„Osservatore" waarschuwt
Hongaarse priesters
LEVENSAVOND
Indonesiërs meest vredige eiland
Kunstzinnig volk
PHILIPS,Infraphil'
Geen medewerking verlenen aan
het regiem van Kadar
28 gezinnen in 1,
Vlaardingen uit
verzakte woningen
In 1956 werden
68.284 huizen
gebouwd
ZIJLCTRA
ewiips] PHILIPS „Infraphil" zo gemakkelijk in uw gezin
met dieptewerking
Verplicht college
voor leraren
Tegenover talrijke problemen der bejaarden
staat de wetenschap nog met lege handen
Reactie zal worden
uitgeroeid
Paraffine-fabriek op
Sumatra gesloten
Na moeilijkheden met
communistische
vakbond
Prof. dr. W. Bothe overleden
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1957 PAGINA 7
BALI IS OOK NU NOG EEN
PARADIJS OP AARDE
(Van onze correspondent
in Indonesië)
r is één eiland in Indonesië
J waarvan men temidden van
de veelheid van het politieke nieuws
nimmer hoort, en toch is het het
mooiste en vredigste van alle: Bali.
Bali is nog steeds het paradijs op
aarde, waar men zich om de poli
tieke zorgen van het land niet be
kommert doch rustig en in vrede zijn
werk verricht en zijn godsdienstplich
ten vervult.
Wel hoort men tegenwoordig ook
op Bali soms van overvallen, waar
voor ook de weinige daar werkende
Nederlanders niet altijd gespaard
zijn gebleven, doch vaak betreft het
hier persoonlijke wraaknemingen. De
vreemdeling, die Bali bezoekt, merkt
niets van dat wat hier broeit: hij
ziet slechts de vriendelijke Baliër, in
zijn werk en in zijn kunst.
Ja, ook hier broeit het wel, doch
de groep waarbij het broeit is niet
groot. Er is een kleine groep jonge
lui, ex-vrijheidsstrijders waarschijn
lijk, die ontevreden is. Zij eisen mo
dernisering van de gebruiken, zij
willen meer verdienen dan op het
arme Bali gebruikelijk is en zo ver
vallen zij in misstappen. En hun
acties richten zich daarbij uiteraard
vooral tegen degenen door wie zij
zich beledigd achten.
Ja, arm is Bali wel. Heel klein
zijn de inkomsten van de eenvou
dige landbouwer hier. Maar ook de
houtsnijder, die de mooiste kunstpro-
dukten maakt en daar soms dagen
over werkt, verdient niet veel. Hij is
echter tevreden met zijn lot. Als hij
een hapje rijst heeft en een goed stel
gereedschap voor zijn werk dan is
dat hem voldoende.
Er is waarschijnlijk geen tweede volk
zo kunstzinnig als dat van Bali. Als
men van desa tot desa gaat dan is dat
gene wat eigenlijk nog het meest ver
baast dat elke desa zijn eigen kunst
heeft. In Ubud vindt men de schilders,
die met olieverf op linnen schilderen,
vijf kilometer verderop, in Mas, vindt
men de houtsnijders, die dierenfiguren
en mooie, ranke beeldjes maken. Maar
weer een paar kilometer verderop, in
Batuan, vindt men weer schilders: deze
echter schilderen met waterverf op pa
pier. En in kampong Sepatu vindt men
de vervaardigers van beeldjes van een
typisch primitieve stijl. In Klungkung
smeedt men lampjes, bellen en andere
voorwerpen van koper en brons. En
Tjelup is het centrum van de zilver
smeedkunst.
Zo kan men deze opsomming voort
zetten. In elke desa vindt men andere
kunstenaars, met ander materiaal, niet
een andere stijl. En overal is het inder
daad kunst wat zij voortbrengen, al is
het risico van het ontstaan van een
kunstnijverheid, vooral in druk door
vreemdelingen bezochte plaatsen als
Denpasar, natuurlijk wel aanwezig.
En dan hebben wij natuurlijk nog
niet eens gesproken van de muziek en
de danskunst. De gamelan bespeelt men
hier op geheel andere wijze dan op
Java: veel levendiger en vrolijker. En
dansen leren de hele kleine meisjes
reeds. Ja, een dans als de serimpi mag
zelfs alleen door jonge meisjes uitge
voerd worden.
