1
F
Voor oude graven bestaat
weinig belangstelling
eim
M
c
J
:ls
£SSO) EXTRA
WINTER GRADE
bent U beter uit!
JR-
ZENUWRUST
t
Het kerkhof en
de cultuur
Eerste bus voor
lijn Amsterdam-
Zandvoort klaar
Prins Bernhard
in ons land terug
Weinig hoop voor
114 Canadese
mijnwerkers
Nederland betwist
rechtmatigheid
van bijeenroeping
Assemblee
w
JgPlMsej-ll
m
si!
Witte Huis Dulles
treedt niet af
i
Oprichtings b ij een-
komst te Hamburg
x mm
ZATERDAG 3 NOVEMBER 1956
PAGINA
•4
Er worden thans in Amsterdam
he begraafplaatsen geruimd. Het
Footste daarvan is de tweehonderd
yar oude Joodse begraafplaats op
j^eburg, in de volksmond „Joden-
rtfanus" geheten. Verder de van 1860
„"terende Westerbegraafplaats, tus-
,1 h Westzaanstraat en Houtmanka-
b®; en tenslotte de „Oude Ooster",
Dl' restant van de Oosterbegraaf-
j'fats, waar in de periode van 1864
- 1894 in totaal 108061 doden ter
FRED THOMAS
mr
Pijpleiding Noordzee
Roergebied
-v:-
*•*-
- «V.ï'F.\Aa«
Hoe worden deze aankomende marine-officieren genoemd:
e<
,ni'
M{
4#' fe
>iS w
WmÈitMk
0 goedbedoelde piëteit hebben de nabestaanden de laatste rustplaats van hun doden overdekt met
ac", die vele begraafplaatsen tot een sombere rommelhoek maken. Het moderne streven is er op gericht om de
funèbre" te doen verdwijnen en de begraafplaatsen hun stijlvolle waardigheid te hergeven.
bric d
pompe
Advertentie
Niet onder woorden te brengen, wat u denkt,
wanneer midden op een kruispunt uw motor afslaat.
Dit kan u bij kil en vochtig weer op de meest ongewenste
momenten gebeuren. Want door de snelle verdamping van de
benzine koelen de metaaldelen van de carburateur sterk af.
Bij dergelijke weersomstandigheden slaat de waterdamp uit
de lucht als ijs neer op sproeier of smoorklep.
Gevolgen: minder motorvermogen, hoger benzineverbruik
afslaan van de motor.
Tank Esso Extra Winter Grade, de „winter "benzine
bij uitnemendheid met een speciaal „anti stalling
ingrediënt tegen ijsvorming
Snellere start, sneller op temperatuur, geen krachtverlies,
lager benzineverbruik en de motor slaat niet af.
stop bij de blauw/witte Esso pomp
De woordvoerder van het Witte Huis,
James Hagerty, heeft gisteren formeel
ontkend, dat John Foster Dulles van
plan zou zyn af te treden als Ameri
kaans minister van buitenlandse zaken.
De Republikeinse senator George Ben
der had eerder op de dag te Dayton
in Ohio verklaard, dat hij een poosje
geleden „uit betrouwbare bron" had
vernomen, dat Dulles ontslag wilde ne
men.
Dulles zelf wilde gisteren geen com
mentaar geven, toen journalisten hem
naar zijn plannen vroegen.
