het Evangelie voor ons
een „blijde" boodschap?
B
U
e§rip en
^menwerking
-Collectie URVATER-
in museum Kröller-Müller
SCHRIJVERS BESCHREVEN
H
Statistiek 1950-1955 over
kinderverlamming
de
JAN ENGELMAN
Dichter van de schoonheid
H
E
I Verdieping van geloofskennis
een eerste eis
OPrVOEDlNG TOT
aG°DSDlENST
■•2 i,,ln
FANTASTISCH EN SURREALISTISCH
1952 een dieptepunt
Gesprek in gedistingeerd
Utrechts etablissement
HERINNERINGEN
ZWERFTOCHT DOOR EUROPA
Er leiden vele wegen naar Rome
Steenberg levert
nieuw produkt
®vS
64 -ÜS
eÜ\d<*
gtS?^«55S
v. d v van mgr-
•ièic!l'«.«?hen zeppenfeldt
Sll
RESA-HILVERSUM
V akantiespreiding
voor de
bouwvakarbeiders
Holland Festival
12
ZATERDAG 6 JULI 1957
PAGINA 13
-
,VdoV-°hmg?Lsïa"d
MSrn^eming mér. Oomens
^'chlelsgestel. Doofstommen te S1-
Liturgische weekkalender
H.H. Wijdingen
STAATSEXAMEN (hbs Gymn.)
Eerste Koorstem
(Melodrama)
Drie vogels, voorbeschikt, en ieder in
Zachtrood „wiso-split"
Met ingang van het
volgend jaar
I £e«èiykete gering v
soJrHÏ""6 van het voor
baten-tijdschrift
G 3
dat ge-
Ü8e lezert l^er T0eee^chap)
h?eft aalm lndt ooky,?.eer geestdrif-
Pltstekend?°lzenier >ten het leger,
®ver de beschouwd,™ endl)k een
gerecht leer 2eding tot gepubliceerd
r'ge w e|t hij daarbij 8°dsdlenst. Zeer
5adruk on rrieeda hebben s wiJ da vo-
v!Ugd van hZ grote beteken-meld' de
i?n- Het ,-J .P voor het „v. -s van de
?ng' dat de "lterruate betrenSteUjk le"
t„ ^mig hi^e"Sen over h~t ,nswaar"
J°eh is f begrip hebben dlLa,genaeen
dnd0Td Laat P de kera van*?**' En
d|t lm ivepr men nu niet JL chris
ten is, e^eea van die vetet' dat
weet ^en niet ^^uwie-
de - dat' i"tegendeel Ie v80ed wee
gen - ai,m_0gen W|j j» h00p Wee
bg. maaryriteem' geen 1 Wezen geen
openbaring belofte^^reldbesclou"
an het hell«h» j he«, de
handelen van
'vertin?-
aar
v°h van
niet
Pagina 1)
^rschiliendnlleen mensen van
tot saarüv,®Pen dienen "j?atschappelüke
lusten? origheid elkaar In een wil
ztth bleek 1954 het N.V.V. van
yakCp 'e hrPi?an ziJU eer verplicht
0 iaaï ual®u knn" met de Raad van
vngeda- begri'nvnn een geschiedenis van
"ke vo v-'ord? samenwerking niet
?ntwootr,hQudin? gemaakt. De persoon-
betrek?delijke u? tussen de eerst-ver-
elk»6 Ük korw®Ts bekoelden slechts
heef, s-Uder bid: als mens bleven
°e b« er arderen. Zonder twijfel
s°ciali?edraeenniÜt onbelangrijke mate
CoPaat n duia'vdat' loou ddk aan de
Jatte Uooii -O 1Jk werd dat het epis-
H.V.v n sop;,?,1} Persoonlijke discrimi-
1957 ho?et zH- 'en heeft bedoeld, het
Het j5 kun? verklaring van 22 juni
Pret? ed d en w'Hen komen,
lick ,ig aan,"T Zacht gezegd wat on-
dat k,?khondlT erboven op, een katho-
ba=, de M i, der te horen verklaren
L v ^Out" V-V.-verklaring met „een
rf-V er geen"^,? nemen" ZaS het
On,, dan hf11 to waarom zou het
i,;?rkorte uitsnr» u d een overigens
neerteggen pn o >'an het Episco-
I„4) erleggeu en 3 jaar geleden niet.
k'a'isu11 t??b erkennen, dat van
?teeT'Sche zyde een inzichtsofter is ge
tWT Drs. Roemers schrijft in ,,D.
plivó- eging" van 25 juni: „Ondanks
iaikhde meningsverschillen zijn wij
het - har voor het contact dat wij met
*t i£k- Episcopaat mochten hebben.
elijk-as na het verbod van 1919 nau-
v er L,.denkbaar geweest. In zoverre
ring- lnst, ai is die winst ons te ge-
O* zona
Vrp^ol da?tr deze verklaring wisten
bot v!L*ai b? N.V.V. eigenlijk pas te-
so-
:e-
?'ch o-bpd v? met een opheffing van
et eo-bet sta-ï919! eveneens dat het
V'aarbü alge? Punt blijft stellen, dat
veri een 4 hein? gje beslistheid van het
b.opale- s-te mil de katholieke arbei-
ztki ri.n- L>eze h ®u zijn houding juist te
Vo?ds i? Word» Jl behoud van eigen
w ®U -.augp dt door menigeen nog
^?rdPv^enZ^erVOor „verzuiling-
ng kan geen andere
d van eigen inzicht
elk gebied waar dit
sa-
"ur ds 'oer?P zonder meer het
V ls een',, uskens toe: „deze ver-
LToe 0 oek voor ons volk."
