een
Op de Zont berg bouwt Delfzijl
gigantische industrie
Dit jaar nog wordt de eerste soda geproduceerd
Nieuwe zeesluizen en nieuwe
kanaalarm in uitvoering
Yerseke laat zich niet
intimideren
door het Deltaplan
Extra-treinen naar het
Friese merengebied
Anti-Nederlandse
de
in
geluiden
Indonesische
Verscheidene bladen laten
de laatste tijd steeds
onvriendelijker uit
pers
zich
Wim Sonneveld
in Scheveningen
Feestelijke opening van het nieuwe
oester- en mosselseizoen
VRIJDAG 2 AUGUSTUS 1957
PAGINA 9
De produktie
Chloor en natronloog
Waterstaatkundige werken
Delfzijl in ontwikkeling
RENAULT FREGATE
Garage „DEN HOUT"
GEBOORTE
Grot© Houtstr. 49, Tel. 20049
HA A RLEMMERLIEDE
Oostersehelde steeds
rijkere win plaats
Inenting tegen
kinderverlamming
H.C.B.-programma
LOCOMOTIEF
en RUDGE RIJWIELEN
NICO VAN SCHAGEN ZONEN
Giersfr. 42 - Haarlem - tel. 17768
De afscheiding langs
basiliek Sint Bavo
Bisdom vraagt gemeente
om hogere bijdrage
(Van onze correspondent)
De ontdekking van de enorme zout-
berg in de bodem b(j Winscho
ten is oorzaak geworden van een
*e8ionale industriële revolutie, die be-
~nSrijke en ingrijpende gevolgen heeft
v°°r Deifzjjl op de allereerste plaats,
l°r de provincie Groningen, waar do
Industrialisatie thans met recht tot ont
wikkeling is gekomen, en voor Neder
land, dat binnen afzienbare tijd zelf de
®0.ooo tot 95.000 ton soda gaat produ
ceren, die het anders moest importe
ten. Én dan spreken we nog niet eens
Van de in de toekomst te verwachten
soda-export, de produktie van vloei
baar chloor en natronloog in de even-
eens_ in aanbouw zijnde electrolyse-
fabrlek en de op handen zijnde zout-
fabricage.
In Delfzijl en omgeving is een gigan
tische ontwikkeling aan de gang. Hon
derden arbeidskrachten werken in hoog
tempo aan de voltooiing van de grote
objecten: sodafabriek, zeesluizencom-
Plex, havenwerken. Er komt duidelijk
tekening in dit miljoenen-project. Vele
Werken zijn reeds gereed, andere zijn
In aanbouw, zodat nog dit jaar de
^da-fabriek met de produktie zal be
ginnen. Het volgend jaar komt dan de
electrolyse-fabriek in werking en zul
len ook de waterstaatkundige werken,
die door de Provinciale Waterstaat van
woningen en door Rijkswaterstaat wor
den uitgevoerd, gereed komen.
Ce sodafabriek groeit snel. Men
denkt al aan proefdraaien, de oplei
ding van technici en afzet van produk-
ten. De electrische centrale van de
fabriek zal nog deze maand geprobeerd
worden. Technici, die in Hengelo en
iiclfzijl een theoretische opleiding heb-
~en genoten, zijn vier maanden lang in
d.eh sodafabriek in Amerika om prak
tische ervaring op te doen; want soda-
Produktie kende ons land tot dusver
hiet.
Naar verwachting zal men eind van
dit jaar nog met de produktie kunnen
beginnen en kan men de eerste Neder
landse soda kopen.
Het is allemaal heel snel gegaan,
daar achter de dijk van de Eems. In
',£1°"f1TTle'' 'agen de betonfunderingen
t«?ton er verwerkf0 wa"b i eke meter
Staalconstructie aam-èbracht 2000 ton
gietijzeren procestorïns op *de
de 500 ton stalen leidin|enPglmonteerT
De fabrieksgebouwen hebben een totsué
inhoud van ongeveer 85.000 kubieke me.
tr. Er wordt zeer nauwkeurig te werk
gegaan. Niets wordt bij de inrichting
van de fabriek aan het toeval overge
laten, want soda is een goedkoop mas-
saprodukt en de bedrijfsresultaten moe
ten zo gunstig mogelijk zijn. Een enke
le stagnatie en de produktie leidt to
enorme verliezen. Daarom is er veel
reserve-maeriaal endeskundig per
soneel nodig.
