Ontbinding van het Krupp-concern nog steeds niet geheel voltooid Door na-oorlogse integratie minder noodzakelijk KWAME NKRUMAH, levend symbool van de emancipatie van Afrika In 1951 nog een gevangene van de Brittenin 1957, op. de Gemenebestconferentie, Macmillans collega BEWONDERAAR VAN GANDHI EN NEHROE HET SPOOK DER DUITSE KARTELS LEEFT NOG Wanneer Krupp bloemen verkoopt DE NIEUWE BE A VISCOUNT 800 op alle diensten naar honden De man die de Goudkustna 113 jaar overheersingzelfstandigheid gaf Autobiografie van de premier van Ghana SLEUTEL WEG? ZATERDAG 20 JULI 1957 PAGINA 8 NIEUWE BRITISH EUROPEAN AIRWAYS Viscounts over geheel Europa Bij Veiser autotunnel: Lek waterlei din g gesloten „DE SLEUTELSPECIALIST" KWAME NKRUMAH U KUNT HOGE EISEN STELLEN aan het religieuze beeld. BALENBONG - HAARLEM Jongen onder auto ,.v. Jj, - Het door Krupp nog steeds niet verkochte Rheinhausen-hoogovenbedrijf (Van onze correspondent in Bonn) De dekartellisering van de Duitse zware industrie en mü'nbouw-be- (lrijven, die na de oorlog door de geallieerden werd gelast, heeft de laat ste weken weer een aktuele betekenis gekregen. Vooral in Frankrijk en Enge land, maar ook in Amerika is de vraag gerezen in hoeverre het tegenwoordige West-Duitsland zich aan zijn iekartelli- serings-verplichtingen heeft gehouden. De diskussie is uitgelokt door een brief van Bondskanselier dr. Adenauer aan de regeringen van Frankrijk, Engeland en Amerika, waarin hij had verzocht om een revisie van de dekartelliserings- bepalingen, die de Bondsregering nog in 1953 beloofde volledig te zullen uit voeren binnen een termijn van 5 jaren, die in maart van het volgende ,iaar afloopt. Daarbij gaat het in feite alleen nog maar om één bedrijf, namelijk dat van Alfried Krupp von Bohlen und Halbach. De naam Krupp heeft plotse ling in Engeland en Frankrijk weer geesten opgeroepen, die men eigenlijk al bedolven waande onder de veel-ge- adverteerde Frans-Duitse samenwer king, de Westeuropese saamhorigheid, de E.K.S.G. (Europese Kolen en Staal Gemeenschap), de Eurafrikaanse markt en wat dies meer zij. Het spook van de Duitse industriële machtscon centraties, van de „gevaarlijke Krupp- invloed" heeft ineens de kop weer op gestoken. Ressentimenten vertroebelen een juist beeld van en een rechtvaardig oordeel over de situatie. Men spreekt in Bonn over een Franse en Engelse „Hetze". Men wijst er op, dat de E.K.S.G. de geallieerde dekartelllse- rings-bepalingen feitelijk buiten werking heeft gesteld. Nu kan men een ogenblik buiten be schouwing laten, dat de Westduitse re gering zelf bezig is met een kartelwet, die in een der Bondsdag-commissies is blijven steken. Het is twijfelachtig of deze wet, gezien dit oponthoud (minister Erhard wil er de alleenzeggenschap over hebben, wanneer een kartel wordt toegestaan respektievelijk moet worden ontbonden en de industrie wil dit door de rechter laten beslissen) nog vóór het zomer- (en tevens laatste) reces door de zittende Bondsdag zal komen. Deze gaat n.l. medio juli a.s. naar huis en komt pas in oktober, na de algemene verkiezingen en in vermoedelijk aan zienlijk gewijzigde samenstelling weer bijeen. De bemoeiingen der Bondsrege ring om een bruikbare kartelwet samen te stellen, bewijzen intussen dat het kartelprobleem haar zeer na aan het hart ligt en dat haar verzoek aan de drie Westelijke geallieerden om de de- kartelliseringsbepalingen te reviseren geenszins voortvloeit uit haar verlangen om deze te ontduiken. Haar desbetreffende verzoek is een gevolg van de omstandigheid, dat het nog steeds niet mogelijk is gebleken om geïnteresseerden