I ^btrrj5 de. nabije toekomst de
?eUwo ,rtr0uWi-2"n waarin, naar wij
deze rk'he ,„?n' een vernieuwde sa-
T0rdo-Viiu mnö»°u°"u zal komen (over
l«kor rt 8etorm?i het,,eerste woord no8
lsoip dan oojt ud)men zal duide-
Ven ?ent, af vzeten, dat wij, verzuiling
dp Yan (j Wijzende, overtuigd blij-
^nUiii§eU ïp^hacht en de noodzaak van
v*h dels üito-s?vertui?ingHet blijkt
tvpu dit in-:„lr.st moeilijk om anderen
tp Sb o-f'jbt te overtuigen. Enkele
Va- hieber-p n werd in Eykmans
?PrpkVakbonriiï ?en studiebijeenkomst
landleg V«n ?lders gehouden ter be
doek hiant- v verzuiling als Neder-
sa3 do0» 1 scbappelijk verschijnsel,
geh^astelii- aantal deelnemers en hun
Kr,,..1f>n n-T8 (katholieken ontbraken
'pk'! '1sen 1 door bet peil van de be-
dP bis ls dit samenzijn van veel be-
hpki schUCh?rden- Desondanks kunnen
C en. Ezatere pogingen hun waarde
Va>l ]u„" v«i de referenten, de heer
te f °Uvoiri 8t' verklaarde na afloop
V»n ,ebUo aau te zijn: „Wij erkennen
Ep? bet ch-fat anderen uit de erfenis
ein b p- Random veel hebben over-
bpt|sPunte? ,dat Juist daar de aanra-
v I® satn. "Sgen voor een komende
ergetennwerking. Maar die ande
dat helaas evenzee".'
Cao
-Sr0pU.
van de oud-
2êr,?§r. .van de Nederlandse
onder U'eldt J' Th' van der
"Oiled. p PboV?; is vrijdag op Cura-
RaquiemmY°ren T belangstelling ge-
?cbt in de - eu ^faa er een plechtige
pbua te W!nr°kaik-ed de absoute ver-
:^rale kerk van Sint-
V'erd vnm ptostartdrale kerk van Sint-
^ho°'kinderene8aau d?0bregr?eni-sst?et
bien
°'a- meeVerkeUne? kl'ansen en bloe-
|°üvernt,-en broer',In de stoet liePen
2°°', de Speeifo ?n de overledene,
den van r?ezaghehh brink, minister
an de Ura?an e-er en gedeputeer-
®U Van fdbterlHifp vertegenwoordigers
alia volksiag®^ militaire macht
v°Sch, heef1'U'Saerts' bisschop van den
A. p T zUn vicaris-generaal mgr.
Ö6r cornmjp', °nmpns benoemd tot lid
«tituut van bestuur van het In-
honderden
God ten opzichte van mens en schep
ping. Een belofte van wat komen gaat,
en tegelijk reeds het begin van de ver
vulling daarvan. De definitieve vervul
ling van ht heil, dat ons in Christus
geschonken is, zal plaats hebben bij
Zijn wederkomst op het einde der tij
den. In deze definitieve vervulling, in
de voltooiing van het verlossingswerk
ligt onze eeuwige bestemming. Daarop
hopen wij, daar leven wij naar toe. Dat
is de kern van de christelijke levens
houding. Intussen weten wij, dat God
met Zijn genade altijd bjj ons is, dat
wij op onze tocht naar de eeuwigheid
op Hem mogen steunen en dat wij
daarvan ook héél wat aan Hem mogen
overlaten juist ln vertrouwen op Zijn
hulp liever dan op een krampachtige
wijze te trachten door eigen inspanning
alles zo goed mogelijk te willen doen.
Dat lukt toch niet, veroorzaakt kleur
stellingen en moedeloosheid en tenslot
te komt men er toe te wanhopen aan
de mogelijkheid goed te zijn. Het is
duidelijk, dat wie zo denkt, de beteke
nis van de hoop niet inziet. Want de
hoop is niet alleen op de toekomst ge
richt. zij beïnvloedt en bepaalt ook onze
houding in ons leven op aarde. Het ge
loof leert ons de hoop. En als wij door
het geloof weten wat wij te hopen heb
ben, wat onze bestemming is, dan volgt
daaruit, dat wij vanuit die hoop moeten
leven, dat wij ons gedrag in overeen
stemming moeten brengen met datge
ne, waarvoor wij bestemd zijn.
