Slechte gezondheid en mislukking van Suez- politiek de oorzaken Strijder tegen de dictatuur BUTLER zijn opvolger? van Ernstige tegenslag voor Sastroamidjojo Vijf ministers de Masjumi uit het Indon. kabinet Regeringsmeerderheid in parlement echter nog ruim voldoende Justitie wacht met actie Nog geen licht in moord te Nieuwland Het weer Churchill en Salisbury bij de Koningin Westduitse bijdrage voor vrijmaking Suezkanaal Voetbalpools Geen extra-uitkering voor gepensioneerd overheidspersoneel Twee Hongaarse auteurs staan terecht dot MORRIS ftefjoteycu Ly! Opvolging DONDERDAG 10 JANUARI 1957 80sfe JAARGANG No. 26801 I WlNTERSPORTKLEDING Verdere daling van temperatuur Sir Winston voor de derde maal premier Niet onverwacht Steun der communisten De Deense troepen van de Verenigde Na ties hebben hun kamp bij El Shatt in de Sinaï-woestijn betrokken. Kleinere groe pen zijn nu verder de woestijn in ge stuurd om conflicten tussen de terug trekkende Israëlische en de Egyptische troepen te verhinderen. Een patrouille Deense V.N.-soIdaten passeert enige kamelen in de brandende woestijnzon. In afwachting van het resultaat van nadere besprekingen tussen de z.g. toto commissie van de KNVB en het minis terie van Justitie zal, naar verluidt, voorlopig nog niet worden opgetreden tegen de voetbalpools. Hoewel de pro cureurs-generaal de bevoegdheid hebben te allen tijde een proefproces aanhangig te maken, zouden zij eerste de verdere ontwikkeling in deze kwestie willen af wachten. Zoals bekend is lag het oor spronkelijk in de bedoeling na 7 januari tegen de grote voetbalpoolcombinaties op te treden. Het ministerie van binnenlandse za ken deelt mede, dat er in het georgani seerd overleg mededeling van is ge daan, dat het niet in de bedoeling van de regering ligt aan het gepensioneerd overheidspersoneel een eenmalige uit kering over 1955 en over de laatste vier maanden van 1956 te verstrekken. Tot nog toe is er nog geen ophelde ring verkregen in de zaak van de ver moorde weduwe te Nieuwland. Het is nog steeds een vraag hoe en door wie de 30-jarige weduwe, die nog slechts vier maanden weduwe was, is ver moord. Dat het inderdaad moord is, meent de politie met zekerheid te kun nen zeggen. Het motief van de dader schijnt geen roof geweest te zijn, aan gezien er niets uit het huis wordt ver mist. Ook de sectie, die de deskundige, dr. Zeldenrust uit 's Gravenhage, op het lijk heeft verricht, heeft geen nader licht op de zaak geworpen. Het lichaam vertoonde geen verwondingen en ner gens waren sporen te vinden, die op een in de woning gehouden worsteling zouden duiden. Bekend is slechts, dat de weduwe met een laken om haar hals in bed werd gevonden. Het Hongaarse communistische dag blad „Nep Szabadsag" meldt, dat er in Boedapest een proces is begonnen tegen de bekende schrijvers Gyuly Obersovsky en Josef Gali, die ervan worden be schuldigd na de aanval op Boedapest door Russische tanks op 4 november j.l. illegale bladen het licht te hebben doen zien. Negen andere intellectuelen wor den ervan beschuldigd deze bladen te hebben verspreid en de vrouwen van Boedapest tot demonstraties te hebben opgestookt. Advertentie BARTEtJORISSTR. HAARLEM TEL 13439 FERD. BOLSTR. 48 A DAM TEL. 717162 Verwachting tot vrijdagavond (op gemaakt te 11.15 uur) Opklaringen, maar aanvankelijk nog enkele buien, voornamelijk aan de kust. Tot matige of zwak afnemende wind, ruimend naar noord. Verdere daling van temperatuur. Zon: 8.47-16.54. Maan: 12.40-3.27. BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 143480 Bijkant. Beverwijk: Breestraat 171, tel. 4790 Bijkantoor en Red. Ilmuiden: Leeuweriklaan 30 Telefoon 5790 Directie: 3. 3. W. Boerrigter en Mr. W. A. M. van der Kallen. Hoofdredactie: Drs. H. v. RUN en W. Severin. