Een KOMEET op komst
Arend-Rowland 1956 belooft in april een
opvallend schouwspel op te leveren
ra
Carolientje een film
voor voetgangers
ELfCTROLUX
in
SOEKARNO is
feite zelf de
kabinetsformateur
President geeft Suwirjo
geregeld aanwijzingen
Van horen en zien gesproken
w
WANDELAAR IN DE LATE AVOND
Onberekenbare zwervers met baar-
den en wapperende haren
Kind veroorzaakt
brand en gaat
weer naar bed
K._
J
Ternauwernood van
de dood gered
Londense arbeiders
ook in staking
Overleg mislukt
ZATERDAG 30 MAART 1957
PAGINA 7
Wanneer alles naar verwachting verloopt, zullen wij binnen enkele
weken een komeet aan de hemel kunnen aanschouwen. Het is de
moeite zeker waard, daar even de aandacht op te vestigen.
Zijn kometen dan zo zeldzaam? Ja, dat hangt er van af, wat men
onder zeldzaam verstaat. In ieder geval had men in 1956 in de maand
november al de achtste komeet van dat jaar ontdekt. En daarom
werd die novembervondst in de burgerlijke stand van de kometen,
het Harvard College Observatory, ingeschreven onder het stam
boeknummer 1956-h. Dat 1956 is duidelijk, die h. ook, als men
tenminste bedenkt, dat h de achtste letter van het alfabet is. Bij de
kometenjacht heeft men aan dat alfabet ruimschoots voldoende,
maar in elk jaar worden er toch wel tot tien a vijftien kometen
ontdekt. In 1955 bedroeg de kometenoogst 9 stuks. Niet allemaal
gloednieuwe, maar de meeste toch wel. Kometen zijn namelijk
wonderlijke snaken, ze raken soms even gemakkelijk zoek als het
befaamde boordeknoopje en worden ook wel weer herontdekt. In
1956 bleef het bij acht kometen. De eerste was de oude komeet van
Olbers, die om de 70 a 75 jaar weer moet komen opduiken.
De ontdekking van de achtste komeet van dat jaar had plaats op
de sterrenwacht te Ukkel in België. Twee astronomen, dr. Arend
en zijn collega Bowland, waren er debet aan. Het was groot wild,
dat deze twee kometenjagers in die novembermaand voor de voeten
liep - neen, voor de telescoop kwam.
De hele nacht zichtbaar
Vorsten en bedelaars
Haardos en staart
hebt U de nieuwe
table top-serie gezien
't zijn juwelen van koelkasten
De wedstrijdleider
De goede quiz
Dure studio
De volgorde
Vanavond
Zondag
Voortdurend overleg
President wil grote
rol spelen
Stellingname tegenover
Hatta
De komeet Arend-Rowland
Groot wild dus. Niet van het be
kende alledaagse grut, dat jaarlijks
aan de kometenjagers over heel de
wereld ten slachtoffer valt en dat al
leen maar door de telescoop te zien
is. Dat is meestal maar net goed ge
noeg om, voorzien van jaartal en hij-
behorende letter, in het kometenre-
gister bijgeboekt te worden en het
brengt het slechts zelden tot zelfs
maar een klein, drieregelig berichtje
ln de krant. Nu was het anders, want
de komeet waar wij naar uitkijken
gaan, is de komeet van Arend en
Rowland.
Zo'n komeet is als een wandelaar in
de late avond: men ziet hem even in
het schijnsel van een straatlantaarn
voorbijgaan en dan is hij verdwenen.
En het werd verwacht, dat ook de ko
meet Arend-Rowland 1956-h zich net zo
zou gedragen. Maar dat pakte anders
uit. De wandelaar bleek weer op zijn
schreden terug te keren en begon weer
in het nachtelijk duister zichtbaar te
Worden in de verte.
Het kan u gebeuren, als zo'n wande
laar voorbij is, dat u opeens te binnen
schiet: ,,Ik had hem, tevoren, nog on
zichtbaar, al een deuntje horen fluiten
terwijl hij naderkwam," Met de komeet
1956hwas iets dergelijks het geval.
Toen zij ontdekt was doken de astrono
men van de Sonneberger sterrenwacht
in Thüringen in hun fotoarchief en
werkelijk, op de laatst gemaakte ster
renfoto's konden zij haar terug vinden,
tot aan 14 september zelfs. Maar ze
was hun aandacht tevoren ontsnapt.
