Huurdebat
EUECTHOLUX
Vr aas
Antwoord
DE BUIK VAN BREERO'S AMSTERDAM
C
3
Middenstandsbonden ongerust
over lastencompensatie voor
de huurverhoging
Redding blijft
19 dagen uit
Twaalf jaar geëist tegen taxi
chauffeur
Stad van Moortje nog intact
Medewerking aan hel prijsstabilisatie-
beleid nog mogelijk?
Monaco"
en
Met Kackerlack langs markt en hal
ADRES AAN DE TWEEDE KAMER
Vragen staat vrij.
B.N.A. koninklijk
HET DRAMA TE NIEUW EN ST. JOOSLAND
ZATERDAG 1 JUNI 1957
PAGINA 11
Toverbalactie bracht
drie ton op
De prijzen zijn er uit
hebt U de nieuwe
table top-serie gezien
't zijn juwelen van koelkasten
kro
Vrouw overleeft
vliegramp in de bergen
Juiste aanslag
Overnachten in
aanleghavens
Grootste gemeente
Door
FRED THOMAS
KACKERLACK.
Vakantie
Behandeling witte was
Belasting en aftrek
Militaire dienst
De door de regering genomen beslis
sing inzake de lastencompensatie voor
de huurverhoging heeft bq de christe
lijke middenstandsbond, de koninklijke
Nederlandse middenstandsbond en de
Nederlandse katholieke middenstands
bond ernstige ongerustheid gewekt. Dit
blijkt uit het adres dat de commissie
van overleg van de middenstandsvak
centrales (waarin de genoemde bon
den samenwerken) aan de Tweede Ka
mer heeft gezonden. De organisaties
zijn voorts van mening dat het, gelet
op de cumulatie van lastenverzwarin
gen voor het midden- en kleinbedrijf
in bedry'f- en privésfeer, welhaast on
mogelijk moet worden geacht verant
woordelijkheid te dragen voor een ver
dere medewerking aan het prijsstabili-
satiebeleid.
In het adres wordt o.a. gezegd:
„Uit een perscommuniqué van de
centrale werkgeversorganisaties d.d.
17 mei 1957 blijkt, dat naar het oor
deel van deze organisaties de door de
regering genomen beslissing tot een
aanmerkelijke overcompensatie in het
bijzonder in de lagere gemeenteklassen
leidt. Deze overcompensatie betekent
een beduidende lastenverzwaring voor
het bedrijfsleven.
De ir de regeringsbeslissing genoem
de minimum bijslagen hebben daaren
boven voor het midden- en kleinbedrijf
tot gevolg, dat aan het betrokken per
soneel als regel een aanmerkelijk gro
ter percentage dan 2 pet in sommi
ge branches zelfs 5 procent van de
rechtensgeldende lonen zal moeten ge-
gevet. worden.
Deze bezwaren krijgen een extra ac
cent door het feit, dat omtrent de ver
laging van de premie van de kinder-
bijslagyerzekering nog geen definitieve
beslissing in positieve zin werd ge
nomen. Naar wq hopen zal de rege
ring op dit punt zeer spoedig haar be
slissing mededelen."
erder wordt medegedeeldToen
bij de behandeling van de bestedings
nota door de regering in het kader
van het landbouwprijsbeleid voorstel
len werden ingediend tot verhoging
van de inkomstenbelasting hebben de
middenstandsorganisaties de Tweede
Kamer medegedeeld, dat deze lasten
verzwaring, buiten het bestedingsbe
perkingsconvenant om, de medewer
king van het prijsstabilisatiebeleid
uitermate zou bemoeilijken.
Zou de hier genoemde grotere
lastenverzwaring reeds voor de mid
denstandsorganisaties reden zqn zich
ernstig af te vragen of het nog ver
antwoord is voort te gaan dit prijssta
bilisatiebeleid te steunen, een reden
temeer tot bezorgdheid is gelegen in
de voorstellen van de regering met
betr kking tot de huurverhoging van
bedrijfspanden, zo wordt in het adres
gezegd.
Weliswaar zijn de bedrijfspanden uit
gezonderd van de verplichte huur
verhoging, zoals deze geldt voor de wo-
(Vervolg van pagina 1)
Overigens zij men zich ervan be
wust, dat het allerminst zeker is,
dat de regeringsvoorstellen er
door zullen komen zoals ze er nu lig
gen. Keken maar, dat de nodige voor
stellen tot wijziging (amendementen)
zullen worden ingediend. Een zeer be
langrijk amendement is er al, namelijk
dat van de C.H.U., hetwelk beoogt om de
huurverhoging niet 25 pet maar 12 yt pet
te doen zijn. In het sociale vlak zïillen
met name de beide confessionele vak
centrales het wel met deze suggestie
eens zijn, blijkens de brief, welke het
N.V.V., K.A.B. en C.N.V. op 11 mei aan
de regering hebben gezonden. Daarin
zeggen de K.A.B. en het C.N.V. van
mening te zijn „dat in deze tijd, waarin
het prijsstabilisatiebeleid centraal be
hoort te staan, een verhoging der hu
ren in een orde van grootte van 25 pet
geen aanbeveling verdient."
