SATURNUS MET ZIJN RING
tTi'?-'s,d Drieling; of planeet met oren?
II
Proefalarm voor luchtaanval
met kernwapens in de V.S.
Lichte muziek op
zwarte schijven
E'
B
Kinderziekten met
een
Nieuw ramoer rond Directo
raat Materieel Landmacht
Stichting van de Arbeid te
rijp, S.E.R. te groen
N'
kleurtje
2*
M'
Bmmi: De Tandpasta N?1
Eisenhower per helikopter naar
zijn nood-hoofdkwartier
„De Levensbron"
ijl
BENDER
NOTARIAAT
President kondigt „noodtoestand" af
Straatjeugd richt
schade aan
Haagse firma's eisen
vergoeding
Werk van leerling
van Jan van Eyck
Drs. H. Linnebank:
■IS 1
Holland-Festival
ZATERDAG 13 JULI 1957
PAGINA 11
n raadselen wandelt de mens op
aard", zo heeft eens een van
onze vaderlandse dichters ge
schreven. En het is waar, de we
reld en het leven zijn "boordevol
raadselen. En toch is er een tijd
geweest, waarin de geleerden er
een haast kinderlijk plezier in
hadden hun ontdekkingen in de
vorm van raadsels wereldkundig
te maken.
De planeet, die in deze zomer
maanden de ganse nacht door aan
de hemel zichtbaar is, Saturnus,
herinnert ons aan deze tijden.
Saturnus heeft de mensen voor
grote raadsels gesteld en die
raadsels werden op hun beurt weer
met behulp van raadsels bekend
gemaakt.
De eerste man, die met dit spel
letje begon, was niemand minder
dan de grote Galilei. In het jaar
1610 vergastte hij de belangstellen
den op de volgende duistere mede
deling: „Smaismrmilmepoetaleu-
mibunenugttauiras'Het zal nie
mand verbazen, dat de befaamde
„kleine man", die ook toen al
bestond, er niet veel wijzer van
werd. Toch verwekte zijn mede
deling veel discussie. Aan dat
krakeel werd bijna een halve
eeuw later een eind gemaakt door
Christiaan Huygens middels het al
niet veel minder duistere bericht:
aaaaaaa ccccc d eeeee g h iiiiii 1111
mm nnnnnnnnn oooo pp q rr s ttttt
uuuuu.
d
-
z^^r^zamentrring^n'^SsM MIDDEN: 0D Lick-sterrenacht
West-Duitsland grootste
afnemer van Neder
landse eieren
Gouverneur-generaal van
Canada op Soestdijk
Altijd schone tanden. Altijd frisse mond
Binnenvloot in 1956
toegenomen
Mazelen verloopt bij tevoren gezonde kinderen,
behalve zuigelingen, doorgaans goedaardig.
Opgepast echter voor kouvatten
Aan drie medewerkers van het
Nederlands Radar proefstation, de
heren ir. E. Goldbohm, G. Prins, N.
Schimmel, is de Vederprijs voor 1957
van het wetenschappelijk radiofonds
toegekend voor hun aandeel in de
werkzaamheden voor de totstand
koming van een radar-loodsdienst
langs de Nieuwe Waterweg.
nn7P VflHprlflnrÏQi=» HinVifprc crp-
Welke geheimzinnige zaken werden
hier onder een donker dek
kleed gecamoufleerd? Wij gelo
ven niet dat, zelfs in deze tijd van
krantenpuzzles, er vele puzzelaars aan
de oplossing van deze raadsels rjjk
zouden worden en geven daarom hier
maar direct de oplossing.
Wie Galilei's lettercollectie in zijn
hoed gooit en ze er in de juiste volg
orde uit te voorschijn haalt, krijgt
de volgende volzin: „Altissimum pla-
netam tergeminum observavi", dus
de het verst verwijderde planeet
(Saturnus) heb ik als een drieling
waargenomen."
Dat waarnemen was met de pas sinds
kort in gebruik zijnde kijker gebeurd en
Galilei had gemeend, dat zijn kijker
hem het feit onthulde, dat er zich aan
weerszijden van de grote Saturnus-
schijf, vlak daar tegenaan, nog een
kleiner schijfje bevond, dat de centrale
schijf raakte.
Een merkwaardige ontdekking en een
raadselachtige tevens. Te meer, omdat
andere waarnemers bij hoog en bij
laag volhielden, dat zij- het niet za
gen. Zij zagen namelijk andere zaken.
Zij zagen bijvoorbeeld een pianeet met
twee hengsels, of oren, zoals een ijze
ren pot, of een platte, lensvormige
schijf met twee donkere gaten er in.
En de oude kijkers waren niet van
een dusdanige kwaliteit, dat ze de op
lossing konden brengen. Totdat Huy-
ypjf" rin 165,5 met behulp van door hem
sfh?fcJ21«» deze oplossing te
mee begon het eigenlijk pas. Want
men rustte niet, vóór men de ring
had ontleed in een heel stelsel van
concentrische ringen die de planeet
omgaven.
