Nieuwe Haarlemsche Courant | 1956 | 8 december 1956 | pagina 9

POSITIE VAN SCHIPHOL
WEER IN HET GEDING

De parabel van Michael Karolyi

Mémoires van de man, die van
Hongarije een republiek maakte

H

4'

G

CRISIS IN HET COMMUNISME

H'

I

De gebeurtenissen in de satellietlanden
stellen Molotov c.s. in het gelijk

K.V.P. vestigt de aandacht op
Rotterdamse aspiraties

ONTVANGEN

MGA'!lj een van degenen, die een
6 'e. Rij h'n aan de Habsburg-monar-
Vj.d J werd de eerste president van
tgJ' n,a»na,,ha"kel«k Hongarije en
Kis ïlu? n 'ank probeerde hij Oen-
s«io„ Pa i® hervormen naar de be-
kg|f van Wilson.

Europese produktie
van ruw staal op
recordhoogte

KADAR.

SECRETARIS

ZATERDAG 8 DECEMBER 1956

PAGINA 9

T\e grootste carrière-roddelaar van de laatste tijd, wijlen Jacques Dumaine,
L/ vertélt, dat hij op de 21e augustus van het jaar 19lft bezoek ontving van de
nieuwe Hongaarse gezant in Parijs, graaf Michael Karolyi. „Hij ziet er
°°kachtig uit. Hij gaat mank en slingert bij het lopen; hij heeft een hazelip,

en van de decadentie

«D wuuw/uiK van zijn aristocratisch geslacht. Maar van dat geslacht

eeft kij QQ-fc overgehouden een grote hoffelijkheid, die door zijn omgang met
v°lutionairen niet is getaand, een volmaakte beheersing van de Franse taal en
n ontgoochelde visie op de wereld en op het leven. Met zijn neusgeluid zegt hij
^9en mij: „De helft van mijn leven heb ik in uw land doorgebracht. Als kind héb
or een deel van mijn opvoeding gekregen; als jonge man héb ik er mijn vertier
®e*°cht; in 1914 hen ik er krijgsgevang ene geweest; ik heb er later als politiek
Uchteling gewoond en nu kom ik er terug als gezant van Hongarije." Een pauze, een
yC^t en dan op een bewust vermoeide toon: „Mijn leven is als een slechte film".

'In deze zelfde Michael Karolyi, oud-president van Hongarije en na de oorlog
gezant nog een poosje geaccrediteerd bij het Nederlandse hof, is dit jaar, een
'lQr'r na zijn dood, een boek met mémoires verschenen Het is de geschiedenis van
n onverwoestbaar idealisme, dat op velen de indruk zal maken van een ongenees-
j e naïveteit. Tijdens de Eerste Wereldoorlog al scheurde Michael Karolyi zich
fan het exclusieve milieu, waarin hij was opgevoed, de oude Hongaarse adel.

belandde in steeds linkser vaarwater: het begon bij de coöperatieve gedachte
1 het eindigde bij een soort Titoisme „avant la lettre", waarover de „crazy count",

^als Karolyi zichzelf ergens noemt, ook in zijn laatste levensjaar, zijn tachtigste,

9 geen berouw toonde. Maar het is ook een boek vol kostelijke observaties, eerst
0,1 het leven van de Europese aristocratie vóór 1914 en later van dat van de
htieke emigrés tussen de beide Wereldoorlogen.

M iaAlgon, hü met de verdeling van
ziov In ®9.ederen onder de kleine boe-
Vgh hiet UR eigen milieu maakte hij
do?' ïTii ^ehefd met dit soort initiatie-
egla0crat?verschatte de kansen van de
v ue en toen bovendien de gealli-

Dieselolieprijs in
Duitsland, verhoogd

Liturgische weekkalender

i£:

;v- .v.

heimwee naar parad

te/c.

