Veldmaarschalk Montgomery
in Tilburg en Nijmegen
Radio en TV
KOFFIE PER JAAR
SOEKARNO: „Dit is het
beslissende jaar"
Hoep
der
ruimten
ERIC DE NOORMAN
DUITSER DRINKT 61 LITER
De afgelopen oorlog en de verhouding
tussen oost en west
Studie van het
katholicisme
Roosje op de heide"
Minder
emigranten
Benoemingen bisdom
Rotterdam
Lutherse
Wereldfederatie
Abbé Pierre naar
Maastricht
en Amsterdam
Vanavond
Schadevergoeding voor
de Oranjelijn
De 400.000ste op
Het Atoom
Mgr. Holterman terug
naar Willemstad
MAANDAG 19 AUGUSTUS 1957
PAGINA i
Vervelend amusement
n
Eervol ontslag notarissen
m
„P. H. Ritter-Orde"
gesticht
Aardbeien-
rood als
winterkleur
Mineraalwater
ook populair
Kernfysisch instituut
te Groningen
Eind 1958 gereed
Ter gelegenheid van de viering n
het tienjarig bestaan van de „Tilburg-
branch" van het genootschap Neder-
land-Engeland heeft de jubilaresse za
terdag bezoek ontvangen van veldmaar
schalk Montgomery.
De hoge gast, die vergezeld was van
de Engelse ambassadeur in ons land,
Sir Paul Mason, luisterde met zicht
baar genoegen naar een muzikale show
van het tamboerkorps van het garde
regiment Prinses Irene en van de kin-
der-drumband De Scotjes die Engelse
volksliederen ten gehore brachten.
Vooral het optreden van de jeugd in de
originele klederdracht bleek de veld
heer zeer te waarderen. Bij zijn inspec
tie en rondgang langs het publiek gaf
hij onomwonden zijn gevoelens ten deze
te kennen.
Ingeleid door de voorzitter van het ge
nootschap, de heer L. Mutsaerts, hield
de veldmaarschalk tenslotte een zeer
interessante lezing over de afgelopen
oorlog en de invloed daarvan op de hui
dige politieke toestand, inzonderheid de
verhouding tussen oost en west.
Spr. verklaarde, dat de strategische
overwinning niet is uitgevochten. Zij
is door de politici geforceerd omdat
er gebrek was aan materiaal en voed
sel. Als de militairen de macht hadden
gehad, zou het nooit Rusland zijn ge
lukt, de landen te bezetten waarover
het thans heerst. Wat de huidige mili
taire positie betreft, het westen moet,
aldus spr., voorbereid zijn op een even
tuele aanval, en dus de legersterkte
niet verminderen. Spr. verwachtte wel
iswaar geen directe militaire agressie
van Rusland, maar wel een voortdurend
stoken van die zijde, om de onderlinge
verhouding tussen de westelijke mogend
heden te verstoren.
In dit verband onthulde de veldmaar
schalk, dat inderdaad, ongeveer ander
half jaar, het contact tussen Amerika,
Engeland en Frankrijk volledig verbro
ken is geweest tengevolge van de in
triges van Rusland, dat thans bezig is
de westerse economie lam te leggen.
Ten slotte betoogde spr. dat de Nato
moet gezien worden als een mondiale
aangelegenheid en hij legde er de na
druk op, dat we niet alleen sterk moe
ten zijn met de wapens, maar dat
ook het moreel der volkeren steeds
hoger moet worden opgevoerd.
Zaterdagmiddag heeft veldmaar
schalk Montgomery een bezoek aan Nij
megen gebracht. Enige jaren geleden
schonk de stad hem het ere-burger-
schap en sindsdien gaat er geen jaar
voorbij of Montgomery brengt een kort
bezoek aan de Keizer Karelstad.
De Amiral Exelmans, het schip dat
hem van Straatsburg naar Nijmegen
bracht, meerde om precies twaalf uur
aan de Waalkade, waar de grijze veld-
Zelden zagen wij een onverteerbaar
der, smakelozer zaterdagavondpro
gramma dan dit weekend. Alles deze
avond getuigde van machteloosheid, van
een gebrek aan inspiratie, goede smaak
en humor. De samensteller van dit al
les, de acteur Steije van Brandenburg,
had het samenraapsel „Het straatje"
genoemd, vrij naar „La Strada". Och, i
wat geestig. Wat overigens dit ratjetoe i
met deze meesterlijke film te maken
had, is ons een raadsel. Er liep een
juffrouw af en toe heel slecht het on
nozele meisje na te doen. Steije van
Brandenburg zelf verbeeldde Zampano.