Een wonderlijk hemelbouwsel, die
planeet Saturnus. Een reuzenplan'eet,
met een middellijn van niet minder
dan 120.800 km, op een na de grootste
van alle planeten alleen door Jupi
ter in grootte overtroffen. Maar een
weekhartige reus, met een soortelijk
gewicht van 0,7, die dus als een kurk
op het water zou drijven. En om die
weke reus de mysterieuze ring met een
middellijn van 274.000 km, doch met
een dikte van slechts 150 km!. Dat
betekent dus, dat de ring naar ver
houding vliesdun is. Inderdaad, zeer
dun, en op sommige plaatsen zo ijl,
dat men de sterren er doorheen kan
zien, evenals het lichaam van de pla
neet zelf.
Waaruit bestaat die mysterieuze
lichtende ring? Dat is een vraag,
waaraan de astronomen uiteraard
maar niet zo voorbij zijn gegaan.
Was het een stelsel van vaste,
leder voor zich samenhangende rin
gen, bestond zij uit vloeistof of uit
gassen?
1 'd V'f
'JT'
;9
'S: 1
1. iV.
L- '4 v#'
/-SX-'.VgV'.
i-t
Stofrii
ing
Advertentie
GRAM OFOON-
AFDELING
gespecialiseerd in het
klassieke repertoire
AMSTERDAM
SPUI 12
Voorschijn toverde.
Huygens lettercombinatie betekende
de dood voor het verhaal van Galilei's
driedelige ster. Tenminste voor de
slimmerds, die er het volgende zinne
tje uit wisten samen te stellen: „An-
nulo cingitur, tenui, plano, musquam
cohaerente, ad eclipticam inclinato."
Want zij lazen er in: „Zjj (Saturnus)
is omgeven door een dunne, platte ring,
die er nergens mee samenhangt en een
helling op het vlak van de aardbaan
heeft.
Huygens' vertrouwen in de slimheid
van zjjn medeburgers was blijkbaar
niet heel groot, want binnen een jaar
tijds nog gaf hij zelf maar de zo juist
vermelde oplossing.
Daarmee was Saturnus die in die
tijd als de buitenste van de planeten
gold tot de merkwaardigste van het
gezelschap gepromoveerd: hij was de
planeet met de ring. Want Huygens
had zich niet vergist, wat hij gezien
had kan vandaag de dag nog iedereen
met behulp van een kijker te zien krij
gen.
Saturnus is echt een pronkzieke pla
neet: hij verheugt zich niet alleen in
het bezit van een ,,ring", maar ook
van „stenen", een tiental zelfs de
tien Saturnus-manen grote en kleine
met middellijnen van goed 4000 km tot
minder dan 500 km, waarvan de eerste
al door Huygens ontdekt werd. Maar
de unieke ring is wel het mooiste sie
raad van deze planeet.
Het getwist tussen de tijdgenoten van
Galilei vond mede zijn oorzaak in het
feit, dat wü hier op aarde die ring
niet altijd in dezelfde stand te zien
krijgen. Soms kijken wij er precies te
gen aan en dan lijkt zij een streep.
Maar soms hebben wij er een duidelijk
uitzicht op en kunnen we haar als een
brede band aanschouwen. Dan hebben
wij de gelegenheid haar wat nader te
bezien en daardoor kwamen verschil
lende merkwaardige zaken aan de
Een paar decennia nadat Huygens
zijn eigen raadsel had opgelost, kwam
Cassini met een sensationele medede
ling Hi) had een dunne zwarte lijn
midden door de ring waargenomen, een
scheidingslijn. De ring bleek uit twee
afzonderlijke ringen te bestaan!
Daarmee was lang nog niet alles
over de fameuze ring gezegd, daar-
Dat waren vragen waarop in eerste
instantie het cijferende potlood van de
mathematicus een afdoend antwoord
gaf. Het was de Schotse mathematicus
Clark Maxwell, aan wie wij dat ant
woord te danken hebben. Zijn knappe
potlood vertelde hem, dat er aan een
stelsel van compacte samenhangende
ringen niet te denken viel, dat was on
bestaanbaar. Ook een vloeistofring had
hoegenaamd geen kansen. De wetten
der mechanica maakten hun voortbe
staan onmogelijk.
De enige mogelijkheid, die denkbaar
was, was dat het ringensysteem uit een
ontzaglijke hoeveelheid zeer kleine vas
te deeltjes bestond, uit ontelbare kleine
microscopische stofjes en grotere brok
ken materie van de afmeting van
vormden.
Een merkwaardige conclusie. Maar BENEDEN: De ring van Saturnus gezien op het ogenblik, dat de aarde door
BOVEN: dc planeet Saturnus met haar manen in een kleine verrekijker.
een conclusie, die later met behulp
van astronomische apparaten, zoals de
spectroscoop, haar bevestiging kreeg
De waarnemingen brachten aan het
licht, dat de buitenste delen van de
ring een geringere rotatiesnelheid heb
ben dan de binnenste. En dat betekent
dat de ring geen vaste ring kan zijn'
want dan zou het juist andersom moe
ten wezen.