In het gewone dagelijkse leven is een
dergelijke houding voor ieder van
zelfsprekend. „Wie wat worden wil,
wel, die zit niet stil", dat weten wij al
len. Heeft men eenmaal een beroep ge
kozen, dan bereidt men zich erop voor
dit zo goed mogelijk te kunnen uitoefe
nen, ook al duurt, zoals vaak het geval
is, de leertijd jaren. Is het dan niet
zeer bevreemdend, dat wij daar, waar
onze hoogste belangen op het spel staan,
zo weinig Interesse tonen? Datgene,
wat voor ons is weggelegd, gaat ech
ter zo oneindig ver onze eigen mogelijk-
htden te boven, dat het ten enenmale
ondenkbaar is dat wij ooit uit ons zelf
dit doel zouden kunnen bereiken. Dat
kin eenvoudig niet. Maar God heeft
daarin voorzien. Zijn voortdurende hulp
is ons verzekerd. Wat Hij van ons
vraagt is geloof en vertrouwen in die
belofte. En dat ls dan ook de kern van
het christendom, de basis, waarop onze
totale levenshouding moet steunen. Ze
ker, wij moeten ook het goede doen,
„de wil van onze Vader in de hemel
volbrengen", maar vanuit dat geloof
en vertrouwen, want daaruit bloeit de
liefde op, die de bron is van alle goeds.
Laten wij dit goed begrijpen. Het
gaat vóór alles om de goede innerlijke
gesteldheid, om onze juiste houding
van geloof en vertrouwen in God. Als
dat goed is, past ons gedrag zich daar
aan veel gemakkelijker aan dan omge
keerd, d.w.z., dat een grote bezorgd
heid om goede daden te stellen nog
lang geen garantie is voor een goede
innerlijke gestldheid. En daar komt
het toch vóór alles op aan.
Wij moeten leven van de hoop, die
ons gegeven is en die alleen in staat
is ons moedig te doen voortgaan on
danks alle menselijke gebrekkigheid
en ontoereikendheid. Dit besef zal er
ons toe brengen bewust in alles Chris
tus te zoeken, in de ontmoeting met
Hem onze kracht te vinden, vanuit
v'sle °P ons geloof zullen wij ,,de
wet met heel andere ogen gaan zien.
Dan zal het mogelijk zijn iets te gaan
bevroeden van de Blijde Boodschap van
het Evangelie, die zeker niet bestaat
in een aantal geboden en verboden,
maar in de heilsbelofte van God en Zijn
voortdurende, steunende aanwezigheid
onder ons.
Pas als wij tot een echt persoonlijke
beleving van onze godsdienst komen in
de ontmoeting met Christus, gaat het
geloof iets voor ons betekenen, waar
van wij tot nu toe nog geen of weinig
vermoeden hebben gehad.
Dit alles lukt natuurlijk niet in eens.
Wij moeten langzamerhand vertrouwd
raken met een andere benadering van
onze godsdienst, waarbij de kern meer
tot haar recht komt. En daarvoor is
pen. Uitstekende lectuur daarover be-
het nodig onze geloofdkennis te verdie-
staat er gelukkig voldoende. Wjj moe
ten er echter gebruik van willen ma
ken!
ZONDAG 7 juli: Vierde zondag na Pink
steren; eigen mis; 2 geb. H.H. Cyrillusen
Methodius; credo; pref. van H. Drieëen-
heid; groen.
MAANDAG: H. Elisabeth, weduwe; mis Cog-
novi; wit. Haarlem: Kerk wij dingsf eest;
mis Terribilis; credo; wit.
DINSDAG: H.H. Martelaren van Gorcum,
martelaren; mis Intret; rood.
WOENSDAG: H.H. Zeven Broers en gezel
len, martelaren; eigen mis; rood.
DONDERDAG: mis van vierde zondag na
Pinksteren; 2 geb. H. Pius; groen. Bre
da: zegepraal van H. Norbertus; eigen
mis; 2 geb. H. Pius; wit.
VRIJDAG: H. Joannes Gualbertus, abt;
eigen mis; 2 geb. H.H. Nabor en Felix;
ZATERDAG: O. L. Vrouw op zaterdag;
eigen mis; 2 geb. H. Anacletus; pref. van
O. L. Vrouw; wit.
ZONDAG 14 juli. Vijfde zondag na Pink
steren; eigen mis; 2 geb. H. Bonaven-
tura; (Utrecht en Haarlem: 2 geb. H.
Marcellinus); credo; pref. van H. Drieëen-
heid; groen.
T" TTY;
et museum Kröller-Müller op de
Hoge Veluwe heeft een primeur.
