Med. Opvoedkundig Bureau
;°rdt 9 mei in Haarlem geopend
V
erdere ontplooiing der
$ezondh eidszorg op
geestelijke
grondslag
i
Zorg voor
de totale mens
DOOR EEN ZATERDAGSE BRIL
H
DE PAASKAARS
Bron van licht in
ome kerken
V
W°°R -
A
O*
II
mm
RADIO-REPARATIE
m fc
V'
'1 11
KINDERLIJKE GEÏNTRIGEERD
HEID NOOPT TOT (LAAT) BE
ZOEK AAN KAARSENFABRIEK
Ten bate van
's mensen
levensgeluk
Bureau voor huwelijksaan-
egenheden en Schoolpsychologi-
sche Dienst onder één dak
ÏLEWn -
SLEUTEL WEG
ZATERDAG 20 APRIL 1957
PAGINA 3
tfïfcïe 1
f
Klein beginnen
NHC
H. 3. MAERTENS N.V.
het M.O.B.
Y
I Jj
Y'v\Nta-
9"
MX7 bï
sta
Wieden" I
Schoolpsychologische Dienst
Huwelijksaangelegenheden
Vruchteloze reis
Met de hand
„DE SLEUTELSPECIALIST"
Katholiek Vrouwengilde
mei is voor katholiek Haarlem eer,
^vTtVi io v uui LJiuncu tiaai icju ccii
(Ir-K, ^EÈt)rc.a^e belangrijke dag. Dan immers wordt hei
VeoPenaCH"OPVOEDKUNDIG BUREAU in Haar
[w door de burgemeester, mr. O. P. F. M
g
j-j ue uurgenieesLei, mr. yj. r*. rivi
,^2c't aarmee zal dan een nieuwe belangrijke stap
in|^teiiju bet pad naar de volledige ontplooiing van
1 j4r(err gezondheidszorg op katholieke grondslag
ie $1 e werkzaamheden van
^-^ Opvoedkundig Bureau
ri°hten op het kind, zo-
„htl:
'slelijke gezondheidszorg
"W ^Saf verzekerd zal zijn.
"Obo' ben jaar reeds bestaat
Ai^Aïr Stichting KATHOLTEK
van het voormalig Ka-
awelijksvoorlichtingsbu-
VOOR HUWELIJKS-
vC^ENHEDEN, welke een
tenslotte zal vermoedelijk in juni plaats
opening van de KATHOLIEKE SCHOOL-
V de GlSCHE DIENST. Het grote voordeel
SNlfri brie stichtingen onderdak zullen vinden
V\ae gebouw: het destijds door het Wit-Gele
gekochte pand Kenaupark 17. Door een nau-
U erking van de wetenschappelijke staven van
de drie instellingen, hoopt men het gehele gebied van
de geestelijke gezondheidszorg zo volledig mogelijk te
bestrijken, en het verrichten van dubbel werk te voor
komen.
Het Medisch-Opvoedkundig Bureau is opgericht on
der auspiciën van het Wit-Gele Kruis in Haarlem. Men
is er toe gekomen, omdat men in de praktijk van de
medische verzorging zoals die tot
nu toe door het Wit-Gele Kruis is
verzorgd, grote behoefte voelde aan
een instelling, die zich behalve met
de lichamelijke, ook met de geeste
lijke gezondheidszorg bezighield.
Het komt immers vaak voor, dat
kinderen die overigens volkomen
gezond zijn, kuren vertonen of moei
lijkheden hebben, die een gevolg
blijken van geestelijke onevenwich
tigheden in het bijzonder van storingen in het ge
voelsleven. De gewone dokter, de huisarts, kan daar
weinig aan veranderen. Maar in vele gevallen blijkt een
arts, die zich gespecialiseerd heeft in de genezing van
geestelijke moeilijkheden, de ouders en het kind ad
viezen te kunnen geven, die tot opheffing van die
moeilijkheden kunnen leiden.