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT 'ADVERTENTIETARIEF 28 cents per milimeter- hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 57 cents per week. f 2.50 per maand, f 7.40 per kwartaal. Voor klachten over de bezorging na 5.50 uiHt 's avonds tel. 21544. Anthony Eden als premier ■MSHvan Engeland afgetreden Sir Anthony Eden verlaat de ambtswoning Downingstreet 10, om zich naar Buckingham Palace te begeven, waar hij aan koningin Elizabeth zijn ontslag aanbood. Zal Eden niet de geschiedenis in gaan als een groot prémier, dan toch zeker als een groot minister van Buitenlandse Zaken. Niet in Ten Downing Street maar in Whitehall heeft hij zich in de loop der decennia in zijn ware grootheid getoond. Het is tragisch dat Eden, die voor Groot-Brit- tannië en de vrije wereld in een vroe ger stadium van zijn carrière zo veel heeft gedaan, nu heen is gegaan onder een storm van kritiek van een aan zienlijk deel van zijn landgenoten. Aan de laatste twee maanden van zijn loopbaan als staatsman zal Eden bit tere herinneringen hebben, maar te genover deze smartelijke periode, waarin hij door ziekte buiten gevecht gesteld werd, staan ogenblikken die de scheidende premier zich met vol doening voor de geest kan halen. Heeft Eden wellicht als regeringslei der gefaald, als diplomaat was hij een figuur zonder weerga. Op dit ogenblik, nu Eden als „Prime Minister" heengaat, gaan onze gedach ten terug naar een ander afscheid. Negentien jaar geleden zei hij ook de Britse regering vaarwel. In februari 1938 brak hij met Chamberlain, om dat hij diens verzoeningspolitiek ten aanzien van Hitier niet wenste te on derschrijven. Dat afscheid was een moedige daad van een man die een veelbelovende carrière op het spel zette, omdat hij geen concessies wilde doen aan zijn geweten. Eden heeft het gevaar van Hitiers opkomst scherp ge zien op een ogenblik waarop vele van zijn landgenoten er nog geen besef van hadden. Hij is altijd een strijder geweest tegen de dictatuur, en onder de tweede wereldoorlog speelde hij als Churchills rechterhand een uiterst be langrijke rol in Engelands worsteling met het aanvankelijk zo machtige Derde Rijk. Misschien heeft Eden zich in zijn politiek tegenover de dictator Nasser wel te zeer laten leiden door het zo aanvechtbare gezegde „l'histoire se repète". Misschien heeft hij in november 1956 te veel gedacht aan februari 1938, uit het oog verlie zend dat de omstandigheden in beide gevallen wel zeer verschillend waren. Misschien heeft hij ook dat andere gezegde, dat politiek de kunst is van het mogelijke, in 1956 een ogenblik vergeten toen hij tot een gewapend optreden in het Midden-Oosten be sloot. Dit optreden gaf aanleiding tot het ontstaan van een diepe kloof tus sen de beide voornaamste Westerse mogendheden, het bracht verdeeldheid in de Atlantische gemeenschap en in het Britse Gemenebest, maar het meest ernstige gevolg van Edens be leid was toch wel dat de Britse natie zelf innerlijk ten prooi viel aan een ongekende verscheurdheid. Edens po litiek ten opzichte van Egypte heeft hem het vertrouwen gekost van zijn volk, en de reacties in Groot-Brittan- nie zelf en in Amerika en elders heb ben tenslotte zijn reeds wankele ge zondheid dermate geschaad dat zelfs een rustkuur op Jamaica hem zijn vroegere fysieke kracht niet heeft kunnen teruggeven. Hoe de gebeur tenissen sinds november vorig jaar diep hebben ingegrepen in het per soonlijk leven van de zich tot het uiterste inspannende premier is wel zeer treffend uitgedrukt door Lady Eden die onlangs verklaarde, dat het Koningin Elizabeth II van Engeland is vanmorgen begonnen met het raad plegen van politieke figuren, die haar van advies zullen dienen over de opvol ging van Sir Anthony Eden als premier. Om twaalf uur ontving zij op Bucking ham Palace de markies van Salisbury, Lord President of the Council. Een kwar tier later verscheen oud-premier Sir Winston Churchill. Volgens United Press verspreidde zich in Londen het gerucht, dat Sir Winston Churchill wellicht ge vraagd zal worden tijdelijk als leider van het Britse kabinet op te treden totdat de conservatieve parij een nieuwe krach tige leider zal hebben aangewezen. Sir Winston is 82 jaar. Toen William Gladstone in 1893 voor de vierde maaf premier van Engeland werd, was hij 83 jaar. (U.P.) Op zijn eerste zitting in het nieuwe jaar heeft het kabinet der Westduitse Bondsrepubliek besloten om een vrij willige bijdrage van een miljoen dol lar (ruim vier miljoen mark) te leve ren in de kosten van de ruiming van het Suezkanaal. De Bondsregering volgt daarmede het voorbeeld van de Amerikaanse regering, die zich