Het toont ons een keuze uit de
vermaarde collectie van de Belgische
verzamelaar J. B. Urvater, die hierdoor
voor het eerst met zijn kunstbezit in
de openbaarheid treedt. Het hierboven
weergegeven schilderij van Giorgio de
Chirico, de terugkeer van de verloren
zoon voorstellend, is kenmerkend voor
de aard der verzameling, waarin men
geen constructivisten en neo-plastici zal
aantreffen, maar wel de magiërs, de gril
lige dromers, de surréalisten, die het
onlogische verbinden met een uiterst
concrete weergave van nuchter bekeken
voorwerpen en door dat contrast dreige
ment trachten op te roepen.
De Chirico neemt in de collectie
Urvater een der eerste plaatsen in. In
de „Terugkeer van de verloren zoon"
sluit de vader-figuur met een ontroerend
gebaar de zoon in zijn armen. De „zoon"
heeft de in die tijd bij De Chirico ge
bruikelijke vorm van een leren ledepop
of een produkt van de orthopaedie. Die
schilderijen hadden iets voorzeggends,
noodlot wierp zijn schaduw vooruit, reis
staf en fles worden gehanteerd door een
robot. Wat men nu ook denken moge
van de „inhoud" van die dreigende wer
ken van de Italiaan, hoe rijk hij ze
schilderen kon bewijst het onderhavige
stuk overduidelijk. De Chirico is, van
huis uit, waarlijk een meester, men
zal hem om zijn vroege werk toch altijd
meer eer moeten bewijzen ran Ernst
en Margitte met hun bedenksels, welke
beiden eveneens ruim vertegenwoordigd
zijn op de tentoonstelling.
Voorts is er werk o.a. van Salvador
Dali, de in België zoveel opgang ma
kende Paul Delvaux en van de waarlijk
grote dromer en magiër Paul Klee, aan
wie een apart kabinet is gewijd. Er is
één schilderij van Karei Appel, in zijn
soort van een voortreffelijk coloriet en
een welsprekende intensiteit.
Bij gelegenheid van het belangrijk
congres over de kinderverlamming
dat maandag in Genève zal worden ge
opend, heeft de Wereld Gezondheids
organisatie een statistiek gepubliceerd,
waarin de ziektegevallen in eenenzestig
landen over een periode van vijf
jaar (van 1950 tot 19561 verwerkt zijn.
Uit deze statistiek blijkt dat 1952 een
dieptepunt is geweest/met 105.092 ziek-
tegevalen en 7301 sterfgevallen.
In de jaren 1953 en 1954 had Neder
land het laagste sterftecijfer van de ge
hele wereld, respectievelijk 8 en 3 do
den (per 100.000 inwoners) tengevolge
van polio.
Opgemerkt werd dat het aantal ziek
tegevallen hoogstwaarschijnlijk veel ho
ger is dan opgegeven, omdat kinder
verlamming dikwijls niet als zodanig
herkend of opgegeven wordt. Wel zal
het aantal doden in de vijf jaren,
meer dan 30.000, juist zijn.
Uit de statistiek blijkt verder dat de
zomer in alle betrókken landen de mees-
Meest kinderen en jonge mensen wor-
te ziektegevallen heeft opgeleverd,
den getroffen. Verder blijkt dat in de
periode meer mannen dan vrouwen
aan kinderverlamming overleden.
De totaal-telling voor het aantal ziek
tegevallen en doden per jaar is:
jaar ziektegevallen doden
1950 69.870 5.822
1951 63.199 5.039
1952 105.092 7.301
1953 85.719 5.511
1954 72.549 4.272
1955 63.253 2.709 (telling v. d. jaar
nog niet compleet)
Mgr. P. A. Nierman, bisschop van
Groningen zal zondag 21 juli in de ka
thedrale kerk van St. Martinus te Gro
ningen de H. Priesterwijding toedienen
aan de eerw. heren O. Boelens. R. Vee-
nings, H. Bouma, en A. Bruggink van
de congregatie van missionarissen van
Marianhill. Voorts aan de eerw, heer
J. Hams, een seculier, die bij een bis
dom in Frankrijk ls aangesloten.
et gesprek met Jan Engelman begint in de hall
van een bijzonder gedistingeerd etablissement
aan het Janskerkhof in Utrecht. Zó gedistingeerd
dat het er de schijn van heeft dat de obers er U nau
welijks durven naderen om Uw bestelling op te nemen,
omdat zij vrezen dat zij U storen. Het is er van een ge
ruisloze voornaamheid. Het is de omgeving, die pest
bij Jan Engelman, van wie men overigens niet precies
weet of hij haar, de omgeving kiest, dan wel of hij be
schikt over het vermogen om welke omgeving dan ook
zich te doen aanpassen b{i hem. Het gesprek word.t
voortgezet tijdens een korte wandeling naar zijn huis
door een klein stuk oude stad, dat er nog van Utrecht
over is: het Janskerkhof, de Plompetorengracht. Jan
Engelman wijst op verschillende pikante historische de
tails. Hij is geboren in de schaduw van de Domtoren.