Maar, zoals gezegd, maakt dit voor
stel o.i. zo goed als geen kans, vooral
omdat minister Witte dan een veel te
kleine stap kan zetten op de weg naar
de oplossing van het huurprobleem. De
drijfveer van de vakcentrales voor hun
standpunt is overigens wel te begrij
pen. Bij hun medewerking aan het
S.E.R.-advies inzake de beperking van
de bestedingen hebben zij een beperkte
en tijdelijke daling van het koopkrach
tig arbeidersinkomen aanvaard zonder
dat zij volledig rekening konden houden
met de landbouwpolitieke loon- en prijs
maatregelen, die namelijk eerst later
werden geformuleerd. Uit het S.E.R.-
advies blijkt, dat de verhoging van de
huren volledig zal worden goedge
maakt door stijging van het geldloon.
Nu deden zich twee zaken voor die alle
schone overeenstemming in het S.E.R.-
advies doorkruisten: vooreerst de prijs
stijging tengevolge van de op zich
rechtvaardige landbouwmaatregelen en
vervolgens het feit dat 2 pet loonstij
ging, algemeen toegepast, vooral de
ningen, doch de praktijk heeft uitgewe
zen, dat realisatie van de geboden mo
gelijkheid tot verhoging gezien de
bijzondere machtspositie van de eige
naar van het bedrijfspand pleegt te
geschieden op het maximum toelaat
bare niveau. Ook thans weer wijzen
reedr aangezegde verhogingen in deze
richting.
De middenstandsorganisaties zijn met
name in het licht van deze ontwikke
ling met grote zorg vervuld door de
mededeling van de regering, vervat in
de memorie van antwoord op het onder
havige wetsontwerp luidende: „dat in
het door de minister van economische
zaken met het bedrijfsleven gevoerde
overleg steeds is gesteld, dat een wij
ziging van de kostprijs als de onder
havige in het algemeen niet voor door
berekening in aanmerking komt, een
standpunt, waarmee de geraadpleegde
organisaties van het bedrijfsleven zich
hebben verenigd. Deze kostprijsverho
ging zal dus geen invloed mogen heb
ben op de kosten van het levensonder
houd". Afgezien van de vraag of de
hierbedoelde lastenverzwaringen ga-
acht kunnen worden begrepen te zijn
in de toezegging van het bedrijfsleven
inzake zijn steun aan het prijsstabilisa
tiebeleid in 1957, zijn de middenstands
organisaties van mening gelet op de
cumulatie van lastenverzwaringen voo«-
het midden- en kleinbedrijf in bedrijf-
Advertentie
Steeds méér huisvrouwen zien in,
dat het haar eigen belang is bij
het kopen van een bindmiddel
MAÏZENA DU RYE A te vragen.
En haar winkelier geeft het haar
graag, want het is ook zijn belang
dat haar maaltijden slagen. Hij weet
door jarenlange ervaring dat er
voor groenten, soepen en sausen
geen beter bindmiddel bestaat dan
juist MAÏZENA DURYEA. Bij
het gebruik daarvan zijn misluk
kingen bij voorbaat uitgesloten.
Volgens een voorlopige raming heeft
de actie Toverbal een bedrag van net
to 300.000,- opgebracht. Deze actie
was georganiseerd door de Nederland
se Jeugdgemeenschap voor de hulp op
lange termijn aan Hongaarse jongens
en meisjes in de Oostenrijkse vluchte
lingenkampen. De Nederlandse jongens
en meisjes hebben de afgelopen maand
in geheel Nederland doosjes met tover
ballen verkocht.
Volgens de voorzitter van de N.J.G.,
ds. N. O. Steenbeek, die vrijdagavond
tijdens een speciaal radioprogramma
de nummers bekend maakte van de
doosjes, waarop een prijs is gevallen,
is men over dit resultaat wel tevreden,
ofschoon men meer succes had ver
wacht.
Er zijn drie woningen verloot. Deze
vielen op de nummers 135.246, 382.034
en 516.640. De houders van de doosjes
met de nummers 30.406, 498.393 en
549.530 komen in het bezit van een auto.
Voorts zijn zes televisietoestellen, drie
bromfietsen en vele andere prijzen ver
loot.
en privésfeer dat het welhaast on
mogelijk moet worden geacht verant-
woordelijkheid te dragen voor een ver- Diamanten kloOSterfeest
dere medewerking aan het prijsstabilisa
tiebeleid.
De organisaties spreken de verwach
ting uit, dat de Tweede Kamer bij de
behandeling van bovengenoemde wets
ontwerpen wel zal willen rekening hou
den met de moeilijkheden in het mid
den- en kleinbedrijf.
In het klooster van de zusters van
J.M.J. te Hoogerheide wordt zondag
2 juni het diamanten professiefeest ge
vierd van Sr. Agnetini. De thans 79-
jarige jubilaresse, die geboortig is van
's-Hertogenbosch, is jarenlang werk
zaam geweest jn het kleuter- en lager
onderwijs.
Advertentie
Ik'*
Christian Dior heeft in Londen zijn col
lectie voor de herfst 1957 getoond. De
foto toont de japon, welke van Dior de
naam Monaco" meekreeg. Deze antra-
ciet-kleurige schepping is van natuur
zijde, heeft geen schouderbandjes en is
versierd met grote strikken in hetzelfde
materiaal om de taille en op knie
hoogte.