De wandelaar keerde dus terug, te
gen de verwachting in. Dat laatste
kwam door een wonderlijke samen
loop van omstandigheden. In het be
richt, waarin de ontdekking het eerst
bekend werd gemaakt, was een ver
keerde datum genoemd. Alle bereke
ningen van de kometenbaan, die op
deze datum waren gebaseerd, waren
dientengevolge foutief. En de nieuwe
berekeningen wekten andere ver
wachtingen, de verwachting namelijk
van de terugkeer.
Nu zijn berekeningen van kometenba-
nen niet bepaald eenvoudig en de ko
meten zelf zijn zeer grillige wezens, ze
kunnen ons voor de grootste verrassin
gen stellen. Hun gedrag is in waarheid
„onberekenbaar," ze verdwijnen soms
en raken zoek en gedragen zich soms
anders dan verwacht wordt. Daarom is
terughoudendheid bij het doen van voor
spellingen omtrent kometen altijd ge
boden. „We zullen maar eens afwach
ten," is een mooie formule, als het om
kometen gaat.
Maar in het midden van de maand
januari was de komeet met een sterke
telescoop waarneembaar als een object
van de 8ste grootte in het sterren
beeld de Vissen, ten zuiden van het be
kende vierkant van Pegasus. De ster
renwacht van Catania op Sicilië maak
te half januari de eerste fotografische
opname van de weergekeerde komeet.
Men had de plaat een uur lang moe
ten belichten. De komeet was op 12
januari nog 281 miljoen kilometer van
de aarde verwijderd, maar kwam er met
een vaart van naar schatting 126.000
km per uur op af stuiven.
Aan de hemel beweegt zij zich in
noordelijke richting. Ze stijgt in april
snel omhoog, van de nabijheid van
het sterrenbeeld de Ram, waar ze
dan terecht is gekomen en waar ze
zichtbaar zal worden, tot in het ge
bied van de circumpolaire sterren-
b< 'den, waar ze de ganse nacht door
zichtbaar zal blijven. Na de maand
april zal de komeet zo geleidelijk aan
weer in het nachtelijk duister verdwij
nen.
De cijferaars zijn tot de conclusie ge
komen, dat het wandelpad van de ko
meet zó loopt, dat ze vermoedelijk met
het blote oog zeer duidelijk zal kunnen
worden waargenomen, na half april ook
's-avonds en na 23, 24 april zowat de
hele nacht door. En zo'n met het blote
oog zichtbare komeet is een niet zo heel
dikwijls voorkomend verschijnsel.
gedachten gaan daarbij terug
naar de fameuze komeet van Halley,
door de astronoom van die naam in
1682 ontdekt en wier verschijnen in
1910 velen zich nog kunnen herinneren.
Men verwacht, dat de komeet Arend-
Rowland de komeet van Halley in glans
tal overtreffen.
Maar er is iets, waarin zij deze
laatste waarschijnlijk wel niet zal
overtreffen. Dat is in het zaaien van
paniek. Het verschijnen van de ko
meet van Halley toch is in 1910 door
velen met angst en beven tegemoet
gezien.
Was het een gevolg van het oeroude
bijgeloof, dat het verschijnen van een
„haarster", een komeet, onheil bete
kent voor de mensheid? Wat er van zij,
in l9io had de onheilsverwachting zich
zo hoorde het immers in die verlich
te tijd in een wetenschappelijk jasje
gestoken. En het waren slechts de ver
stokte spokenkijkers, die verband zoch-
Fantastische voorstelling van een komeet uit het jaar 1664.
ten te leggen tussen de komst van de
komeet en het feit, dat in Engeland ko
ning Edward VII lag opgebaard in West
minster Abbey, dat er bloedige onlusten
woedden in China en dat in het westen
de internationale toestand met de dag
verslechterde, totdat in 1914 de eerste
wereldoorlog uitbrak. De verlichte gees
ten keken daar niet naar. Zij keken
naar - de kometenstaart en vreesden
de ondergang van de wereld door ver
gassing op het moment dat de aarde
door de kometenstaart heen zou gaan.
Maar men had zich zonder reden
bezorgd gemaakt, want er gebeurde
niets en niemendal. Niets, behalve
dan de dingen, die op aarde nu een
maal zo veelvuldig gebeuren, dat men
er gemakkelijk één met het verschij
nen van een komeet kan combineren.