En hij houdt dus van dit brok Utrecht, waar het nog
stil is. Evenals in zijn woning, een oud palfrenicrshuis,
dat uit ziet op een in zijn verwilderdheid geordende
tuin, oversluierd door diffuus licht. Jan Engelman
hoeft eigenlijk niet te zeggen, dat hij de stilte no
dig heeft om te kunnen dichten. Men wist het al uit
zijn verzen. De stilte behoort tot zijn wezen.
Jan Engelman praat over zijn werk, over de kunst in het
glgemeen, op ietwat aarzelende, mededelende toon. Zijn uit
eenzettingen blijven vol onuitgesproken, maar nochtans
meestal wel te 'verstane bedoelingen. De kunst immers is
hem dierbaar, zo schreef hij eens, „omdat zij bij haar beste
mogelijkheden in den snellen doortocht van ons leven de
verhelderde droom blijft van een toekomstigen geluksstaat,
omdat zij „verre stukken van den hemel rukt." En het is dus
duidelijk dat hij over de kunst niet kan spreken in de
exacte termen van het wetboek.
Advertentie
D« kortste en voordeligstopleiding
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Zijn hele verschijning en zijn hele
houding lijken trouwens voor degene,
die hem waarneemt, geprojecteerd te
gen de achtergrond van een zekere
„tijdeloosheid". Dat is een gevaarlijke
opmerking. En wi) haasten ons dus er
aan toe te voegen, dat Engelman op
ons de indruk maakt van iemand, die
doordrongen is van het besef van zijn
geboorte af in de eeuwigheid te leven;
zijn tijdelijkheid speelt zich af in de
eeuwigheid. Dat maakt hem bijzonder
ongeschikt niet voor het waarderen van
„aardse zaken" hij houdt van de
schoonheid in iedere vorm maar wel
voor deelname aan het onverdraaglijke
spektakel, dat men van het maatschap
pelijke leven nu eenmaal wel wil ma
ken. Dat de zaken nu voor hem in alle
onberispelijke eenvoud klaar en open
liggen, wil daarmee bepaald niet ge
zegd zijn. Zelf dichtte hij eens:
Wie maakt de fout Heer, waar is het
gelijk?
Als blinden staan wij voor Uw lach te
kijk.
Geen oude wereld kan bij ons verzin
ken,
Of mensen zullen mensen diep ver
minken.
Enkel volkomen is Uw koninkrijk.
En toen hij dat schreef was hij wel
licht dan de „katholieke dichter", die
men met hem nogal eens naar voren
wil schuiven.
Hoe dat zjj, men praat met Jan En
gelman over zijn intrede in de litterai
re wereld. En hij gewaagt dan van zijn
vrienden Marsman en Njjhoff, die hem
door de dood ontvallen zijn. Hij doet dat
met de objectiverende weemoed van
een man, die weet, dat rouwen om de
doden in uiterste instantie een vorm
van zelfbeklag is.
Zijn herinnering gaat dan terug naar
de tijd het was in 1923 dat hij bij
Theo van Doesburgh en Kurt Schwit-
ters (de man van de „Merzbilder") in
Utrecht naar een ,,Dada"-avond ging.
Het werd „een wilde avond" met een
publiek, dat „opgewonden raakte over
dingen, die het niet kon begrijpen". En
hij wijst er in dit verband op, dat, wan
neer men zich in deze dagen bezig
houdt met de abstracte kunst, er wel
eens wordt vergeten, dat zij al een
jaar of vijftig bestaat. Picasso en Bra-
que maakten in 1908 hun eerste kubis
tische schilderijen. „De jongelui van
tegenwoordig", zegt hij, „schijnen de
feiten niet te kennen".
Op aandringen van Marsman bundel
de Jan Engelman zijn eerste verzen
in „Het Roosvenster". Het waren, zo
zegt hij, gedichten in de stijl van „Roe
ping" en „De Gemeenschap". Min of
meer „expressionistisch werk", zoals
hü het zelf noemt. Maar reeds in zijn
volgende bundel „Sine Nomine" was
het expressionisme „uitgeziekt". Hij
ging verzen op de klank schrijven. Hij
werd de dichter van de „poésie pure",
wat men daaronder dan ook precies wil
verstaan:
Groen is de gong
groen is de watergong
waterwee watergong
groen is de gong van de zee
De regels uit „En rade, vocalise voor
Cavalcanti", dat verscheen in de „Tuin
van Eros", mogen zichzelf illustreren.