Nou ja, die grote mond kon hij wel
opzetten. Zijn oratie aan het slot, waar
in hij beweerde dat „La Strada" ook
wel een happy end had kunnen hebben,
was alleen maar zielig. Hij heeft van
de film weinig begrepen, er in ieder
geval het diepe mededogen en ook de
humor niet uit geproefd.
Zampano dan kondigde een verzame
ling bijzonder slechte zang-, play back-,
goochel- en andere nummers aan. Het
geheel had kop noch staart en was ont-
stellend leeg en vervelend. Het was i
een amusementsprogramma, maar we
hebben alleen wat gelachen om Toby
Rix met zijn overigens al oude frat
sen.
Van de N.C.R.V. zijn wij geen daveren
de lachprogramma's gewend. Wel echte
zeer genoeglijke, onderhoudende zater
dagavonden, die uitmunten door natuur
lijkheid. Dat was dit keer allemaal
zoek.
J. v. S.
maarschalk lachend het huldebetoon
van politie-kapel en toeschouwers in ont-
vungs: nam. Ter begroeting waren op
de kade aanwezig burgemeester mr.
Ch. M. J. H. Hustinx van Nijmegen,
de Britse ambassadeur in ons land, Sir
Paul Mason, de Britse militaire at
taché, group captain J. S. Adams, It.
generaal Buurman van Vreeden als ver
tegenwoordiger van de minister van
oorlog en de Nijmeegse garnizoenscom
mandant lt. kolonel H. W. J. Teunis-
sen.
In een open auto en onder een mieze
rig neerdalend regentje maakte Mont
gomery vervolgens een korte rondrit
door de stad, waarna er op het stad
huis een officiële ontvangst door het ge
meentebestuur was. Verscheidene pro
minente figuren uit kringen van weten
schap en cultuur, handel en industrie
werden daar aan de hoge gast voor
gesteld.
Na ten huize van de burgemeester de
lunch te hebben gebruikt vertrok de
veldmaarschalk naar Tilburg.
Mgr. M. A. Jansen, bisschop van Rot
terdam, heeft benoemd tot kapelaan te
Wassenaar (St. Willibrord), de wel-
eerw. heer J. W. van der Burg, tot dus
ver leraar aan het seminarie Hageveld.
Tot leraar aan het seminarie Hageveld
is in zijn plaats benoemd de weleerw.
heer S. C. Th. de Vette, die kapelaan
was te Vlaardingen (St.-Jan de Doper).
Tot kapelaan te Vlaardingen is benoemd
de weleerw. heer A. Saers uit Lisse. Te
Lisse is benoemd de weleerw. heer J.
C. Oosterwijk (neomist).
Bisschop Hanns Lilje van Hannover,
president van de 50 miljoen kerkleden
tellende Lutherse wereldfederatie, die
thans in Minneapolis bijeen is, heeft op
een persconferentie verklaard, dat de fe
deratie voornemens is een diepgaande
studie te maken van het hedendaagse
Rooms-Katholicisme. „Wij willen betrek
kingen met de r.-k. Kerk", aldus de bis
schop, „en niet alleen polemische". Hij
zei dat de Roomse Kerk niet meer de
zelfde is als in de tijd van Luther. Er had
den zich wijzigingen voorgedaan. Hij ging
daar niet nader op in, maar verklaarde
dat een bestudering van de r.-k. theologie
zou helpen voorkomen, dat er alleen
maar strijd was tussen katholieken en
protestanten.
De studie zou jaren vergen. Het is
onder meer nodig, zei bisschop Lilje, te
zeggen waarom wij geen katholieken zijn.
Alle protestanten zijn volgens hem be
reid tot een openhartig gesprek met de
katholieken, in elk geval over de me
ningsverschillen. De r.-k. Kerk had steeds
de officiële uitnodigingen van protes
tantse zijde, die ten doel hadden een
band tussen Rooms-Katholicisme en pro
testantisme te leggen, afgewezen, aldus
de Lutherse bisschop.
Op uitnodiging van de Centrale Cha-
ritas Maastricht zal abbé Pierre uit Pa
rijs een spreekbeurt houden in Maas
tricht. De abbé houdt zijn voordracht
dinsdag 27 augustus in de St. Servaas-
kerk. Het onderwerp, waarover hij zal
spreken, is nog niet bekend. Uit Maas
tricht reist abbé Pierre 28 augustus door
naar Amsterdam.
62. Er ontstaat een nerveuze spanning aan boord. De schoten worden aange
haald en met een zeil, dat lijkt te zullen barsten, schiet het bootje vooruit.
Inderdaad ziet Het er even naar uit, dat zij de vloot voorkomen, maar de zwerm
zeilen blijft achter hen zichtbaar en Eric roept zijn mannen bijeen. „Waar
staan jullie als het op vechten uitdraait?" wendt hij zich eerst tot Vorons
mannen. De woordvoerder van het drietal grijnst. ,,De Zwarte laat ons vieren
delen als hij ons fe pakken krijgt", zegt hij grimmig. „Voron heeft ons in de
steek gelaten, clus zijn wij jouw man, Koning" „In orde", knikt de Noorman.