te vinden, die kapi taalkrachtig genoeg zijn om de Krupp- bedrijven, die nog moeten worden ge- dekartelliseerd (d.w.z. verkocht) op te kopen. Op de zwakke Westduitse kapi taalmarkt ontbreken de enorme geld middelen, die voor de opkoop van de rest van het Krupp-bezit (Krupp ver kocht reeds de Emscher-Lippemijn aan de staatsmijn „Hibernia" en de mijn Constantin der Grosze aan de Bochu- mer Verein) benodigd zijn. Dat zijn: het hoogoven- en mijnbouw- bedrijf „Rheinhausen" (bestaande uit de hoogoven „Rheinhausen", enkele Essener schachten en het nog nauwe lijks ontgonnen kolenveld Rossenray) en de mijnbouwonderneming Hannover- Hannibal A.G. Krupp lad reeds in 1953 de „Capito und Klein A.G." (een groot blikwalsbedrijf) en de „Westfalische Advertentie Groter1! Comfortabeler! Moderner! Wederom gezamenlijk door BEA. Vickers en Rolls-Royce ontworpen om Uw vlucht nóg comfortabeler en prettiger te maken. Vlieg per BEA tussen Amsterdam en Londen, dagelijks 4 diensten, met de Viscount 800 Europa's modernste vliegmachine. VICKERS tieten VISCOUNT MET 4 ROLLS-ROYCE MOTOREN Inlichtingen en boekingen bij Uw reisbureau of bij de BEA, Leidseplein 29, Amsterdam. Telefoon 64848 Drahtindustrie" in Hamm uit het con cern losgemaakt en op geallieerd bevel het aandelenpakket over verschillende andere leden van de Krupp-familie ver deeld. Voorts behoren nog (en blijven ook Krupp-bezit) tot het concern fabrie ken voor lokomotieven, vrachtauto's, allerlei machinerieën, kranen, schroe ven en kunstgebitten zijn handelmaat schappij, technisch bureau, voedings middelencoöperatie (voor het perso neel), bouwbedrijf, smederij en gieterij. De firma Krupp is voorts financieel ge ïnteresseerd in een ijzer- en bronsfa- briek in Hamburg-Harburg en de scheepswerf Weser A.G. in Bremen. Gp de beide laatstgenoemde categorieën van Krupp-bedriiven heeft het gealli eerde dekartelliserings-dekreet evenwel geen'invloed, aangezien Krupp zijn ver werkende industrieën niet zijn of zullen worden ontnomen. Evenmin ls het Krupp verboden om zich (weer) in an dere verwerkende industrieën financi eel te interesseren. Wat nu de andere groten der vroege re Duitse zware industrie betreft, op wie de geallieerde dekartelliserin<»s- maatregelen van toepassing waren (Friedrich Flick, Otto Wolff en de grootaandeelhouders in de Vereinigte Stahiwerke van de twee Thyssen-groe- pen)zjj hebben hun bezit verkocht. Flick verkocht de Harpener Bergbau A.G. (Roergebied) aan een Frans staal concern en de Essener Steinkohlenberg- werke A.G. aan de Mannesmann A.G. De Maximilian-hoogovens in Beieren zijn met geallieerde toestemming over gegaan in handen van de beide zonen van Flick, die de opbrengsten van de verkopen heeft gestoken in verwerken de Westduitse industrieën (o.a. Daim ler-Benz). In België en Frankrijk heeft hij zich intussen in staal- en kolen- concerns ingekocht. Dat was de Duitse groot-industriëlen n.l. niet verboden.... Otto Wolff heeft volledig gedekartel- liseerd. Zijn meerderheidsaandeienbezlt iw de „Stahiwerke Bochum A.G." heeft hij in drie ongeveer gelijke delen verkocht aan de Michel-groep, de Allianz - levensverzekeringsmaatschappij en een bankconsortium. Hy behield met geallieerde toestemming het staal- en walsbedrijt Rasselstein bij Andernacb en de helft van de Neunkircher Eisen- werke A.G. in het Saargebied. De Vereinigte Stahiwerke omvatten 17 bedrijven. De groot-aandeelhouders mochten een klein deel behouden, in één der 17 gedekartelliseerde bedrijven. Dit is geschiedt. Het zou te ver voeren hierover alle details te vermelden. Duidelijk is intussen wel, dat