,.--e Kruis had reeds de
r'euterzorg ter hand geno-
L iet I» 5 1 "a"u genu-
Jfcftn 1. Medisch-Opvoedkundig Bu-
V Viv!en bet beste zien als een
vHÏJ-b.fc rt?etting van deze arbeid.
tW RS^'ir. r'cht zich immers tot de
J tri? Va de ruimste zin van het
IjglJt jjVkf ue geestelijke gezondheids-
I' il fckW ónderen is daarom van zo
-o I' rivW®' omdat het in de wortel
t %S tfv, auntast, die op latere leef-
t? l stige moeilijkheden kunnen
ly\ Ni 'even van een mens kun-
tX'1) ,j De bedoeling is dus om
IV'trtpJeugd zo gunstig mogelijke
vb,t o te scheppen voor het
Xi an levensgeluk. Het Wit-Ge-
standigheden waarop het kind op school
zit, kunnen van invloed zijn op zijn ka
rakter. In dat geval zal het Medisch
Opvoedkundig Bureau zulk een kind
verwijzen naar de Schoolpsychologi
sche Dienst, die eveneens in het gebouw
Kenaupark 17 zal worden gevestigd.
Natuurlijk zijn ook verwijzingen naar
andere instanties mogelijk.
Het spreekt vanzelf, dat het M.O.B.
nauwe contacten moet onderhouden
met andere instellingen die in het be
lang van het kind werkzaam zijn. Zo
van de zielzorg. De naam zegt al, dat
het bureau toen een specifiek voor
lichtende taak had, speciaal voor ver
loofden en jonggehuwden. In die tijd
was er een medisch en een geestelijk
leider. Maar overal in den lande ont
wikkelden zich deze bureaus en tenslot
te werd verleden jaar het Haarlemse
bureau omgezet in een Bureau voor
Huwelijksaangelegenheden en kreeg
het dus een taak in de verzorging van
de geestelijke volksgezondheid. Twee
huisartsen, dokter J. A. Hollander en
dokter Th. H. Heeremans, en twee pries
ters, rector S. J. de Bot en de secre
taris van het Haarlemse bisdom, dr.
H. W. J. Kuipers, houden afwisselend
om de veertien dagen spreekuur, zodat
men iedere week een priester en een
huisarts kan aantreffen, wanneer men
op dinsdagavond tussen half acht en
half negen het Bureau bezoekt, dat
eveneens gevestigd is in het pand Ke
naupark 17. Nadat de aard van de
huwelijksmoeilijkheden is onderzocht,
wordt men verwezen naar een der spe
cialisten die aan het bureau verbonden
zijn, te weten de psycholoog drs. J. J.
Dijkhuys, de gynaecoloog dr. A. van
Aubel. of de psychiater, dr. L. H. M.
Uiterwaal. Aan het bureau is mej.
Tomrock verbonden als maatschappe
lijk werkster. De psycholoog is leider
van de stafbesprekingen.
Zoals gezegd geeft het Bureau voor
Huwelijksaangelegenheden geen eigen
behandeling. In voorkomende gevallen
wordt verwezen naar Haarlemse spe
cialisten. Het voordeel van een der
gelijk bureau is, dat ieder die in zijn
huwelijk op moeilijkheden stuit, in ver
trouwelijke kring en in de kring van de
eigen levensbeschouwing de gelegen
heid krijgt om die moeilijkheden te be
spreken. Ook het Bureau voor Huwe
lijksaangelegenheden vraagt een ge
ringe tegemoetkoming in de onkosten.
De 3 instanties, die elk een onderdeel
van de geestelijke gezondheidszorg voor
hun rekening nemen, zullen, zoals ge
zegd ten nauwste samenwerken, het
geen zal worden vergemakkelijkt door
hun vestiging in hetzelfde huis: Ke
naupark 17; het M.O.B. als „kind"
van het Wit-Gele Kruis, de beide andere
instellingen als huurders. De geestelij
ke gezondheidszorg staat nog pas in
haar kinderschoenen. Men wil haar
geen vaste gedragslijn opleggen, maar
haar zelf laten groeien op basis van
de behoeften.
Men wil klein beginnen. Voorlopig
nog alleen in Haarlem, maar men
hoopt, dat mettertijd ook de geeste
lijke gezondheidszorg in de omliggen
de gemeenten ter hand genomen kan
worden. Men is tot de overtuiging ge
komen, dat er een grote behoefte be
staat aan dit werk en Haarlem kan
zich gelukkig prijzen, dat het voor
het tegemoet treden van de moeilijk
heden op het gebied van de geeste
lijke volksgezondheid, zulk een ideale
aanpak heeft weten te vinden.