Rustig overleggen zij, wat er gedaan kan worden. Met zeven man valt niets
tegen de krijgsmacht van de Zwarte uit te richten en ook tegen Vorons troepje
maken zij weinig kans. Hoop om de vloot te omzeilen is er evenmin. Het is
te begrijpen, dat de Zwarte Piraat alles op alles zet om hen bij te houden,
want dit is voor hem de enige manier om Vorons schuilplaats te ontdekken.
„Wij zullen wel zien wat het wordt'zegt Eric kort. „Met geweld bereiken
wij niets, hoogstens met list. Als wij die twee tegenstanders tegen elkaar
kunnen uitspelen, krijgen we misschien de kans Winonah in veiligheid te
brengen". Het is inderdaad een weinig hoopvolle situatie. Na enkele dagen
komt de kust in zicht. Als zij er niet in slagen, onopgemerkt aan land te ko
men, is hun zaak bij voorbaat al verkeken.
In het grammofoonplatenprogramma
van de Draadomroep wordt een Beet
hoven-programma gegeven. Wilhelm
Kempff speelt met het Philharmonisch
Orkest van Berlijn o.l.v. Paul van Kem
pen het Derde pianoconcert (Draadom
roep lijn 3 18 20 uur).
De A.V.R.O. zendt vanavond de een
akter „Elektra" van Richard Strauss,
op een libretto van Hugo von Hoff-
mansthal naar Sophocles uit. Medewer
kenden zijn o m. het Weens Staats-
operakoor, de Wiener Philharmoniker,
het geheel onder leiding van Dimitri
Mitropoulos (402 m 20.05 uur).
Het promenadeconcert wordt gegeven
voor de Homeservice door het Londens
Symfonieorkest o.l.v. Basil Cameron,
waarbij b.m. de Eerste symfonie van
Brahms wordt uitgevoerd (434 m
19.30 uur).
Voor Luxemburg speelt het omroep
orkest o.l.v. Henri Pensis o.m. de Sym
fonie nr. 5, „Uit de nieuwe wereld",
van Dvorak (1293 m 21.15 uur).
Er is een schikking getroffen tussen
de Rotterdamse scheepvaartmaatschap
pij Oranjelijn en de Sinclair Refining
Company in Chicago over schadevergoe
ding aan de Oranjelijn tot een bedrag
van meer dan 200.000 dollar, zo hebben
advocaten zondag in Milwaukee bekend
gemaakt. In oktober 1954 is het 1.567
ton metende vrachtschip Prins Willem
V van de Oranjelijn bij de ingang van
de haven van Milwaukee gezonken na
in aanvaring te zijn geweest met een
sleepschip van de Amerikaanse maat
schappij. De Oranjelijn had een eis tot
schadevergoeding ingediend, doch deze
eis is, nu men een onderlinge overeen
komst heeft bereikt, ingetrokken.
Bij K.B. is aan mr. P. M. J. Roggen-
kamp, met ingang van 1 januari 1958,
eervol ontslag verleend uit zijn ambt
van notaris te Rotterdam. Voorts is aan
R. H. Arentsen, op zijn verzoek, met
ingang van 1 januari 1958, eervol ont
slag verleend uit zijn ambt van notaris
te Naaldwijk. Tenslotte is aan P. W.
de Kan, met ingang van dezelfde da
tum, eervol ontslag verleend uit zijn
ambt van notaris te 's-Gravenzande.
Zondagmiddag is de 400.000ste be
zoeker de ingang van de tentoonstel
ling Het Atoom gepasseerd. Hij was de
in de Kromhout-kazerne te Utrecht
gelegerde 19-jarige militair R. Luk-
kien uit Amsterdam, die door de twee
de secretaris van de stichting Het
Atoom, de heer C. P. G. van den Han
del, werd begroet en gelukgewenst.
De fortuinlijke 400.000ste bezoeker, in
het dagehjks leven orgelbouwer, werd
een raaio-grammofoon-combinatie aan
geboden.
Een aantal vrienden van dr. P. H.
Bitter jr heeft op 16 augustus (zijn ge-
I boortedatum) te Utrecht opgericht de
„P- H. Ritter-orde", die zich ten doel
stelt „zijn levenswerk te steunen en
eventueel te vervolgen, de herinnering
aan deze gezaghebbende figuur levendig
te houden, zpn lessen uit te dragen en
voorts te strijden voor het behoud van
historische waarden, goede vormen,
stijl, decorum en weldoordachte op
bouwende kritiek".