Waar komt deze merkwaardige stof-
nng vandaan? Ojj deze vraag heeft nog
geen letterraadsel het beslissende ant
woord gegeven.
Men heeft beweerd en Laplace is
de eerste geweest, die dat gedaan heeft
dat de ring gevormd is, toen de
planeet ontstond uit een gloeiende, snel
om haar as wentelende, gasbol. Bij
andere planeten voltooide dit proces
zich en ontstond uit zo'n ring een
satelliet, een maan. Bij Saturnus mis
lukte dit, de ring is volgens hem een
mislukte maan. Maar er is ook be
weerd en wel door Roche dat
er iets anders heeft plaats gehad. Er
is een maan al te dicht bij Saturnus
gekomen, zo dicht, dat een catastroof
het gevolg was en de maan tot puin
is versplinterd. Volgens hem is de ring
geen mislukte, maar een verongelukte
maan.
Mr. H. C. M. EDELMAN
Volgens opgave van het Nederland
se Eier-controlebureau heeft de Neder
landse uitvoer van eieren in de eerste
helft van dit jaar in totaal 1.063.941.39"
stuks bedragen, waarvan 1.053.309.802
kippe-eieren en 10.631.594 eende-eie-
ren. West-Duitsland was wat verse
kippe-eieren betreft de grootste afne
mer met ruim 944 miljoen stuks. Van
eende-eieren was Italië de grootste
afnemer met bijna 8% miljoen stuks.
Bij K. B. is benoemd tot notaris te
Harmeien: J. M. A. Koop, weduwe van
H. A. de Greef, kandidaat-notaris wo
nende aldaar, in de plaats van H. A.
de Greef (overleden).
het vlak van de ring gaat.
Nadat gisteren overal in de Verenig
de Staten de sirenes hadden geloeid ter
aankondiging van een oefening van de
dienst Bescherming Bevolking en een
mobilisatie-oefening, genaamd „Opera
tie Alarm 1957", heeft president Eisen
hower „de onbeperkte nationale nood
toestand" afgekondigd met liet oog op
een „grote luchtaanval met kernwa
pens" op de voornaamste Amerikaanse
steden en de dreiging van een Invasie.
Eisenhower en zijn voornaamste mede
werkers zijn later met helikopters uit
Washington naar een „nood-hoofdkwar
tier" vertrokken. Dit ligt in een berg
gebied binnen een afstand van 300 kilo
meter van Washington.
De eerste fase van de oefening heeft
ten doel na te gaan hoe snel het perso
neel van de Bescherming Bevolking een
overzicht kan krijgen van de door kern
wapens aangerichte verwoestingen. In
de stad New York moesten de mensen
op straat en in sommige gebouwen naar
de schuilkelders toen er luchtalarm
werd gegeven. Op een plaats werden
tien mensen aangehouden die weigerden
naar een kelder te gaan. Zij'noemden de
oefening een psychlogische oorlogsvoor
bereiding. Sommigen hunner waren bij
vorige oefeningen ook al aangehouden.
Gisteren verscheen tevens het eerste
officiële handboek over het resultaat
van het ontploffen van een waterstof
bom van groot kaliber. Volgens dit ge
schrift, dat het Amerikaanse ministerie
van defensie en de commissie voor kern.
energie hebben uitgegeven, is de kracht
van een dergelijke bom gelijk aan twin
tig miljoen ton T.N.T. In een gebied met
een straal van vier kilometer wordt een
ieder die aan de ontploffing is blootge
steld, gedood. Tot op 80 kilometer af
stand kan de explosie nog lichte brand
wonden veroorzaken. In een gebied met
een straal van twintig kilometer wor
den houten huizen vernield, terwijl er
in een gebied van 250 vierkante kilome
ter schade wordt aangericht. Wann.ar
men op dergelijke aanvallen blijft voor
bereid, kan men een herhaling van de
resultaten van een aanval als op Hiros-
Jlma' ^aar een atoombom van 20.000
ton T.N.T. aan ongeveer 70.000 mensen
het leven heeft gekost, voorkomen aldus
het geschrift. Jaus
Drie firma's gelegen aan de Wal
dorpstraat in Den Haag hebben in een
adres aan de raad een eis ingediend
tot betaling van enige duizenden gul
dens ter vergoeding van de schade,
die de straatjeugd bfj het ongebreideld
uitleven van haar baldadigheid, zoals
het adres zegt, aan hun gebouwen en
aan de woning van de directeür van
een van de firma's heeft aangericht.
De bebouwde terreinen van deze fir
ma's liggen aan een braak stuk grond
waarop enige tijd geleden voor de
jeugd speel- en klimwerktuigen waren
geplaatst. Deze werktuigen zijn vol
gens het adres door de jeugd reeds ge
sloopt en in brand gestoken. Nu gooit
de jeugd keien door de ruiten van de
gebouwen van adressanten, vernielt
houten schuttingen en haalt opgesla
gen materiaal weg, dat later bescha
digd wordt teruggevonden. Er worden
bedragen genoemd van 700, 360,
1500 en 400, die nodig waren voor
het herstel van de schade.