Nog deze zomer begint op het terrein
van de soda-industrie de opleiding van
chemiciens, jongelui met ambachts
school, die opgeleid worden om de in
stallaties te bedienen.
tnrf! liaionde fabriek no" niet, er zijn
wail i 1? Personeelsleden in dienst,
aantal tegen het ein&^van dit jaar
zijn opgevoerd tot ongeveer 3Ó0.
- Het zout dat in Oost-Groningen «n-
{j6* do grond zit, is voldoende om de
aele wereld een paar eeuwen lang van
s°da te voorzien. Wanneer men aan het
'ekenen gaat dan zijn het duizeling
wekkende getallen. Immers een kubie
ke meter zout weegt twee ton. Een ku
bieke kilometer zout weegt derhalve
*Wee miijard ton. Bij een produktie vara
1000 ton per dag dus voldoende voor
b000 jaar. Er zijn ettelijke kubieke kilo
meters zout
Het zout wordt opgelost in Eems-
p-nrT1" in Pijpleidingen naar Delfzijl
Perst. In de sodafabriek wordt kool-
Waarïu? geleid door de pekeloplossing,
dat zich natriumbicarbonaar vormt
sortn °Rr verhitting wordt omgezet in
rrmft UI dit Proces te doen slagen
oplosshfv 1r eerst de gezuiverde pekel
den vèr?„ ,een absorptiekolom wor-
moniak wordt "jet ammoniak. Het am-
nen in een fr weer teruggewon-
latietoren Hot g meter hoge distil-
aan ammoninlRaat er om het verlies
doen zijn, want !m,lering mo£elÜk te
vijf keer zo duur^ i0mak is ongeveer
Als een sodafabriek 1 s?da Per kil°-
kan men met an(Wh,iel £oed werkt
niak per ton soda toe ammo-
De brei van natrium-
wordt nog over filters e^wllc?,rbonaat
kristallen worden in tr,^' natte
stoom verhit. Na afkoeling v met
soda op transportbanden, die °mt de
de silo's voeren. e "aar
In het produktieproces wordt aan™
Wend het in kalkovens bij de kalkbran
ding verkregen koolzuurgas, doch ook
kalk. Om de kalksteen voor de soda
fabriek aan te voeren zullen 20 tot 25
binnenvaartschepen heen en weer va-
Jen tussen België en De.fzijl. Per dag
heeft de sodafabriek de lading van één
Schip nodig en de reis tussen Delfzij
en België en terug duurt drie weken.
Hertien van die schepen worden spe-
c'aal voor dit vervoer gebouwd.
De nieuwe zeesluis in aanbouw.
De Nederlandse sodaindustrie zal zich
allereerst concentreren op de binnen-
{S?dse markt. Ons land gebruikt jaar-
mrt«yjveer 95-000 ton soda en im-
riik Bel<r1tze hoeveelheid uit Frank-
van de bimw,i jSeland. Voorziening
een dlvieSp^ng^^^ a!
dan ƒ12 miljoen PMaa? dXnaTst
produktie zo groot dat een belangrijke
exportmarkt opgebouwd kan worden.
Op de buitenlandse concurrentie heeft
men een voorsprong van snellere leve-
ringsmogelijkheden. Daarenboven zal
bij de opbouw van het verkoopapparaat
sterk het accent worden gelegd op ver
lening van technische service.
Maar soda is niet het enige nieuwe
produkt. Er wordt ook gewerkt aan de
opbouw van een elektrolysebedrjjf,
dat in het komende voorjaar gereed
zal zfjn. De jaarlijkse produktie zal
naar raming zijn: 23.000 ton vloeibaar
chloor en 26.000 ton natronloog.
Het chloor zal in tanks per spoor
naar Pernis gaan, met name naar de
B.P.M. voor het maken van glycerine
en andere produkten.
In het elektrolysebedrijf heeft men
voor de produktie zuiver zout nodig,
dat, voorlopig althans, zal worden aan
gevoerd van de Koninklijke Nederland
se Zoutindustrie uit Hengelo. Maar er
wordt rekening gehouden met de bouw
van een zoutfabriek, welk bedrijf dan
de „chemische cyclus" sluit. Op het
terrein van de soda-industrie wordt een
groot pekelbassin aangelegd, waarin de
uit Winschoten naar Delfzijl geperste
pekel wordt verzameld. Aanvankelijk
zou dit bassin 20.000 m3 inhoud heb
ben, maar het krijgt nu een capaciteit
van 30.000 m3 in verband met de plan
nen voor de bouw van een zoutfabriek.