et begint al met dat „fin de siècle"-
gesprek op het terras van de
.Altewiesen in Karlsbad. Men
Wrijft het jaar 1909. Karolyi zit ach-
tig- *1® koffie met Leopold Berchtold,
n°g Oostenrijks-Hongaars ambas-
tef Ur in St.-Petersburg, later minis-
Mt-ru?'1 buitenlandse zaken van de mo-
en opsteller van het ultimatum
dg. de Serven, en André Tardieu, op
ïvOgenblik chef-buitenland van ,,Le
tijO'Ps" en later Frans premier. Tar-
tig u vraagt aan Berchtold, of hij zich
"tv- beschouwt als Duitser, Hongaar of
ke h, aangezien er immers geen spra
ng,.18 van zoiets als een Oostenrijkse
'•Ma' "Ik ben Wener", zeSt Berchtold.
kis als er nu moeilijkheden ontstaan

de verschillende bevolkingsgroe-
tgj Van de monarchie" houdt Tardieu
Vïr, ^elke kant kies je dan?" „De kant
>,k de keizer", luidt het antwoord,
üjf, ?ar veronderstel, dat er eens een
Vj.b komt aan het keizerrijk, wat dan?"
tg, agt Tardieu. Met zijn enigszins hau-
,,jv® glimlach antwoordt Berchtold:
Uk?1! zou ik blijven, wat ik ben, een
WJocraat. Ce n'est pas beaucoup,
fliï5 c'est toujours queloue chose". In
iK^lfde tijd, in de nadagen van de
tU^htiende eeuw. vraagt een zeven-ja-
deefje van. Karolyi, een rasechte
Pti tjazy, aan ziin gouvernante: „Ster
ol- Herrschaften auch?" Een van de
Hei ste uitspraken van Karolyi's
Ve n zuster Batthyanyi, als zij het heeft
'.li eventuele huwelijkspartners, is:
d y a que nous."

hA® beschrijving, die Karolyi geeft van
VU 'even van de Europese aristocratie
5, r de ineenstorting, plaatst hem, zo-
A. J p. Taylor in zijn voorwoord
Óy °P één lijn met Sir Osbert Sitwell.
E6,er'grootvader Stephan, wiens hobby
v-'as veel te grote dorpskerken te
die en; grootmoeder Caroline Zichy,
la da een revolutionaire jeugd haar
Nu? dagen sleet in Sasvar, met een
Ni 6 keelbandje om, a la Winter-
,,Pj,eri en die met moeite op de piano
0fs„?c Time" ten gehore kon brengen,
igjjdoon zij les had gehad van Chopin

Met landgoed Foth, waar Karolyi
Vj'n jeugd doorbracht, bood over-
h„dig gelegenheid voor het beoefe-
s8d van de ruitersport. Keizerin Eli-
jjTeth kwam er vaak. Soms stapte
„f af voor het huis, waar haar een
p a« Tokayer en een paar droge bis-
haits werden gebracht. Zij kwam
u,,0|t binnen. De Karolyi-kinderen
de u n baar hand, maar zij liefkoos-
haar paard in plaats van de kin
ken.

k-g^ 1892, toen hij zestien jaar oud
bezocht Michael Karolyi, in ge-
?ït a P van zÜn oom Alexander en Al-
W Apponyi, voor het eerst Engeland,
ifte, dr.Balfour en Joseph Chamberlain,
SdenZ^n Idmeuze oogglas, verbaasden
?s hv een ifddb de jonge Karolyi door
JitigjPdde manier, waarop zij hun po-
Mtv*e meningsverschillen met elkaar
'r-r)g ®bten. In het Lagerhuis droegen de
Mg hOg hoge hoeden. Het was de tijd
ae Forsytes en van Bond Street.

GRAAF MICHAEL. KAROLYI

beurd verklaard. De man, die eens 250
miljoen gulden waard was geweest, gaf
zich opnieuw prijs aan armoede en ont
bering. ,,Ik besef," schrijft hij op het
eind van zijn leven, „dat ik tussen
twee stoelen in ben komen te zitten,
maar het is de enige plaats, die ik
met waardigheid kan innemen."