De maatschappij tot bevordering der
bouwkunst, Bond van Nederlandse Ar
chitecten, heeft het predicaat „konink
lijk" verkregen. Dit is vrijdagmiddag
medegedeeld door de burgemeester van
Eindhoven, mr. dr. Ch. j. M. A. van
Rooy, toen deze om vijf uur in het
stedelijk Van Abbemuseum de deel
nemers aan het congres ontving, dat in
Eindhoven door de B.N.A. wordt ge
houden.
In de ochtendvergadering van de
B.N.A., welke in de Philipsschouwburg
werd gehouden, zijn hoofdzakelijk in
terne aangelegenheden behandeld. De
voorgestelde wijzigingen in de bindende
salarisregeling voor het architectenper-
soneel werden in hoofdzaak goedge
keurd. Dr. M. P. van der Linden werd
benoemd tot directeur van het vereni
gingsgebouw te Amsterdam.
In de bergen bij Sinclair in de Ame
rikaanse staat Wyoming is een 45-ja
rige vrouw, mevrouw Lemasurier, ge
red, die na het verongelukken van haar
particuliere vliegtuigje negentien dagen
lang op redding heeft zitten wachten.
Zij heeft zich al die tijd met enkele
chocoladerepen in het leven gehouden.
Ook haar man had. aanvankelijk het
ongeluk overleefd. Hij heeft zijn vrouw
nog geholpen een schuilhut te bouwen
op de besneeuwde berghelling, maar
kort daarna overleed hij. Mevrouw
Lemasurier is moeder van drie kinde
ren.
Zij en haar man waren op weg naar
Duluth in Minnesota, toen hun twee-
motorig vliegtuigje plotseling hoogte
begon te verliezen. Lemasurier tracht
te een noodlanding op de berghelling
uit te voeren, maar dat mislukte. De
machine liep ernstige schade op en
brandde daarna uit.
Geheel toevallig ontdekte eergisteren
iemand met een verrekijker het uitge
brande vliegtuigwrak op de berghel
ling. Men verwachtte toen niet, dat er
nog overlevenden zouden zijn. Mevrouw
Lemasurier is opgenomen in een zie
kenhuis te Rawlings, waar zij een korte
rustkuur doormaakt.
Vragen voor dez» rubriek moeten morden gericht aan da
Redactie van ons blad (met in de Unker-bovenhoek der
enveloppe: „Vrxgenrubriek"). De beantwoording ge
schiedt gratis. De Redactie behoudt zich echter het recht
voor, bepaalde vragen niet voor beantwoording in aan
merking te doen komen. Over de beslissing dienaangaande
kan niet worden gecorrespondeerd. Gaarne vermelding
van naam en adres bij de ingezonden vragen.
Men houde er nog rekening mee, dat men minstens 14
dagen op antwoord zal moeten wachten en dat het ons
niet mogelijk is, in te gaan op verzoeken tot persoonlijke
beantwoording der brieven.
J. v. B. De u opgelegde aanslag
van 135,- over 1955 is juist.
A. D. Wij willen een week zei
len in de provincie Noord-Holland.
In welke aanleghavens kunnen wij
's nachts verblijven?
Antwoord: De katholieke vakantiehui
zen en jeugdherbergencentrale, Nachte
gaalstraat 60 bis te Utrecht verstrekt
gaarne de door u bedoelde inlichtingen.
Om echter te overnachten in een der
jeugdherbergen, moet men lid zqn van
deze centrale, waarvoor een contribu
tie gevraagd wordt van 3,- per jaar.
Inlichtingen zijn echter gratis.
L. J. Zoudt u mij kunnen ant
woorden, wat het grootste dorp in
Nederland is wat de oppervlakte
betreft?
Antwoord: De grootste gemeente, wat
oppervlakte betreft, is de Noord-Oost-
De officier van justitie bij de recht- 1 te eisen, ook al was zijn eerste indruk,
bank te Middelburg heeft vrijdagavond dat het zeer ernstige feit was gepleegd
door iemand, die wist wat hij deed.
na een requisitoir van bijna twee uur
twaalf jaar met aftrek geëist tegen een
39-jarige taxichauffeur uit Nieuw en
Sint Joosland, wegens doodslag op de
weduwe K.-R. uit dezelfde plaats op
8 januari van dit jaar. Kort voor het
uitspreken van deze eis had de officier
de rechtbank verzocht, de zaak terug
te verwijzen naar de rechter-commis-
saris voor een nader onderzoek van de
persoon van verdachte, waaromtrent de
rechtbank z.i. meer kennis zou moeten
verkrijgen om te kunnen komen tot een
verantwoorde strafmaat. Na een kort
stondig beraad wees de rechtbank dit
verzoek van de hand. De officier, daar
door kennelijk in verlegenheid gebracht,
verklaarde daarop, dat hij het niet ver
antwoord achtte tegen een z.i. onvol
doende achtergrond de maximum straf
Nu ter gelegenheid van het Holland
Festival Breero's „Moortje" opnieuw
op het toneel gestalte krijgt, is het een
lieve lust zich nog eens te verplaatsen
in Gerbrand Adriaenszoons wereld, het
Amsterdam van het eerste begin der
zeventiende eeuw. Dit leeft zo ten voe
ten uit in Breero's spelen, dat het is of
men het ziet, hoort, ruikt en proeft.