Er is een voorlopig kapittel gevormd,
waarin o.m. een schrijfster, een uit
gever, een hoofdredacteur van een dag
blad, een dichter, een journalist en een
hoogleraar zitting hebben genomen.
Het ligt voorts in de bedoeling jaarlijks
een „P. H. Ritterprijs" uit te loven.
Op 28 september, de dag van de hul
diging van dr. Ritter, worden de adspi-
rant leden van de orde tot een eerste
vergadering genodigd, teneinde een de
finitief kapittel te verkiezen, de sta
tuten te keuren en de beleidslijnen vast
te stellen.
8 Mp
Ja, het regent. Maar
de Parisienne grijpt
niet gauw naar een
regenjas. Het zou
ook jammer zijn om
dit herfstpakje van
Virginie, met bijna
tailleloos jasje, er
onder te verstop
pen. Het is in
aardbeienrood, een
kleur, die de aan
staande winter een
goede kans krijgt.
Tsjechoslowakije De Tsjechische
premier, Siroky, zal op uitnodiging van
de Indische regering in januari een of
ficieel bezoek aan Indië brengen.
(Reuter)
Ede's traditionele heideweek, die za
terdagmiddag in het fraaie openlucht
theater werd geopend, staat ditmaal in
het teken van een dubbel jubileum. Het
is de 15de, de derde lustrum-feestweek
en daarbij viert de V.V.V., die het eve
nement organiseert, haar zestigjarig
bestaan. Bovendien wordt de nadruk
gelegd op de Vriendschap Nederland-
Italië, en daarom heeft de heer G. Ot-
tochian, attaché bij de Italiaanse am
bassade in Nederland, zaterdagmiddag
de jubileum Heideweek met een kort
woord namens de Italiaanse ambassa
deur, de markies Giorgio Benzoni, die
op het laatste moment verhinderd was
te komen, geopend.
Hare Majesteit Calluna XV, die daar
na haar heidetroon besteeg, is ditmaal
Marian de Koning, een Edese van ge
boorte-, die in Florence in Italië carri
ère bij de film maakte. Zij werd niet
alleen verwelkomd door burgemeester
H. M. Oldenhof, die er al aan gewend
is in augustus een weekje zijn heer
schappij over de Edenaren te moeten
prijsgeven, doch ook door graaf Fabri-
zio Bogiano Pico, prefect van de pro
vincie Pistoia, waarin Florence ligt.
Voor zijn vriendelijke woorden tot de
heidekoningln, gemeentebestuur en de
V.V.V, gericht kreeg hij van de heer
E. J. van Spankeren, voorzitter van
de V.V.V.het zilveren ereteken van
de vereniging op de borst gespeld, een
eer, die ook de Lunterse auteur Jac.
Gazenbeek te beurt viel. Als chef van
het kabinet van H.M. Calluna heeft hjj
nu al van de eerste tot aan deze vijf
tiende feestweek toe de verschillende
heidekoninginnen een zo voortreffelijke
troonrede aangeboden dat geen enke
le van haar ooit een wijziging nodig
achtte.
Ede's feestweek duurt nog tot en met
zaterdag en het programma biedt een
keur van activiteiten op het gebied van
kunst, folklore, sport en amusement,
maar bovenal is er de volle paarse
pracht van de bloeiende heide.
(Van onze correspondent
in Bonn)
Het is maar gelukkig,
dat de Duitser zo
grondig is en van
vrijwel alles cijfers bij
houdt om er statistieken
van te kunnen maken.
Dank zij deze omstandig
heid weten we nu pre
cies, wat de gemiddelde
Duitser drinkt en hoe
veel. We weten dat over
1955, over 1950 en zelfs
over 1938, toen het oude,
duizendjarige Rijk nog
bestond. Wij kunnen uit de
cijfers aflezen, dat de
„Ersatz"-koffie op de
vlucht is voor de echte, uit
bonen getrokken „leut",
waarvan de gemiddelde
Duitser in 1955 ruim 61
liter dronk. Dat dit nog
15 liter (per jaar) min
der is dan in de voor-oor-
logse jaren, houdt ver
band met de hoge koffie
prijzen in de Bondsrepu
bliek. Sinds de magere, na
oorlogse jaren in Duits
land is echter het koffie-
verbruik met 210 procent
gestegen.
De hoge koffieprijs
speelt ook een rol in het
feit, dat de Duitser thans
veel meer thee drinkt dan
vroeger. Zijn gemiddeld
thee-verbruik steeg in ver.
gelijking met voor de
oorlog met 35 procent tot
17.5 liter, waarmee de thee
zich thans een plaats
heeft veroverd onder de
volksdranken in de Bonds
republiek.