Doden zijn gauw vergeten
(Van onze verslaggever)
Ih het Octaaf van Allerzielen zijn wij in gedachte bij onze doden,
overal waar zij rusten, dicht bij ons of ver van ons vandaan. Wij
hunnen soms de dorpen benijden om de rustplaats van hun doden,
'h achter of schoner nog. rondom de berk, midden in de bebouwde
J>rn> in het hart van de gemeenschap. In het dorp heeft men zijn doden
n.^1 kij zich, in de stad is het vaak een onderneming, een verre tocht
?l,ï hen te bereiken. Stadsdoden zijn, geloven wij, eerder vergeten dan
oden van een dorp. Er is niets dat triester stemt dan een verwaarloosd
a niels tegelijk, dat meer de berusting leert, het aanvaarden van de
es c er vergankelijkheid. Een oude, vergeten.gebarsten en bemoste zerk,
!>aarop naam en data nauwelijks meer te lezen zijn, spreekt sterker aan
an het schoonste monument, dat pas is opgericht. Alles aan zo n ver
ballen zerk: glorie en reputatie, verlies en verdriet, is verstild, het is of
"e dode, die hier begraven ligt, nu pas rust .heeft gevonden, nu er niet
|!ieer om hem wordt getreurd, niemand nog langer aan hem denkt. En
komt de dag, dat zulke graven worden geruimd, de dode het laatste
Vf,n zijn aards verblijf ontnomen wordt en zelfs de herinnering aan er-
fjcns nog zijn aanwezigheid voor altijd verwijderd. Ons kleine land, waar
i® levenden zich verdringen, heeft ook voor zijn doden weinig plaats.
°oraI de uitbreiding der steden wenst geen kerkhof als obstakel. Dan
^°eten de doden wijken voor het belang der levenden, als laatste offer
an de gemeenschap: ruimte maken.
hiBe Nederlandse wet. gunt de doden
ik?1, zo heel lang rust. Zij stelt als
too mum de til0 van tien ;'aar- Ree<?.s
j. Nit wettelijk werd vastgesteld, bij-
gL,"°nderd jaar geleden, rees hierte-
n verzet. In het buitenland is de ter-
V0^ doorgaans ruimer, in Duitsland bp
t,e£ eld tot veertig jaar, waarbij rnen
<je ebing houdt met de locale situatie,
be bodemgesteldheid vooral. Wat de
ta°^aaf plaatsen aangaat, bepaalt de
tie5erlan<lse wet, dat deze na sluiting
Ve? iaar onaangeroerd moeten blijven.
j„' v°lgens mogen zij voor de duur van
krj'8 jaar tot 50 centimeter diepte
bi- ben vergraven, ingezaaid en be-
\v<?bt. Pas daarna mag tot ruiming
W jfn overgegaan. Gedeputeerde Sta
ir,. «ebben de bevoegdheid een verzoek
tv vervroegde ruiming in te willigen,
blij? dergelijk verzoek is op het ogen-
aanhangig ten aanzien van het
Kerkhof „De Liefde" te Amster
Het laatste deel van de „Oude Oos-
ter" achter het Tropisch Museum
wordt momenteel geruimd. De be
graafplaats van het Amsterdam der
negentiende eeuw, overwoekerd
door struiken en planten, houdt op
te bestaan. Het verval was ver
voortgeschreden, maar nergens in
de hoofdstad was een intiemer en
romantischer rustplaats der doden
te vinden.
drj
ijFde zijn besteld. Het kleine gedeelte
li?, van deze begraafplaats over is,
lil? verborgen achter het Koninklijk
outwit voor de Tropen, onder hoog
eelaand geboomte en dicht struweel,
laatste wijkplaats, de namen en
data een laatst appèl van de negen
tiende eeuw. Men leert er uit hoe snel
een volgende generatie haar doden ver
geten is, ook de doden met klinkende
namen in een recent verleden. Die
langst bewaarde graven zijn uiter
aard allemaal eigen graven, maar
aan zo'n eigen graf komt een eind.
Men kan nu eenmaal geen graven ten
eeuwigen dage behouden. Bovendien
blijkt de belangstelling voor zo'n eigen
graf doorgaans bij de nabestaanden
van korte duur. Als norm geldt dan
ook, dat bij uiteindelijke ruiming van
een kerkhof slechts die graven voor
Door
overplaatsing in aanmerking komen,
welke geregeld en behoorlijk zijn on
derhouden. Op de Oosterbegraaf
plaats waren dat er by het begin van
de ruiming slechts vijftig van de 1700,
op de Wester van de 400 nauweiyks
twaalf. In enkele gevallen zyn het
Familie-verenigingen, die zich het lot
van zo'n graf bleven aantrekken.
Men heeft niettemin tot twee maal
toe de nabestaanden, voor zover zij
nog interesse mochten hebben, met
een publicatie gewaarschuwd. Hier
zyn nog enkele reacties op gevolgd.