Tweemaal speelde hij een rol in de
wereldpolitiek, na de Eerste en na de
Tweede Wereldoorlog. Beide keren
faalde hij en het politieke credo, dat
hij op het eind van zijn mémoires heeft
neergeschreven, is na de waterscheiding
van 4 november j.l., de dag van de
tweede Russische interventie in Honga
rije, onleesbaar. De geschiedenis van
zijn leven is een parabel: het toont op
schrijnende wijze, wat er terecht geko
men is van iemand, die zijn hoop op
het oosten had gesteld. Niet alleen
daarom vormen deze mémoires boeien
de lectuur. Het politieke onderschei
dingsvermogen van de auteur is zwak
ontwikkeld, maar de blijmoedigheid,
waarmee hij telkens de tol van zijn mis
rekeningen betaalt, en de onverstoor
baarheid van zijn idealisme zijn groot.

H. J. NEUMAN

GRAVIN CATHÉRINE KAROLYI
naar een portret van Quincey Adams uit 1919.

Parijs 1900

jongeman bracht Michael Karo-
'Vj vele jaren door in Parijs, waar
ztin oom Ladislas Karolyi een

..huis bezat aan de Quai d'Orsay,
'i geruild had tegen een eiland
Jij R1 Martinique, waar toen nog slaver-
Mtrjp ®rste. In het Parijs van 1900 schit-
'v p" de Prins van Wales, graaf Boni
NE3?tellane, de Chevalier d'Orsay
Adv tijd, en de suikerkoning Le-
•Ar.' die de bijnaam „Le petit su-
'1 j> droeg. Maar er waren i
fMgf bgaarse „Chevaliers
M(-y Roman Potocky, graaf
As A graaf Elemer Batth

j- droeg. Maar er waren ook Poolse
-°bgaarse „Chevaliers d'Orsay",
Paul Sza-

V"8 rt «'«ui Ciiemer oatthyanyi, die
iAdtJ8 hoop van Hongarije beloofde te
h, maar die uiteindelijk slechts de
P% ab de renbaan werd. De Jockey
e°stena? i" die tijd zó exclusief, dat de
jMgjR'lks-Hongaarse ambassadeur,
öAbti,„evenhulier, wegens zijn galante
eUt„ uren bijgenaamd ,,1'Ambrassa-
et niet werd toegelaten.

Pt hi^l8 kwam voor Michael Karolyi
d de rische ogenblik. Hij behoorde
'vgenstanders van de Hongaarse
>i zün "K..aan de strijd der Centralen

((jjh in l'oiitieke denkbeelden hadden
igM in "e loop der jaren snel ontwik-

'j'r

o„ 'I® richting van
Hnervormingen.

pacifisme en
In novem-

meense interventie in die van admi
raal Horthy en de Pijlkruisers.

Emigré

raaf Karolyi vluchtte via Oosten
rijk naar het Tsjechoslowakije van
Benesj en Masaryk. Daar ving hij
zijn emigré-bestaan aan, dat ruim een
kwart eeuw zou duren. Zesentwintig
jaar lang zwierven hij en zijn veel jon
gere vrouw Cathérine „Katus"
door Europa. Zij leefden van de hand
in de tand en verbleven meestal in link
se, vaak uiterst linkse milieus, waar
men vaak slechts één gevaar onder
kende: het fascisme. In de 1917 Club in
Londen ontmoeten zij Joad, Nevinson en
Brailsford. Ten huize van Wickham
Steed dan weer iemand als Don Sturzo,
gevlucht voor Mussolini en de latere
schepper van de Democrazia Cristiana.
In de Rue de la Faisanderie in Parijs,
ten huize van Madame Ménard Renau-
del, Blum, Herriot, Braque, Unamuno,
Ibanez en ex-premier Francesco Nitti
van Italië met zijn vrouw en hun vijf
donkere kinderen.

Als hij het over zijn Parijse periode
heeft, schrijft Karolyi met tederheid
over het heimwee naar Hongarije, en
toch ook weer naar het oude milieu,
dat hij heeft verzaakt, zonder ooit ge
heel de taal en de mentaliteit van
„het volk" te kunnen verstaan of
overnemen. „Ook kwam mij soms de
geur van de oude bomen en de aca
cia-bloesems, die in droge hete zo
mernachten in de lucht bleef drijven,
het eentonig gekwaak van kikvorsen,
het zwaarmoedig geblaf van dorps
honden, het terugdenken aan de sap
pige smaak van kleine Hongaarse
abrikozen, weer levendig voor de
geest en dat vervulde mij dan met
heimwee. Het verlangen bekroop mij
om te zien, hoeveel de bomen waren
gegroeid, die ik had geplant op de
hellingen van de heuvel tegenover
ons landhuis in Parad, of om zorge
loos over de Kossuth Lajos-straat te
slenteren en te kijken naar de mooie
vrouwen, die voorbij liepen, en de
club binnen te gaan, waar de kellners
mijn smaak en mijn wensen precies
zouden kennen en verlangend zouden
zijn mij te bedienen."