De beide panden van het Wit-Gele
Kruis in het Kenaupark. Het rechtse
pand is het gebouw, waarin de geeste
lijke gezondheidszorg zal worden ge
concentreerd. Reeds is er gevestigd het
Bureau voor Huwelijksaangelegenhe
den. Donderdag 9 mei wordt er het
Medisch-Opvoedkundig Bureau geopend
en ruim een maand later zal ook de
Schoolpsychologische Dienst haar intrek
nemen in dat gebouw.
i^a..het bestuur van de onder
gevormde „Haarlemse
ti']1 ,„1i„ ?°r Geestelijke Volksgezond-
ÜVVsn M.O.B. exploiteert, gaan
v A J) üe stelling uit, dat de gees-
lichamelijke volksgezond-
Kj Sx an elkaar te scheiden zijn.
t'Ajt Pk, dat men zich zo geluk-
„ilj. Pij, hetzelfde gebouw aan het
waar reeds de afdelingen
VJi%\n,e"jke gezondheidszorg zijn
'Vu plaats te hebben gevon-
k 'VrT dienst voor geestelijke ge-
k'll en tweede etage van het
F'tv Set,*161 Kenaupark nummer 17
."J.n'ki heel voor deze zorg worden
Het Medisch-Opvoedkundig
er een kamer voor de
- o
A V, het houden van stafbespre-
die leider van het bureau
deze kamer zal gelegenheid
n- het houden van stafbespre-
,ts komt er een speelkamer
jöW^'hderen, waar de jeugdige
nden tevens geobserveerd
MC°rden, een kamer voor de aan
wVblB Verbonden psychologe, een
l'tr'T voor de maatschappelijk
X» dit geval een gespeciali-
VV'kg .ht, waarvan de eigenlijke
t 's: psychiatrisch-sociaal
2-v een wachtkamer, terwijl
Wv tWffeit de kinderarts een
'tai1' Hoven bevindt zich een
fvaai|ekamer die ook ten dienst
k4|, de Schoolpsychologische
ait e eveneens in het gebouw
rtjjj zm 'ndt. In deze administratie-
3e L tevens het uiteraard om-
1(ief rehief van het M.O.B. wor-
n Sebracht.
ander blijkt al meteen
r i> jl het werkterrein is van
fv0- De staf van het bureau
Jr!? door de psychiater dr.
i 'li; aSe, die leider wordt van
f' L.' „e Psychologe, mejuffrouw
lij? pah Hoof; de kinderarts,
Grootenboer, die thans
Men» s verbonden is aan de
en rzorg van het Wit-Gele
W rn„-de psychiatrisch-sociaal
wep'bffrouw J. Schlatmann.
administratieve kracht
Ieder vindt het de gewoonste
«Art zaak van de wereld, dat er een
perfect geregelde zorg bestaat
voor de lichamelijke gezondheid van de
mensen. Armen en rijken kunnen gelij
kelijk van die zorg profiteren. Door het
voorkómen en genezen van ziekten en
andere lichamelijke ongemakken wordt
gestreefd naar de verzekering van het
hoogst bereikbare levensgeluk voor
zover dat van het lichamelijk welzijn
afhankelijk is.
Maar de mens is een samengesteld
wezen. Hjj is evenmin alleen lichaam als
hij alleen ziel zou zijn. Zijn wezen is:
bezielde lichamelijkheid. En zijn ziek-
zijn, dat altijd een ziek-zijn is van de
gehele persoon, kan evengoed voorna
melijk geestelijk als voornamelijk licha
melijk van oorsprong zijn.
De nog altijd betrekkelijk nieuwe we
tenschappen psychologie en psychiatrie
hebben niet alleen inzicht gegeven in
het wezen en de oorzakelijkheid van
geestelijke moeilijkheden, zij hebben ook
tot de volledige onthulling geleid van
het tevoren vaag gebleven vermoeden
dat het geestelijk lilden van de mensen
vaak erger is dan hun lichamelijk lij
den. Zij hebben tevens de wegen gewe
zen om in veel gevallen Verlichting of
genezing te brengen en om in nog meer
gevallen het ontstaan van stoornissen
te voorkomen.