Met de Joodse begraafplaats is het
weer 'een ander geval. Volgens de Jood
se wet mag een graf in beginsel niet
geruimd worden. Zo bevonden zich hier
in totaal 40.000 tot 60.000 onaangeroerde
graven. In verband met zeer byzondere
omstandigheden heeft echter het Rab-
binaat toestemming kunnen verlenen
om alle stoffelijke overschotten over te
brengen naar de Israëlitische begraaf
plaats te Dlemen. De wyze, waarop dit
mocht geschieden, is zeer minutieus,
want niet alleen de herkenbare resten,
maar ook de aarde rondom moet wor
den uitgegraven en alles tezamen ge
transporteerd. Het werk, dat onder Rab
binaal toezicht zeer nauwkeurig en ge
heel met de hand wordt uitgevoerd, is
toevertrouwd aan de Nederlandse Hei
demaatschappij. Men hoopt in de loop
van het volgend jaar zover gereed te
komen, dat het terrein beschikbaar is
voor de aanleg van een toegangsweg
naar de brug by Schellingwoude. De
stoffeiyke resten met bybehorende aarde
worden in de vorm van pakketren naar
Diemen overgebracht en hier met
tweeën boven elkaar opnieuw begra
ven, in afwyking van de Joodse ge
woonte om slechts één dode aan één
graf toe te vertrouwen. Het Nederlands
gebruik, vooral in de steden, bergt drie
tot vier of zelfs vyf doden boven elkaar
in een enkel graf, bp leven en dood met
boven- en benedenburen. Niemand, die
hier iets byzonders in ziet, maar over
de grens, in Duitsland, zou het ondenk
baar zijn, rusten de doden als regel
privé en alleen. Zo kan het gebeuren,
dat een stad als Keulen, met minder
inwoners dan Amsterdam, 42 begraaf
plaatsen telt, waarvan er 9 permanent
als plantsoen zyn ingericht.
De Joodse doden zyn dus in Neder-
berZaVlV0U^i9e stenen merken op de oude Joodse begraaf plaats Zeeburg zijn door tientallen jaren verwaarlozing gaan
tUimA V? *n sappige veengrond. Wat niemand verwacht had gebeurt nu toch: de Joodse begraafplaats wordt ont-
ti 'm. IJ p nffol iilr o ronton imrt rfsii ,-7 a rji.M
Schpfi- De st°ffelVke resten van duizenden Amsterdamse Joden maken plaats voor een toegangsweg
uingwouder bruggen. Zeeburg verliest zijn .Joden Ma nus", de stille hoek aan de eens zo verlat
de stad.
naar de nieuwe
verlaten oostrand van
land wel bevoorrecht, als men het zo
zou mogen noemen. Hun stoffeiyk
overschot wordt nooit geruimd, by
hoge uitzondering, zoals thans op Zee
burg, verplaatst. Voor het overige
is voor ons allen, het moge tien, het
moge honderd jaar duren, het onher-
roepeiyk einde de beenderput, het
knekelveld. Vroeger liet men wel de
graven als zodanig intact, werd er
overheen gebouwd en overheen ge
leefd. Dat is gebeurd met de oude
kloosterkerkhoven van het middel
eeuwse Amsterdam. Wanneer in on
ze redactiebureaus aan de Voorburg
wal, die zich bevinden op de plaats
van het vroegere- Sint Geertruiden
klooster, in de bodem gegraven
wordt, stuit men altyd weer op de
stoffeiyke resten der ooit hier begra
ven zusters. Het plaveisel rondom
onze oude kerken bedekt de kerkho
ven, die hier zyn geweest. En ook de
begraafplaatsen van het begin van de
vorige eeuw bevinden zich nog onder
onze voeten: het Palmkerkhof werd
Eerste Marnixplantsoen, het Leidse
kerkhof het huidige Raamplein, het
St. Pieterskerkhof bevond zich ter
hoogte van het Funen. Overal stuit
men bp grondwerk op het voorge
slacht. De -emeente wil dit niet meer
en geeft er de voorkeur aan de be
graafplaatsen grondig te ruimen eer
men het terrein een andere bestem
ming geeft.