Het verbruik van niet-
alcoholische dranken is in
Duitsland sinds 1938 met
23 procent gestegen. Dit
is echter niet gegaan ten
koste van de alcoholische
dranken, waarvan het
verbruik in vergelijking
met 1938 ook is gestegen,
zij het met slechts 1 pro
cent. Er wordt echter in
West-Duitsland op het
ogenblik ontegenzeglijk
veel meer mineraalwater
en vruchtensap gedronken
dan vroeger. De consump
tie van mineraalwater
steeg met 217 procent tot
19 liter per hoofd der be
volking, die van vruchten
sap met 190 procent tot
bijna 3 liter.
Het bierverbruik heeft
thans bijna weer het
vooroorlogse niveau
bereikt, n.l. 68.5 liter per
hoofd der bondsrepubli-
keinse bevolking (tegen
over 70 liter in 1938).
Sterk is gestegen de con
sumptie van druiven- en
mousserende wijnen, n.l.
met respectievelijk 34 en
33 procent tot 8.7 en 0.5
liter per hoofd der bevol
king per jaar. Het ver
bruik van sterk-alcohol-
houdende dranken is heel
licht (5 pet.) gestegen tot
3.3 liter per jaar. Over
het geheel der alcoholi
sche dranken genomen is
de consumptie per hoofd
der bevolking met 4.4 li
ter ongeveer 7 procent
groter dan voor de oor
log. Dat is overigens een
ontwikkeling, die men in
de meeste landen ook
wanneer men daar mis
schien niet zulke nauw
keurige cijfers en statistie.
ken heeft als in de West-
duitse Bondsrepubliek
zal kunnen constateren.
In hoeverre er in West-
Duitsland sprake is van
een verandering in de
smaak van het drinkende
publiek, is niet met ze
kerheid te zeggen. In de
tegenwoordige Bondsre
publiek liggen de grote
wijngebieden van het
vroegere Duitsland. On
getwijfeld heeft dit in
vloed gehad op het ge
stegen wijnverbruik. Aan
de andere kant staat vast,
dat ook bij een ietwat
gestegen consumptie van
alcoholhoudende dranken
het verbruik van niet-al-
coholische dranken in W.
Duitsland het sterkst is
toegenomen, n.l. met in
totaal 23 procent tot 62.9
liter (tegenover 156.8 liter
koffie en thee en 80.8 li
ter alcoholische drank).
De verbreiding van de
medische kennis omtrent
de nadelige gevolgen van
het verbruik van alcoho
lische dranken, alsmede
de enorm toegenomen mo
torisering in de Bonds
republiek en het stijgen
de gebruik van koolzuur
houdende watertjes inde
bereiding van dranken
heeft dit ongetwijfeld me
de in de hand gewerkt.
Het kernfysisch instituut, dat op het
terrein van het natuurkundig laborao-
rium van de rijksuniversiteit te Gro
ningen gebouwd wordt, vordert al zoda
nig dat het bouwwerk en speciaal
de 35 meter hoge toren de aan, acht
trekt. Verwacht wordt dat het insti
tuut eind volgend jaar in gebruik z"j
kunnen worden genomen. In het toren
gebouw wordt een zgn. Van de Graaff-
generator geplaatst, een elektrostati
sche hoogspanningsgenerator en de
grootste die ooit in ons land is opge
steld.
De kernfysische apparatuur dient uit
sluitend voor zuiver wetenschappelijk
onderzoek van de atoomkernen.
Het totaal aantal emigranten dat sinds
1946 tot einde 1956 uit Nederland ver
trok, bedraagt voor Argentinië 944. Aus
tralië 81.603, Brazilië 3.418, Canada
112.674, Nieuw-Zeeland 14.413, Rhode
sia 1.175, de Verenigde Staten 35.575,
Zuid-Afrika 24.722, en overige landen
(excl. Europa) 2.367.
De agrarische emigratie vertoont een
sterke teruggang sinds 1952, na tot dia
tijd van 1948 af gestegen te zijn van
^•384 tot 4.067. Het aantal geëmigreer-
in ?J£,arische beroepsbeoefenaren waS
1 169 en '487' in 1954, 2.110, in 1955
-L-ioa en in 1956 gg3
slag over 1956rvanjlrt uit het ï.aarver"
In 1956, vertrokken naa^gratie'
emigranten (1955: 6654; 1950" on lis)
Australië: 1956: 10.959 20.653
Zuid-Afrika: 1956: 1.819 (1955.. 2 839)
Brazilië 1956: 288 (1955: 447), j\jjeuv^
Zeeland: 1956: 1.335 (1955: 1266), Rho.
desia: 1956: 356 (1955: 449).