Nog bekender is de cantilene Vera Ja-
nacopoulos „Ambrosia wat vloeit mij
li.
honderd kilometer bieden een beid bieden om er op ouder- zouden vergasten op de resul- op dwaalwegen begeven, ons
schat van ervaringen. Ligt niet wetse manier te reizen, zoals taten van hun weelderige aanvankelijk reisdoel uit het
Het spijt ons, dat wij nooit honderd kilometer van Parijs onze voorouders deden, met de vangst. Dat wij er de Oranges oog verliezend. Waren wij
met de fiets op reis zijn Chartres, een zelfde afstand koets. Elk dorp heeft tenmin- van de Middellandse Zee, in slechts op de fiets geweest, wij
gegaan. Dat deden wij verder Blois, en dan Chateau- ste twee goede, gastvrije her- gulzige wellust zouden slurpen zouden geen scrupules achter
alleen als kind en keken dan roux en dan Limoges en ga zo bergen om er op adem te ko- met ons glas witte wijn. Dus af hebben gehad. Wij zouden
tegen twintig kilometers aan voort. Wij horen u al vragen men. deerde ons tijd, wij bleven die ook niet gehad hebben,
- - - in Lamalou. Die dagen hadden toen wij in Arles bleven ste-
Wwij op de fiets willen zijn als ken, op rondreis door Frank-
ij hebben meermalen geldig excuus voor ons dralen, rijk, toen wij Bordeaux, het
van dat op adem ko- met alleen nog maar Palavas klein-Parijs lieten wachten op
men niet meer af kun- in het verschiet, een fietsworp onze komst, omdat wij onder
Moo* »-. Pirtv, w, ..P..
"is tegen een wereldreis. Toch hoe u de verschrikkelijke af-
geloven wij dat de fiets het stand tussen Amsterdam en Pa-
edelste vervoermiddel voor de rÖs, door de dorre woestijn die
het midden van België is, af
geven toe dat u ons
reis is. Het is een plezieriger het midd
tend'wandelen" Goal's een grbl hilr voor eèn^moeUijkheld" stê'lt koman en z«n er blijven ver. Maar neen,' wij'w'aren'per dé" muTe'n" "van" dëarena 'van
,r inhnnriiii» uit do wonden omdat wij u moeten adviseren hangen, dagen lang, ons aan- auto en Spanje was ons doel. Arles de rust vonden die wij
van Sa 8de eerste fteteer óm te rtVn. Niet veel overi- vankW reisdoel verliezend, Wij moesten thuis komen met zochten. Arles leeft met. Van
van uc "cial,c iiciaci 1TP nmtlot «rrl can find CP hsHH Pil PPT1 I pren nf non nnrrVi (aminl n iran V»of inoncmo
die hü zag beschreef. Wij heb
ben dan ook de grootste be
wondering voor degenen die
gens, een halve dag. Probeert omdat WÖ eeu ander hadden
u het eens door Zeeland en gevonden. Niet zozeer in Nrd.-
dan met de boot over naar Frankrijk., maar in het Zui-
een leren weitas of een porron, Gogh terwille van het toerisme,
met verhalen over een stieren- Wü leefden met hem bü het
gevecht en over de senoritas zien van de cypressen en van
me"t"niét^ meer* dan" alleen e~en Zeeuws Vlaanderen, dat u be- den: In Lamalou of in Bous- die men ons in het vaderland de gezichten van die inwoners
fiets de wereld rimdgaan. Zü slist nog niet gezien heeft en 9,uet d Orb en hebben er heer-
zijn gevrijwaard van vele zor
reeds had toebedacht. Wü zün die zich nog niet met het toe-
woor u in Hulst even mnet mo Hike dagen beleefd. Wü hebben toen inderdaad niet verder ge- risme hebben geoccupeerd. In
Jon alvorens door te caan vte er bü de caféhouder mee aan komen dan Palavas les flot en de delta van de Rhöne, in de
gen. Om te beginnen gaat er R' of Gent zomaar om tafel gegeten en bü het ge- hebben ons reisdoel gevonden moerassen van de Airmargues
z°1.®? 60nv°ud^3 ate ^een West-EuroDa 'te leren ken- sPrek ,?ver 's --ians malheur in in ^dagen vissen met het sleep- hebben wü gezocht naar wilde
goede fiets büna nooit Iets stuk er wesw^urouare leren_xen- da ^„ga^en 0ns reisdoel net, tot Op dertig meter diep, paarden en hebben wü de geur
of het is met üzerdraad weer ncn en u er geiuKKig te voelen. vereeten Wii konden dat ver- in het eten van rie ganss fauna naroken van lanH tint ontstaat
üzerdraad
te maken. Dat kan men van
een auto, laat staan van een
vliegtuig niet zo gemakkelük daarop
zeggen. Daarom willen wü een
vergeten. Wü konden dat ver-
De volgende dag bent u dan g(
heus in Valenciennes en fie C
volgende in Laon. meter verder lag en Montpel-
Langs binnenwegen dan altüd, lier zo te zeggen in de buurt.