Amsterdam is nog de middeleeuwse
stad met haar burgwallen en vesten,
maar overbevolkt door steeds meer im
migranten, berstend naar alle kanten
het keurslijf uit. Buiten de vestingmuur
van 1481 is aan de westzijde der stad
een uitleg voltooid met nieuwe vesting
werken, een nog betrekkelijk smalle
strook met als begrenzing de huidige
Herengracht. De grote uitbreiding der
stad met de concentrische grachten
rondom de middeleeuwse kern zal pas
bij het vorderen van de eeuw verwe
zenlijkt worden. Dan zal het Amster
dam van Breero uitgroeien tot dat van
Vondel, de kleine Hollandse stad de bij
uitstek Nederlandse worden, cosmopo-
litisch, een metropool. In Sreero's da
gen trekt de nieuwe tijd Amsterdam
binnen: de stroom van Spaanse Bra
banders, die na de val
in 1585, het inwonertal verdubtelt en
voor de toekomst de geest ede sfeer
bepaalt, de Maranen, de sP*fns® en
Portugese Joden, met weer h«n eigen
accent op het leven der stad. H t is of
Breero zich heeft gehaast het oucle
Amsterdam uit te tekenen en te por
tretteren eer Vondel het nieuwe vei-
heerlijken zou.
Midden in dat oude Amsterdam is
Gerbrand Adriaensz. geboren: in. de
Gansoord, de huidige Nes, vlak bij cte
St.-Pieterssteeg en de grote vleeshal.
Later is het gezin verhuisd naar de
Oude Zij ds-Voorburgwal, tussen Wor-
zwaksten onder de werknemers ernstig j telmarkt enHalsteeg,
achter zou laten blijven Vele moei- I §e Damstraat, met uitzicht op de var
zame conferenties vermochten geen op-kenssluis. Hier hing zijn vader de beel-
lossing te brengen en dus moest de "t,n vereerd,
regering tenslotte de knoop doorhakken.
De werkgevers stonden en staan op
het standpunt dat met 2 pet verhoging
voor alle lonen de zaak bekeken is.
De werknemers, eveneens uitgaande
van die 2 pet, oordeelden dat deze 2 pet
zo moest worden verdeeld, dat ook het
kleinste inkomen aan zijn trek zou ko
men. Hier wat meer en daar wat min
der. Bij het doorhakken van de knoop
nu is het regeringszwaard iets anders
terecht gekomen dan naar de zin is
van de werkgevers. Er zijn reeds spee
ches gehouden en artikelen geschreven,
waarin met verontwaardiging over de
overcompensatie gesproken wordt.
Toch valt die overcompensatie o.i. nog
al mee. Naar onze mening had men in
het S.E.R.-advies nooit van 2 pet moe
ten spreken. Al vaker is het voorge
komen, dat het noemen van een be
paald percentage een gevaarlijke mag
neetwerking heeft. Aanvankelijk werd
gedacht dat de overcompensatie meer
dan honderd miljoen gulden zou bedra
gen. Ware dit juist, dan zou dit inder
daad gevaarlijk zijn, want zonder twijfel
zouden deze honderd miljoen consump
tief worden aangewend. Het is duidelijk,
dat in een tijd, waarin de bestedingen
moeten worden beperkt, dit onverant
woord zou zijn. In het mondeling over
leg met de vaste commissie voor So
ciale Zaken uit de Tweede Kamer heb
ben de ministers Witte en Zijlstra even
wei voorgerekend, dat de overcompen
satie slechts 15 miljoen beloopt. Dit
betekent dat hier en daar enkele dub
beltjes per week meer zal worden ont
vangen dan de huurverhoging bedraagt.
Dit zal onze betalingsbalans niet meer
in gevaar brengen dan thans reeds het
geval is.
tenis uit van de vereerde Geus Hendrik
van Brederode, en aan de huisnaam
„In Bredero" dankt Gerbrand zijn
„van". Amper op de benen heeft hij
hier rondgezworven, langs de hallen en
markten van dit roerig stuk Amster
dam, in het ruige, warmbloedige leven
van alledag. Met het oog van de schil
der en van de poëet heeft hij het de
jaren door geobserveerd en het is in
„Moortje", dat hij de buurt, waar hij
is opgegroeid, als een andere Jan
Steen in klank en kleur heeft neerge
zet: de vee- en vleesmarkt, de vogel
markt, de groentemarkt, de rivier- en
zeevismarkt, waar alles werd aange
voerd en verhandeld waar Amsterdam
van 1600 de buik mee vulde.