Wij schrijven hier vandaag over met
docerende nadrukkelijkheid om twee re
denen Vooreerst omdat er vandaag
goed nieuws te melden is over de ont
plooiing van de geestelijke gezondheids
zorg op r.-k. grondslag in Haarlem, en
voorts omdat de onschatbare waarde
daarvan beklemtoning behoeft tegenover
vooroordeel en wanbegrip omtrent de
aard van het geestelijk lijden. Vooral
in katholieke kring ontmoet men dik
wijls wrevel en gegeneerdheid wanneer
het aankomt op erkenning van geeste
lijke onvolkomenheden. Of het nu de
gevoelsstoring van een kind betreft, de
neurose van een volwassene of enige
andere moeilijkheid, die een leven, een
huwelijks- of gezinsgemeenschap over
schaduwt, telkens stuit men op kramp
achtige ontkenning van de werkelijk
heid, voortkomend uit een vreemd ge
voel van schaamte. Wat daarvan de oor
zaken zijn? Misschien menselijk opzicht,
misschien een gebrek aan onderschei
dingsvermogen en misschien zijn de na
weeën van een simplistische zielzorg
hier in het geding. Maar gelukkig is
er allerwegen kentering naar groter
eerlijkheid en juister onderscheiding.
Dat de geestelijke gezondheidszorg
het best op levensbeschouwelijke grond
slag kan geschieden behoeft evenmin
betoog als dat onderwaardering van de
„neutrale" zorg onrechtvaardig zou
zijn. Door de aanstaande opening van
het Medisch Opvoedkundig Bureau,
door de in het nabije verschiet liggende
oprichting van een Jeugdpsychologi-
sche Dienst waarbij gevoegd het
reeds functioneren van het Bureau voor
huwelijksaangelegenheden komt ka
tholiek Haarlem te beschikken over
een nog bescheiden, maar reeds enige
afronding vertonende coördinatie van
geestelijke gezondheidszorg, waarvan de
waarde niet hoog genoeg kan worden
aangeslagen. Een centraler opgezet in
stituut voor geestelijke gezondheidszorg
waarin tevens plaats zou zijn voor het
hulp bieden in algemene levens, en ge
zinsmoeilijkheden, zoals dat sommige
initiatiefnemers aanvankelijk voor ogen
stond, kon niet worden verwezenlijkt.
Maar laten wij ons verheugen over wat
er wél zal komen en over de in ons
uitvoerig bericht beschreven vorm van
samenwerking tussen de voor hun taak
berekende krachten van de verschillen
de instanties.
Dat de overheid besef blijkt te hebben
van haar subsidiërende taak verdient
alle waardering. Maar meer waarde
ring nog verdient het werk van hen die
dit alles hebben geëntameerd. Al de
genen, die zich als initiatiefnemers, or
ganisatoren, bestuurderen en adviseurs
hebben ingespannen voor de leniging
van door hen terecht onderkende node
verdienen de hoogste dankbaarheid. Zij
verdienen echter vooral, dat van de
door hen geschapen mogelijkheden in
tensief gebruik zal worden gemaakt.
Het is in veler persoonlijk belang. Het
levensgeluk van kinderen en ouderen is
in het geding.
De zorg voor het lichameliik
welzijn groeit eindelijk naar de
afronding van zorg voor de to
tale mens.
Advertentie
Nassaustraat 5 - Haarlem -
Nieuwe Groenmarkt 2 - Haarlem
Tel. 15220
Tel. 15228
A ft Administratieve kracht
terwijl men ook ge-
aPp maken van het admi'
^Paraat van het Wit-Gele
in de bedoeling om zo
°Yer een iaar een twee-
Ookie'y'£ werkster aan te
een tweede psychologe.