„Dat speelterrein moet afgerasterd
en afsluitbaar worden, er moet een
bewaker bij komen en wij willen de
schade betaald hebben want de ge
meente is nalatig geweest," zeggen de
adressanten, die erfpachters van de
gemeente zjjn.
Aan de rijksuniversiteit te Utrecht is
vrijdag de heer J. Bruyn te Maartens
dijk gepromoveerd tot doctor in de let
teren en wijsbegeerte op een proef
schrift getiteld: „De Levensbron", het
werk van een leerling van Jan van
Eyck.
Het onderzoek van de promovendus
heeft tot enkele opmerkelijke resultaten
geleid, daar het een schilderij betrof in
het Prado-museum te Madrid, waar
over de opinies der kunsthistorici tot
nu toe sterk uiteenliepen. Veelal werd
aangenomen, dat dit schilderij een co-
pie zou zijn naar een verloren origi
neel, waarin men een werk van Hubert
of Jan van Eyck vermoedde. Slechts
weinigen beschouwden het als een pro-
dukt van een navolger.
Deze laatste opvatting is door het
onderzoek van de heer Bruyn beves
tigd. Het blijkt, dat de onbekende
schilder met een groot aantal werken
van Jan van Eyck vertrouwd was en
beschouwd moet worden als een leer
ling die in het atelier van de meester
zijn opleiding ontving. Eerst na diens
dood kwam het bewuste schilderij tot
stand.
Promotor was prof. dr. J. G. van
Gelder.
De gouverneur-generaal van Canada,
de heer Vincent Massey, die een privé-
b'ezoek aan ons land brengt, is vrijdag,
vergezeld van zijn zoon Lionel Massey,
die tevens zijn particulier secretaris is
en diens vrouw op paleis Soestdijk voor
de lunch ontvangen door Koningin Ju
liana en prins Bernhard. Ook de am
bassadeur van Canada Thomas A. Sto
ne en diens echtgenote waren hierbij
aanwezig.
Philips is met een volgende plaat in
de serie „Music for the millions"
uitgekomen no. 5, P 13033 R
en ook weer bij deze jongste publikatie
in de langspeler-cyclus, waarbij Philips
de licht- dan wei populair-klassieke
muziek tegen een billijke prijs aan een
groot publiek bedoelt te presenteren
is veel zorg en aandacht besteed aan de
samenstelling van het repertoire, de
keuze van uitvoerenden en niet op de
laatste plaats aan de opname en weer-
gave-techniek. De feestelijke bloemen-
wals van Tschaikowsky, uitgevoerd
door het Weens Symphonie Orkest
o.l.v. Rudolf Moralt luidt de ene zijde
van de plaat in, gevolgd door Rachma
ninoff's prelude opus 3 nr. 2 in C klein
in een waardige vertolking van Marinus
Flipse en besloten met de „Solvejg
song" uit de Peer Gynt Suite nr. 11, een
stralende creatie van de sopraan Erna
Spoorenberg bij het orkest van de resi
dentie onder directie van Willem van
Otterloo. Aan de andere zijde van de
plaat voert het Pro Musica-koor bij
orgelbegeleiding van Pierre Palla het
stemmige lied „Der rote Sarafan" van
A. Warmaloff uit; Tibor de Machula
droomt op zijn cello de „Traumerei"
van Robert Schumann in een gaaf
samenspel met het Residentieorkest o.l.v.
Willem van Otterloo. Last but not least
zingen de sopraan Gré Rrouwenstijn en
de mezzo-sopraan Lidy v. d. Veen,
samen met het Nederl. Opera Koor
Offenbach's barcarolle „Bella nuit o
nuit d'amour" uit Hoffmanns Erzahlun-
gen btf begeleiding van het Radio
Philh. Orkest o.l.v. Paul van Kempen.
Een plaat om ten geschenke te geven
of om zelf aan te schaffen en er steeds
weer muzikaal genoegen aan te beleven.
en andere langspeler van Philips
en we zijn intussen dan weer bij de
amusementsmuziek beland is nr.
B 07770 R, gewijd aan de vocaliste Jo
Stafford. De plaat, nr. drie in de serie
„Stars from the States" laat de veel
zijdige stemmogelijkheden van mej.
Stafford horen in een selectie van mo
derne songs. Een shownummer, een
glamoursong, een pretentieloos levens
liedje of een blues, het is Jo om het
even. Ze weet steeds de juiste toon en
sfeer te treffen. De songs als zodanig,
de teksten ervan met name, zijn van
het dertien-in-een-dozijn-genre, doch
dat neemt niet weg, dat deze langspeler
een dik half uur plezierige, onbezorgde
klanken biedt, ook al omdat het 't or
kest van Paul Weston is, dat Jo Stafford
begeleidt. Medewerking aan deze uit
voering verleent dan verder nog het
Norman Luboff Choir.