Men behoeft slechts Kackerlack, de
panlicker, de tafelschuimer, te vol
gen op zijn wandeling in het tweede
deel, en het is Breero zelf, die u zijn
buurt laat zien. De weg, die hij kiest,
kan men vandaag de dag nog precies
zo gaan, want er mag van het mid
deleeuws Amsterdam, het uiterlijk
aanzicht der stad in Breero's tijd,
niet zo heel veel meer over zqn, vrij
wel onveranderd en nauwkeurig her
kenbaar bleef de plattegrond, het ver
loop, de rooilijn zelfs van burgwal,
straat en steeg. Het relaas vangt aan
in de Gansoord, de Nes, bij de St.-
Pietershal. Als Kackerlack hier pas
seert, roepen de vleeshouwers hem
aan: Hy sick! hem sick! hoe sick,
mynheer selje wat koopen? Hierby!
ouwe kennis, je moet van men banck
niet loopen! Ick heb moy kallef-vleys,
runt-vleys, were-vleys (ramsvlees)
schapevleys, hoort me kaer (vriend)
Siet tas een wieringer sock-lam (zuig
lam), dats een Schaeger-schaep, dats
een Lang-start vannen jaar. Wel gae
ii mt
Kackerlack, de tafelschuimer, die in „Moortje" het verhaal doet van zijn wan
deling langs het bedrijf van de Amsterdamse markten en hallen. (Naar een
tekening van H. de Vries in de uitgave van S. J. van Looy)
je op een aer? gy seltet jou seper
(zeker) beklagen." Kackerlack vlucht
van het lawaai de vleeshal uit en
belandt op de Vogelmarkt. Daer
schreeuwen de wyven: „Wel vennitje
(ventje), wilje gien knynen, gien
duyven, gien hoenders, noch kalkoe
nen, om inde venesoenen te setten
(vet te mesten), te larderen of te
bra'en?" Schortje nou een exellenten
haes Of geer je nou gien reyne
(mooie) kapoenen?"
Kackerlack laat vrouwen en vogels
voor wat ze zijn hij is al „by 't volck-
je, die daar voort-staen, met huer
jonge biesten en nochteren kalven", en
bereikt de Gaarmarkt, de plaats van
verkoop van toebereide vleeswaren,
een slagerij in de openlucht. Kruys-
schonckjes zijn er verkrijgbaar, kooc-
ker-stickjes (kaakstukjes), een voor-
noos (voorneus), hals-knoocken, pens,
koe-voet, nieren, lever, middel-rift,
maar ook hooft-vleys en „Het smaackt
so soet" (een soort vleesspijs). En een
keur van beuling en worst: leverling
(leverworst), bloeling (bloedworst),
pieperling (gepeperde worst)slaoberaen
(een ander soort vleesspijs), gesalyde
worsten (met salie er door), verekens-
jues en fyne sausysen.
Het wordt alles gretig aangebo
den, maar Kackerlack weert af:
„Nou niet, Giertje Gysen," en
kuiert verder, de speck-koopers voor
bij, tot hij van alle kanten wordt aange
klampt door kooplui met „vreemde
vueghel": een overseesche swaen, een
rotgangs, een ent-veugel. Er is ook een
slee uit de Kuegel (de Koog) met win
ders en tayllingen, knobben en smien
ten. En een pijlstart, ,,'teelste beesje
dat by de lucht vleight". Kackerlack
echter schimpt: „Se siender uyt soo
smerich al haddese voor Kocx jonghen
in de kombuys evaeren. En al de aeren
die sin myn te paers en te groen."
Waarop de kooplui: „Nou, Moncksuer
Kackerlack, gheeft nu een reys een
vaen (een grote kroes) in de Graaf van
Muers. By onse ouwe kittebruers (drin
kebroers)."
Nou niet, zegt Kackerlack, „ick
moet duese wech kiesen, op Sinte Pie-
ters Kerck-hof, ant kleyn Halletje by
de Vriesen." Hier biedt Sieuken Sip-
kes van Fraanjer een hele schapen
bout aan voor een reaal, maar Kac
kerlack snuift reeds de geur van de
Wortelmarkt, van de groente en de
kool, op de Oude Zijds Voorburgwal
uitgestald. Daar zitten Wortelteef en
Tryn Dubbeldin van Bunschooten
achter haar stalletjes. „Wat selje
hebben, liestentje (lieverdje)", roe
pen zij Kackerlack aan: „Pynster-
naeklen, bietwortlen of kroten? War-
misje en groen toekruytje daerby?
En Horense wortelen, en raepjes, se
smaecken as emmer-appelen en ry-
sen-bry!" Kackerlack evenwel heeft
andere zorgen. Hij haast zich voorbij
de Brouwery van 't Jerusalems kruys
naar de Varkenssluis, de stenen brug
over de Oude Zijds Voorburgwal,
thans tussen Dam- en Hoogstraat:
„En juyst most ick bloemen," bloem
rijk gezegd voor: zijn behoefte doen.
Dat knapt hij oven op onder de brug,
precies zo onbevangen als vandaag
nog geschiedt te Djakarta, in de Kali.
Iemand van zijn kennis, Koren Jansz.
blykt er ook reeds mee doende: „hy
sat daar en vertrock van 'thuys en
d'afcomst van Britten", blykbaar een
omschrijving van hetzelfde begrip.