Als de bouw van de zoutfabriek door
gaat uitgegaan wordt van een pro
duktie van 250.000 tot 300.000 ton zout
per jaar dan zal de elektrolysefa-
briek het nodige zout rechtstreeks van
deze fabriek kunnen betrekken. De rest
van de produktie is dan oo k voor export
bestemd.
Ingrijpend zijn ook de geweldige voor
zieningen, die getroffen worden door
Rijkswaterstaat en Provinciale Water
staat. De bouw van de nieuwe zeeslui
zen is spectaculair. Dit project is in
uitvoering bij de Provinciale Water
staat. De betonwerken zijn momenteel
nagenoeg gereed. Onder in de sluizen
joopt een lange transportband, die het
?ef°n aanvoert uit een complete beton-
jabriek. Het cement wordt in gesloten
wufens aangevoerd en op automatische
rnengdVOrdt zand' grint en cement ge-
van6 iSote sluis krijgt een schutlengte
meter 2Lmeter> een breedte van 16
meter en een diepte van 6 meter. De
kleine sluis bestaat uit twee gedeelten
met een schutlengte van 80 meter,een
hreedte van 7 meter en een diepte
van drie meter De binnenhoofden van
r£en n zover afgewerkt, dat
re6eds Tans met de montagevande
brue^en is beffonnen. Over de grote
sluifkomt een ophaalbrug en over de
kleine sluis een bascule Drug.
De nieuwe kanaalarm om Delfzijl
(werk van de provinciale Waterstaat)
is al op diepte uitgebaggerd. In de bin
nenhaven van de sodafabriek zijn de
steigers al gebouwd, waar straks de
schepen zullen meren. Het uitdiepen
gaat trapsgewijs. Eind volgende week
zal de eerste trap gereed zijn, zoda
schepen tot 3.10 in de haven kunnen.
Zo wordt er hard gewerkt aan de on
derdelen van de grote openbare werken,
want men weet dat de sodaindustrie
wacht op een tijdig geeedkómen van
deze objecten.
En Delfzijl zelf groeit. De behoefte
aan nieuwe woningen neemt steeds toe,
vooral door de vestiging van nieuwe
gezinnen, die door de industrieën zijn
en worden aangetrokken. Koortsachtig
wordt gewerkt aan nieuwe bouwplan
nen. Twee bouwplannen omvatten on
geveer 750 woningen elk. In een tinder
plan zijn twee flatgebouwen van negen
woolagen opgenomen. Er wordt aar
gestreefd per jaar ongeveer vijf honderd
woningen te bouwen. Binnen tien jaar
verwacht men een verdubbeling van
het aantal inwoners, namelijk van
12.500 tot 25.000. Op de lange duur
wordt voor Delfzijl op een inwonerta
gerekend van 60.000.
De Nederlandse Kabel Fabriek heeft
momenteel al drie honderd personeels
leden in dienst.
Omdat er zoveel nieuwe gezinnen te
gelijkertijd naar Delfzijl komen, is op
initiatief van burgemeester drs. F. Roe
ien een werkgroep Maatschappelijke
Begeleiding gevormd, welke groep
reeds met haar werkzaamheden is be
gonnen. De bedoeling is te trachten al
te grote aanpassingsmoeilijkheden van
nieuwe gezinnen te voorkomen. Alle
verenigingen, kerkgenootschappen en
andere organisaties worden hierbij in
geschakeld.
Delfzijl ontwikkelt zich voorspoedig en
profiteert nu al van het zout der (Gro
ningse) aarde.
Advertentie
Advertentie
PRACHTIGE WEGLIGGING. Elegant
Verbruik 13 liter op 150 km. Prijs v.a. I 7.990.-
WAGENWEG HAARLEM
taewetdige fabriekscomplexen verrijzen bij Delfzijl.
ZILVEREN RAMMELAARS
en LEUKE BABY-SETS
heeft het voor TI.
DE ZAAK MET DE GROOTSTE KEUZE
Gisteren is het ensemble Wim Son
neveld in het Scheveningse Kurhaus-
cabaret aan een reeks nieuwe voor
stellingen begonnen. Wie verwacht had,
dat Sonneveld na zijn Amerikaanse er
varingen en zijn betrekkelijk lange af
wezigheid met een gloednieuw program
ma zou komen, mag teleurgesteld zijn,
want het omgekeerde is zo ongeveer
het geval.