Advertentie
ij de keuze van 45 of 78 toeren-
plaatjes kan men deze week weer
alle kanten uit. De Ten o'clock-
Rock is nu ook in een Duitse versie op
de markt gebracht. Door Polydor, op
het 45 toerenplaatje 23416 B. Peter
Kraus, die een uitgekozen zogenaamde
„roek-stem" heeft, fel en kort en een
tikkeltje hikkend, zingt dus „Heute
Abend um zehn" en aan de andere
kant van het plaatje „Schau' keinen
anderen Mann an". Aanmerkelijk be
schaafder klinkt bij deze opnamen in-
plaats van de krijsende saxofoon het
beheerste koperwerk. O Een bijzonder
fris plaatje van The Chico's met het
orkest van Tom Erich draagt het merk
Philips en het nummer 317748 PF. Het
nummer „Rond en Rond" verdient een
compliment om zijn bekoorlijk arrange
ment en de charmante wijze, waarop de
Chico's het liedje voordragen. Minder
geslaagd, doch toch ook wel gezellig
is het nummer aan de andere kant,
waarbij de Chico's zingen over de a-ha-
yell van de cowboy. O Het 45 toeren
plaatje RE-U 1077 van het merk London
laat een vrij nieuw Amerikaans jonge
mannen-kwartet horen, de Hi-Lo's, die
moet worden nagegeven, dat ze zich een
originele om niet te spreken van geraf
fineerde manier van stemgebruik heb
ben weten eigen te maken. Hun zoge
naamde close-harmony heeft een aparte
toonkleur, een gedurfde harmonie en
niet alledaagse ritmische effekten, die
nu en dan zelfs geestig kunnen worden
genoemd. Weliswaar raken de Hi-Lo's
bij tijd en wijle verzeild in het lawaaie
rige croongedoe, maar dat zal dan wel
zijn omdat de Amerikaanse muze het
maar moeilijk zonder show en business
kan stellen. De nummers op dit plaatje
heten: Chinatown, my Chinatown, Sum
mertime, I'm beginning to see the lights
en The surrey with the fringe on top.
O En dan de 78 toerenplaatjes: Een
prima Polydorplaatje (50272 B) met
twee door Die Argentinos met pit ge
zongen en door het orkest van Kurt
Edelhagen met Duitse strakheid ver
klankte nummers uit de film „Du bist
Musik", te weten „Der Kap'ten hat's
befohlen" (foxtrot) en „Keine Angst
vor der Liebe" (mars). Kleurrijke melo
dieën. O Het Nederlandse militaire
plaatje, ook van Polydor (64659 B) valt
in vergelijking met de vorige publika
tie, in het niet. Hans Brandei, die de
soli singt, en het soldatenkoor „De Beer"
o.l.v. Piet Struyk doen echt wel moeite
om er wat van te maken, doch het lukt
maar nauwelijks om de nummers „Want
wie vergeet" en „Ik sta op wacht" uit
te laten komen boven het rats-kuch-en-
bonen-niveau. Er zit wel melodie en
ritme in het plaatje, maar de teksten
van de liedjes druipen te zeer van zoe
tige sentimentaliteit, om er wat pittigs
en fris uit te halen. O Dat de mondhar
monica zich uitstekend leent tot de into
naties en fraseringen van het jazz-
idioom laat het Hotcha-trio horen op het
78 toeren Philipsplaatje P 17729 H. Er zit
sfeer in „St. Louis Blues". Dat de Hot-
cha's ook wel weg weten met een Cha-
Cha kan men aan de andere kant van
de plaat beluisteren. Het vliegensvlugge
„mond"-werk is daarbij opmerkelijk
O Twee liefdesliedjes „The world is
made of Lisa" en „Cinco robles", bij
een poëtisch muziekje van Pete King's
orkest, gezongen door Russell Arms.
nodigen behalve tot luisteren Russell
heeft een prettig-donkere, ongekunstel
de stem en een bescheiden voordracht
ook tot een dansje uit. Beide num
mers zijn in langzame driekwartsmaat
getoonzet. O The Caribbean boys en
girls o.l.v. Lex Vervuurt vertolken op
de 78 toerenplaat P 17749 H van Philips
twee vaderlandse calypso-creaties, n.l.
de Mies Helena calypso en de Konijnen
calypso. De teksten zijn calypsoiaans
onbenullig en niet zonder taalfouten,
doch overigens doen deze twee num
mers, met name wat de versierinkjes
in de instrumentatie betreft, het best.
De zang zou intussen nog wel wat fris
ser en pittiger kunnen zijn. O Wat dat
laatste betreft weten de Robbedoezen
en Harten Zes van wanten, getuige het
Deccaplaatje 78 toeren nr. 64125, waarin
het feestelijke marsje „Oom Piet is
weer terug uit Amerika" en het zwie
rige walsje „Hé hola hoepsasa" zijn ge
groefd. Een plaatje om er bij een kin
derfeestje de goede stemming in te
krijgen.