Krupp met de verkoop van zijn bedrijf het minst ver is gevorderd. Dat komt vooral, omdat voor de verdere dekar- tellisering nog ongeveer 2 miljard mark door de een of andere geïnteres seerde (of groep van geïnteresseer den) bijeen zouden moeten worden ge bracht, vóór maart 1958. Dat zulks niet erg waarschijnlijk is, ligt voor de hand. Vandaar, dat de Bondsregering, die de dekartelliseringsbepalingen gaar ne zou naleven, reeds tijdig de kat de bel heeft aangebonden en bij de geallieerden navraag heeft laten doen wat er nu maart 1958 eventueel zal moeten gebeuren. Het is nogal dwaas, dat Alfried Krupp verlenging zou moeten gaan vragen van de periode waarbinnen hij zijn bezit moet ver kopen. Dr. Adenauer heeft om die reden revisie van de bepalingen ge suggereerd en daarmede het duveltje uit het doosje gelaten. Het ls noodzakelijk, dat in deze aan- elegenheid klaarheid wordt gebracht. Jaarbij moet men zich inderdaad de vraag stellen, of de verdere dckartelli- sering van het Krupp-bedrijf, in het licht van de fusies, die in de kolen- en staalsector in West-Europa reeds heb ben plaatsgehad en ongetwijfeld nog zullen worden uitgebreid in het belang van de Westeuropese economie, verder nog zin heeft. Het antwoord moet, in alle eerlijkheid, ontkennend zijn. Waar mede men in feite te maken heeft, is de blijkbaar onverwoestbare Krupp- legende van de kanonnen-koning, de bij naam die hij en al zijn eventuele na komelingen zullen behouden, ook wan neer in lengte van dagen misschien een Krupp bloemen zal verkopen (wat Al fried Krupp thans daadwerkelijk al doet want een van zijn nieuwste na-oorlogse ondernemingen is een plant- en tuin bouwbedrijf in de omgeving van Essen). Men kan het Alfried Krupp moeilijk kwalijk nemen, dat hij voor de verdere dekartellisering va zijn bedrijf weinig meer voelt, terwijl de E.K.S.G. aan de Roer allerlei nieuwe kartels opbouwt. Hij hoopt nog steeds, dat hem dit langs de legale weg van de geallieerde toe stemming tot behoud van zijn bedrijf zal gelukken. Voorlopig is het geval- Krupp meer dan iets anders een poli tieke aangelegenheid, die in de eerste plaats politieke hartstochten heeft wak ker geroepen De Franse klacht, dat de Westduitse grootindustrieën alweer gro ter zijn dan de Franse, is n.l. niet steekhoudend. Dat de Engelse industrie de sterke concurrentie voelt van het halve Duitsland ls een argument, maar het kan niet uitsluitend tegen Krupp worden gebruikt. Op de achtergrond van de dekartel liseringsbepalingen stond vlak na de oorlog het geallieerde verlangen om het Duitse oorlogspotentieel te ver nietigen, alsmede Dultslands economi sche kracht. Beide heeft men thans laten we maar eerlijk zijn weer hard nodig. In West-Duitsland heeft men derhalve het gevoel, dat waar elders toch ook een nauw verband is gebracht tussen kolen en staal om de produktiekosten te drukken het discriminerend is op voltooiing der dekartellisering te insisteren. Op het ogenblik ls het Luxemburgse Arbed-concern het grootste, om van de reusachtige Amerikaanse en Sovjet- russische ondernemingen nog maar te zwijgen. Er is dus iets te zeggen voor het Duitse argument, dat internationale samenwerking slechts uitvoerbaar is. wanneer zij is gebaseerd op zakelijke en niet op politieke Overwegingen. Vooral aan de vooravond der grote ratificatie-debatten in de parlementen der landen, die zich bfj de Eurafrikaan se markt en Euratom aansloten, ver dient dit Bonner argument niet ten gunste van Krupp, doch in het be lang van Westeuropa's economie wel licht enige overdenking. Bij de Velsense autotunnei aan de noordkant van