Opgelucht en stryke-baerdend ver
volgt Kackerlack zijn weg, door de
Halsteeg, Jater tot Damstraat verbreed,
naar de Middeldam, het gedeelte van
de Dam, waar zich in onze dagen het
Nationaal Monument verheft. Hij pas
seert Lysbet Fokels, die krenten, man-
geilen, garsynen (rozijnen) en aplen
van Jeranje te koop heeft, en „nuwe
karstengen (kastanjes) uit Spanje, die
ons volck lest hebben evrybuyt", om zo
de Vismarkt te bereiken, die hier van
ouds gevestigd is. Bovenop de Damsluis
ligt de vis uitgestald op de banken on
der hun verdeksels, terwijl aan weers
zijden, in het zoete Amstelwater van
het Rokin en buiten de sluis het zilte
water van Damrak en IJ de korven
en karen met levende vis aan vlotten
liggen gemeerd. Emmerlock, allerhand
kleine vis, is het eerste wat Kackerlack
krijgt aangeboden: een zootje van zijn
gading uit het tobbetje. „IJ-bot, hoeck-
bot, dats blaeuwe braet-spieringh, dat
sin melckbaersjes, en purmer-pos",
roepen de viswijven, „kom heerschap,
maackt me los!" En een ander: „Dat
sen rootschilde-braesem, en een korper
die in den IJsel gevangen is. Die
muen-vooren dobbelt die mis? Siet, dat-
sen lecker gelt-snoeckje."
„Mit snapten ic om 't hoeckje"
vertelt Kackerlack, „daer stonden die
mossel-eters, een hiel gerit (een hele
oploop). Hael mosselen, hael mosse
len, Zeelantsche mosselen, varsch en
ne wit! Watte varsche mosselen ben-
ne dit, 't zyn mosselen als oesters
seyden die kluyvers (fijnproevers).
Daer quam onse buurwyfs meyt, en
haelde een emmer vol voor twee stuy-
vers". Kackerlack is nog getuige van
een standje en ergert zich over de
Dief-leyers, de ordebewaarders: „wie
mienese nou wel datse binne?" Hij
loopt verder tot de afslag en kijkt
naar het mijnen van de zeevis. Vlak
bij bevinden zich de banken voor de
verse aanvoer. Jannetje Vrancken
en Aeltje van Schagen zijn hier op
haar post: „datsen stanckt-visje,
datsen gul (kabeljauw), datsen schel-
levis! Ick hebse met lever en kuyt,
die zo varsch als een wronghel is
(dikke melk). Siet vryers hoe styf
datse is, s'is tangsjesierst (daarnet)
afgeslagen. Dat sin meysjes met
blancke borstjes, muegese jou niet
behaghen?" Aan de kant van „De
drie Vyseltjes" staan de ael-wyven.
Griet Jan dicken, en Fy, die soo ficks
is op het vel te stroopen. „Selje neb-
ael, grof-ael, fyn-ael koopen? Soeckje
puyt-ael, leb-ael, kat-ael, wilt niet
veerder loopen!"
Maar Kackerlack is reeds bij de
Waag van de welving van de Middel
dam naar beneden gegaan en wandelt
langs 't water, het Damrak, om over
de koren-marekt, die hier wordt gehou
den, de beurs te bereiken, toen nog in
de openlucht, bi) de Nieuwebrug.
De officier onderstreepte de woor
den van hulde, die de president 's mor
gens al had geuit aan het adres van de
politiemannen, die het onderzoek in de
ze uiterst duistere zaak hebben verricht.
De officier trok uit de toestand, waarin
het lichaam van de weduwe K.-R. op
8 januari is aangetroffen de conclusie,
dat hier sprake moet zijn geweest van
een gewelddadige dood. Neigde men
aanvankelijk tot de veronderstelling
zelfmoord, o.a. omdat geen spoor
gevonden is van enige worsteling, die
by wurging toch voor de hand lag la
ter verwiep men deze mogelqkheid, o.a.
op grond van de sectie en de situatie.
De enige conclusie is dus levensbero
ving door anderen. Er waren twee per
sonen, die in de dagen voor haar dood
zeer nauw met de weduwe in contact
kwamen: een draglinemachinist en ver
dachte. De officier wees erop, dat het
slachtoffer vlak voor haar dood onge
veer 6500 gulden in huis moet hebben
gehad, namelijk een bedrag van 4900
gulden, dat zij in gezelschap van ver
dachte eind november van de bank had
gehaald waarbij zij vier biljetten van
duizend gulden had ontvangen en een
bedrag van 2200 gulden, dat haar na
dien was uitgekeerd. Bp het onderzoek
was hiervan slechts ruim 400 gulden
teruggevonden.
Verdachte had op 2 januari driedui
zend gulden gestort op zijn bankreke
ning, waarop voordien slechts een be
drag van 2,95 en een bedrag van on
geveer 31- waren bijgeschreven. De
storting bestond uit drie biljetten van
duizend gulden. Na een nauwkeurig on
derzoek van de financiële toestand van
verdachte was de officier tot de conclu
sie gekomen, dat hq juist kon rondko
men. Verdachte beweerde, dat hij de
drieduizend gulden had overgehouden
van transacties met auto's nadat hq in
oktober 1955 uit de gevangenis ontsla
gen was. Bq het onderzoek waren ech
ter bq hem thuis nog 1200 gulden gevon
den, terwql hq zelf nog 400 gulden bij
zich had. Nog later vond men ook weer
bij verdachte thuis tweeduizend gulden
in kleine coupures in de suikerbus. In
totaal had verdachte dus 6600 gulden,
dat is juist het bedrag dat bq het slacht-,
offer is vermist.