Hindoe-godsdienst
Bali hangt de Hindoe-godsdienst aan,
doch door het speciale karakter dat
deze hier gekregen heeft, spreekt men
meestal van de Hindoe-Balische gods
dienst. Toen Java in het verleden tot
de Islam werd bekeerd bleef Bali,
tezamen met een deel van Lombok,
Op het Indonesische eiland Bali belijdt men de Hindoe-godsdienst. Hier ziet men Balinezen een tempeldans uitvoeren.
hindoeïstisch. Men belijdt dit geloof
hier vol overtuiging. Overal treft men
de tempels aan en overal langs de
wegen ziet men de kleine bloemen
offers. En niets is op Bali zo belang
rijk als een tempelfeest.
Bij deze tempelfeesten, die in elke
tempel doorgaans eenmaal per jaar
plaatsvinden, maar uiteraard vooral bij
de grotere van belang zijn, is ook de
vreemdeling van harte welkom. Men
vraagt hem slechts om zijn kleding
een weinig aan te passen aan die van
de Baliër: het omslaan van een sarong
is daartoe doorgaans reeds voldoende.
En wie zou daar bezwaar tegen heb
ben? Tijdens deze feesten worden
dagen achtereen offers opgedragen aan
de Goden, waarbij wederom vooral
de kunstzinnige wijze waarop deze
worden samengesteld, de aandacht
trekt, 's Avonds zijn er dan meestal
speciale dansvoorstellingen.
Wat bij dit voor zijn godsdienst en
kunst levende volk echter haast nog
meer de aandacht trekt is de vriende
lijkheid, waarmede men overal beje
gend wordt. Zeker, ook op Java of
Sumatra is men doorgaans niet on
vriendelijk tegen de vreemdeling, doch
op Bali stroomt men als het ware over
van vriendelijkheid en voorkomendheid.
Men wordt er soms gewoon door be
schaamd.
Wat een vakantie op Bali vooral tot
zoiets heerlijks maakt is de rust op
het eiland. Eenieder doet zijn werk,
doch hier in de landelijkheid van dit
eiland mist men de gejachtheid van de
grote stad. De Baliër verliest zijn rust
zo spoedig niet. Hij leest geen kranten
en bemoeit zich niet met „de politiek".
Hij leeft voor zijn werk, zijn kunst, zijn
godsdienst. En een tempelfeest is voor
hem honderd maal belangrijker dan een
nieuwe regering in het verre Djakarta.
Het heeft geen zin om een beschrij
ving te geven van de kunstprodukten
die de Baliër voortbrengt: ze zijn over
de gehele wereld bekend. Alleen: waar
schijnlijk niemand kent ze alle, want de
verscheidenheid is zo groot en de in
ventieve geest van de Baliër vindt
daarbij nog telkens weer nieuwe vor
men.
Hier op dit heerlijke Bali wonen
ook enkele Nederlanders en andere
buitenlanders. Het hoofd van de oud
heidkundige dienst, die elke keer weer
verrassende ontdekkingen doet, is de
Nederlander Krijgsman. In Ubud
woont de Nederlandse schilder Bonnet,
in Sanur de Belgische schilder Le
Mayeur, in Selat de Zwitserse schilder
Meyer. De Fries Auke Sonnega daar
entegen woont in Djakarta, maar komt
elk jaar enkele maanden op Bali
werken, dat ook voor hem de grootste
inspiratiebron vormt.
Kleurige kleding
Ja, ook dit is zeer merkwaardig; dit
kunstzinnige volk is zelf zo mooi ge
bouwd, dat elke schilder er als het
ware verliefd op wordt, omdat hij ner
gens mooiere modellen zou kunnen vin
den. Daarbij heeft de Baliër een gratie
en een gave om zich kleurig maar
smaakvol te kleden en met een bloem
achter het oor net die toets aan zijn
verschijning te geven, die deze onver
gelijkbaar maakt.
Er zijn vele artikelen en boeken over
het wondere eiland Bali geschreven.
Uit dien hoofde is dit artikel eigenlijk
overbodig. De buitenlanders die er be
slist naar toe willen (en dat is niet
eens zo eenvoudig, gezien de moeilijke
voorschriften voor een bezoek aan In
donesië) gaan er tóch wel heen. Maar
wat die boeken, in het verleden ge
schreven, niet kunnen, dat kan dit arti
kel wel: getuigen dat Bali ook nu nog
een paradijs is.
Voor de oorlog noemde men het reeds
het laatste paradijs op aarde en men
sen als Charley Chaplin en Barbara
Hutton trokken zich daar toen reeds
terug, om er echter na verloop van tijd
toch weer weg te gaan. Voelden zij zich
niet meer thuis in het paradijs? Hoe
het zij, nogmaals, Bali is een wonder,
onvergelijkbaar oord voor iedereen die
gevoel heeft voor kunst en een vrien
delijke en vredige omgeving.