En daarom is het dwaas Calpurnia
na te praten, die zei: „Als bedelaars
sterven, ziet men geen kometen, maar
zelfs de hemelen ontvlammen bij de
dood van een vorst". Als er een ko
meet verschijnt sterft er zeker wel
ergens een bedelaar, want die zijn
minder zeldzaam dan vorsten.
Geen kometen met door bloed bevlek
te zwaarden en bijlen dus, zoals de
angst de mensen in het verleden deed
zien, maar wel kometen met baarden
en wapperende haren, wanneer men
het verschijnsel van de staartvorming
eens schilderachtig wil weerge
ven. Want de naam „haarster" of „ha
rige ster" berust niet op een geheel en
al ongebreidelde fantasie, al is de term
„ster" niet juist.
Een komeet is een hemellichaam
met een nevelachtige kop, Coma ge
heten, waarbij men aan haar kan den
ken. Juister nog is het, aan de kop te
onderscheiden de kern, een heldere
lichtvlek en de naam Coma voor de
haardos, het nevelige omhulsel te re
serveren.
Komt de komeet nu dicht bij de zon,
dan begint zich de staart te ontwikke
len ten gevolge van de stralingskracht
van de zon. Zij doet materie uit de kern
stromen en duwt deze weg. Daarom ont
wikkelt zich die staart altijd aan de van
de zon af gekeerde kant. Men heeft zelfs
wel kometen waargenomen, die mei
meer dan één staart getooid waren.
Hoe dichter de komeet bij de zon komt
des te groter worden de naar buiten
stromende gasmassa's, en des te opval
lender de staart.
Twee Utrechtse brandweerlieden heb
ben vrijdagmorgen een zesjarig meisje
van de dood gered door het op het
laatste nippertje uit een brandend huis
te halen. Het kind was reeds bewuste
loos en moest met een zuurstofappa
raat bijgebracht worden; daarna werd
het naar het ziekenhuis vervoerd.
De brand in het huisje van de fam.
van Meerte Janse ontstond om zeven
uur toen de vader naar zijn werk ver
trokken was en het meisje naar de
huiskamer ging om iets uit een hang
kast te halen, waarbij zij een lucifer
gebruikte. Toen de kleren vlam vatten,
is het meisje uit angst weer in bed
gekropen. De moeder, die de brand be
merkte, heeft eerst getracht het vuur
met emmers water te doven. Toen dit
niet lukte, vluchtte zij met haar vijf
zoontjes, van één tot tien jaar, de
straat op. Inmiddels verscheen de brand
weer met groot materiaal in de Dorsti
ge Hartsteeg, midden in een oude, com
pacte woonwijk, waarin het gevaar van
overslaan van de brand niet denkbeel
dig was. Eenmaal buiten haar woning
ontdekte de moeder, dal het dochtertje
nog in huis moest zijn. Enige brand
weerlieden werden door de sterke rook
ontwikkeling teruggedrongen alvorens
commandeur J. Das en brandwacht W.
Koot er in slaagden het meisje te be
reiken en buiten het brandende huis te
brengen. De woning brandde geheel uit.
De besprekingen over de lonen tus
sen de werkgevers in de Britse metaal
industrie en de vakbondsleiders zijn
gisteren op een mislukking uitgelopen.
De vakbondsleiders weigerden het
aanbod van de werkgevers voor een
loonsverhoging van ongeveer 3 percent.
De vakbonden willen een loonsverho
ging van 10 percent. Dit zou de 4.300
Britse fabrieken, die door de staking
van de metaalarbeiders worden getrof
fen, op 100 miljoen pond extra per jaar
komen te staan. Het gevolg van de mis
lukte onderhandelingen is dat een half
miljoen arbeiders in Londen en omge
ving zich vanmiddag bij het stakings-
leger zullen voegen. Een woordvoerder
van de werkgevers heeft verklaard dat
de werkgevers
gisteren hun laatste
MR. H. C. M. EDELMAN I aanbod hebben gedaan.
Voor de zevende maal heeft Joop
van Essen van Mirrorfilm een
film gemaakt over het verkeer,
het is tevens de vierde film, die in op
dracht van Verkade is gemaakt.
Ditmaal gaat het over de voetganger
in het verkeer, die zjjn oude rechten
althans gedeeltelijk heeft teruggewon
nen, dank zij de maatregelen, die de
verkeersregelingen voor hem hebben
getroffen.