nieuw de ballingschap. Het proces tegen
Laszlo Rajk was de druppel, die bij hem
de emmer deed overlopen. Voor de twee
de maal werden al ziin bezittingen ver-

„Memoirs of Michael Karolyi
Faith without Illusion." Jonathan Cape
London 1956.

Het ziet er naar uit dat de produktie
van ruw staal in Europa, inclusief die
van de Sovjet-Unie, dit jaar een nieuwe
record-hoogte zal bereiken. Dit is af
te leiden uit cijfers die de Europese
Commissie van de Verenigde Naties
(E.C.E.) heeft bekendgemaakt.

In jaarcijfers uitgedrukt bleek de
produktie van oktober in alle landen te
zijn gestegen ten opzichte van de maan
den van het derde kwartaal 1956.

West-Duitsland produceerde in ok
tober aan ruw staal, wederom uitge
drukt in jaarcijfers, 25.200.000 metrieke
ton, tegen 21.300.000 ton in oktober van
het vorig jaar. Het Verenigde Konink
rijk 22.100.000 (20.100.000), Frankrijk
14.700.000 (12.600.000) en de zes landen
van de E.G.K.S. 61.900.000 (52.600.000).

De heer Visch (KVP) heeft vrijdag
in de Tweede Kamer aan minister AJge-
ra de vraag gesteld, of via de luchthaven
Schiphol ook aan de Rotterdamse eisen
kan worden voldaan, zodnt wij kunnen
vasthouden aan gecentraliseerd lucht
verkeer, zoals de regering steeds heeft
gewild. De katholieke woordvoerder
maakte zich zorg over uitlatingen die
hy had opgevangen uit de mond van de
hoofddirecteur van de Rotterdamse ge
meentewerken.

Bij de opening van het vliegveld Zes
tienhoven had deze functionaris gezegd,
dat men het „inter-Europees luchtver
keer niet uit het oog zou verliezen
Gaan wij nu toch weer naar de voor
oorlogse gedecentraliseerde luchtvaart
terug, zo vroeg de heer Visch? Hü wees
op de conclusie die onlangs de stich
ting economisch onderzoek van de Am
sterdamse universiteit na een zeer uit
voerig en objectief onderzoek heeft ge
trokken, dat het noch uit een oogpunt
van veiligheid, noch uit dat van het rei
zigers- of goederentransito gewettigd
zou zün tot decentralisatie over te gaan,
mits Schiphol aan de eisen van inter
continentaal en Europees luchtverkeer
voldoet.

Hij wilde dus van de minister weten,
of de gehele outillage van Schiphol in
clusief de verbeteringen toereikend zijn
voor de behoeften van Rotterdam. Zo
ja, hoe staat de minister tegenover de
aandrang van de Maasstad de capaci
teit van Zestienhoven te vergroten? Zo
neen, welke maatregelen denkt men te
nemen om Schiphol met het oog op de
Rotterdamse belangen behoorlijk op
peil te brengen?

H(j noemde alles wat, ook op het ge
bied van wegenaanleg, met de verdere
ontwikkeling van Schiphol verband
houdt, 'n groots plan, dat in tien a vijf
tien jaar die er mee gemoeid zullen zün
een bedrag van 180 miljoen zal vra
gen en betoonde zich ook in verband
hiermede zeer gereserveerd ten aan
zien van hpt decentraliseren van onze
luchtvaartcapaciteit.

Hü legde er nog eens de nadruk op,
dat aan de Rotterdamse eisen van af-
en aanvoer volledig moet worden vol
daan. Hij sprak de hoop uit, dat nu de
Maasstad ook in de n.v. Schiphol ver
tegenwoordigd zal zyn, er een goede
samenwerking zal ontstaan.