Mocht Sonneveld al vol nieuwe idee
ën steken, hij heeft er in dit programma
nog niet veel van laten merken, want
zijn aandeel bestaat voor het grootste
gedeelte uit, weliswaar goede, maar
oude conférences, sketches en liedjes
uit vroegere programma's. Wij hebben
het bovendien gisteren wel erg slecht
getroffen, omdat de openingsvoorstel
ling samenviel met het wekelijks vuur
werk op het Scheveningse strand,
waardoor Sonnevelds slotconférence in
daverend geknal ten onder moest ,gaan.
Deze omstandigheid was waarschijn
lijk ook de oorzaak, dat Joop Doderers
solo-optreden kwam te vervallen. Con-
ny Stuart bracht Franse en Hollandse
liedjes, waarvan vooral „Ik ben zo
moe" uitstekend was. Sonnevelds nieu
we kracht, Els Hillenius, durven wij
aan de hand van het ene, niet zo erg
aardige liedje, dat zij zong, nauwelijks
te beoordelen. In het ensemble treden
verder nog twee buitenlandse gasten
op. De Vlaamse chansonnier Will Fer-
dy, een sympathieke knaap, oogstte
met zijn Franse liedjes nogal succes,
doch met zijn korte conférences en zijn
Vlaamse liedjes kreeg hij weinig at
op het publiek. De negerzanger Freddy
Hamilton, door Sonneveld uit Amerika
geïmporteerd, toonde vooral met zijn
negrospirituals kwaliteiten.
Al rrffct al durven wij een gang naar
het Kurhauscabaret wel aan te beve
len. Men houde echter rekening met
het vuurwerk! C
De publikatie van het Deltaplan en
de sinds vorig jaar georganiseerde fees
telijke opening van het oester- en mos
selseizoen in Yerseke kunnen geen los
van elkaar staande gebeurtenissen zijn.
Ieder weet, dat de Deltadeskundigen dit
kleine Zeeuwse plaatsje met zijn be
langrijke schelpdiercultures ten dode
hebben opgeschreven door een afslui
ting van de Oostersehelde te projecte
ren. In een begrijpelijke reactie tegen
deze omstreden voornemens, \»a--nee
de economische bloei van Yerseke is
gemoeid en bovendien het welvaarts
peil van de wijde omtrek, is deze ge>
meente, geruggesteund door heel de
provincie Zeeland, die immers in haar
totaliteit toneel aan het worden is van
de beslissende strijd tussen land en wa
ter, de trom gaan roeren.
Men wil de betekenis van de oester
teelt vooral in het eigen land duidelijk
maken, want het heeft er de schijn van,
dat het buitenland hiervan beter op de
hoogte is. Het binnenlands verbruik
staat in elk geval in geen verhouding
De Ned. Spoorwegen laten op 3, 6, 7
en 15 augustus extra treinen naar het
Friese merengebied rijden om belang-
nement op het Pikmeer te Grouw. De
trein vertrekt om 8.04 uur van Amster
dam CS en rijdt via Amsterdam Mui-
stellenden kennis te laten maken met I derpoort, Naarden-Bussum, Hilversum,
het Friese zeilevenement bij uitstek,
het z.g. Skütsjesilen. De N.S. neemt
hierbij een proef om de belangstelling
B. en W. van Haarlemmerliede en
Spaarnwoude vragen de gemeenteraad
om machtiging tot het nemen van de
nodige maatregelen in verband met de
inenting tegen kinderverlamming met
het Salk-vaccin, waarmee men in okto
ber een aanvang hoopt te maken. In
Haarlemmerliede zal het Witte Kruis
de vaccinatie organiseren. Er zouden
honderdvijfentwintig kinderen moeten
.I T.--1 ten een zo groot mogelijke snelheid te
worden mgeent. Het Ruk stelt, zoals I geven.
bekend voor kinderen, in 1955 geboren
het serum gratis beschikbaar.
van de bevolking van de Randstad Hol
land era de daar verblijvende buiten
landers op het watertoerisme te vesti
gen. Het is namelijk niet ondenkbaar,
dat het westen van ons land binnen en
kele jaren vooral voor het dagtoerisme
grotendeels op de merengebieden van
de randprovincies zal zijn aangewezen.