Wjj maken kennis met Carolientje,
een figuurtje uit vroegere eeuwen, toen
de voetganger nog geen gevaar liep in
de drukte. Zij wordt met een ruk over
geplaatst naar onze tijd en zit meteen
in de knoop, als ze willekeurig een
straat wil oversteken. Zij krijgt dus tot
haar heil tekst en uitleg en de toe
schouwers eveneens. Om die uitleg gaat
het, maar uitleggen is dikwijls verve
lend en saai. De verveling en de saai
heid worden hier dus opgeheven, om
dat voor de toeschouwer de lotgevallen
van Carolientje, die men liever in le
venden dan in doden lijve ziet, van be
lang zijn. Het zijn immers zijn eigen
lotga vallen.
Joop van Essen heeft, als in al zijn
vorige films, verstandig en voorzichtig
gehandeld door geen kunstgrepen uit te
halen maar helder zijn betoogje te hou
den, terwijl hij tevens de eisen van het
filmmedium in acht neemt. Hij brengt
de nodige variaties aan en weet de
aandacht tot het einde vast te houden.
Op zijn minst kan men zeggen, dat het
filmpje, dat niet langer dan een kwar
tier duurt, zjjn nut wel zal afwerpen.
Belangstelling is er genoeg, want Ca
rolientje gaat lopen in niet minder dan
30 copieën. Dbg.
Carolientje, de heldin van de film
van die naam, bij het oversteken
in het moderne verkeer.
Advertentie
r ii
(Van onze correspondent in Indonesië)
President Soekam ohoudt vaak op
zienbarende redevoeringen. Dik
wijls doet hu daarin „onthullin
gen". Ook al beperkt hij zich daarbij
tot beschuldigingen die hij niet nader
motiveert en die daarom soms eerder
de indruk van insinuaties wekken oi
tot halve aankondigingen van plannen,
toch trekken ze altijd zeer de aandach
Hijzelf noemt dit zijn „schoktheraple"
De laatste tijd is Soekarno echter «ter-as,
duidelijker geworden. Op een toespraa-»
in Medan heeft hij zoals gemeld nadruk
kelijk verklaard dat de vorming van een
nationale adviesraad, waarin alle partij
en en groeperingen vertegenwoordigd
zullen zijn, een absolute eis van hem is,
waarvan hij niet meer zal afwijken. Ook
daarmee is hij echter nog niet tevreden:
op langere termijn blijft hij daarnaast
streven naar de vorming van een rege
ring waarin ook de communisten verte
genwoordigd zijn. Pas dan zal hijzelf de
leiding van de regering op zich willen
nemen. In een toespraak te Pematang
Siantar, eveneens ter Oostkust van Su
matra, stelde hij Indonesië voorts na
drukkelijk de toestand in communistisch
China ten voorbeeld. Het wordt steeds
meer duidelijk welke koers president
Soekarno voor Indonesië wenst.
Onlangs heeft president Soekarno in
een toespraak in Bandung reeds ver
klaard dat h\j niet langer tevreden is
met de rol van constitutioneel president.
Terwijl hij voor de oorlog en na de oor
log actief leiding kon geven aan de vrij
heidsstrijd, werd hij later als het ware
uitgerangeerd met de functie van con
stitutioneel president, die hem niet lan
ger gelegenheid geeft r.an het actieve
staatsbeleid deel te nemen. (Maar dat
hij daar voortdurend invloed op uitoe
fent is geen geheim.) Hü zou daarom nu
weer een meer actieve rol willen gaan
spelen.
Mede naar aanleiding hiervan is van
vele zijden in Indonesië gesuggereerd
dat er een presidentieel kabinet ge
vormd zou worden, met president Soe
karno dus tevens als minister-president.
Op deze suggestie reageerde president
Soekarno weer in Medan. Hij herinnerde
eraan dat hij de jaren door altijd ge
pleit heeft voor eensgezindheid en een
Het afgrijselijke woord
„quiz" ligt zelfs zeer behoor
lijke Nederlandse staatsbur
gers in de mond bestorven.
Vooral sinds de TV haar in
trede heeft gedaan hoort men
dat Amerikanisme meer en
meer. Bij de radio liggen de
zaken even anders.
De radio is ouder. Men is
daar al weer conservatief ge
worden. Maar men weet, van
seconde tot seconde, wat men
doet. De „quiz", o afgrijselijk
woord, komt echter niet van
uit de radiowereld, laat staan
vanuit TV-initiatieven. De z.g.