Zaterdagavond laat is mgr. M.
terman O.P., apostolisch vicaris van o
Nederlandse Antillen, met het K.L.™-
vliegtuig via Montreal naar CuraSa"
vertrokken. Sedert 21 mei vertoefd®
mgr. Holterman in Nederland, waar
besprekingen heeft gevoerd in het h0*
zonder ten aanzien van de plannen °P
onderwijsgebied in de Nederlandse An
tillen. 20 juni heeft Z.H. de Paus ragt-
Holterman in particuliere audiëntie ont
vangen. Tjjdens het bezoek aan de PaU'
bleek, dat Z.H. grote belangstelling ha'
voor het seminarie op Curagao.
Op een vraag naar de resultaten va11
ztjn besprekingen in Nederland deelde
mgr. Holterman mede, dat, zoals be-
kénd. drie Lazaristen de zorg voor 611-
kele parochies op Curagao op zich zul
len nemen. De Lazaristen zullen
september naar de Antillen vertrekken.
Over de mogelijkheid van verheffing
van het vicariaat tot bisdom in de toe
komst kon mgr. Holterman thans geen
inlichtingen verstrekken.
Met hetzelfde vliegtuig vertrokken
naar Curagao twee pasbenoemde mis
sionarissen, pater L. van der Schoor uit
Venio en pater W. Streefkerk uit Gou
da.
Een
Nederlandse
emigratieroman
door
Dirk van
den Brink
16
Ouder gewoonte had moeder de tafel gedekt, of
er een gouden bruiloft gevierd moest worden! Het
rijkgebloemde porceleinen servies met de zwaar-
gouden randen stak helder af tegen het witte tafel
laken, waarvan de gesteven vouwen als ruiten over
de tafel lagen.
Men kon zien dat moeder in haar schik was met
het deftige bezoek. In mijn weerbarstige stemming
kon ik haar gastvrijheid ditmaal niet uitstaan en ik
beloofde mezelf grimmig, dat ik mijn uiterste best
zou doen, de feestelijke smaak in Robbers' mond
grondig te bederven, wat hij me ook te vertellen
mocht hebben.
Zodra ik binnentrad, legde Robbers mes en vork
naast zijn bord neer en riep joviaal uit:
„Aha... daar hebben we onze jonge vriend...
„Toe," drong moeder aan, „neem toch nog 'een
sneetje met ham...
Maar de directeur weerde met beslistheid af.
„Een sigaar dan...
Zij hield hem een pas aangebroken kistje voor.
Ik zag, dat ze zich over mijn houding bezorgd maak
te.
„Nou, alia... een sigaartje na de maaltijd, dat
smaakt altijd."
Met zijn dikke, zwaar-beringde vingers greep hij
twee sigaren tegelijk, Jiet er een terugvallen, en
stak de andere tussen zijn lippen. Terwijl zijn aanste
ker al brandde, richtte hij zich tot mij en zei ter
loops, alsof het een gedachte gold, die hem zojuist
te binnen schoot:
„Kijk eens, Martens, je begrijpt natuurlijk wel,
dat ik hier niet alleen gekomen ben om een kopje
koffie met je ouders te drinken."
En alsof hij bang was, met deze woorden onge
wenste spanningen op te wekken, voegde hij er
haastig aan toe:
„De kwestie is, dat ik nog eens heb nagedacht
over die grond achter de fabriek."
„Over mijn grond, bedoelt U waarschijnlijk," ver
beterde ik koud.
Als een blok marmer zat ik op mijn stoel. Voo-,
een zakenman was Robbers al heel ongelukkig be
gonnen. Hij had moeten begrijpen, dat hij hier niet
zat als de partij, die i'ets te schenken had. Door
een joviale toon aan te slaan, kon hij alleen maar
mijn verbittering opwekken.
Je steekt geen vinger naar mijn bouwland uit,
dacht ik, terwijl ik somber voor me uitstaarde.
„Nou ja," suste moeder, „weeg nu ieder woord
niet op een goudschaal."
„Zeker, zeker," beaamde de heer Robbers kor
zelig, „ik kom hier tenslotte alleen terwille van de
oude vriendschap."
Daarmee tastte hij moeder in haar zwak.
„Precies," viel ze bij, „de vriendschap behoeft
niet door zo'n bagatel verbroken te worden."
„O zo," gaf de directeur voldaan toe.
Je kon zien dat hij tevreden was over zijn laatste
zet. Opnieuw vatte hij zijn vertrouwde wapens op:
een ongedwongen toon, een gemoedelijke sfeer... och,
hij had er al zoveel tegenstanders mee geveld.
„K'jk eens, Martens, deze week op mijn kantoor
zat de zaak niet goed. Zo'n fabriekskantoor, het
is zakelijk, maar ook niet meer. Je zit er als twee
vreemden tegenover elkaar... hola... je moet me goed
begrijpen..."