Na gewezen te hebben op de onwaar
schijnlijkheid van verdachte's verkla
ringen over de herkomst van de drie
coupures van duizend gulden en op de
wonderlijkheid van een later verhaal
van verdachte, dat hij 7500 gulden be
zat, deels afkomstig van auto-transac
ties vóór z\jn laatste gevangenschap,
wees de officier erop, dat verdachte
die de weduwe na de docd van haar
man volkomen in zijn greep had
gehad zich gepikeerd had getoond
toen hij zich verdrongen zag door de
machinist, die het slachtoffer vanaf 23
december elke avond bezocht en trouw
plannen met haar maakte. Na erop ge
wezen te hebben, dat de weduwe 1 ja
nuari geruime tijd niet thuis was ge
weest, dat verdachte 2 januari de drie
duizend gulden had gestort, dat hq op
7 januari, toen de weduwe gesproken
had over de aankoop van een oliekachel
en een pick-up als commentaar had ge
geven „Daar gaat het geld" en dat zij
op 8 januari was gewurgd, concludeer
de de officier tot het wettig en over
tuigend bewijs, dat verdachte zich we
derrechtelijk het geld van de weduwe
had toegeëigend.
Wat de wurging betreft achtte de
officier verstikking door middel van een
laken minder waarschijnlqk. Het was
alleen wurging geweest of een combina
tie van wurging en verstikking met het
beddelaken. De geconstateerde letsels
wezen op een bqzondere wurggreep.
Verdachte, die een opleiding heeft ge
volgd waardoor hij elf bijzondere
wurggrepen beheerst, is aangewezen
door de speurhond, die lucht gekregen
had aan het laken, dat om de hals van
de weduwe werd aangetroffen.
Voor de tqd, dat de wurging is ge
pleegd heeft verdachte geen sluitend
alibi, stelde officier vast. Buren hebben
bovendien om twee en om om vier uur
in de bewuste nacht een auto gehoord
in de doodlopende straat, waar alleen
verdachte een auto heeft. Dit alles, al
dus de officier, brengt mij tot de con
clusie dat hq in die tijd de weduwe heeft
gedood. De officier sprak vervolgens
nog over de figuur in de auto na het
plegen van de misdaad zou verdachte
met het stoffelijk overschot van de
weduwe via Veere naar Vlissingen zijn
gereden om het tenslotte weer op het
bed te leggen waarover verdachte
eerst verklaard had, dat het zijn vrouw
was en later, dat het een bromfietser
was die pech had gehad en die hij naar
huis had gebracht, maar wiens naam
hij weigerde te noemen.
De officier was geneigd om aan te
nemen, dat het hier het lichaam van
het slachtoffer betrof, maar had dit
buiten zijn bewijsvoering gelaten. Ver
dachte, aldus de officier, heeft er zich
in gesprekken over uitgelaten, dat het
hem dwars zat, dat het geld van de
weduwe hem voorbijging. Een vooraf
beraamd plan kon hij echter niet aan
tonen, zodat hij van moord na kalm be
raad afzag en tot doodslag concludeer
de. Punt b van de tenlastelegging, de
diefstal van het geld, achtte de offi
cier bewezen.
polder met 503.64 km2. Daarop volgt
Apeldoorn met 338.42 km2, Ede 323.24
km2, Emmen 280.22 km2 en Opsterland
(F.) met 225.65 km2. Alles naar gege
vens van 1 januari 1956.
A. B. Ik ben winkeljuffrouw. Heb
ik ook recht op vakantiegeld? Moet
men eerst georganiseerd zijn om
hiervoor in aanmerking te komen?
Waar ik werk, bestaat (nog) geen
C.A.O., zodat de mogelijkheid be
staat, dat het om deze reden is, dat
wij geen uitkering gekregen hebben
tot dusverre.
Antwoord: Inderdaad, daaraan ligt het
hoofdzakelijk wel; dat voelt u zelf blijk
baar. Nu is de vraag maar, wat u bent
overeen gekomen, toen u bij uw werk
gever in dienst trad en de arbeidsvoor»
waarden besprak .Stelt u zich eens in
verbinding met de r.-k. Bond voor Ad
ministratief, Verkopend en Verz. perso
neel St.-Franciscus van Assisië, Jan
Luykenstraat 12 te Amsterdam. Wel
licht is deze bond genegen eens te gaan
praten met uw werkgever.
H. M. Wat is eigenlijk het beste,
wanneer men wit goed wil wassen:
het meteen in het hete sop zetten
of het eerst laten weken en spoe
len in sodawater?
Antwoord: De behandeling van witte
was is als volgt: Week het goed ten
hoogste 3 uur van te voren in lauw wa
ter met soda (30 g per teil 1 hand
vol). Dek de teil af, zodat de warmte
zolang mogelijk behouden blijft. Spoel
na het weken bij voorkeur in lauw wa
ter en ga vervolgens te werk: Over het
algemeen is uitkoken NIET gewenst en
komt men er van terug. Het voordeel
van uitkoken is: de witte was wordt
ontsmet, maar de zeep verliest boven
de 80 gr. C. veel van haar waskracht.