„quiz" is een uitvinding van
de Amerikaanse weekbladen.
Dit alles is van jaren her. In
ieder opzicht zijn er op dit ge
bied grote ontdekkingen ge
daan.
KEES SCHILPEROORT
Bij de K.R.O. werkt de laat
ste drie jaar als „quizmaster"
"(mogen we het even zo stel
len) voor de radio, de leider
van de wedstrijd in het amu
sementsprogramma. Men kan
hem de ene naam geven of
de andere, de functie, de ver
antwoordelijkheid, zijn bij die
zelfde man geconcentreerd.
Wij hebben tegen deze man
enorm veel bezwaren gehad,
maar wij zijn na deze drie ja
ren voor zijn vakkunde veel
waardering gaan koesteren.
Wij geloven niet, dat er in
Nederland één man te vinden
is die dit werk op deze manier
verrichten kan. Wel, wij be
doelen Kees Schilperoort, de
man die thans „Eensgezind
wint" in het zaterdagavond
programma van de K.R.O.
leidt. Wij vroegen hem naar
zijn ervaringen. „Prima," zei
hij. „Opletten natuurlijk, want
er zijn er bij die je willen
flessen."
„Hoe maak je zo'n wed
strijd?"
„Dat is niet zo eenvoudig,"
zegt hij zorgelijk, „dat moet al
lemaal uitgekiend zijn tot en
met."
„Uitgekiend?"
„Ja, natuurlijk, er zijn prij
zen aan verbonden, er zijn hele
volksstammen die zonder iets
wel voor de microfoon willen
komen enz. De wedstrijd moet
dus „waterdicht" zijn. Ik doe
drie jaar dit werk en heb de
beste ervaringen. Maar ik heb
ook geleerd geen enkel risico
te willen lopen."
„Met „Eensgezind wint" ook
gekke dingen meegemaakt?"
„Uiteraard, zou ik willen zeg
gen. Het is een huiselijke strijd
tussen families. De ouders en
drie kinderen boven de vijftien
A/t T0«
„Eensgezind wint'
nemen er aan deel. O, welk
een protesten van alleenstaan
den, van ouders met slechts
één kind, van ouders met tien
kinderen maar nog geen drie
boven de vijftien jaar."
„En U blijft consequent?"
„Een dergelijke wedstrijd is
voor eens en voor altijd door
de organiserende partij verlo
ren, wanneer niet in alle op
zichten volstrekt consequent
wordt opgetreden. Men kan
nooit en in geen enkel opzicht
een uitzondering maken. Niet
alleen is dan het hek van de
dam, maar men is zelf zijn
gezicht kwijt."
„Heeft U voorbeelden?"
„Ik zou een boek kunnen
schrijven over wat men mij in
deze 3 jaar heeft willen „aan
doen." Het is allemaal niet zo
erg, op zichzelf, maar in het
verband kan het dodelijk zijn.
In deze laatste wedstrijd bijv.
heeft men in het begin ge
tracht afspraken te maken op
het gebied van het alphabet.
Daar had ik bij het opstellen
van de wedstrijd al rekening
mee gehouden. Iedere vraag
was dus anders geformuleerd.
Toch waren er nog eigenwij
zen die wilden strijden over de
mogelijkheden, die er absoluut
niet waren."
„Wat gaat er verder gebeu
ren?"
„Weet ik veel. Eerst het sei
zoen afmaken. Dan vakantie.
Dannou ja
De heer Lebon, secretaris van
de Vara, heeft op een afde
lingsvergadering medegedeeld,
dat de nieuwe Vara-studio wel
12 miljoen gulden zal gaan kos
ten. Zoals men wellicht weet,
is de Vara nogal slecht ge
huisvest. Men wilde echter de
N.R.U. voor het huisvestings
karretje spannen, maar daar
voelden de andere partners
niets voor. Tenslotte, maar
eigenlijk te laat, ging de Vara
bouwen, naar een schitterend
ontwerp van de architecten
Merkelbach en Elling. De heer
Lebon vertelde verder, dat het
technische deel dit jaar klaar
zou komen. Wat de bouw be
treft dan. Daarna zou men de
bouw van de „programmavleu
gel" aanvragen. Als die een
keer klaar zou zijn kwam de
grote concertstudio aan de
beurt. De heer Lebon rekende
op minstens vjjf bouwjaren,
als alle toestemmingen af
kwamen. En hij hoopte dat de
N.R.U. toch wel een derde
van de bouwkosten voor haar
rekening zou willen nemen.