Hier klopte hij met zijn dikke wijsvinger op tafel,
terwijl hij zijn oogleden zo ver mogelijk openspalkte;
„In de fabriek is het vaak nodig, 'n beetje af
stand te bewaren. Je krijgt er met menser van al
lerlei slag te doen: ontevreden arbeider.brutale
handelslui, lastige inspecteurs, etcetera, etcetera.
maar het onderhavige geval... nee! Dat kan niet
louter zakelijk worden afgehandeld. Hier past een
sfeer'van wederzijds vertrouwen, van wederzijds be
grip... dat is de hele kwesti'e..."
Wat een ontzettende kracht is dat toch, de kracht
van 1 welwillend woord! Wat een onmenselijke in
spanning kost het de mens, ongevoelig te blijven
voor een beroep op zijn medeleven, zelf: al is iiii
overtuigd van de onoprechtheid van dit beroep.
Mijn halsstarrigheid wankelde onder de moker
slagen van Robbers' vriendelijke woorden. Ik wist
me slechts staande te houden door te zwijgen.
heb mijn moeilijkheden," vervolgd de direc
teur weemoedig, „ik zoek de moeilijkheden niet, Mar
tens, waarom zou ik? Ze worden mij opgedrongen.
Ze hebben me te pakken vóór ik ze ontduiken kan.
Je meent toch niet, dat ik over jouw grond aldus
heb geredeneerd: kom, daar ligt nog een stukje
grond, laat ik dat de jonge Martens eens ontfutse
len. Ik heb überhaupt niet geredeneerd. Integendeel.
Ze hebben me gezegd: Robbers, er moet een nieuwe
fabriek bijgebouwd worden. Zorg, dat ze er komt.
En daar zit Robbers. Als hij de fabriek niet bouwt,
trekken de aandeelhouders zich terug er Robbers
kan liquideren. Robbers zit in een dwangpositie.
Ik kijk dus uit naar een bouwterrein. Ik hoef niet
lang te zoeken. Ik kan met mijn fabriek niet naar
voren, want dan staat ze midden op de weg. De
fabrie! moet dus naar achteren. Daar ligt een hoek
grond van Johan Martens. Ik kan nic', met mijn
fabriek de lucht in omdat Martens een vriend van
mij is... voilé! De feiten, jongeman... de naakte
feiten!"
Hij maakte een breed, wanhopig gebaar, maai
het was hem aan te zien, dat hij zich zeker waande
van zijn succes. Ik had echter, mijn evemv - her
vonden. Je krijgt mijn grond niet, dacht ik koppig.
En terwijl ik mijn blild - n 011; 'gebroken 0' Rju—.
gevestigd hield, sprak ik nijdig:
„Ja, ja, ik begrijp, dat U niet aarzelen zult, Uw
zaak uit te breiden ten koste van Uw medemens".
Opnieuw wierp de directeur zijn beide keurig ver
zorgde handen de hoogte in.
„Tjaaa... Martens, daar zeg je zowat... wie kan
's levens loop tegenhouden? Ieder gezond volk ver
toont expansie, en die is door geen menselijke macht
te bedwingen".
Ik knikte.
(Wordt vervolgd,
In een toespraak, welke twee uren
duurde, heeft president Soekarno zater
dag ter gelegenheid van de viering
van de twaalfde onafhankelijkheidsdag
de campagne voor een „Nieuw-Leven"-
beweging ingezet.
De president, die vanaf de trappen
van het Merdeka-paleis de samenge
stroomde bevolking toesprak, zeide
o.m.: „Broeders en zusters, houdt dit
voor ogen. Dit jaar'is hef jaar van de
beslissing. Zullen wij ten onder gaan
of zullen wij blijven voortbestaan?"
Hij wees erop, dat de nieuwe bewe
ging niet uitsluitend gericht is op
een meer sobere levenswijze. „Met so
berheid bedoelen wij de soberheid
van een soldaat te velde, die God wil
dienen, zijn idealen, zijn land, zijn
volk, de gemeenschap en de eenheids
staat".
In een overzicht van de afgelopen
twaalf jaren, zei de president, dat tien
tallen miljoenen inwoners van Indone
sië nog geen behoorlijke levensstan
daard hebben kunnen bereiken, en dat
een vijfde deel van het grondgebied
van de Indonesische republiek nog steeds
onder Nederlandse koloniale overheer
sing staat. (Dit was de enige opmerking
die Soekarno maakte over Nieuw-Gui-
nea).