Tenslotte vier 45 toerenplaatjes, die
de jazzliefhebber zullen interesse
ren. Daar is dan eerst het 45 toeren
Philipsplaatje 429168 BE met een klassiek
repertoire, waarvan we slechts de uit
voerenden, de titels en het jaartal van
de nummers behoeven te noemen om de
serieuze jazzliefhebbers mitsgaders de
fans naar de platenwinkel te doen ren
nen. Side 1: het nummer „Muggles",
uitgevoerd door het orkest van Louis
Armstrong, „Featuring" de pianist Earl
Hines (1928) en Bessie Smith, de keize
rin van de blues, die bij het orkest van
Armstrong de blues „I ain't gonna play
no second fiddle" zingt; side 2: Turk
Murphy en zijn Jazz-band presenteren
een staaltje van vival-jazz in een drie-
lijnige melodietekening van „New Or
leans Blues"; De romanticus Bix Beider-
(Van onze Haagse redacteur)
Door een publicatie in De Telegraaf
is in Den Haag opnieuw enig rumoer
ontstaan op en rond het Directoraat
Materieel Landmacht. Genoemd blad
spreekt over een opzienbarend eervol
congé van twee generaals, de heren
D. B. en J. Hi L. B„ die beiden
zpn „genoemd" in de zaak van de
nu bijna acht maanden geschorste
majoor K.
Lt. Gen. J. D. B., aanvankelijk
directeur materieel landmacht en, na
dat hji op de pensioengerechtigde leef
tijd was gekomen, onderdirecteur van
het bureau controle bewapening der
West-Europese Unie te Parijs, heeft
enige tijd geleden de dienst verlaten.
Zijn opvolger aan het hoofd van het
(Van onze Haagse redactie)
Over „Het overleg op centraal ni
veau" schrijft in De Katholieke Werk
gever van deze week drs. H. G. M.
Linnebank. Hij meent, dat noch de gang
van zaken in de Stichting van den Ar
beid, noch die in de SER aanleiding ge
ven tot overmatige tevredenheid. Bei
de lichamen vullen elkaar niet op ide
ale wijze aan. ^Er is wrevel en gekra
keel. De Stichting kan geen problemen
van economische aard behandelen,
waardoor de animo tot een vertrouwe
lijk gesprek steeds meer vergaat
In de SER, heb publiekrechtelijk top
orgaan van het bedrijfsleven, kunnen
wel sociale én economische onderwer-
Ïien besproken worden, maar dit
ichaam heeft zich nog geen plaats in
de harten veroverd. Wellicht is de
Stichting te rijp, de SER te groen.
De opdracht is nu om een orgaan van
•verleg te creëren waarin beraad over
sociale en economische onderwerpen
mogelijk is, Het moet geen arena, doch
ook geen regentencollege zijn. Wanneer
wij er, aldus drs. Linnebank, prijs op
stellen, dat de belangen van het be
drijfsleven door het bedrijfsleven zeil
worden geregeld en niet voor een nog
groter deel in de politieke sfeer getrok
ken worden, dan zullen de ten dienste
staande overlegorganen ten spoedigste
dienen te worden aangepast, on>
gebouwd en zo nodig afgeschaft. Ge
beurt dit niet, dan zal weldra een situ
atie ontstaan waarbij ieder „zijn eigen
course gaat riiden" tot schade van het
gehele veld van deelnemers.
De industriële werkgevers en werk
nemers voelen het tegenover landbouw
en middenstand als een gemis, dat zij met
zoals deze een forum hebben, waar zij
hun eigen problemen kunnen bepraten.
Drs. Linnebank meent, da dit gemis
op te heffen zou zijn door de stichting
van een soort industrieschap.
directoraat, lt.-gen. J. H. L. B., die,
nadat hij de pensioengerechtigde leef
tijd had bereikt, benoemd werd tot
tijdelijk adviseur van minister Staf, zal
het eind van deze maand de dienst
verlaten. De Telegraaf wijst erop,
dat majoor K. die zoals men weet
aangehouden werd op verdenking van
het aannemen van steekpenningen
een aanklacht tegen generaal J. D. B.
heeft ingediend omdat deze zich zelf
aan onregelmatigheden zou hebben
schuldig gemaakt. Men verwondert er
zich over, dat deze twee vroegere su
perieuren van majoor K. nu met
pensioen gaan.
Van de zijde van de Leger-voorlich-
tingsdienst wordt met stelligheid ont
kend, dat er enig verband zou be
staan tussen de twee eervolle ontsla
gen en de zaak majoor K. Dat de
aanklacht van de majoor zoekgeraakt
zou zijn wordt bestreden; de Konink
lijke Maréchaussée zegt nooit een der
gelijke aanklachts ontvangen te hebben.
Wat goed begrip dient bij het bo
venstaande te worden aangetekend, dat
volgens de informaties uit andere bron
generaal J. D, B. bij zijn aanvaarding
van een functie te Parijs nadrukke
lijk te kennen heeft gegeven, dat hij
slechts voor korte tijd in deze func
tie zou optreden. Men behoeft er der
halve niet direct iets opzienbarends in
te zien, dat betrokkene nu inderdaad
weggaat. Volgens mededelingen van
de zijde van de Legervoorlichtings-
dienst zou het geval van generaal
J. H. L. B. niet anders liggen.
De zaak van majoor K. is inmiddels
nog steeds in onderzoek.