het Noordzeekanaal, ls met enig officieel vertoon het gepa- voiseerde laatste stuk betonnen buis In de 83 km lange waterleiding tussen de Rijn bij Jutfaas en het Castricumse duin, de grond ingegaan. Het opge tuigde stuk betonbuis van anderhalve meter lengte werd heel voorzichtig door een dragline neergelaten Daarna bracht Ir. S. Kramer, directeur van het provinciaal waterleidingnet tn Noord- Holland en directielid van de NV Wa- terstransportmaatschappij RijnKenne- merland, tn een toespraakje het belang van dit moment onder woorden. Voor de arbeiders was er een geschenk on der enveloppe. Advertentie LAN (SP VFERSTRAAT 10 TEL 11493 D j~i en Afrikaan die zes jaar geleden nog in een Britse rl gevangenis zat, heeft zojuist aan de Londense Gemenebestconferentie deelgenomen als collega van Macmillan. De staatkundige kaarten van Azië en Afrika zijn in enkele jaren drastisch veranderd, vooral tengevolge van de snelle ontbinding van het Britse wereldrijk. De ene natie na de andere heeft onafhan kelijkheid verworven. In het vrije Azië is een man als Nehroe opgestaan, en in Afrika is het Nkrumah die voor de zwarte bevolking van dit werelddeel het levend symbool van de emancipatie is geworden. De levensgeschiedenissen van deze 2 nationale leiders vertonen een merkwaardige overeenkomst, al is de In dische staatsman een telg uit een voornaam geslacht, terwijl de Afrikaanse politicus van zeer eenvoudige af komst is. Beiden hebben zij in ongelooflijk korte tijd door hun vurig idealisme uit een Brits gebied een onaf hankelijke staat gecreëerd, beiden werden zij in het Westen gevormd, en beiden hebben zij van Engelse zijde grote vernederingen moeten ondergaan, alvorens zij hun ideaal verwezenlijkt zagen. Maar noch Nehroe, noch Nkrumah hebben Engeland de rug toegekeerd. Indië en Ghana zijn leden van het Gemenebest, en tus sen New Delhi, Accra en Londen bestaat een goede ver standhouding, al veroordelen zowel Nehroe als Nkru mah herhaaldelijk het „imperialisme" en het „kolonia lisme", en al distanciëren zij zich op essentiële punten van Engelands buitenlandse politiek. Nkrumah beleefde op 6 maart j.l. het meest triom fantelijke ogenblik in zijn bewogen politieke carrière. Op deze dag immers werd uit de Goudkust, een Britse kolonie, de zelfstandige staat Ghana geboren. Nkru- mah's verbeten strijd voor zelfbestuur was met succes bekroond. Aan het Britse bewind, dat in 1844 begonnen was, kwam in 195T een einde. Na 113 jaar brak er voor de Goudkust een nieuw tijdperk aan. Ghana's nieuwe premier heeft onlangs zijn autobio grafie geschreven. Nkrumah heeft niet het literaire talent van een Nehroe, en een letterkundig meesterwerk is zijn boek!* dan ook niet geworden. Maar zijn geschrift geeft een onopgesmukt beeld van de fascinerende loop baan van een groot Afrikaan. Nkrumah lijdt niet aan valse bescheidenheid, maar de manier waarop hij ons over zijn triomfen vertelt is bepaald ontwapenend, omdat hij, waar nodig, niet schroomt melding te maken van zijn fouten en vergissingen. de 47-jarige premier van GHANA De exacte geboortedatum van de pre mier van Ghana is onbekend. Maar naar alle waarschijnlijkheid aanschouw de hjj het levenslicht in september 1909. Zijn ouders woonden toen in een klein dorpje in het uiterste zuidwesten van de Goudkust. De boorling kreeg de naam Kwame, hetgeen „zaterdag" be tekent; wellicht omdat hij op een zater dag op de wereld kwam. Al spoedig bleek dat de jongen over een uitzonderlijke Intelligentie beschik te. Aanvankelijk volgde hij een opleiding voor onderwijzer, maar een welgesteld familie-lid stelde hem in