De heer Lebon, de secreta
ris dus van de Vara, deed op
de bijeenkomst waar wij het
straks reeds over hadden nog
enige mededelingen die wij U
niet willen onthouden. In
N.R.U.-kringen is men „niet
gesticht" over het gesjacher
in personen. Wij zouden haast
zeggen „sic." Verder werd ver
teld dat de K.R.O., met meer
dan 450 duizend leden, de
grootste omroepvereniging is.
Verdere volgorde: Vara 427
duiz., Ncrv 395 duiz., Avro
350 duiz. (plus 40 duiz. losse
verkoop Radiobode) Vpro 140
duiz. Men kan zeggen wat men
wil, maar de Nederlanders :ijn
nog altijd nette personen. Ze
betalen niet alleen hun luister
geld, doch zijn bijna allemaal
ook lid van een omroepvereni
ging. En dat terwijl de pro
gramma's zo slecht zijn en men
algemeen zegt „nooit Neder
land aan te hebben
In de serie populaire klassie
ken speelt het Omroepkamer-
orkest vanavond voor de KRO
o.l.v. Anton Kersjes. Uitgevoerd
worden om de Symfonie nr.
46 van Josef Haydn. Dick de
Reus speelt het vioolconcert
KV 219 van Mozart. (298 m.
19.10 uur).
Die lustigen Weiber von
Windsor, de komische opera in
drie actes naar Shakespeare, op
muziek van Nicolai, wordt vol
ledig uitgevoerd voor het Der
de Progr. door het Weens Sym
fonieorkest, het Bregenzfesti-
valkoor en solisten waaronder
Otto Edelmann als Falstaff.
Het geheel o.l.v. Fritz Faun.
(464 m. 20.10 uur).
Zondagmiddag speelt het
Omroeporkest o.l.v. de Engel
se gastdirigent Hugo Rignold
voor de AVRO. Uitgevoerd
wordt werk van Schubert en
Tschaikowsky en daarnaast
Young Persons Gruide to the
Orchestre van Benjamin Brit
ten. (402 m. 14.20 uur).
Voor de NWDR speelt het
Symfonieorkest o.l.v. Hans
Schmidt Iserstedt, waarbij Hen-
ny Wolff, sopraan, werk van
Haydn zal zingen. (309 m.
19.15 uur).
Voor het Franse Nat. Progr.
speelt het Orchestre des Co-
ionnes o.l.v. André Vander-
noot werk van Strauss.
Brahms en Beethoven. (347
m. 17.45 uur).
samengaan van alle partijen. Hij wees
erop dat de partijen die hem thans als
premier wensen tegelijkertijd de com
munisten van deelneming aan de rege
ring willen uitsluiten. „Dat is niet lo
gisch," aldus president Soekarno. „dat
is hetzelfde als mij verzoeken een paard
te bestijgen dat maar drie poten heeft."
Dat het president Soekarno, ook al wil
hij dan geen premier worden, ernst is
met zjjn verlangen een meer actieve rol
tn het Indonesische staatsbeleid te wil
len spelen, is duidelijk. In zijn concept
heeft hij uiteengezet hoe hij de Indone
sische staat bestuurd zou willen zien. Hij
heeft nu nogmaals verklaard te zullen
blijven streven naar algehele verwezen
lijking van dit concept.
Inmiddels is het thans reeds zo dat
president Soekarno bij de kabinetsfor
matie een grote rol speelt. Kabinets
formateur Suwirjo staat in voortdu
rend overleg met hem. De normale
gang van zaken, ook in Indonesië, is
zo dat het staatshoofd een opdracht
geeft aan een kabinetsformateur en
dat deze na verloop van tijd medede
ling komt doen van zijn al of niet sla
gen. Nu echter is de situatie zo dat
de formateur in voortdurend contact
met de president staat en dat deze
hem als het ware stap voor stap
aanwijzingen geeft. Men krijgt de in
druk dat achter de schermen de wer
kelijke kabinetsformateur president
Soekarno is.
Ook de opdracht die president Soekar
no tot twee maal toe aan de formateur
heeft gegeven is meer gedetailleerd dan
gebruikelijk is, waar deze immers ver
meldt dat het nieuwe kabinet de door
president Soekarno voorgestelde natio
nale raad zal moeten vormen. Soekar
no Zet hier zijn advies tot vorming van
deze raad dus a.h.w. om in een bevel.