De mogelijkheden, die het water in
ons land voor het toerisme biedt, zijn
bij vele Nederlanders en bij de vreem
delingen nog onvoldoende bekend. Men
weet over het algemeen ook niet hoe
gemakkelijk en vlug de watersportge
bieden in Friesland per trein te berei
ken zijn. In samenwerking met een
bootonderneming organiseren de Ned.
Spoorwegen vier dagtochten per ex
tra trein naar het merengebied in
Friesland.
De dagen, waarop deze tochten wor
den gehouden, zijn zodanig gekozen, dat
de deelnemers niet alleen het Friese
merenland leren, kennen, maar tevens
het wedstrijdzeilen met vrachtschepen
kunnen bijwonen. Jaarlijks stromen tal
rijke zeilliefhebbers toe om het machtige
schouwspel te zien, dat deze schep:n
met hun 110 en 120 vierkante meter zeil
bieden. De wedstrijdbemanning van de
ze schepen bestaat uit 8 tot 10 koppen,
die alles in het werk stellen om de bo-
Amersfoort en komt te 10.41 te Grouw
aan.
Dinsdag 6 augustus en woensdag 7
augustus vertrekken er extra treinen
uit Den Haag en Rotterdam via Amers
foort en donderdag 15 augustus weer
een extra-trein uit Amsterdam via Am-
sterdam-Muiderpoort, Naarden-Buss'1
Hilversum en Amersfoort naar de zeil
wedstrijd op het Sneekermeer. Vertrek
uit Amsterdam 8.04 uur, aankomst Ak-
krum 10.38 uur.
Het wedstrijd programma van de
HCB voor zaterdag luidt; Haarlem 3
CVHW 2; Rood en Wit DHaarlem
5; Rood en Wit CRood en Wit B.
Advertentie
Zaterdag 3 augustus rijdt een extra
trein uit Amsterdam naar dit zeilev'
(Van onze correspondent in Indonesië)
Terwijl de officiële anti-Nederlandse
stemmingmakerij in Indonesië zo
langzamerhand is verstomd, en
premier Djuanda in zijn regeringsver
klaring zelfs een niet onvriendelijk ge
luid ten aanzien van Nederland deed
horen is de laatste tijd de Indonesische
pers weer in toenemende mate onvrien
delijk over Nederland. Dit verhaast te
meer waar op het vorig jaar in Zurich
onder toezicht van het Internationaal
persinstituut gehouden overleg tussen
Nederlandse en Indonesische journalis
ten werd overeengekomen dat de pers
zou trachten een bijdrage te leveren om
de tegenstellingen tussen beide landen
minder scherp te doen worden. Thans
is het echter juist dezp Indonesische
pers (althans, om eerlijk te zijn, een
bepaald deel daarvan), die een anti-
Nederlandse propaganda voert.
Tekenend is bijvoorbeeld dat het
blad „Bintang Timur" een hoofdartikel
publiceert onder de titel „Stem van on
ze tegenstanders". Dit linkse blad be
toogt dat waar in de Nederlandse pers
de nieuwe Indonesische deviezenmaat-
regelen niet ongunstig -ijn ontvangen er
met deze maatregelen wel iets mis zal
zijn. In dit verband citeert het blad
een uitspraak van president Soekarno:
„Als onze tegenstander ons prijst dan
is dit een teken dat wij onszelf bena
delen."
Zijn voor „Bintang Timur" de Ne
derlanders nog altijd de tegenstan
ders (welk een afschuwelijk minder
waardigheidscomplex spreekt er ove
rigens uit dit artikel) het PNI-blad
„Suluh Indonesia'' betoogt dat Ne
derland zelf aanleiding is voor een
onvriendelijker worden van de Indo
nesische houding ten opzichte van Ne
derland. Van Indonesische zijde heeft
men na de opzegging van de RTC-
overeenkomsten een soort wapenstil
stand in acht genomen, aldus dit blad,
doch van Nederlandse zijde lokt men
thans nieuwe onvriendelijkheden uit.
In dit verband noemt het blad het in
terview van minister Staf over de
gang van zaken op Nieuw-Guinea.
Voorts memoreert het dat de Neder
landse pers nog steeds voortgaat met
schrijven over en kritiek leveren op
de toestanden in Indonesië, wat de
verstandhouding tussen beide landen
niet ten goede komt. In dit alles ziet
het blad een uitdaging en het bepleit
dat Indonesië deze zal accepteren.