lyj'JI'en op verschillende wij-
I- tovohVit Irnmon Do
terecht komen. De
zelf het initiatief nemen
V.^ihri^hleiding van het gedrag
uci nuiiauci iiciiicii
"et Kenaupark te gaan
1,1 vA?1 A?]aar A kunnen daartoe
5* f' Atf6* ri adviseerd door hun huis-
"A .Va^ l,<3eI.„...Parochiegeestelijkheid,
Ik' V o i ^^«er van de school die
V rt uSdvkt °f door de leiders
'liS\tt>,1derrfreniS'ng. Iedere maan-
y j k b\ tlfa8middag van 2 tot 3
A WWV lr> h ?®fschappelijk werkster
m WW ti?' Kenaupark en tijdens
W?HiuSsen de ouders en de
f1'i VA?' het ^erkster zal moeten
J AAA beste voor het kind
'y Vk'izM, rf aan- Natuurlijk is het
vV'Al en artsen, geestelijken,
„bint andere opvoeders zelf
M.O.B. komen be-
X 'tw6 or? dat geva' zullen toch
M V^schA^andigheid de ouders
X i Sh flat ld.
X' a.ne6(, eerste gesprek voorbij
'A[?b>ïipi-§.e eken is- dat het
Éytl.dor- '98 komt voor een
Xlï?%0r het M.O.B. zal de
on^erkster zoveel moge-
iL'.SJ't^i.flip r het kind gaan ver-
inleggen aan de we
ts t, flp zai l ta£- De betreffende
kjhpri et Kind nader in ob-
Wa ?n zo b°opt men ten-
h»? Ove?' Pen gemeenschap-
t'V beot datgene wat voor
'S' Pe kosten van
<!i J'ti? beÈnnu' z«n mi-
ijs bi„. vzoougj, van het spreek.
Wl oez0ek
fllgb deze
'4u v?een
M >er ti
|bfled bo;
til V\ v^htlcH andere opvoeders
w) Ai. bïiui het M.03 ift-k»
,.W ay Maai van het spreek-
M/ i niets' Voor de be'
I elfde tarieven als
Wil.>OMe dan het M.O.B. ge-
Wh ?in' Zo kan het zijn,
A rf
X «u K: en Medisch Opvoed-
rt„lei' 'er stede.
thogelijkheid, dat
•ijb uit v van het kind voor-
ii„. tvi.w.in. hebben
dat het kind door
Cbtie dan het
et gp.bet feit, dat het zich
sejukkig voelt. De om-
bijvoorbeeld met de .Gemeentelijke
Geneeskundige Dienst, met de Jeugd-
psychologische Dienst van de gemeen
te, met het algemene M.O.B. hier ter
stede. Maar nauwer contact nog zal er
uiteraard bestaan met de Katholieke
Schoolpsychologische Dienst.
De Schoolpsychologische Dienst, ont
staan onder auspiciën van de katholie
ke Schoolraad houdt zich speciaal be
zig met het kind op school.
Zij zal de onderwijzers assiste
ren over de voorwaarden, waaronder
de lessen op school het best tot hun
recht kunnen komen. Zii zal de vraag
bestuderen welke bijzondere schoolty
pen nodig zijn om kinderen met bepaal
de moeilijkbeden toch mei vrucht onder
wijs te doen genieten. In dit verband
weet de Katholieke Schoolpsychologi
sche Dienst, dat het onvermijdelijk zal
zijn op niet al te lange termijn over
te gaan tot stichting van een School
voor Leer- en Opvoedingsmoeilijkheden.
In dit schooltype zullen verschillende
kinderen worden ondergebracht, die om
welke reden dan ook moeite hebben met
het volgen van de lessen aan de ge
wone school. Momenteel bestaat alleen
een gemeentelijke School voor Leer- en
Opvoedingsmoeilijkheden.
Ook de Schoolpsychologische Dienst zal
een psycholoog en een maatschappelijk
werkster hebben. De psycholoog zal
over ongeveer veertien dagen benoemd
worden en omstreeks half juni in functie
treden, zodat dan officieel de School
psychologische Dienst kan starten. Het
stichtingsbestuur wil deze psycholoog
de volledige vrijheid laten voor wat be
treft de inrichting en de werkwijze van
zijn dienst, al gaat men uit van de ge
dachte, dat de ouders de eersten zijn
die met de verzorging van de geeste
lijke gezondheid belast zijn, en al er
kent men volledig de eigen taak van
de onderwijzer. De dienst zal dus moe
ten groeien in de richting, die wordt
aangegeven door de behoeften. Ook de
maatschappelijk werkster van de
Schoolpsychologische Dienst zal spreek
uur houden in het Kenaupark. De kos
ten van het spreekuurbezoek zijn weer
nihil en voor de behandeling zal een
geringe bijdrage van de ouders worden
gevraagd.