pleidooi houden voor het reizen die in Frankrijk bijzonder ple- Wjj wisten dat de vissers van
per, het bü uitstek vaderlandse zierig zün. U vindt er gelegen- Palavas. aan dat stukje Mid
I in het eten van de ganse fauna geroken van land dat ontstaat
eten omdat wü wisten dat die in schelpen leeft op de bo- uit de verrotting van eeuwen,
"arcassonne nauwelijks 75 kilo- dem van de Middellandse Zee, Hadden wij de fiets niet zo'n
van bouillabaisses, zoals ze al- afschuwelük ding gevonden, wü
leen in „La Langouste" ln dit zouden hem willen hebben, om
vissersdorp worden gemaakt daar, zittend te wandelen,
met nog de geur van het blau- Heus, het spüt ons dat wü voor
vervoermiddel de fiets. Men heid te over om even aan te dellands'e Zee dat wü boven de we water en de aroma van zon onze'reizen de velocypede zo
reist er gemakkelük honderd leggen, omdat de secondaire Cóte d'Azur stellen, ons later, en rust erin. 3o zün wij vaak hebben verafschuwd
Kil O T*n fb T «5 T» nor «IUa n.aaAM viah -mJ1. xi. LS1--1 i 1. .1.1. rTT»
'veevi wm—-w—u puur vua am «vu cii iwot v i ui» «wu vy\j vaaiv
Kilometer per dag mee en elke Franse wegen nog de mogelijk- op well-a dag dan ook, toch gestruikeld en hebben wü ons
(Wordt vervolgd)
aan"Een vers dat destüds in „Fo
rum" een hele pennestrpd ontketende;
hetgeen overigens niet tot de bedoelin
gen behoorde, die Jan Engelman met
zün „klankverzen" had.
Het is in dit verband van betekenis
te citeren wat Engesman zelf van zijn
verzen zegt: „Tenslotte schrüf je om
iets mee te delen. Ook al is de „me
dedeling" zo diep verscholen als een
pit in de vrucht. Gedichten schrijven,
die niets uitdrukken, heb ik nooit ge
daan. In mün latere gedichten heb ik
wel weer de volzin willen erkennen,
al is er natuurlük geen sprake van een
„rationele mededeling". Ook wat zijn
nieuwe bundel, „Het Bosschage", die
binnen afzienbare tüd zal verschijnen,
betreft, heeft hij geen reden gezien daar
van af te wpken.
Men heeft Jan Engelman een „poète
pur" genoemd. Dat is hü, dunkt ons.
En dat is hü ook in zün kunstbeschou
wingen en zün reisbeschnjvingen. Alles
wat hü onderneemt is in feite doortrok
ken van poëzie. Lees zün „Tweemaal
Apollo", een bundel opstellen over een
reis naar Griekenland, die overigens
ook overtuigt door de kennis van zaken,
waarmee bü is geschreven. En dat
valt dan niet te verbazen. „Op die reis
naar Griekenland heb ik mü een jaar
voorbereid", zegt hü, „ik wilde weten
wat ik ging zien en wat „de grote ke
rels" erover hadden geschreven".
Jan Engelman als tot het klassieke
geneigde is een hoofdstuk op zich. Zijn
belangstelling voor de antieken zün
daadwerkelüke belangstelling althans
dateert uit de oorlog en zij werd in
hem gewekt door Martinus Nijhoff, die
wat dit betreft, al een zeker „verle
den" achter de rug had. Engelman
moest nog de Griekse letters leren
„sans larmes". Wat niet wegneemt, dat
hü enige tüd later een door de deskun
digen geprezen vertaling afleverde van
Oidipoes. Nühoff had immers tegen
hem gezegd: „Ik heb Euripides ver
taald, nou moet jü Sophocles eens ver
talen". Er had daarbü iets in zün
stem geklonken van: dat krüg je tóch
nooit klaar.
Sinds zün vertaling heeft Engelman
veel omgang met bewonderaars van de
Antieken. Zijn belangstelling voor de
klassieken is büna een wetenschappe-
ipke geworden: het zoeken naar de
juiste teksten, het helderste exposé,
Maar het vinden van het juiste woord
bü een vertaling, dat blijft dichters'
werk, zegt Engelman.
Hü heeft, in regeringsopdracht, het
libretto geschreven voor een door Hen
drik Andri'essen gecomponeerde „Tra
gische Opera in zes taferelen en een me
tamorphose"; men kent haar als „Phl
lomela". In deze, weinig bekende, tekst
leert men dan wellicht de „klassicisti-
sche" Engelman kennen, zoals hü zich
in zijn dichtwerk openbaarde.
Men zie het volgende fragment:
Keer in! Nu is de reiniging volbracht.
Drie schimmen dolen door een leegen
nacht.
Vlak langs den tienden arm, verdoemd
en vaal
En van Okeanos het voorportaal.
Duurt het een eeuwigheid, een oogen-
blik,
Dit veege zweven na den laatsten snik
En voor Aidoneus zijn gebied ontvouwt?
Geen levend oog heeft het geheim door
schouwd,
Men zegt: nu neemt de Algeest over
hand;
Het leven was een waan; dat nieuwe
land
Verklaard wat menschen mensch'Ujk
heeft gekweld
Uit angst en voorgeboorte opgeweld
En and'ren: dood is 't einde voor altijd,
Heb eenig leed, een koude eeuwigheid:
Geniet voordat gij naar den Veerman
daalt.
Omdat zich niets en niets en niets her
haalt.
Weer and'ren: Griek en Jood zijn tus-
schenspel.