Uiteraard zal het van de partijen afhan
gen of zij dit willen opvolgen.
elk een grote rol president Soe
karno zelf in de nationale raad
wil spelen heeft hij in zijn rede
voering in Medan eveneens duidelijk ge
maakt Hü wil niet alleen deze raad
voorzitten, maar bovendien wil hij de
vertegenwoordigers van de verschillen
de groeperingen die er zitting in zullen
krjjgen zelf benoemen. Onmiddellijk
reeds toen het oorspronkeiyke concept
van Soekarno werd gepubliceerd merk
te men van verschillende zijden op dat
het wel heel moeilijk zou zijn om uit te
maken wie representatief geacht zon
moeten worden om groepen als „arbei
ders", „landbouwers", „wouwen" en
„jongeren" te vertegenwoordigen. Ook
hier bracht de president de oplossing:
hij zal deze vertegenwoordigers zelf aan
wijzen.
President Soekarno wil dus een na
tionale adviesraad voorzitten, geheel
gevormd volgens zijn inzichten, die
een kabinet terzijde zal staan bij de
vorming waarvan president Soekarno
eveneens grote invloed heeft gehad.
Het is duidelijk dat in dat geval de
macht van president Soekarno in In
donesië zeer groot zal worden.
Voor de inzichten van president Soe
karno is ook belangrijk wat hij in Sian
tar gezegd heeft over het lichtende voor
beeld dat communistisch China Indone
sië biedt. President Soekarno wees er
daarbij op dat in Amerika de „freedom
of expression" vooropstaat, terwijl men
in China in de huidige fase het meeste
aandacht besteedt aan het verkrijgen
van een ..freedom from want", terwijl de
die men in Amerika reeds achter de rug
heeft. Ook voor Indonesië geldt dat men
voor het ogenblik de nadruk moet leg
gen op het in eensgezindheid verkrijgen
van een „freedom from want", terwijl
„freedom of expression" dan later wel
aan de beurt kan komen. Waarom het
een het ander zou moeten uitsluiten
maakte Soekarno echter niet duidelijk.
Zeer belangrijk was ook de stellingna
me van president Soekarno tegenover
oud-vice-president Hatta. In zijn toe
spraak in Medan hamerde de president
er weer op dat de Indonesische revolu
tie nog niet voltooid is. Wie durft zeggen
dat de revolutie reeds voltooid is als
Nieuw-Guinea nog in Nederlandse han
den is en als de buitenlandse subversie
ve acties in Indonesië voortduren? Al
dus Soekarno, hiermede het standpunt
van Hatta dat een revolutie een tijdelij
ke, spontane situatie is, die niet onbe
perkt uitgerekt kan worden, wederom
aanvallend. Het is dan ook wel duidelijk
geworden dat Soekarno op dit ogenblik
nog geen verzoening met Hatta over
weegt.
President Soekarno heeft de faam een
bijzonder goede „timing" te hebben,
alsmede grote bekwaamheid in het kie
zen van zjjn mensen. Na de proclama
tie van de revolutie in 1945 maakte hij
Sutan Sjahrir, die actief was geweest
in het verzet tegen de Japanners, pre
mier, aldus goodwill winnend voor zijn
Republiek. Enkele jaren later verdween
Sjahrir van het toneel. Zo is thans ook
Hatta van het toneel verdwenen, na
zijn taak vervuld te hebben. „Habis
manis dibuang" zegt een Indonesisch
spreekwoord: weggegooid na het zoete
ervan genoten te hebben.
In hoeverre Soekarno er dit keer in
zal slagen om zijn ideeën te verwezen
lijken is een andere vraag. Zijn „ti
ming" is echter stellig wederom goed
geweest. Geconfronteerd met moeilijk
heden als het is ziet het Indonesische
volk uit naar de man die het zal red
den en de groep die denkt dat Soekar
no dat is is nog steeds groet. Hij heeft
echter ook tegenstanders voor zijn idee-
en: de mensen die de nuchtere Hatta
niet van de staatsleiding buitengesloten
wensen te zien, die vrezen voor een
opkomst van de communisten. Men
vindt deze tegenstanders vooral in de
buitengewesten en in het leger, dat
per slot van rekening de macht heeft.
De uitslag van deze krachtmeting valt
moeilijk te voorspellen.