Op het ogenblik beschikt men in Am
sterdam over de beide algemene be
graafplaatsen: de Nieuwe Oosterbe
graafplaats, 32 ha groot, en de Noor
derbegraafplaats van 4 ha. die ook een
katholiek gedeelte heeft. Daarnaast
vindt men de beide katholieke be
graafplaatsen St. Barbara en Buiten-
veldert, en verder zyn er nog twee par
ticuliere begraafplaatsen: Vredenhof
en Te Vraag. Zorgvlied aan de Amstel,
met evene is een katholiek gedeelte,
is, ofschoon op Amsterdams gebied, pu-
bliekrechteiyk bezit van Nieuwer-Am-
stel, een enclave dus. Voor 90 pet zijn
het echter Amsterdammers, die hier
begraven liggen. Verder vallen onder
het beheer der gemeente nog acht kerk
hoven van rondom de stad geannexeer
de dorpen. Men houdt deze in stand,
maar zy blijven uitsluitend gereser
veerd voor de autochtone bevolking. In
het uitbreidingsplan is een derde alge
mene begraafplaats geprojecteerd in
het westelpk deel der gemeente.
De aanblik van onze kerkhoven is
zeer verschillend, maar nog altyd
overwegend ouderwets en rommelig,
De eerste van de vijf en zestig bus
sen, die de N.Z.H.V.M. heeft besteld
voor de lyn Amsterdam-Haarlem-
Zandvoort, is klaar. Gistermiddag heeft
zy een klein proefritje gemaakt door
Zandvoort en Haarlem. De lengte van
de bus bedraagt elf meter, de breedte
twee en half en de cabine-hoogte twee
meter. Het gewicht is -7100 kg, dat is
ruim anderhalve ton minder dan de
Crossley's, die op de interlocale lynen
van de NZHVM ryden. De bus is toe
gerust met een 110 pk motor van Ley-
land, die onder een vrijdragende carros
serie is aangebracht. N.V. Werkspoor
te Amsterdam heeft de bouw van de
carrosserie voor zijn rekening genomen
en daarin enkele nieuwe snufjes ver
werkt. Het lage gewicht is namelijk ver
kregen door toepassing van een nieuw
materiaal, het zogenaamde polyester,
dat tegen water, zuur en loog bestand
is en niet in het minst onderhevig is
aan temperatuurschommelingen. De
raamranden, de wielkuipen en het voor
front van de bus zyn van dit materiaal
vervaardigd. Een ander snufje is de
naar voren gebogen voorruit, die de
chauffeur vrywaart van het hinderlyke
spiegelbeeld van de verlichte bus in het
glas. Daardoor is het gordyntje achter
de bestuurder overbodig geworden. Het
toepassen van polyester en de gebogen
voorruit zyn gepatenteerde vindingen
van Werkspoor.
De zitplaatsen zyn goed verend en alle
vooruitrydend. In totaal kunnen 72 pas
sagiers vervoerd worden. De verwar
ming is traditioneel (water), maar daar
naast kan gebruik gemaakt worden van
uitlaatverwarming. Een aparte koffer
ruimte bevindt zich achter in de bus,
waarin zoals in de stadsbussen te
Haarlem een microfoon en loud
speakers zijn aangebracht. Verwacht
wordt, dat de laatste bus (prys per
stuk 60 tot 70 mille) van deze serie
in de zomer van het volgend jaar ge
reed is.
Met de super constellation „Wyfern"
is Z.K.H. de prins der Nederlanden van
zyn bezoek aan de Verenigde Staten
gistermiddag op Schiphol teruggekeerd.
Met de prins keerde diens particulier
secretaris, dr. F. A. de Graaff terug.
Op het platform stond o.a. de president
directeur van de K.L.M., I. A. Aler ter
begroeting gereed.
Men heeft byna geen hoop meer, dat
114 mynwerkers, die door een ontplof
fing in een myn te Springhill in de Ca
nadese provincie Nova Scotia van de
buitenwereld zyn afgesloten, nog kun
nen worden gered. Men heeft twaalf
iyken kunnen bergen.