Het totale aantal schepen der Neder
landse binnenvloot bedroeg per 1 janu
ari 1957 15.708 met een laadvermogen
van 4.327.398 ton tegen 15.487 stuks met
4.205.648 ton per 1-1-1956. Hiervan
waren 8.659 schepen met eigen beweeg
kracht en een laadvermogen van
1.690.077 ton, en 7.049 schepen zonder
eigen beweegkracht, laadvermogen
2.637.321 ton. Verreweg het grootste ge
deelte bestond uit vrachtschepen, daar
na kwamen de schepen voor speciale
doeleinden en de tankschepen.
(Van onze medische medewerker)
a de twee inleiden
de kroniekjes over
kinderziekten
waarin we enkele alge
mene opmerkingen heb
ben gemaakt over infec
tieziekten en de kinder
ziekten in het bijzonder,
hebben wij de pas be
gonnen cyclus onderbro
ken voor enkele actuele
onderwerpen. We gaan
nu weer verder met de
kinderziekten en zullen het allereerst
hebben over kinderziekten die genaard
gaan met een rode huiduitslag:g maze
len, roodvonk, rode hond en de vier
de en vijfde ziekte. Er zijn noe wel
andere infectieziekten waarbij een ro
de uitslag kan voorkomen, maar deze
groep neemt men van ouds tezamen,
hoewel zeker de eerste drie weinié
met elkaar gemeen hebben en een ge
heel verschillend beeld vertonen Zelfs
de roodheid van de huid vertoont bij
nader toezien een meestal duidelijk
verschillend aanzicht J
Vandaag over mazelen, een
zeer besmettelijke virusziekte die
„endemisch" voorkomt, dat wil zeg
gen: er zijn in ons land altijd wel
groepjes kinderen die mazelen heb
ben. Een echte „epidemie" (een groot
aantal kinderen tegelijk ziek in een
beperkt gebied) is zeldzaam. De ziek
te is over de gehele wereld verspreid
en trekt zich weinig aan van ras kli
maat, voeding enz.
Eenmaal doorgemaakt heeft het
kind een levenslange immuniteit (on-
vatbaarheid). Er zijn antistoffen ge
vormd, die als regel gedurende het
hele leven in het lichaam aanwezig
blijven. De ziekte komt daarom bij
volwassenen slechts zelden voor Een
enkeling krijgt geen mazelen. Het is
niet zeker of zo iemand er onvatbaar
voor is of dat hij de ziekte vrijwel onge
merkt doormaakt. In het laatste ge
val zijn er toch antistoffen gevormd.
Deze gang van zaken is te vergelijken
met die bij kinderverlamming, met
dit verschil dat „echte" kinderverlam
ming juist veel minder 'voorkomt dan
de ongemerkt verlopende gevallen.
Interessant zijn de waarnemingen,
die men heeft gedaan bij geïsoleerde
volkeren met name op eilanden. Een
historisch en klassiek voorbeeld is het
volgende. De bevolking van de Faroer
eilanden leefde een eeuw geleden ta
melijk geïsoleerd. De verbinding met
het vaste land was slecht. Mazelen
was daar sinds mensenheugenis niet
meer voorgekomen. De ziekte was er
dus uitgestorven. In 1846 werd er ma
zelen geïmporteerd, prompt werd de
gehele bevolking ziek; een echte epi-
ARMSTRONG
demie. Geen van de inboorlingen was
in de loop van haar of zijn leven eer
der met de ziekte in contact geweest,
zodat er geen sprake was van enige
immuniteit. U kunt zich voorstellen in
wat voor deplorabele toestand de
eilandbevolking geraakte toen ieder
een ongeveer tegelijk ziek werd.
azelen verloopt bij tevoren ge
zonde kinderen behalve zuige
lingen doorgaans goedaardig.
Een enkele keer treden echter com
plicaties op, voornamelijk bij kinderen
die al zwak of ziekelijk waren. Deze
complicaties (o.a. longontsteking, oor
ontsteking) zijn tegenwoordig goed te
bestrijden.
De ziekte begint tien dagen na de
besmetting met een ontsteking van de
slijmvliezen van de bovenste luchtwe
gen (neus, keel) en vaak een lichte
bronchitis (hoesten en opgeven)
een soort verkoudheid dus die gepaard
gaat met niet te hoge koorts. De ogen
doen meestal ook mee, de oogleden
kunnen flink ontstoken raken, waar
door het kind 's morgens dikke korsten
op de ogen heeft en ze moeilijk kan
openen.
In dit stadium is de ziekte zeer be
smettelijk hetgeen verklaart waarom
isolatie, wanneer dit wenselijk is (bijv.
als er een zuigeling in huis is), zo
moeilijk en vaak onmogelijk is. Voor
dat men immers weet of het kind ma
zelen heeft, kan het al heel wat an
dere kinderen besmet hebben.