Advertentie
SpitPhilips „Infraphil" weg pijn!
Dit infrarood bestra- 11 ■«-
lingsapparaat kan ook A
met succes worden ge- i -X
bruikt bij spierreuma-yf 2»
tiek, verstuikingen, ver- w _£-saay
wondingen, steenpuis- y
ten, verkoudheid, win-
terhanden en -voeten.
De „Osservatore Romano" heeft gis
teravond een waarschuwing laten ho
ren aan het adres van Hongaarse gees
telijken, die in strijd met de wensen
van de Kerk al te veel medewerking
verlenen aan de regering-Kadar. Het
blad maakt duidelijk, dat automatische
excommunicatie dreigt in alle geval
len, waarin de geestelijke de kerkelijke
functie, hem door de Hongaarse rege
ring gegeven, niet prijsgeeft. Onge
hoorzaamheid aan het kerkrecht brengt
de excommunicatie vanzelf met zich
mee, aldus de „Osservatore".
Heftig valt het blad de regering-Ka
dar aan als „atheïstisch", een rege
ring die „Hongarije oml igsicurt tot
een atmosfeer gelijk aan die, welke
in de dagen van de Turkse overheer
sing heerste".
Het blad schrijft: „Kadar en zijn
aanhang kunnen een of andere ongeluk
kige dwingen, geestelijke functies, die
willekeurig zijn opgedragen en ten on
rechte aanvaard, te vervullen, doch zo
zij dit doen, dan bedienen zij zich van
automatisch geëxcommuniceerden, die
als zodanig door alle gelovigen worden
aangezien".
De Hongaarse regering heeft alle lera
ren van een van de grote middelbare
scholen in Boedapest ertoe verplicht
vandaag een college te volgen, waar
op een politie-functionaris zal doceren
„Hoe men het contra-revolutionaire
gedrag van leerlingen moet behande
len", aldus te Wenen ontvangen be
richten uit de Hongaarse hoofdstad. Een
van de te behandelen punten zal zijn:
„Kinderen, die weigeren Russisch te
leren". De Russische taal, die geduren-
De Balinezen houden van hanengevechten. De Balinees op deze foto zit klaar
om zijn haan de strijd te laten beginnen.
bevolking van Bali is zeer kunstzinnig. Vooral de houtsnijkunst bloeit op
dit eiland.
T n de zaterdagkrant
■pï I van vorige week heb-
^|I ben wij in de rubriek
Geloof en Leven onder
]W de titel: „Het herfsttij
Vï van de levensloop" een
II bespreking gelezen, van
>|L een uitgave, die handelt
1 over de problemen wel-
N ke eigen zijn aan de oude
N\ dag. Dit bracht ons op
L de gedachte om dit be
langrijke onderwerp in
onze medische kroniek aan te roeren.
Hetgeen dan tevens dient ter onder
breking van de serie artikelen over
de heel jonge mens waar wij mee be
zig waren.
De veroudering van het menselijk
lichaam wordt door iedereen als een
natuurlijk verschijnsel aanvaard. Niet
weinigen hebben zich evenwel bezig
gehouden met de vraag of het niet mo
gelijk zou zijn die veroudering te ver
tragen en liefst zelfs te stoppen. Voor
al Russische onderzoekers hebben zich
hiermee na de communistische revo
lutie bezig gehouden. U herinnert zich
misschien uit de vooroorlogse tijd wel
de proeven met implantatie van apen-
klierweefsel bij mensen. Deze proe
ven zijn wetenschappelijk bezien nau
welijks de moeite waard, maar zij
hebben destijds in een deel van de
geïllusteerde pers veel opgang ge
maakt. Zo simpel is de kwestie ge
lukkig niet. Zelfs het overplanten
van volledige organen van de ene
mens naar de andere, waarvan zo
nu en dan wel eens melding wordt ge
maakt, is volkomen nutteloos. Het
overgeplante orgaan gaat zeker te
gronde.
Enkele jaren geleden stond er in een
aantal kranten een nogal sensationeel
verhaal van een Franse moeder, die
een van haar nieren afstond voor haar
zieke kind welks beide nieren niet
meer functioneerden. Het kind is be
grijpelijkerwijs toch gestorven en de
moeder heeft, zoals te verwachten was
dit offer tevergeefs gebracht.
Ja maar, zult u zeggen, men plant
toch wel huid, botstukken en zelfs
hoornvlies van het oog over?