Het derde onderdeel van de geestelij
ke gezondsheidszorg, het bureau voor
Huwelijksaangelegenheden, is feitelijk
het oudste. Zestien jaar geleden werd
in Haarlem het Bureau voor Huwelijks
voorlichting opgericht als verlengstuk
Wie van de week even tijd
heeft, moet de fiets pakken
of een wandeling maken
naar een der vele sportterreinen
van Haarlem, waar de lieve jeugd
in een verwoed gevecht gewikkeld
zal zijn. De schoolvoetbal is weer
gaan rollen, zoals al mijn sportieve
collega's in hun kranten hebben
gezet, en dat betekent, dat hon
derden scholieren in spanning le
ven, of hun elftal, dat met veel
zorg en vakmanschap is samenge
steld, de eindstreep zal halen.
U moet over een dergelijk eve
nement niet te licht denken. Noem
het desnoods jongenswerk, maar
dan jongenswerk van het beste
soort. Er wordt gewikt en gewo
gen met een ernst, waar de keuze
commissie van ons Nationale Elf
tal een lesje aan kan nemen, en
tenslotte wordt een team van elf
de strijd in geworpen, waarop heel
een school zijn hoop heeft gesteld.
Dat Piet linksbuiten is opgesteld,
heeft natuurlijk wel enige critiek
ondervonden, omdat Jan toch ook
een best linkerpootje heeft, maar
tenslotte heeft iedereen er vrede
mee, omdat gebleken is, dat Piet
een best linker- en een best rech
terpootte heeft. En dat geeft bij
voetballen nu eenmaal een pre.
Ik beleef er immer mijn grootste
plezier aan de schoolvoetbal te
zien rollen. Met verhitte gezichten
en een ontembare strijdlust zwoe
gen de twee-en-twintig tegen el
kaar in, terwijl de schoolsuppor-
ters langs het lijntje (als zij de
kans krijgen, ook binnen het lijn
tje) hun favorieten aanmoedigen
en hun vreugde of teleurstelling
niet onder stoelen of banken ste
ken, gesteld tenminste, dat derge
lijke zetels op een voetbalveld aan
wezig zijn.
Als u zo een wedstrijd gezien
hebt, beluister dan na afloop ook
even het commentaar. Het is een
verrukkelijke bezigheid de jonge
lui te horen nakaarten. Want tel
kens blijkt weer, dat het heel an-
ders gelopen was, als Kees die
lange midvoor van de andere par
tij beter gedekt had.
Maar Kees heeft niet lang de
tijd om beteuterd te zijn. Hij is
gauw over het verlies heen, en
met hem zijn kornuiten, die al
weer uit zien naar het volgend jaar
om dan flink terug te komen. En
zij komen terug. Zorgt, dat u er ook
bij bent. Op het voetbalveld al
leen bezorgt een trappende jeugd
u veel genoegen.
aarlem staat nu in bloei. En
er is één man in de stad, die
trots als een pauw rondloopt
en tegelijk bezorgd is om het be
houd van die Haarlemse bloei. De
heer Dorresteijn, die zijn zetel
heeft in het kasteeltje aan de
Kleverlaan, is die man, en hij is,
zowel in zijn karakter als in zijn
beroep, het tegendeel van wat zijn
naam doet vermoeden.
Als allerhoogste opperbaas van
de Haarlemse plantsoenen spiedt
hij rond, of iedere grasspriet in de
juiste conditie verkeert. Geen gro
ter verdriet kan hem geworden, dan
wanneer de burger het groen of de
bloemen niet ontziet en er als een
twee-beens-ploeg' doorheen trekt.
-RDLHK)D_
Om van loslopende honden en kat
ten maar niet te spreken.
Ik kan me indenken, dat velen
bezwaar hebben tegen de meedo
genloze ijver des heren Dorresteijn.
Als het aan hem zou liggen al
dus de bezwaarden werd Haar
lem één grasveld met madeliefjes
en niemand zou er een stap op mo
gen zetten. Betalen we daarvoor
onze dure belastingcenten?