In het befaamde Savoy Hotel te
Londen werd donderdag een liefda
digheidsbal gegeven waar vele pro
minente figuren uit Londen aanwe
zig waren. Op de foto ziet men
H.K.H. prinses Margaret van Enge
land dansen met de markies van
Bladford.

Hij toonde zich voorts zeer tevreden
over de gunstige resultaten van de
K.L.M. in het afgelopen jaar en steun
de de minister in diens besluit om, met
behoud van de meerderheid van de aan
delen in handen van de overheid, meer
middelen voor uitbreiding aan de par
ticuliere kapitaalmarkt te onttrekken.
(In de PvdA kringen heeft men de mi
nister daarover enige tüd terug scherpe
verwüten gemaakt).

Hü vroeg de aandacht voor de vrij
heid van concurrenties, die bedreigd
wordt door de Amerikaanse toenade
ring tot de Westduitse luchtvaart, wel
ke toenadering een bilateraal karakter
dreigt aan te nemen, terwül Nederland
zou worden achtergesteld. Hü kon het
optimisme van de minister te dien aan
zien niet delen. Onze activiteit onder
vindt wel degelük weerstand in andere
landen, waar men de K.L.M. vreest
niet zozeer om haar omvang als wel
om deze activiteit.

Zondagsrijverbod

In het debat is voorts het zondags-
rüverbod ter sprake gekomen. De heer
Cornelissen (VVD) stelde voor liever
het Belgische systeem te volgen en de
maximum snelheid tot 70 km per uur
te beperken. Daarbij zou niemand ge
schaad zün en toch het zeilde effect
verkregen worden. Dr. N. van den Heu
vel (KVP) vroeg de minister of er niet
enige tegemoetkoming mogeljjk is voor
de ondernemers die toerbussen en au
to's zonder chauffeur verhuren.

Voor het eerst sprak de heer Kodde
(ST. GER.) burgemeester van Zoute-
lande, die steeds in Zeeuws costuum de
vergaderingen büwoont. Hü bleek een
veel beter redenaar dan zün beide par-
tügenoten Zandt en Van Dis. Hü vroeg
met anderen de aandacht voor de slech
te verbindingen met Zeeuws-Vlaanderen
en bracht ook het Deltaplan ter spra
ke. Dr. van den Heuvel bepleitte de be
langen van West-Brabant op waterstaat
kundig gebied. De heer Engelbertink
(KVP) vond het subsidiëren van water
schappen die belangrü'ke werken moe
ten uitvoeren het zwakke punt in het
beleid van minister Algera. De rege
ring moet guller zün met het verschaf
fen van mogelijkheden om zwakke plek
ken in de buitenwaterkeringen te ver
sterken. Ook in dit verband werd West-
Brabant genoemd.

Het watervrq maken van de Bies-
bosch maakte deel uit van het verlang-
lystje van dr. Van den Heuvel. De
Biesbosch moet binnendüks en niet bui-
tendpks een recreatiegebied worden, zo
meende hij. Dan kan iedereen, ook de
kleine man die geen luxe jacht bezit,
daarvan profiteren.

Van verschillende züden werd de
aandacht gevraagd voor de wegen die
toegang moeten geven tot de Velser
tunnel. De heer Cornelissen (VVD)
vroeg of reeds met provinciale staten
is onderhandeld over de westelüke rand
weg en of in de lacunes met name in
Haarlem eindelük eens zou kunnen wor
den voorzien. Daarvoor zou een rüks-
büdrage nodig zün, die afhankelük
schpnt te zün van een nog steeds niet
verkregen overeenstemming. Over de
ze zaak zijn in de provinciale staten
van Noord-Holland vele vergeefse dis
puten gevoerd.

Voorts vroeg hij of personeel en ma
teriaal na voltooiing van de Velser tun
nel aanstonds naar de Hembrug kan
worden overgebracht, zodat met de
werkzaamheden daar zo spoedig moge-
lük kan worden begonnen. Ook voor at
en aan-voerwegen van deze tunnel vroe
hü de aandacht.

