot uit Helvoirt
is ook nog ter plaatse geweest, maar hij
achtte overbrenging naar het ziekenhuis
niet noodzakelijk.
Adolf Hitier is vandaag wetteiyk dood
verklaard door de reehbank te Mün-
chen. Daarmee is een eind gekomen
aan een procedure, die in 1952 werd in
geleid in verband met een erfeniskwes
tie. De rechtbank heeft in zijn uitspraak
enkele malen uitgesteld in verband met
de terugkeer uit Russische krijgsgevan
genschap van Duitse militairen, die in
staat waren te getuigen over de laatste
dagen van Hitier.
In de overlijdensakte staat nu, dat
Hitier op 30 april 1945 's middags om
half vier zelfmoord heeft gepleegd in
de schuilkelder van de Rijkskanselarij
ie Berlijn. De rechtbank acht het be
wezen, dat Hitier zichzelf in de slaap
heeft geschoten en dat hij niet, zoals
ook wel is beweerd, eerst vergif heeft
ingenomen. Eva Braun, met wie Hitier
kort tevoren in het huwelijk was ge
treden, heeft wel vergif ingenomen.
Advertentie
8ARTEIJ0RISSTR. HAARLEM IEL. 13439
FERD B0LSTR. 48 A DAM - TEL 717162
Verwachting tot vrijdagavond
(opgemaakt te 11.15 uur)
Wisselend bewolkt met enkele buien
vooral in de kustprovincies. Vannacht
in het binnenland kouder, overigens
weinig verandering in temperatuur.
Matige tot krachtige en langs de kust
af en toe harde wind tussen west en
noordwest.
Zon: 7.26-17.25.
Maan: 23.37-13.51.