Geen leege hemel i s, geen leege hel;
De Logos, tronend in het paradijs,
Verlaat zijn cherubs en wordt óns tot
spijs.
Drie schimmen, door den blauwen
nacht omhuld.
Het onafwend'bre noodlot werd ver
vuld...
Maar zie, maar zie!...., reeds aan den
dood gewijd,
Schenkt godd'lijk spelen hun barmhar
tigheid.
Twee zusters drijven plots'ling van den
grond
Op vleugels voort en zoo gewend ter-
stond
Alsof zy vogelen geboren zijn
En Tereus klapwiekt in den eersten
tt schijn
Van naad rend morgenlicht, dat onver-
stoord
En simpel na den woesten bloednacht
gloord.
Herschapen zijn die monsters zoo ont-
aard:
zijn aard,
Zy zweven boven duisternis en dood
En zingen in den praal van 't morgen
rood.
Van Jan Engelman wordt wel eens
I gezegd, soms door lieden, die er kenne-
lyk minder vriendelyke bedoelingen
mee hebben, dat hü een „esteet" is.
Wij hebben nooit helemaal begrepen,
hoe zy dat woord uitgelegd wilde hebben.
Maar wü geloven, dat Engelman inder
daad een esteet is in die zin. dat bü
ons heeft geleerd, dat de schoonheid in
de kunst even onvermijdelijk is als die
van een bloelende rozenstruik in de len
te.
HERMAN HOFHUIZEN
De steenberg van de mün Willem-
Sophia te Spekholzerheide-Kerkrade is
sinds kort de leverancier geworden van
een nieuw Nederlands produkt, het z.g.
„wiso-split", dat voorheen in vrü gro
te hoeveelheid uit Duitsland moest wor
den ingevoerd.
„Wiso-split" is het resultaat van een
endothermisch verbrandingsproces, dat
zich in de loop van de jaren in deze
steenberg heeft voltrokken. Zoals de
meeste oude steenbergen bevat de berg
van de Willem-Sophia een vrü grote hoe
veelheid kolen, die met de steenafval
werd weggegooid. Door de druk van
de berg en wegens gebrek aan zuur
stof ging deze kool broeien. Hierdoor
brandden de koolresten geheel weg,
met als resultaat, dat de omliggende
vaste steen een mooie zachtrode kleur
kreeg. Gesorteerd naar fünheid van
korrel vormt dit rode leisteensplit een
goede verharding voor tuinpaden, ten
toonstellingsterreinen, opritten en ter
rassen.
De exploitatie van „wiso-split" is in
combinatie met de Willem-Sophia ter
hand genomen door een firma te Kerk
rede, die het nieuwe materiaal te Am
sterdam op de sporttentoonstelling de
monstreerde. Het rode split wordt uit
de steenberg gewonnen door bagger
machines, die eerst de zwarte deklaag
verwüderen. Over een drietal glübanen
komt het split naar beneden.
De vakantie van de bouwvakarbeiders
zal volgend jaar gespreid z(jn over twee
perioden. Van 12 tot 21 juli zullen de
vakanties vallen van de arbeiders die
werken in het noordelijk deel van Ne
derland (ten noorden van de Ujn RUn-
Lek-Nieuwe Maas, in welk gebied dan
ook vallen de steden Arnhem en Rot
terdam en het eiland Rozenburg). De
arbeiders die in de zuidelijke helft van
Nederland werken, krijgen hun vakan
tie van 2 tot 11 augustus.
Het besluit tot deze regeling is ge
nomen door de bedrijlsraad voor het
bouwbedrüf ln een vergadering die is
opgehouden op 26 Juni. Opzet van een
en ander is geweest ook de bouwnü-
verheid een büdrage te laten leveren
tot de zo gewenste spreiding van de
vakanties. Overleg bü de vaststelling
van de vakantieperioden voor de bouw
vakarbeiders 1958 ls gepleegd met de
de textielindustrie en de confectiein-
dustrie. De regeling voor de bouwvak
arbeiders ls ook van toepassing voor
de nevenbedrüven in de bouwnüverheid.
Op grond van bedrüfstechnische of be
drijfseconomische redenen kan in som
mige gevallen aan de bouwondernemers
toestemming worden verleend voor een
afwijkende vakantieregeling.
Zondag 1 Juli
AMSTERDAM:
Stadsschouwburg: Wiener Burgtheater.
SCHEVENINGEN:
Kurzaal: Hans Henkemans.
DEN HAAG:
Gebouw K. en W.: Ballet Ximenez-Vargas.
ROTTERDAM:
Schouwburg: Otello.
Maandag t Juli
AMSTERDAM:
Concertgebouw: Hans Henkemans.
Stadsschouwburg: Ballet Ximenez-Vargas.
DEN HAAG:
Kon. Schouwburg: Wiener Burgtheater.
SCHEVENINGEN:
Kurzaal: Clara Haskil/Arthur Grumlaux.
HAARLEM:
Grote Kerk: Improvisatiewedstrijd.
.moia