Het communistische blad „Harian
Rakjat" daarentegen betoogde onlangs
in een hoofdartikel dat er ook nog goe
de Nederlanders bestaan. Het blad me
moreert dat op de recente (communis
tische) vredesconferentie in Colombo de
Indonesische en de Nederlandse delega
tie in een gezamenlijk communiqué
hebben aangedrongen op beëindiging
van de slechte betrekkingen tussen bei
de landen als gevolg van de overheer
sing van Nieuw-Guinea. Deze verklaring
bewijst, aldus het blad, dat er ook nog
andere Nederlanders bestaan dan Drees
en Romme.
Het Indonesische persbureau „Anta-
ra" levert op zijn eigen manier een ge
regelde bijdrage tot net gaande houden
van een anti-Nederlandse stemming in
Indonesië, n.l. door het publiceren van
gruwelverhalen over de toestanden op
Nederlands Nieuw-Guinea. In mindere
mate wordt dit trouwens ook gedaan
door Indonesië's tweede persbureau,
PIA (voorheen Aneta). Daarnaast ko
men vooral de in Ambon en Makassar
gepubliceerde bladen vaak met derge
lijke verhalen, die dan weer door aller
lei andere kranten in Indonesië worden
overgenomen. Doorgaans heten deze
verhalen afkomstig te zijn van vluch
telingen uit Nieuw-Guinea. Het meest
recente verhaal van Antara is dat van
de 70 Indonesische gezinnen, die uit
Nieuw-Guinea gezet zijn. Bij hun aan
komst in Indonesië vertelden zij prompt
van de voortgaande onafhankelijkheids
strijd op Nieuw-Guinea en de wrede me
thoden van de Nederlanders om deze te
onderdrukken. Martelingen van gevan
genen en executies zonder enige vorm
van proces zijn op *Nieuw-Guinea aan
de orde van de dag als men hen mag
geloven.
Op dit verhaal werd commentaar
geleverd door het dagblad „Pemuda",
„een sinds kort verschijnend nieuw
dagblad in Djakarta dat door links-
gerichte jongeren wordt geredigeerd.
Daarbij maakt het blad het zelfs nog
mooier door te schrijven over de Ne
derlanders, die alle rijkdommen uit
Nieuw-Guinea wegslepen, en die de
bevolking daar bewapenen om straks
tegen Indonesië te vechten op gevaar
van anders door de Nederlanders in
de rug te worden geschoten.... Dit
blad weet voorts in een „eigen cor
respondentie" nog te vermelden dat
het vooral de Nederlandse pastoors
zijn die op Nieuw-Guinea anti-Indone
sische propaganda maken.
Een nieuwe bron tot anti-Nederland
se propaganda leverde de ..uitwijzing"
door Nederland van de Indonesische
student Ong Hui Jang op. (De Neder
landse regering heeft zoals gemeld ver
klaard, dat hier geen sprake was van
een uitwijzing, doch dat slechts het vi
sum van betrokkene niet verlengd is om
dat deze zijn studie reeds voltooid had
en er geen verdere feden was voor zijn
aanwezigheid in Nederland). Het blad
Bintang Timur" memoreert dat Ne
derland reeds herhaaldelijk Indonesische
studenten neeft uitgewezen, zoals Suni-
to Go Gin Tjwan, Chairul Sanleh en
Achmadi, en vraagt zich af of de tijd
niet is gekomen voor de Indonesische
regering om repressailles te treffen. In
dit verband herinnert het blad eraan dat
de Nederlandse pers in Indonesië zich
weliswaar onthoudt van het leveren van
kritiek op de regering doch in de geest
van zijn berichtgeving vaak aan de zij
de staat van degenen die tegen de rege
ring zijn. Het blad acht daarom de tijd
gekomen om de Nederlandse pers in In
donesië te verbieden.
Een zeer merkwaardig anti-Neder
lands geluid, dat hier algemeen veel
ergernis heeft gewekt, deed intussen het
Indonesische (maar Nederlands-talige)
dagblad „Nieuwsgier" horen in een ar
tikel van een Nederlandse medewerker,
Willem L. Oltmans. Zoals bekend orga
niseerde Oltmans indertijd een adres
aan de Nederlandse staten-generaal,
waarin hernieuwd overleg over Nieuw-
Guinea werd bepleit. Dit adres zou af
komstig moeten zijn van de Nederland
se gemeenschap in Indonesië, doch
door allerlei oorzaken kreeg het niet
die steun die hij verwacht had. Blijkbaar
uit depit daarover scheldt hij thans de
Nederlanders in Indonesië (uitgezon
derd zij die getekend hebben natuur
lijk), de Nederlanders ln Nederland, de
leden van de Tweede en de Eerste Ka
mer, de heren Weiter, Gerbrandy en
Schermerhorn, gouverneur Van Baal
van Nieuw-Guinea, minister Staf en
wie al niet meer uit voor kortzichtige
kruideniers. In een ingezonden stuk
werd hij van repliek gediend door ir.