Alle Duitse oliemaatschappijen heb
ben de detailprijs van dieselolie opnieuw
verhoogd. Begin november trad de eer
ste prijsverhoging in werking. Shell
was de eerste die voor de tweede maal
de prijs verhoogde en nu is ook de
Esso gevolgd. Aan de meeste pompen
kost de dieselolie thans 65 tot 70 pfen
nig per liter.

w.^ «vw. wwvcliuicii uc gcaur

kskAenis ndheden toestonden, dat
flt> ed a„_een 8rote strook Hongaars

VééApenst1i";erdJe' 8eheel ln strijd met
L f er stand van Belgrado en nog
*wï°lyi v, vredesverdrag was, moest
M ,A yeld ruimen. De macht
Zlïh cnm handen van Bela Kun
«-ommumsten en toen na Roe-

Volksrepubliek

n 1945 scheen het Karolyi, dat het
Rode Leger al zijn wensen zou ver
werkelijken. Hü liet zich bepraten
terug te keren naar Parad en naar
Boedapest, waar hij als een vorst werd
ontvangen. Samen met mensen als Ma-
tyas Rakosi en Ernö Gerö, die hij op
geen stukken na doorzag, putte hij zich
uit in verwüten aan het adres van allen,
die het met de hervormingen wat kal
mer aan wilden doen. Tamelyk onbe
heerst zijn in dit verband Karolyi's uit
vallen tegen kardinaal Mindszenty, al
geeft hij toe, dat de Kardinaal een gro
te rol heeft gespeeld in het verzet tegen
de Duitsers.

Maar Karolyi's aanvankelijke geest
drift taande al spoedig. Hü was steeds
minder opgewassen tegen de Moscovie-
ten Rakosi en Gerö. Wel liet hü zich
nog het gezelschap in Parijs aanleu
nen, maar in juli 1949 verkoos hü op-

(Van een byzondere medewerker)

et centrale comité van de communistische par
ty in de Sovjet-Unie moet op grond van zijn
statuten tweemaal per jaar vergaderen om van
gedachten te wisselen over de uitvoering van de be
sluiten die op het laatste partijcongres werden ge
nomen. Na het geruchtmakende 20e partijcongres
heeft een eerste zitting inderdaad plaats gehad waar
op de nieuwe koers werd goedgekeurd, maar tot de
verplichte tweede zitting is het nog niet gekomen.
Met het oog op de gebeurtenissen in Hongarije werd
de datum verschoven en men verwacht dat deze
vergadering niet vóór februari 1957 zal plaats heb
ben.

Uit alles blijkt een begrijpelijke vrees van het
politbureau om voor het forum van het voltallige
centrale comité verantwoording en rekenschap af te
leggen over datgene wat het prestige van de Sovjet
unie in de gehele wereld zozeer heeft aangetast. De
partüleiders weten dat zij de leden van het comité
niet tevreden kunnen stellen met de gangbare pro
pagandistische verklaringen voor buitenlands ge
bruik. Al zullen de toehoorders zich misschien laten
overtuigen door de strategische overwegingen van
een Zjoekov die een neutraal Hongarije niet als
buffer tussen Tsjechoslowaküe en Joegoslavië wil
dulden, toch zal het de generaal moeilyk vallen om
de onmenselüke vorm van zün actie aanvaardbaar te
maken.

Men verwacht dus op de aanstaande zitting niet
alleen heftige discussies, maar zelfs de mogelykheid
dat er in de partü een soort scheuring uitbreekt.
Om dit te voorkomen wil men het debat liever uit
stellen en afwachten of men de gemoederen mis
schien kan geruststellen door een éclatant succes,
dat intussen echter nog op zich laat wachten. De
bereikte resultaten in Warschau zijn daarvoor niet
voldoende en nog minder de verdeeldheid van het
Westen, omdat het grote aantal leden van het cen
trale comité daarvan niet onder de indruk komt. Ze
zijn er veeleer van overtuigd dat de eigen verdeeld
heid gevaarlüker is dan die in het Westen.