bereid heeft verklaard om de helft van de ruimingskosten voor haar rekening te nemen. (Van onze Londense correspondent) Gisteravond om even voor zeven, Engelse tijd, werd vanuit Buckingham Palace een communiqué gepubliceerd, waarin bekend werd gemaakt dat Sir Anthony Eden in audiëntie was ontvangen door de koningin en dat hij zijn ontslag had aangeboden als eerste minister van Groot-Brittannië. Het had Hare Majesteit behaagd dit ontslag te aanvaarden. De koningin, die op vakantie was op haar landgoed Sandringham, en die eerst aan het eind van de maand naar Londen terug had zullen keren, reisde speciaal terug naar Londen om het ontslag te aanvaarden. Sir Anthony Eden en Lady Eden hadden de nacht van dinsdag op woensdag doorgebracht te San- dringham als gasten van de koningin, die Eden dinsdag had bezocht voor wat werd voorgesteld als de normale dinsdagse audiëntie van de premier bij de koningin. Kort nadat het communiqué van Buckingham Palace was gepubliceerd, werd vanuit Downingstreet nr. 10 een persoonlijke verkla ring gepubliceerd van Sir Anthony Eden. Deze verklaring luidde als volgt: „Toen ik een maand geleden naar dit land terugkeerde (dat wil zeggen vanuit Jamaica) hoopte ik, dat ik voldoende hersteld was om mijn plichten gedurende lange tijd doeltreffend te kunnen vervullen. Deze hoop is niet verwezenlijkt. Ik ben van mening dat het onjuist zou zijn aan te blijven in de post van eerste minister van Hare Majesteit in het besef dat ik niet in staat zal zijn mijn plichten tegenover mijn souverein en het land te vervui len. Ik heb derhalve, tot mijn grote spijt, besloten dat ik mijn ontslag be hoorde aan te bieden aan de koningin. Het heeft Hare Majesteit behaagd dit ontslag te aanvaarden." was alsof het Suezkanaal door haar huiskamer liep. Edens vertrek was onvermijdelijk, de verslechtering van zijn ge zondheidstoestand heeft dit ver trek slechts verhaast. Eden had de natie nu eenmaal niet meer achter zich. Voor Churchill moet het aftreden van de man die hij eens als zijn „heir apparent" had aangewezen wel bijzon der pijnlijk zijn, vooral vanwege de omstandigheden waaronder dit af treden plaats vindt. Als staatsman en als leider van de Britse regering kon Sir Anthony niet in de schaduw staan van Sir Winston. Maar mèt Churchill heeft hij in de bange tijd toen Hitier de Westerse beschaving dreigde te vernietigen, een team gevoripd dat zich voor Engeland en West-Europa de grootste verdiensten heeft verwor ven. Eden zal de geschiedenis ingaan als een van Engelands grootste „Fo reign Secretaries". Het is voor de talentvolle Eden te hopen, dat hij zich dermate zal her stellen, dat hij nog eens opnieuw een politieke rol zal kunnen spelen. Hij zou zijn land dan nog belangrijke diensten kunnen bewijzen. Mocht zijn kracht echter zo zeer gebroken zijn dat hij zich definitief van het eerste plan zal moeten terugtrekken, dan moet men hem van harte een verdiend „otium cum dignitate" toewensen. Tegelijk met deze persoonlijke ver klaring van de ex-premier werd even eens een bulletin gepubliceerd van vier artsen, die Sir Anthony Eden hadden geadviseerd om zijn post te verlaten. Dit bulletin luidde: ,,De gezondheid van de eerste minister geeft reden tot be zorgdheid. Ondanks de verbetering, die intrad als gevolg van zijn rust vóór Kerstmis, waren er opnieuw sympto men van ingewandsstoornissen. Dit baart ons grote bezorgdheid met het oog op de operatie die hij onderging in 1952 en de daarop volgende koorts aanvallen. Naar onze mening zal zijn ge zondheidstoestand hem niet langer in staat stellen de zware lasten te dragen die samengaan met de positie van eerste minister." Het bulletin was ondertekend door de artsen Evans, Hunt, Gordon-Taylor en Southwards, de zelfde artsen op wier advies Sir An thony Eden in november voor de duur van drie weken naar Jamaica ging. Het ontslag van Sir Anthony Eden komt allerminst onverwacht. In con servatieve kringen ging sinds enige we ken het gerucht dat het midden van ja nuari de datum was, waarop Sir An thony Eden de onvermijdelijke conse quentie van het mislukken van zijn po litiek in Egypte zou aanvaarden. Sir Anthony Eden gaat weliswaar heen we gens gezondheidsredenen, maar