staat naar Amerika te reizen waar Nkrumah zich liet inschrijven als student aan de Uni versiteit van Lincoln in Pennsylvania: Hjj maakte een moeilijke tijd door, om dat hij voortdurend naar bijverdiensten moest zoeken om in zijn levensonder houd te voorzien. Nkrumah vertelt In zijn boek dat hij eens in een vakantie geen geld had om een kamer te huren, zo.t hij overdag in New York op straat rondzwierf en 's-avonds een kaartje voor de ondergrondse kocht om heen en weer rijdend tussen Harlem en Brooklyn althans een warm „slaapver trek" te hebben. Gedurende de tien jaar dat hij in Amerika studeerde behaalde hij o.m. graden ln economie, sociolo gie, theologie en filosofie. Vervolgens vertrok hij ln 1945 naar Engeland, waar hjj het onderwijs ging volgen aan de beroemde „London School of Econo mics", Groot Brittannië's voornaamste economische hogeschool. Het was voor al in zijn Engelse studietijd dat hij een actieve rol ging spelen in de politiek, met name in die van de in Engeland vertoevende West-Afrikanen. In deze tUd was het ook dat Nkrumah zich in socialistische en zelfs communistische kringen bewoog. Die communistische contacten hebben hem later veel last bezorgd, maar hij is nooit actief com munist geweest, en hij heeft zich slechts in het communisme verdiept om van alle politieke stromingen op de hoogte te zijn. Ook de Conservatieve Partij had zijn grote belangstelling. In 1947 beëindigde Nkrumah zijn stu dies in Engeland om secretaris-gene raal te werden van de voornaamste po litieke partij in zijn land: de Verenigde Goudkust Conventie. Onlusten, die een jaar later in Accra uitbraken, leidd: echter tot de arrestatie van de leiders van de party, waaronder Nkrumah. Zyn gevangenschap duurde niet lang, maar intussen waren er conflicten uit gebroken onder de bestuursleden van de Verenigde Goudkust Conventie. Bijge volg besloot Nkrumah in 1949 een nieu we party op te richten: de Conventie Volksparty. In navolging van Gandhi en Nehroe predikte Nkrumah de geweldloos heid, intussen met vreedzame mid delen strijdend voor zelfbestuur. Mo.ar door de regering in Londen werd hij ge. wantrouw:!. Hü werd Ccuobu'.digd van opruiing én 'tot 'gtrvan"ehlSsmr - veroor deeld, Nkrumah vertelt in zijn autobio grafie hoe hjj in zijn cel op W.C.-papier uitvoerige politieke plannen opstelde, die hjj naar de mede-bestuursleden van de Conventie Volkspartij wist te smok kelen. In een van die geheime bood schappen gaf hij instructie hem kandi daat te stellen voor de algemene ver kiezingen van 1951. By deze verkiezin gen behaalde de Conventie Volkspartij een grote overwinning, en Nkrumah zelf werd met een kolossaal aantal stem men als afgevaardigde gekozen door een der kiesdistricten van Accra. De Britse Gouverneur van de Goudkust, Sir Charles Arden-Clarke, zag zich ge noodzaakt Nkrumah vrij te laten, en op grond van de verkiezingsuitslag ver zocht hy de ex-gevangene een regering te vormen. Aanvankeiyk had Nkrumah de titel van „Leader of Government Business en was zijn functie nog niet te verge lijken met die van een premier maar later kreeg hij grotere bevoegdheid en mocht hjj zich „Prime Minister noe men. Het was bij deze evolutie dat 'j veel steun ondervond van de zeer voor uitstrevende Gouverneur, met wie hjj dan ook goede vrienden werd. Je ve.