Reddingsbrigades kunnen door instor
tingen de ingesloten arbeiders niet be
reiken. Van de twaalf geborgen lijken
zyn er twee van leden van een reddings
brigade. (A.F.P.-Reuter)
Het internationaal-Christelijk Vakver
bond heeft het Internationaal Arbeids
bureau verzocht Polen en Hongarye met
alle beschikbare middelen te helpen
bij de vestiging van een vry en recht
vaardig regiem, dat het bestaan van
vrye vakverenigingen zal waarborgen.
Het I.C.V. heeft voorgesteld delegaties
naar beide landen te zenden.
Het Nederlandse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft gisteren een ver
klaring uitgegeven waarin gezegd wordt
dat „de Nederlandse regering de juist
heid betwyfeld van de procedure, die
is gevolgd by het convoceren van de
bjjzondere zitting van de Algemene Ver
gadering der Verenigde Naties. De
rechtmatigheid der bijeenroeping is be
twistbaar en de gehaaste wyze, waarop
zonder voldoende onderzoek besluiten
werden genomen ten aanzien van een
uiterst samengestelde situate doet af
breuk aan de mogelijkheden tot oplos
sing ,die het Handvest aan de organen
der Verenigde Naties biedt. Mede daar
om heeft de Nederlandse gedelegeerde
te New Vork zich onthouden van stem
ming over de agenda.
Ondermeer is tydens de behandeling
in de Verenigde Naties niet komen
vast te staan, of het Israëlische op
treden gerechtvaardigd kan worden door
de noodzaak van legitieme zelfverdedi
ging. Aangezien de Amerikaanse ont-
werp-resolutie, die vervolgens in stem
ming kwam, Israël in feite veroordeel
de, heeft op deze resolutie de Neder
landse gedelegeerde eveneens zich van
stemming onthouden."
Het bestuur der Ssso A.G. te Ham
burg heeft de bij de aanleg van een
oliebuisleiding van de Noordzee naar
het Roergebied belanghebbende firma's
uitgenodigd tot een oprichtingsbijeen
komst op 8 november a.s. in Hamburg.
De technische en financiële vraagstuk
ken, welke tot dusverre de verwezen-
lyking van het project vertraagden,
schijnen opgelost te zyn.
Advertentie
Zwaarmoedige gedachten, tobberijen
en angstgevoel worden verdreven door
MIJNHARDT'S ZENUWTABLETTEN
Versterken het zelfvertrouwen en
stemmen U weer moedig en rustig.
een bric k brac van dicht opeen ge
plaatste onooglyke kruisen en zerken,
zuilen en kettinkjes, portretten ach
ter glas en afzichtelijke kransendo-
zen. Wanneer wel eens beweerd
wordt, dat de cultuur van een volk
weerspiegeld ligt in het uiteriyk van
zijn kerkhoven, dan maken wy een
slechte beurt. Het streven wint ech
ter veld naar betere grafvormgeving,
een versobering van monumenten en
opschriften en toepassing van gelukkig
gekozen grafsymbolen en graftekens.
Uit een gesprek, dat wy hebben ge
had met de directeur van de Alge
mene Begraafplaatsen te Amsterdam,
de heer L. Th. Dykman, bleek deze
hier een krachtig voorstander van.
Hy beschouwt het als een ereplicht
tegenover de doden, dat men hun
laatste rustplaats een waardig en
verzorgd aanzien geeft. Hiertoe moet
de begraafplaats zich een exploitatie
verlies getroosten, maar hy gaf toe,
dat zulk een standpunt gemakkelyker
is in geval van overheidsbeheer als
wanneer men genoodzaakt Is, zoals
de katholieke kerkhoven, om zyn re
kening sluitend te krygen, terwyl de
zaak nog weer anders ligt voor kerk
hoven, die als particuliere onderne
ming het maken van winst beogen.
Een goede voorlichting aan het pu
bliek, zoals dat by voorbeeld in
Duitsland gebeurt, Is misschien nog
het meest belangryk.
n.