Ook al zouden dezulken gelijk
hebben, wil ik het gaarne opnemen
voor onze opper-hovenier. Zijn al
tijd bloeiende verbetenheid, die in
bepaalde opzichten de traditionalist
verraadt, werkt corrigerend op de
alles-is-van-ons-mentaliteit.
Het is goed, dat niet altijd alles
van ons, maar soms ook voor
ons is.
Het is iedere keer weer mijn
trots gasten van buiten Haarlem
niet door maar langs onze prieel
tjes te leiden. Al was het alleen
maar om zo lang mogelijk de in
druk te handhaven, dat Haarlem de
Bloemenstad is.
Tenslotte, zegt u nu zelf, heeft
Haarlem buiten alles om geen ma
deliefjes te over om
bewonderend naar te
kijken?
Dill fittll 111CX-
iiu/Ahi'i,.
Yelen van ons gaan vanavond laat
ter kerke om de Paasnacht te
vieren. De ouderen ingetogen,
de jeugd met een zekere spanning.
In de kerk brandt slechts een klein
licht, net voldoende om niet over kus
sentjes en andere obstakels te strui
kelen. De sfeer in het Godshuis is on
definieerbaar. Het kuchen van de
mensen, wier gezichten slechts vale
vlekken zijn in het half duister,
klinkt onwezenlijk. Hier en daar
hoort men gefluister. Als de priester
en zijn assistenten verschenen zijn
doet de koster, die het de afgelopen
dagen bijzonder druk heeft gehad,
ook het kleine licht uit. De kerk is
donker. Alleen op de plaats, waar de
wijding van het vuur het begin
van de uren durende paasnacht
geschiedt, is een zwak schijnsel. Het
licht van een kaarsvlammetje danst
op de gezichten van hen, die het
nauwst bij de plechtigheid betrokken
zijn. Even later wordt de Paaskaars
ontstoken en door de diaken omhoog
geheven. Tot driemaal toe zingt hij
„Lumen Christi" en in de kerk wordt
het licht steeds sterker. Na de derde
keer worden ook de kaarsen van de
gelovigen ontstoken. De vlammen
gaan van kaars tot kaars en opeens
is er in de kerk een ontroerende
klaarheid.
Als de paaskaars op de kandelaar
is gestoken zingt de diaken het ma
jestueuze Exsultet, een kleinood van
poëzie en theologische helderheid.
Grotendeels zijn de ceremonies aan
het begin van de viering gekersten
de Joodse en Hellinistische gebrui
ken. Het slaan van het vuur uit een
steen schijnt echter van Germaanse
oorsprong te zijn.
De beschilderde paaskaars heeft op
ons altijd een grote indruk gemaakt. En
ook de drietakkige kaars, die in de vo
rige liturgie werd 'gebruikt, intrigeerde
steeds. Als kind hadden wjj wel eens
van Neptunus en zijn drietand gehoord
en steeds wanneer wij op de morgen
van paaszaterdag de plechtigheden bij
woonden, met de flessen voor het nieu
we wijwater bij ons, legden wij verband
tussen de mythologische drietand en de
kerkelijke drietak. De betekenis van
deze kaars hebben wij in onze kinder
jaren nimmer goed begrepen, maar wij
herinneren ons nog hoe wij de misdie
naar benijd hebben, die haar mocht
dragen. Zij is er niet meer, alleen de
oud-kathoiieken gebruiken haar nog op
paaszaterdag.
Het is waarschijnlijk een nawerking
geweest van deza kinderlijke geïntri
geerdheid, die ons ertoe heeft aange
zet in deze dagen vlak voor Pasen een
bezoek te brengen aan een niet ver 'uit
de buurt gelegen kaarsenfabriek, te we
ten die van de heer J. van Moorsel te
Warmond, bij wie wij ons licht hebben
willen opsteken om een in deze
sfeer toepasselijke uitdrukking te ge
bruiken over het vak, dat hij nu al
meer dan veertig jaar uitoefent.
De fabriek van de heer van Moor
sel is gelegen aan de Herenweg te
genover het groot seminarie, onder
welks bewoners zich zeker klanten
voor de toekomst bevinden. Hij be
gon in 1911 een zelfstandig bedrijf.