De aantasting van soda en dergelqke
stoffen, die o.a. in zeeppoeders voorko
men blqkt boven deze temperatuur veel
groter te zqn dan beneden die tempera
tuur. Het is dus wel wenselijk om te
verwarmen, maar niet om te koken, ten
zij men het voor desinfectie wenselijk
oordeelt. Strqk vervolgens de vuile
plekken na het weken en spoelen aan
met wat huishoudzeep of gele zeep. Doe
het goed in een pan of wasketel; over
giet het met sop van zeeppoeder, zelf
werkend wasmiddel of huishoudzeep en
breng het langzaam aan de kook. Leg
tegen aanbranden een schoteltje op de
bodem van de pan of leg in de waske
tel een rooster .Draai, wanneer het sop
een temperatuur van 80 gr. C. heeft be
reikt, dat wil dus zeggen, zodra het
flink dampt, het gas nog lager en houd
het ongeveer een kwartier op deze
temperatuur. Was na in dit sop, waar
aan wat koud water is toegevoegd. Het
langzaam laten afkoelen van het sop is
met het oog op afzetten van het vuil
niet gewenst. Geef een tweede sop van
huishoudzeep. Daarna spoelen, bleek zo
nodig met bleekwater, tenzq men na-
tuurbleek kan toepassen en behandel
na met anti-chloor. Spoel tot het water
helder blqft. Vervolgens blauwen. Daar
na sorteren in gewoon goed en stijf-
goed. Wring voorichtig, hang het goed
zo glad mogelqk op. En nu hopen wij
maar, dat u niet een wasketel met een
sproeier gebruikt, want dan wordt het
verhaal nog langer en moet weer ten
dele een ander behandeling worden toe
gepast.
P. T. Aangezien ik met 1 janua
ri 1957 ook een uitkering ontving
van de V.O.V. waardoor ik in de
inkomstenbelasting val en alzo een
aangiftebiljet zal krijgen, is myn
eerste vraag: mag de premie voor
de ziekteverzekering voor aftrek in
aanmerking worden gebracht? 2. Is
de maandelijkse bijdrage voor het
onderhoud van onze kerk ook van
mijn inkomen aftrekbaar? 3. Ko
men de contributies voor de Bond
voor gepensioneerden en het vak
blad ook voor aftrek in aanmer
king?
Antwoord: Deze premie voor de ziekte
verzekering mag men niet van het inko
men aftrekken, wanneer er andere bui
tengewone lasten zijn kan men de pre
mie voor de ziektekostenverzekering er
bij nemen, mits in totaal natuurlqk het
vereiste minimum voor deze buitenge
wone lasten wordt bereikt; zie hiervoor
de toelichting bij het aanslagbiljet.
2. Bijdragen voor onderhoud kerk mo
gen ook niet worden afgetrokken. Zij
zijn ook geen kosten, welke met het ver
werven van het inkomen samenhangen,
doch zijn een vorm van besteding van
dat inkomen. Niettemin kan men ze op
geven onder het hoofd „giften" op het
aangiftebiljet, mits ze het gestelde mi
nimum te boven gaan, zie hiervoor ook
de toelichting.
3. Contributie voor vakbond zijn kosten,
die met het verwerven van het inko
men samenhangen. Deze vallen dus on
der de verwervingskosten, die van het
pensioen aftrekbaar zijn. Op het aan
giftebiljet is daarvoor een regel aan
gebracht, waar u deze kunt invullen.
Pensioen EN kosten moeten worden
aangegeven onder het hoofd „Loon".
E. J. G. R is de vierde zoon in
een gezin. De oudste zoon is uit do
dienst, de tweede zit er nu nog in,
de derde vaart op het ogenblik in
Azië. Voor het eind van dit jaar
komt h(j terug met verlof. Kan R.
vrijstelling krijgen, omdat hq de
vierde zoon is?
Antwoord. Wij raden R. aan zich als
nog te wenden tot de afdeling militaire
zaken op het gemeentehuis. Er is voor
ons ?en onduidelijkheid in uw uiteenzet
ting en wel deze: heeft de derde zoon
uitstel van opkomst? Wq nemen aan
van wel en op grond hiervan zouden wij
zeggen, dat de vierde zoon dan vrij
was geweest. Nu is hij echter reeds 4
maanden in dienst en de mogelijkheid
bestaat, dat militaire zaken zal zeggen,
dat de tqd voor het aanvragen van vrij
stelling wegens broederdienst voorbij Is.
Dan is dat wel juist, maar het staat de
vader van R. ook vrij om zich alsnog
tot de minister te wenden, met ver
zoek vrijstelling voor R. te verkrijgen.
Wat betreft overnemen dienst door R.
voor zqn broer, dit is tegenwoordig niet
meer mogelqk. Er worden geen „rem-
placanten" meer toegelaten. Degene,
die u gezegd heeft, dat de nog varende
broer niet in dienst behoeft, als hij het
varen volhoudt tot 1962 ,kan zeer wel ge
lijk hebben, maar om dit met zekerheid
te kunnen zeggen, is nodig te weten of
hij al dan niet uitstel heeft. Als deze
varende broer b.v. verlof krijgt om ver
der te studeren, dit is voor jonge zee
lieden doorgaans het geval, d.w.z. dat
het varen wordt afgewisseld door theo
rie op school, dan loopt hij geen enke
le kans gedurende die tqd opgeroepen
te worden (mobilisatie uitgezonderd).
Doordat uw gegevens niet volledig zijn,
raden wij u aan op militaire zaken na
dere inlichtingen te vragen.