Het is niet uitgesloten dat men in verband hier
mee een büzondere taak voor Molotov heeft weg
gelegd die tot minister van staatscontrole werd be
noemd. Toen deze benoeming afkwam zag het Wes
ten daarin twee mogelükheden: ofwel een sinecure
of een poging om het dreigende gevaar van een al te
grote decentralisatie af te wenden. Deze laatste ver
onderstelling wordt in de laatste tüd steeds meer
gedeeld. Men neemt weliswaar niet aan dat de oude
Stalinist Molotov de opdracht heeft gekregen om het
Stalinisme weer in te voeren, wel echter dat hü
met toestemming van het partijbestuur bepaalde
zwakke punten in het jonge systeem van de collec
tieve leiding zal moeten wegwerken. Juist zün func
tie, waarin hü het werk van de verschillende minis
teries controleert en coördineert, maakt hem tot
een man die het evenwicht weer kan herstellen tus
sen het recente en algemeen toegejuichte streven
naar decentralisatie en aan de andere kant de weer
noodzakelük geachte topleiding.

Natuurlük zal dat experiment op een laveren uit
lopen, want hoe groot de macht van Molotov ook
moge zün, hü zelf staat en valt met de collectieve
leiding, waardoor men een einde heeft willen ma
ken aan het wederzijds uitmoorden, maar het is
de vraag of hü eerlijk voor het centrale comité zal

kunnen verklaren dat de gematigde koers van de
20e partydag eigenlük een afwüking is geweest van
het oorspronkebjke concept, ja zelfs de doodsteek
voor de eenheid van de pa-tü en van haar interna
tionaal programma.

De gebeurtenissen In Hongarüe, Polen en een
aantal satellietlanden stellen Molotov en zijn aanhan
gers in het gelük. Men verwacht dan ook dat de
Comintern in een of andere vorm weer zal worden
gereactiveerd met het doel alle middelpuntvliedende
krachten, die sinds het 20e partijcongres zijn losge
slagen, op te vangen en vooral de satellieten weer
in het éne gelid terug te brengen.

Dat men bü een dergelyke poging op moellükhe-
den en verzet zal stoten, is duidelyk, want al be
perken de besluiten van het centrale comité zich tot
de Sovjet-Unie, toch speelt Moskou als geestelük
centrum van het internationale communisme de on
miskenbare rol het voorbeeld te moeten geven, dat
door de overige nationale partijen nauwkeurig zal
worden bestudeerd. En aangezien men in Moskou
het groeiende wantrouwen kent, heeft men intussen
de satellieten al enigszins geprepareerd en voor een
nauwere band met Moskou weten te winnen.

Ondanks het innerlüke verzet van het Poolse volk
is de regering Gomulka grotendeels al gewonnen
voor de leidende positie van Moskou. Hetzelfde
geldt voor de communistische leiding (niet het volk)
in Oost-Duitsland, Tsjechoslowakye, Hongarye, Roe
menië en vooral Albanië, dat tot taak schijnt te heb
ben gekregen om alle onprettige dingen aan het
adres van Tito te lanceren die Moskou uit tactische
overwegingen verzwügt. Joegoslavië zal zich het
langst verzetten tegen elke vorm van centralisatie
of comintern onder welke naam dan ook, maar het
staat onder een sterke morele druk.

Nog grotere moeilükheden zal het centrale comité
in Moskou van de communistische partüen in Frank-
rük, Italië en vooral ook in Oostenrük ondervinden,
waar de leiders de smaak voor grotere bewegings
vrijheid te pakken hebben gekregen. En daarnaast
blijft China altijd het grote vraagteken.

Deze groepen zullen tegen een hernieuwde
centralisatie protesteren en verklaren dat men zo kort
na de laatste partijdag de schroef niet plotseling kan
terugdraaien. Vooral zullen de nog trouw gebleven
partyleden in deze landen een dergelük besluit van
het centrale comité te Moskou zorgvuldig lezen om
daarin ontlasting te vinden voor de gewetensconflic
ten waarin zü als mens en als communist terecht zün
gekomen. Wanneer in dit besluit geen spoor van men-
selük mededogen tot uitdrukking komt en Moskou
zich van de slachtoffers afmaakt door hen uit de
tot nu toe gangbare woordenschat fascisten en mis
dadigers te noemen, dan zullen de communistische
partüleden in tal van landen misschien nog wel
communisten blijven, maar zü zullen zich innerlijk
van Moskou afwenden en zeker geen nieuwe centrale
leiding van hefr Kremlin aanvaarden. Zü weten na

melijk dat de Sovjet-Unie haar satellieten nog wel
met behulp van veel divisies kan dwingen om de nieu
we en zoveelste koers met de lippen te beleiden,
maar met tanks overtuigt men zelfs geen satellieten
en nog minder communisten die in het westen voor
lopig buiten schot blyven.