In de loop van deze twaalf jaren
hebben wij zeventien kabinetten gehad,
vee] moeilijkheden over regionale za
ken, veel moeilijkheden in legerkrin-
gen. Maar we hebben niet de juiste soort
industrialisatie gekregen, doch lapwerk,
zonder enige voorbereiding
Indonesië heeft geen grote vlucht van
zjjn nationale cultuur gezien, doch wei
de „waanzin van rock and roll". We
hebben niet de schoonheid van de zui
vere Indonesische muziek geboord, doch
wel het lawaai van swing en jazz.
De president noemde de nuidige pro
blemen van Indonesië de problemen
van een volk in overgangstijd Et zijn
drie basisproblemen, welke moeten wor
den opgelost: 1) Hoe en waar krijgen
wij het nodige kapitaal voor de ontwik
keling. 2) Hoe krijgen wij de vakken
nis en het technische en leidinggeven
de inzicht. 3) We moeten beslissen welk
politieke systeem voor Indonesië het
beste zal zijn.
Wat betreft het vraagstuk van het
voor de opbouw benodigde kapitaal
zeide de president: „Wij kunnen niet
voor honderd procent onbouwen, zolang
het harde feit bestaat, dat de overblijf
selen van de R.T C.-overeenkomsten
zich nog in Indonesië blijven nestelen."
Naast de voltooiing van de opzegging
van deze overeenkomsten, moet wor
den getracht de belangstelling van het
volk in de produktie van exnortpro-
dukten en in het gebruik van goederen
van Indonesisch fabrikaat te doen her
leven terwij! de belangstelling voor de
import moet worden tegengegaan en
verminderd.
Dc president betoogde met nadruk,
dat wat Indonesië nodig heeft, niet het
tegenwoordig in het land toegepaste
systeem van liberalisme is, doch een
geleide democratie. De democratie moet
met bcaalde beperkingen worden toe-
gepast, zoals vereenzelving met d®
staat, moraliteit er verantwoordelijk
heid tegenover God, omdat anders de
democratie zal vervallen in een char-
chie van beuzelarij. Wat betreft de ver-
Se' nde crises, welke Indonesië than®
"oormaakt, zeide de president dat et
op het ogenblik geen schijntje van na
tionale waardigheid is overgebleven.
De recente instelling van de Natio
nale Raad noemde president Soekarno
In de New Vork Herald Tribune werd
zaterdag een hoofdartikel gewijd aah
de winst van de communisten »P
Java.
„President Soekarno heeft de com
munisten gesteund door zijn voorstel
om hen in de regering op te nemen-
Deze houding heeft hun prestige ver
hoogd. De toekomst ziet er somber
uit." „Het is nu te hopen dat de demo
cratische partijen, wakker geschud
door de resultaten van de stemming-
alle moeite zullen doen om in de par
lementsverkiezingen van volgend jaat
de volledige steun van het Indonesi
sche volk terug te winnen. Want al®
de communisten er in zouden slagen be
slag te leggen op een belangrijk aan
tal zetels, zou dit een ramp betekenen
voor Indonesië, een groot gevaar voor
de strategie van het Westen in Zuid
oost Azië en een slag voor de zaaK
van de vrijheid over de gehele wereld"-
een constitutionele en tijdelijke voor
ziening, in afwachting van het vast
stellen van een definitief politiek stel'
se', dat de belangen van het volk zod
waarborgen.
Met betrekking tot de rebellie van
de buitengewesten tegen de central®
1 --?e~i ng. zei Soekarno: „De bewegin
gen tegen het centralisme, tegen de
corruptie, tegen de bureaucratie en an
dere bewegingen hebben nu voorlopig
genoeg stof doen opwaaien. Zij moeten
nu gevolgd worden door positieve be
wegingen Zo niet. dan zullen zij hun
doel voorbijstreven en zullen hun pre
vincialistische en separatistische nei'
gingen overslaan in een wezenlijk pre'
vincialisme en separatisme." Een auto'
t-omie, welke de wet van de harmoni'
negeert, zal zeer beslist het eenzi.i1'
van land en volk teniet doen, aldus d®
pr sident. De bevolking opwekken®
haar idealisme te doen herleven, sch®^
"te de president Irdonesi's kwalen mS,
de vraag: Waarom is onze arbeidsefl'
ciëntie niet hoger dan vijftig procewj
waarom heeft het besef van eenhe1
zijn vroegere intensiteit verloren; wa®L
om zijn er zoveel politieke avonturie1^'
waarom zijn onze spoorwegen zo sm
rig: waarom zijn we nog steeds e
volk van „inlanders"? te
De president oesloot zijn rede reet
zeggen, dat het doei van de "KieU..e
Leven Beweging is de tegenwoora
sombere situatie te boven te komen
In het kader van deze beweging Aj-
ben de president, de leden van been
vrnH a c deelgenomen aan het v 0(d-
van de vuile markterreinen in de
stad. (AN.f.)