- kiezingen van 1954 en die van 1956 maakten de positie van de Conventie Volkspartij en vooral die van Nkrumah persooniyk steeds sterker, zodat Enge land tenslotte aan de eisen van de na tionalisten van de Goudkust tegemoet moest komen en in zelfbestuur moe t toestemmen. i s®Ptember van het vorig jaar kondigde Nkrumah in het parlement of- 'f? onafhankelijkheid aan; een onafhankelijkheid die op 6 maart 1957 zou ingaan. Bijna tien jaar nadat in Azie Indië zelfstandig was geworden, werd in Afrika de nieuWe staat Ghana geboren. De populariteit van Nkrumah in Ghana doet allerminst onder voor die van Nehroe in Indië. Door velen van zijn landgenoten wordt de premier van De regering van Guana. Zittend. In het midden van de eerste rij: de premier, Nkrumah. De ministers zijn allen in nationale klederdracht de jonge Afrikaanse staat beschouwd als een soort magische figuur, als een wonderdoener. Nkrumah vertelt van een man, die de hulp van de premier inriep voor zijn zwangere vrouw dl» enige weken ..over tUd" ric pre mier raakte de arme vfWHiHSan, en de volgende dag werd hem bericht dat zij voorspoedig bevallen was van een zoon die de naamKwam* Nkrumah had gekregen. (Volgens de schrijver zijn er zo in Ghana heel wat kleine Kwame Nkrumah's, die geen van alle bloedverwanten van hem zijn en waarvan hi1 de meesten zelfs nooit gezien heeft). Kwame Nkrumah is niet getrouwd, en misschien moet een van de oorzaken van zijn vriicrezellenstaat we] gezocht worden in zijn biizondere gehechtheid aan zijn moeder, een vrouw van wi« hij in zijn boek een zeer sympathiek beeld schildert. Nk£V.mah word katholiek je opt. 'iija moeder was een bekeerlin ge, maar zijn vader heieed geen i" fsar?"se bezocht •n zijn jeugd katholieke scholen en h(J vertelt hoe hy vaak de Mis diende. Maar naarmate hy ouder werd. vond hy hef moeilijker volgens het Geloof te leven, en reeds op jeugdige leoftyd zeg de hij de Kerk vaarwel. „De strefige discipline van het Rooms-Katholicisme benauwde me." zo schrijft hy. „Ik werd niet minder godsdienstig, maar ik zocht vrijheid in dn aanbidding van mijn God, want mijn God is een zeer persoonlijke God, d'e ik alleen recht streeks benaderen kan. Ik duld geen tussenkomst van een derde partij in zo'n persoonlijke zaak. Ik ben christen zonder dat ik tot een bepaald kerkge nootschap behoor, en ik ben tevens Mer-'-r'seh -or'aM <-•> Ik zie tussen deze twee geen tegenspraak". Kwame Nkrumah is pas 47 jaar. Naar alle verwachting kan hy nog ve le jaren zijn volk leiden. Niet alleen in Ghana zelf, maar ook elders in Afri ka stijgt zijn roem nog voortdurend. Hij is zich bewust van de betekenis van z\jn zegepraal voor andere vol keren van Azië en Afrika, en ln het voorwoord tot zijn autobiografie er kent hy dat hü zpn leven-geschiede nis op schrift stelde om hun die nog onder buitenlandse overheersing le ven kracht en inspiratie te schenken. Van Nkrumah, de „Nehroe van Afri ka", zal men in de toekomst wellicht nog veel horen. Hü zou een machtige rol kunnen gaan spelen in het Zwarts Werelddeel, maar liet is te hopen dat hij het tempo van Afrika's emancipatie niet op gevaarlijke wijze zal versnellen en dat hü steeds die wijze gematigd heid aan de dag zal leggen, waarvan hjj sinds 1951 m zijn houding tegenover Engelan op zo bewonderenswaardig? wijze heeft blijk gegeven. HANS BRONKHORST. „Ghana. The Autobiography of Kwame Nkrumah". Published by Thomas Nel son and Sons Ltd., Edinburgh. 21 sh. Advertentie Kijkt U eens bij Leidsevaart 142 - Tel. 17661 Op de oude Tegeltjesmarkt te IJmui- den is vrfidaymiciaag omv.reeks 6 uur de 10-jarige P. E. uit IJmuiden plotseling onder een auto gelopen. De bestuurder verklaarde de jongen helemaal niet ge- "ien f" hebben r io"gen moest met in* wendige kneuzingen en een hersenschud ding in het Antoniusziekenhuis worden opgenomen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1957 | | pagina 8