de ver wachting dat hjj heen zou gaan, onge acht de toestand van zijn gezondheid, was gebaseerd op de mening dat Eden geheel gefaald had in zijn politiek ten aanzien van het Suezkanaal. De Times van hedenochtend erkent dit bijna openlijk in een hoofdartikel dat begint als volgt: „Sir Anthony Eden heeft diepe verdeeldheid ver oorzaakt in het land in het latere sta dium van zijn Suezpolitiek". En even verder heet het in hetzelfde hoofdarti kel, dat zijn besluit om af te treden moed, sterkte en „belangeloosheid" vereiste, hetgeen indirect inhoudt, dat de Times zijn ontslag niet toeschrijft aan de gezondheidstoestand van Sir Anthony Eden. Men heeft geen be langeloosheid nodig als men fysiek ;zijn taak niet langer kan volvoeren. De grote vraag is, wat er nu zal ge beuren. Ongetwijfeld heeft Eden giste ren Hare Majesteit koningin Elizabeth II van advies gediend met betrekking tot de opvolging. Constitutioneel is het uitsluitend het recht van de koningin om te beslissen, wie zij naar Bucking ham Palace zal ontbieden teneinde die figuur te belasten met het opvolger schap. Maar Hare Majesteit zal zonder enige twijfel het advies van de aftre dende premier volgen. Wat dit advies is, is natuurlijk niet bekend. Er zijn twee personen, die in de eer ste plaats in aanmerking komen om Sir Anthony Eden op te volgen als eerste minister van Groot-Brittannië, de huidige Lord Geheimzegelbewaar der en Leider van het Huis, K. A. But ler, en Harold Macmillan, de huidige Kanselier van de Schatkist. Op wie Sir Anthony Edens keuze gevallen is, is nog niet bekend, maar, oordelend naar de persopinies van hedenmorgen, is de heer Butler de waarschijnlijke opvolger. Doch men dient te bedenken, dat de opvolger van Eden niet slechts de taak zal hebben om te redden wat er te red den valt na het Egyptische fiasco, maar ook om de eenheid te herstellen ins de conservatieve partij, welke laatste diep verdeeld is over de politiek welke de regering heeft gevolgd ten aanzien van het Suezkanaal. Er is een krachtige reac tionaire vleugel in de fractie onder lei ding van de parlementsleden Water- house en Amery, die wilde dat Eden een „krachtige" politiek zou volgen ten. aanzien van Egypte, en die nog heden meent dat Eden faalde door de gevechts handelingen in Egypte voortijdig te doen staken. En er is een gematigde vleugel, onder leiding van de bezadigde ex-mi nisters Elliot en Heald, die vanaf het begin gekant was tegen de aanval op Egypte. Butler wordt door de reactio naire rechter vleugel niet vertrouwd. Want er is van hem bekend dat hij niet enthousiast was over Edens politiek tegenover Egypte, en hij heeft, nadat de aanval begon, al te zeer vermeden zich solidair te verklaren met de politiek van Eden, toen deze tenslotte leidde tot de aanval op Port Saïd. Macmillan, de huidige Kanselier van de Schatkist, is eveneens een twijfelachtige kandidaat. Hij was voorstander van Edens politiek in Egypte tot en met de aanval op Port Saïd. Doch er wordt van hem aangeno men, dat hij begon te twijfelen aan de juistheid van dit optreden kort na het begin van de aanval. De socialisten zijn van mening, dat het ontslag van Eden geen oplossing kan brengen voor Engelands huidige moei lijkheden. De leider van de oppositie, Hugh Gaitskell, die zich in Amerika be vindt voor het houden van lezingen aan Amerikaanse universiteiten, verklaarde gisteren, tijdens een persconferentie, ge houden aan de universiteit van Harvard, dat hij meende, dat er nieuwe verkie zingen dienden plaats te vinden, aan gezien het gehele Britse kabinet zich achter Edens politiek had geplaatst. En het socialistisch dagblad Daily Herald brengt vandaag een hoofdartikel onder het opschrift: „Er moeten verkiezingen plaats vinden". In hetzelfde hoofdartikel heette het, dat een nieuwe regering on der Butler of Macmillan slechts een in terim-regering kon zijn, want het blad meent, dat leidende figuren als Butler en Macmillan mede verantwoordelijkheid moeten aanvaarden „voor de veroor zaakte janboel". De Islamitische partij Mas jumi heeft gisteravond haar vijf ministers uit het Indonesische coalitiekabinet teruggetrokken. Toen het kabinet gisteravond hij een kwam om over de toestand op