De vierde dag van de ziekte, dus
normaal 14 dagen na de besmetting
loopt de temperatuur, die soms tot bij
na normaal gedaald kan zijn weer op,
nu tot hoger waarden, terwijl tegelijk
de kenmerkende uitslag optreedt. Dit
begint meestal achter de oren en
breidt zich vandaar snel uit over het
gehele lichaam. Het lijkt slordig en on
regelmatig op de huid geklodderd in
tegenstelling tot de uitslag bij rood
vonk, die op een afstandje gezien een
meer egale indruk maakt. Binnen een
weekje is de uitslag verdwenen en
daalt de koorts meestal snel. Het kind
mag dan geleidelijk opstaan onder de
nodige voorzorgen in verband met
kouvatten. Als de temperatuur na en
kele dagen weer gaat oplopen en voor
al als het kind weer erger gaat hoes
ten, moet men verdacht zjjn op oor
ontsteking of bronchitis, respectieve
lijk longontsteking en de dokter om ad
vies vragen.
De behandeling van mazelen is in
zoverre eenvoudig, dat het kind
de ziekte zelf moet overwinnen,
vanzelfsprekend onder controle en met
de hulp van moeder en dokter. Inen
ten is niet mogelijk. Wel kan men een
zuigeling of een zwak kleintje, waar
bij de kans op complicaties groter is,
bij besmettingsgevaar inspuiten met
een serum of met een fractie daar-
van.\. afkomstig van een pas genezen
patiëntje, waardoor de ziekte wordt
uitgesteld of lichter verloopt. Dit is
vooral van betekenis in ziekenhuizen
sanatoria en kindertehuizen.
Van groot belang is te voorkomen,
dat het kind kou vat, zowel tijdens de
eigenlijke ziekteperiode als de eerste
tijd er na; dè complicaties zijn name
lijk bronchitis en longontsteking, ver
oorzaakt door bacteriën, die hun kans
schoon zien in de door het virus be
schadigde slijmvliezen. Dit is te verge
lijken met longontsteking, die bij griep
kan optreden en die evenmin door het
griepvirus zelf wordt veroorzaakt.
Verder is het kind tengevolge van
de ontstoken ogen lichtschuw, reden
om de gordijnen dicht te laten of de
kamer op een andere wijze enigszins
te verduisteren. Het is niet nodig dat
de kamer geheel donker is. Getemperd
licht is voor het kind prettiger.
Over het gebrek aan eetlust behoeft
u zich geen zorgen te maken, de ziek
te verloopt gewoonlijk snel. Een paar
dagen vasten is niet zo erg. dat haalt
het kind gauw weer in. Wel zal het
graag veel drinken. Het kind verliest
door de koorts veel vocht en moet dit
dus aanvullen. Bij kinderziekten moet
u altijd bedenken dat één dag te wei
nig drinken veel ernstiger is dan een
paar dagen niet eten. Hoe kleiner het
kind, hoe sneller het uitdroogt, voor
al als het braakt of diarree heeft,en
hoe eerder dan een gevaarlijke toe
stand onstaat.
St.
becke besluit het program met een
vloeiende vertolking van 01' man river.
O Twee befaamde stijlen bij de bespe
ling van de tenor-saxofoon zijn respec
tievelijk te beluisteren op de Coral 45
toerenplaatjes 94078 EPC en 94040 EPC.
Eerstgenoemde plaatje is gewijd aan de
„vader van de tenorsax" Coleman Haw
kins, de sonore expressionist, de ne
groïde dramaturg, de rauwe verhaler.
die in zijn chorussen niet uitverteld
raakt. Hij speelt „The man I love", „Sweet
Lorraine" en „Get happy"; Het tweede
plaatje vermeldt een viertal nummers
Stompin' at the savoy, Sweet and
lovely, Bob's belief en Popilloma
waarbij Flip Phillips de tenorsaxofoon
hanteert. Zijn spel houdt qua stijl en
intonatie het midden tussen de „klas
sieke" Hawkins en de modern geörien-
teerde Lester Young, tussen krachtige
dynamiek, spontaan uitgeblazen, en een
door intelligentie geïnspireerde inner
lijke muzikaliteit. Flip Phillips is boven
dien de man, die met zijn tenorsax
graag in de hogere regionen experimen
teert. Intussen zij zijn sfeergave „Sweet
and lovely" met name vermeld. O
Decca tenslotte brengt posthuum eerbe
wijs aan de kortelings overleden clari
nettist en altsaxofonist Jimmy Dorsey
uit de Chicago- en dixielandschool met
op het 45 toerenplaatje DFE 6377 uitge
brachte heropnamen van een viertal
in de dertiger jaren opgenomen num
mers, t.w. de Tiger rag, het After you'
ve gone, het nummer I'm just wild
about Harry en de St. Louis Blues. Het
zijn vooral de warme toonkleur die
Jimmy uit zijn instrument weet te
puren en diens bijzonder lenige frase
ring, die Dorsey een vaste plaats heb
ben gegeven in de geschiedenis van de
'iaZZ' FRÉDÉRIC
SCHEVENINGEN:
Kurzaal: Rosalyn Tureck.
Zondag 14 juli
Maandag 15 juli
AMSTERDAM:
Stadsschouwburg: Don Pasquale.
Concertgebouw: Rosalyn Tureck.
DEN HAAG:
Geb. K. en W.:
Vargas.
UTRECHT:
Tivoli: Stabat Mater (Rossini).
Balletgroep Ximenej-