Dat is inderdaad juist. Maar deze weef
sels gaan zelf te gronde en worden
vervangen door nieuw gevormd weef
sel van het eigen lichaam. Het trans-
plantaat (overgeplante weefsel) dient
dus alleen als nuttige respectievelijk
noodzakelijke basis, waardoor het li
chaam in staat is ter plaatse nieuw
den. Zo is er van een georganiseer
de wetenschappelijke aanpak in ons
land nog nauwelijks sprake. Er schijnt
vooreerst nog geen kans te zijn dat er
in ons land een leerstoel wordt op
gericht in de gerontologie (studie van
de ouderdom) en de geriatrie (studie
van de ziekten van de ouderdom)zo
als dat enkele jaren geleden o.a. in
Engeland is geschied.
Sociaal-economisch rekent men de
ouden van dagen tot de zogenaamde
niet-meer-producerende consumenten,
dat wil zeggen zij werken niet of
weinig meer, maar gebruiken wel
weefsel te vormen. Nog duidelijker
spreekt dat bijvoorbeeld bij bottrans-
plantatie in het eigen lichaam, want
dan gaat het overgeplante stuk eerst
te gronde voordat er ter plaatse nieuw
bot ontstaat. Dit wordt wel toegepast
bij sommige beenbreuken, die niet ge
makkelijk genezen. Er wordt dan een
stukje bot uit het kuitbeen gezaagd
waarmee de gebroken botdelen aan
elkaar worden bevestigd.
De mogelijkheden voor transplanta
tie zijn echter zeer beperkt. Overplan
ting van ingewikkelde organen zoals
een nier bijvoorbeeld, heeft geen zin.
Deze zijde van het probleem van het
ouder worden is dus weliswaar inte
ressant maar voor de praktijk van nog
weinig betekenis.
Hoe belangrijk de vele andere fa
cetten van dit onderwerp zijn,
beseffen wij waarschijnlijk nog
steeds niet ten volle. Wel is per 1
januari d'e verplichte ouderdomsver-
zekering van kracht geworden, waar
door elkeen een zekere financiële
waarborg heeft voor zijn oude dag,
tegenover tal van problemen betreffen
de de bejaarde mens staan wij in let
terlijke en figuurlijke zin met lege han.
voedsel, kleding, brandstof enz.
Wij behoeven zeker voor Christen
lezers niet aan te tonen, dat wij hen
daarom niet aan hun lot mogen over
laten, zelfs al zouden zij zelf meer
hebben kunnen doen voor een ver
zorgde oude dag. Maar al is iedereen
hiervan overtuigd en al wordt er
veel gedaan, dit betekent nog niet,
dat er over de gehele linie efficiënt
wordt gewerkt en de bejaarden, die
verzorging ontvangen, zich hierbij ook
altjjd gelukkig voelen.
In onze gecompliceerde tijd is zulks
niet mogelijk zonder een gedegen we
tenschappelijke aanpak van de pro
blemen. Uit het toenemend getal van
publikaties blijkt gelukkig dat men
hiervoor in steeds ruimer kring oog
krijgt. Specialisten op de verschillen
de gebieden (sociologie, economie,
psychologie, geneeskunde) en zeker
ook de geestelijkheid zullen in nauwe
samenwerking richtlijnen moeten op
stellen en uitwerken. De overheid zal
met het onmisbare particuliere ini
tiatief, dat immers uit de liefde tot
de medemens is geboren, de voor haar
rekening komende organisatie ter
hand moeten nemen, inclusief de fi
nanciering! St.
de de opstand van oktober een poos
van het lesrooster als verplicht vak ge
schrapt is, moet thans door alle kin
deren tussen de tien en twaalf jaar
geleerd worden. Het communistische
partijblad „Nepszabadsag" van giste
ren bevatte een artikel waarin voorge
steld wordt kinderen van hun ouders
te scheiden. Volgens de schrijver van
het artikel is de verhouding tussen kin
deren en hun ouders zeer slecht gewor
den en is het daarom aanbevelenswaar
dig de kinderen weg te nemen en hen
in ..kindersteden" op te voeden. Daar,
aldus de schrijver, kunnen zij opgroeien
in een gezonde denksfeer en daar kan
men hun socialistische vaderlandslief
de bijbrengen en tucht in een overeen
komstige omgeving.