Primitief uiteraard, maar bezield van
laten wij in dit verband zeggen
een heilig vuür. Toen hij drie maan
den achtereen gereisd had, had hij
niet één kaars verkocht. De visite
kaartjes die hij had laten maken om
bij de „H.H. Geestelijken" een goe
de indruk te wekken, gooide hij na
een mislukt bezoek in de Rijnstreek
van kwaadheid in het water. Een
van zijn eerste klanten was pastoor
IJzermans van de Bavo-parochie te
Heemstede.
Tien jaar lang heeft de heer van
Moorsel in zijn eentje kaarsen gemaakt.
Met de hand in het begin, later toen
de afzet, groter werd, machinaal. Van
lieverlede breidde het bedrijfje zich
uit en op het ogenblik heeft de heer
van Moorsel vijf man aan het werk,
de medefirmant, de heer C. van Leeu
wen incluis. Per week worden er en
kele tienduizenden kaarsen gemaakt:
altaar- en offerkaarsen. Altaarkaarsen,
die gemaakt worden van bijenwas, of-
„Tnken" heet dt.
ferkaarsen, waarvan de samenstelling
niet is voorgeschreven. Zij worden me
chanisch gemaakt. Bij de heer van
Moorsel met ruim zevenhonderd tege
lijk. Daarvoor heeft de heer van Leeu
wen een ingenieus mechanisme ontwik
keld, waarvan een beschrijving achter
wege moet blijven, omdat ook een kaar
senfabriek haar geheimen heeft. Wel
mogen wij onthullen, dat de kaarsen
geboren worden om de pit, die steeds
in vloeibare was gedompeld wordt.
„Tonken" heet dat.
Ook paaskaarsen worden op deze wij
ze gemaakt. Uiteraard moet er dan
veel „getonkt" worden om de vereiste
dikte te verkrijgen. Zo'n paaskaars kan
soms twintig pond zwaar zijn. Dat be
paalt de opdrachtgever. Wij hebben
kaarsen gezien van zeventien pond,
maar de meeste paaskaarsen, die op
bisschoppelijk voorschrift voor minsten
zestig percent uit bijenwas moeten be
staan, hebben een gewicht van gemid
deld tien pond.
Ook worden paaskaarsen nog wel met
de hand gemaakt. Wij hebben de heer
van Moorsel op die manier een kaars
van tien pond zien maken. Een kluit
was op lichaamstemperatuur wordt
rondom een pit gekneed. Het is daar
na een kwestie van rollen, gelijkmatig
heen en weer rollen, totdat de kaars
de gewenste lengte heeft. Met een
plankje wordt de kaars nog even na-
gerold en dan wordt ze weggelegd om
te harden. Daarna komt de schilder
die de afbeelding er op schildert. Ook
wordt gebruik gemaakt van zogenaam
de plastic-plaatjes. De kaarsen, die per
pond worden verhandeld en niet in aan
tal, worden in kisten en dozen naar
de klanten verzonde. Het spreekt van
zelf, dat om de klandizie te behouden
en uit te breiden de pastorieën en
kloosters regelmatig bezocht moeten
worden. Want Nederland telt in verhou
ding vele kerkkaarsenfabrikanten, on
geveer vier en twintig, van wie er al
drie in Warmond, zijn gevestigd. Daar
naast zijn er nog wederverkopers, die
met de fabrikanten in een bond zijn
verenigd, welke onder patronage staat
van de H. Leonardus van Veghel, een
van de martelaren van Gorcum. Om
dat Leonardus' vader kaarsenmaker
was en hjj Leonardus tot de eer
der altaren werd verheven, hebben de
Nederlandse kaarsenmakers hem als
patroonheilige van hun bond, die dit
jaar veertig jaar bestaat, uitgeroepen.
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 - TEL. 11493
Het Katholiek Vrouwengilde te Haar
lem organiseert woensdag 24 april een
filmmiddag voor de kinderen van de
lagere schooi. Plaatsen zijn aan de zaal
't Stoofke verkrijgbaar.
De heer J. Beijk spreekt donderdag
avond 25 april met lichtbeelden over
Corsica in een der zalen van café-restau
rant Brinkmann.