P. Telder, die hem erop attent maak
te dat het niet aangaat mensen met wie
men het in politicis oneens is daarom
uit te schelden, doch dat eerbiediging
van een anders mening-juist de grond
slag der democratie is. Tekenend mag
inmiddels meer dan het artikel van
Oltmans zelf heten dat de Nieuwsgier
dit heeft opgenomen.
Zo komt 'men de laatste tijd ln de In
donesische pers steeds meer anti-Ne
derlandse geluiden tegen. De bedoeling
daarvan is weinig duidelijk. Heeft men
een bepaalde bedoeling of zoekt men
slechts naar graag gelezen stof? De In
donesische overheid blijkt zich tot nu
toe gelukkig niet veel van dit geschrijf
aan te trekken, Er is zelfs weer vage
lijk sprake van een herstel van de nor
male diplomatieke betrekkingen tussen
Nederland en Indonesië. Gehoopt moet
worden dat de (linkse) pers in deze
geen kwaad zal gaan aanrichten.
tot de export. België en Frankrijk voer
den het afgelopen seizoen voor een waar
de van 3.500.000,- aan oesters en van
11.000.000,- aan mosselen in. Drie
kwart van Yerseke's 5000 inwoners ver
dient de kost met de teelt van deze die
ren.
Dit jaar zal dus verder worden ge
bouwd aan wat Yerseke en de provin
cie tot een traditie hopen te maken van
hoge ouderdom: de officiële opening
van het oester- en mosselseizoen op 5
septenjber. 150 vissersvaartuigen, waar
onder ook die van Tholen, Bruinisse,
Zierikzee en Bergen op Zoom, zullen
zich op de Schelde tot een machtige
vloot samenvoegen en te schouw liggen.
Dan zetten de bootjes koers naar de
haven, waar tot aller verrassing Kaat
Mossel van een der scheepjes zal de-
barkeren in gezelschap van Pieter Cor-
nelisz, een zeventiende-eeuwse fijnproe
ver die toen al het aroma van de ver
se oester genoot en deswege zich grote
moeite gaf om het kostelijke produkt
elders te propageren. De feestelijkheden
verlopen onder auspiciën van het comi
té „Zeeland presenteert".
De telers zijn over de oogst van het
verstreken seizoen '56-'57 zeer tevre
den, ook al hebben de winterse kou-
deperioden de groei meermalen on
gunstig beïnvloed. Over het debiet
hadden zij al evenmin reden tot kla
gen. België, Frankrijk en de Congo-
gebieden nemen in steeds grotere hoe
veelheden oesters en mosselen af. De
telers kunnen aan de gestegen vraag
(die zich overigens tot het buiten
land beperkt) voldoen, omdat het bek-
ker van de Oostersehelde zich tot een
steeds rijkere winplaats ontwikkelt,
of, beter gezegd, jarenlange onderzoe
kingen tot juistere methodes hebben
geleid om de broedval van de oesters
op te vangen.
Enkele dagen geleden zijn achter de
dijk van Kattendijke en bij de ingang
van de Zandkreek drie miljoen dakpan
nen in het water van de Oostersehelde
neergevlijd, die bij vloed even onder wa
ter staan maar bij vallend tij droogio-
pen. Hierop en vooral er onder hechten
zich de oesterlarfjes vast, die dan on
geveer negen dagen oud zijn en bij hoe
veelheden van 200.000 tot 1 miljoen door
de moederoester zijn uitgeworpen.. Per
pan moeten zich tenminste 25 broedjes
vastzetten, wil de teelt geslaagd heten,
maar met een aantal minder dan vijf
tig is de teler eigenlijk maar matig in
genomen. Gemiddeld plakken zich in
totaal 25 miljoen oesterlarfjes vast aan
de gekalkte dakpannen naast allerlei
andere aaneroeisels.
andere aangroeisels.