De Hongaarse minister van Staat,
Marosan, zou donderdag in de Be-
loiannis-fabriek te Boedapest een rede
hebben gehouden, waarin hij „ruwe
en heftige taal'' gebezigd heeft. On
der meer heeft hij gezegd: „In 1945
hebben we de kans gemist om de
reactie neer te slaan. Maar deze keer
zullen we haar uitroeien". Sterke af
delingen militie bewaakten de fabriek
tjjdens zijn redevoering. Marosan zei
tijdens die rede volgens „Nepszabad
sag", dat de vroegere premier Nagy
gelogen heeft toen hij ontkende dat
hij het was die de Sovjets te hulp
riep. „Ik heb het met mijn eigen
oren gehoord. Overigens: Wij ontken
nen het niet tegenover de arbeiders
en wij schamen ons er niet voor de
hulp van de Sovjets ingeroepen te heb
ben," aldus Marosan.
De kranten in Boedapest vermeldden
gisteren een totaal aantal arrestaties
van 81, waaronder 73 gevallen zijn be
grepen die donderdag in een politierap
port waren genoemd. Het vakvereni-
gingsblad „Nepakarat' schreef dat „en
kele persoonlijkheden uit de Hervorm
de Kerk van hun kerk een hoeksteen
voor de contra-revolutie willen maken".
Met name viel het blad dr. Laszlo Pap
aan, een bekend theoloog in Boedapest,
omdat hij „een van de organisatoren
van de gebeurtenissen in oktober" is ge
weest en „nog steeds contra-revolutio
naire ideeën verspreidt". Ook de per
soon van bisschop Laszlo Ravasz wordt
gewraakt.
(U.P., Rtr.)
De gemeenteraad van Vlaardingen
heeft zich uitgesproken voor onbewoon-
baarverklaring van de verzakte wonin
gen aan de Parkweg.
Wethouder Walstra besprak de huis
vestingkwestie. Het valt niet mee, 28
gezinnen huisvesting te verlenen, nu er
nog geen woningwetwoningen gereed
zijn. Pas in de loop van deze zomer
komen deze in de Westwijk klaar. Wel
komen er binnenkort woningen gereed
gebouwd voor de bedrijven. Wilton-
Fijenoord wil een aantal van deze wo
ningen, namelijk, 3-, 4-, en 5-kamerwo-
ningen, aan de gemeente afstaan om te
verhuren aan bewoners van de Park
weg, onder voorwaarde, dat de ge
meente in juli woningen in de West-
wijk teruggeeft. De woningen voor
Wilton-Fijenoord komen eind maart ge
reed. Ook zijn B. en W. bezig particu
liere eigenaren te bewegen woningen
af te staan voor de Parkwegbewoners.
Desnoods zal vordering worden toege
past.
In het jaar 1956 zijn 68.284 woningen
gereed gekomen. Dat zijn er 7.465 meer
dan in 1955, toen 60.819 woningen wer
den voltooid. Het cijfer van 1956 bena
dert dicht het recordcijfer van 1954,
toen 68.487 woningen gereed kwamen.
Dat het record van 1954 niet kon wor
den gebroken is een gevolg van de
strenge vorstperiode in februari 1956,
waardoor in die maand slechts 1.719
woningen konden worden opgeleverd. In
alle overige maanden van 1956 kwamen
meer woningen gereed dan in de over
eenkomstige maanden van 1955. Aan
het einde van 1956 waren sinds de be
vrijding in totaal 508.161 nieuwe wonin
gen gebouwd. In de laatste tien jaren,
dus van 1947 tot en met 1956, kwamen
gemiddeld 50.618 woningen per jaar ge
reed, tegen 43.016 in de tien jaren van
1930 tot en met 1939.
De Standard Vacuum Oil Company
heeft besloten haar paraffinefabriek in
Sunggei Gerong, nabij Palembang te
sluiten als gevolg van een conflict met
de communistische vakbond van arbei
ders in de olie-industrie over een reor
ganisatie van de fabriek.
De Stavance was voornemens de werk
methoden in de fabriek te „stroomlij
nen", waardoor minder personeel nodig
zou zijn. De vakbond heeft zich hierte
gen verzet, ondanks de belofte van de
directie van de maatschappij om de
overtollige arbeiders naar andere in
stallaties over te plaatsen. Het optre
den van de bond, aldus de medede
lingen van de Stanvac, heeft tenslotte
tot sluiting van de fabriek doen be
sluiten. (A.N.P.)
NADRUK VERBODEN
De nobelprijswinnaar en atoomgeleer
de prof. dr. W. W. Bothe uit Heidel-
berg is vrijdag in de ouderdom van 66
jaar overleden.