Sumatra te beraadslagen maakten de vijf ministers het be sluit aan premier Ali Sastroamid jojo hekend. Kort daarna verlieten zij het gebouw, waar het kabinet vergaderde. De betrokken minis ters zijn: Mohammed Roem, vice- premier, prof. Moeljatno, justitie, Mohammed Noor, openbare wer ken, Soechjar Tedjasoekmana, verbindingen en Joesoef Wibi- sono, financiën. Het besluit van de Masjumi is in overeenstemming met een desbetref fende resolutie, die door een onlangs Met hetzelfde toestel, waarmee ook Gary Davis woensdagavond naar Ame rika ging, vertrok het echtpaar Bonman naar de Verenigde Staten, waar zij lezingen zuller houden over hun ervaringen tijdens de processen in Djakarta. Men ziet de heer en mevrouw Bowman hier voor het toestel, dat klaar staat voor vertrek naar New York. gehouden congres van deze partij werd aangenomen. In die resolutie werd uiting gegeven aan de mening, dat de regeringscoalitie onder pre mier Ali Sastroamidjojo niet langer kon voortbestaan, daar zij haar ge zag had verloren. Het tijdsverloop van twee weken tus sen het besluit van de partij en de uit voering ervan door het uittreden van de ministers der Masjumi uit het kabi net vindt zijn verklaring in de door de Masjumi ondernomen pogingen, er de andere partijen die mede de coalitie vormden van te overtuigen, dat de ver vanging van de coalitie door een sterk zakenkabinet absoluut noodzakelijk was om de huidige binnenlandse crisis meester te kunnen worden. Deze pogingen hadden echter geen succes, alleen de kleinere christelijke partij, die in het kabinet twee minis ters heeft, schaarde zich achter het standpunt van de Masjumi. Ook de ka tholieke partij, die in het kabinet tot nu toe door een minister was vertegen woordigd, wenste een sterkere rege ring, doch verklaarde haar uiteindelijk standpunt in deze later bekend te zul len maken. Het uittreden van de Masjumi is de ernstigste tegenslag die het kabinet heeft ondervonden, sedert in december de gebeurtenissen in Sumatra voorvie len, toen officieren van het leger daar het kabinet Ali Sastroamidjojo niet lan ger wensten te erkennen. De eerste aderlating was het uittreden uit het ka binet van de minister, die daarin zit ting had voor de partij ter bescher ming van de onafhankelijkheids-pro clamatie. Het kabinet kan thans nog rekenen op een meerderheid in het parlement waarmede te regeren valt, ook indien de christelijke en de katholieke party en het voorbeeld van de Masjumi zou den volgen. De communisten, in grootte de vier de partij in Indonesië, hebben er geen twijfel aan laten bestaan, dat zij het kabinet steun willen verlenen. De com munisten hebben enige dagen geleden gedreigd met een sterke tegenkanting tegen een kabinet, dat zou staan onder de leiding van de voormalige vice-pre sident dr. Mohammed Hatta. Een kabi net onder diens leiding wordt gewenst door de Masjumi en de opstandige ge westen in Sumatra. In Sumatra, Borneo en Celebes ver kreeg de Masjumi bij de eerste alge mene verkiezingen van september 1955 de meerderheid, doch op Java nam de Masjumi de derde plaats in achter de PNI, de Nahdatul Ulama en in som mige kiesdistricten ook na de commu nisten. Premier Ali Sastroamidjojo heeft de gerezen moeilijkheden voorlopig opge lost door een ad interim vervanging der Masjumi ministers met uitzonde ring van een ministerie, waarvan de ka tholieke onder-minister thans minister is geworden. De (partijloze) minister voor planning en transmigratie, ir. Djuanda zal ad interim de portefeuille van financiën beheren. De minister van binnenlandse zaken Sunarjo (Nahdatul Ulama) wordt minister van justitie a.i. De onderminister voor verbindingen Rozari (kath.) wordt volledig minister van dit departement. Prof. Suhardi (kath.) van agrarische zaken krijgt openbare werken a.i. Het kabinet zal later een beslissing nemen over de be noeming van een eerste vice-premier. Verenigde Naties De Aziatisch-Afri- kaanse groep in de V.N. heeft besloten om een spoedige bijeenkomst van de Algemene Vergadering te verzoeken ter bespreking van „de weigering van Israël om zijn troepen van Egyptisch grondgebied terug te trekken."

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1957 | | pagina 1