Het is de taak van de teler, te ver
hoeden, dat waterpokken en andere on-
gedierten het leven van de jonge oesters
belagen op de pannen of collecteurs, en
ook het tijdstip waarop de pannematten
moeten worden uitgezet, luistert zeer
nauw. Gebeurt dit namelijk te vroeg,
dan vormt zich een laagje slib op de
collecteurs waardoor de oester onvol
doende houvast vindt. In de vrije na
tuur gelukt het trouwens maar aan één
van de tienduizend larven om een hard
en schoon voorwerp te vinden waarop
zij zich metterwoon kunnen vestigen.
De rest is gedoemd in de stroom om
te komen. De tijd van de broedval is
voor de mens de enige gelegenheid om
tussenbeide te komen en de natuur een
handje te helpen, ten voordele van hem
zelf.
Het water van de Oostersehelde heeft
zijn bruikbaarheid voor de teelt van
oesters wel bewezen. De temperatuur
en de aanwezige hoeveelheid plankton,
microscopisch kleine zweepdiertjes die
tot voedsel strekken van de schelpdie
ren, is blijkbaar ideaal voor een derge
lijke kweek. Vele andere plaatsen, o.a.
in België geven jaarlijks wisselende re
sultaten en zijn derhalve niet goed ex
ploitabel. Dat het Zeeuwse bekken zijn
schatten zo weelderig kan tonen, is
vooral te danken aan de sedert 1870
toegepaste pannencultuur. Men was
voordien al blij, als de vissers per jaar
1 miljoen oesters naar boven haalden.
De opbrengst is sindsdien dus vervijf-
entwintigvoudigd en alle tekenen wijzen
er op, dat de produktie de topcapaciteit
nog lang niet heeft bereikt. Het gaat
er nu om Nederland toegankelijker te
maken voor deze delicatesse van eigen
bodem, „waarin het aroma van de fris
se zeebries als het ware is gekristalli
seerd," zoals dr. P. Korringa, direc
teur van het rijksinstituut voor visserij-
onderzoek, het formuleerde tijdens een
persexcursie een dezer dagen. Pecu
niae causa zal de belangstelling wel
niet zo groot wezen als te verwachten
zou zijn wanneer alleen de smaak een
rol speelde. Een dozijn oesters vormt
zonder twijfel een exquis gerecht, maar
vertegenwoordigt een waarde van ette
lijke rijksdaalders.
Het comité „Zeeland presenteert"
heeft voor de vijfde september een klin
kend feestprogramma in elkaar gezet
dat alle kwaliteiten van oester en mos
sel onverbloemd zal afficheren. Het
meest aanschouwelijk zal dit gebeuren
in de film „verse mosselen", vervaar
digd in opdracht van het ministerie van
landbouw, visserij en voedselvoorzie
ning. Een hoogtepunt belooft voorts het
rijmgesprek te worden, dat Kaat Mos
sel en Pieter Cornelisz zullen voeren in
een Yerseke taveerne. Een dag tevoren
preludiëren de bewoners van Tholen,
Zierikzee, Bruinisse en Bergen op Zoom
met volksdansen en fakkeloptochten al
op het feest van de vijfde september in
de oesterwinplaats bij uitstek: Yerseke.
Op 14 april 1954 besloot de Haarlem
se gemeenteraad tot een grondruil tus
sen de gemeente en het bisdom Haar
lem ter realisering van het uitbrei
dingsplan omgeving kathedrale Basi
liek Sint Bavo. De gemeente verplichte
zich_ daarbij tot het bijdragen van 25
pet in de kosten van aanleg van de aan
de zuidzijde van de basiliek aan te bren
gen afscheiding. Maximaal zou de ge
meentelijke bijdrage 7500,. mogen zijn.
De totale kosten werden op f 30.000,-
geraamd.
Nu blijken die kosten echter het dub
bele te bedragen en het bisdom Haar
lem heeft de gemeente verzocht ook de
gemeentelijke bijdrage te willen verdub
belen. B. en W. vinden dit verzoek re
delijk en stellen de raad voor de ge
meentelijke bijdrage in de aanlegkosten
van de afscheiding te verhogen tot
15.000,-,
B. en W. van Haarlem stellen de
raad voor aan de heer A. P. Winnubst
voor 19,45 per m2 te verkopen
1720 m2 gronds aan de Willem Buys-
laan. De grond Is bestemd voor de
bouw van tien woor^huizen en twee
garages.