Het centrale comité staat voor een onoplosbare
taak. Zelfs van een gelykvormige informatie is geen
spoor te ontdekken. TerwüJ Sjepilov en de „Pravda"
het verzet in Hongarije nog als een conta-revolutie
van fascisten en Horthy-generaals aan de kaak stel
len, verklaart zelfs de willoze Kadar dat deze ziens-
wijze niet geheel aan de werkelükheid beantwoordt.

Na alles wat er als zichtbaar uitvloeisel van de
20e partydag aan afschuwelijks en onmenselyks is
gebeurd, kan en moet men zeggen dat het communis
me over zün hoogtepunt heen is. Men zou dit verloop
zelfs van communistisch standpunt tragisch kunnen
noemen, want de besluiten van deze partüdag die
een mildere bestuursvorm, grotere democratisering
en meer humaniteit bepleitten, hebben juist tot ge
volg gehad dat de leiding uit zelfbehoud naar geweld
moest grüpen, naar een ondemocratische dictatuur
en terreur. Het is dus gebleken dat het communisme
in wezen niet kan veranderen en dat het uitsluitend
op geweld, angst en terreur moet steunen, wanneer
het wil blijven voortbestaan. De revolutie waarop het
communisme is gebaseerd kan niet ongedaan worden
gemaakt, alleen heeft zich een verschuiving voltrok
ken in de beoordeling en waardering van het volk,
waarop men zich altüd beriep, zolang men het nodig
had. Maar de dictatuur van het proletariaat moest
plaats maken voor de almacht van de ene dictator
en daarop volgde de dictatuur van de collectieve lei
ding. Dit collectief beschermt nu zichzelf, zo verklaar
de Khroesjtsjev in zijn „vertrouwelyke toespraak"
op 't 20e partijcongres, want „Malenkov zit in het be
stuur en Molotov zit in het bestuur. Wü zullen jullie
niet meer ombrengen". En het volk? Met ongelofe-
lük cynisme zei Khroesjtsjev: „De politie zal jullie
en jullie privileges tegen het volk verdedigen". Hier
is geen twüfel meer mogelük. De revolutie zal haar
eigen kinderen verslinden, totdat zij er zelf bü
gebrek aan andere slachtoffers bij neervalt.

Op grond van zün eigen verdeeldheid is het Westen
zich over het algemeen niet bewust, in welk een crisis
zich het internationale communisme bevindt. Deze
gunstige kans zou het Westen moeten waarnemen,
maar de Amerikaanse gezant in Moskou, Charles
Bohlen, adviseerde als expert geen directe interven
tie, omdat het verval van het communisme zich van
binnenuit automatisch zou voltrekken. Deze mening
wordt slechts ten dele door de Russische emigrant
dr. V. Poremsky onderschreven. Hij is geen medewer
ker van Radio Vrü Europa, bepleit ook geen ge
wapende interventie, wel echter goede, op de Russi
sche psyche afgestemde propaganda, voorlichting en
langzame penetratie der echte democratische op
vattingen uit het Westen.

NADRUK VERBODEN

ZONDAG 9 DECEMBER: 2e zondag van de
advent; eigen mis; credo; pref. van de
H. Drieëenheid; paars.

MAANDAG: mis van de zondag; 2 geb.
H. Melchiades; paars.

DINSDAG: Mis van de zondag; 2 geb. H.
Dainasus; paars.

WOENSDAG; mis van de zondag; paars.

DONDERDAG: H. Lucia, maagd-martelares;
eigen mis; 2 geb. van ferie; rood.

VRIJDAG: mis van de zondag; paar».

ZATERDAG: O. L. Vr. op zaterdag; mis
Rorate; 2 geb. van ferie; wit.

ZONDAG 16 december: 3e zondag van de
advent; eigen mis; credo; pref. van de
H. Drieëenheid; paars. Haarlem: 2
geb. voor bisschop, verjaardag van keuze.