40 jaar in overheidsdienst
-AudiuMn.
Bij het afscheid van
de Haarlemse99 I
De autobus
heeft de
dilig
ence
gewroken
Het was er goed in reizen en zeer velen hebben
in de loop der jaren de voorkeur gegeven aan de
tram, forensen zo goed als dagjesmensen
Burgemeester
C. M. A. Koot
Hebt U ?t idee er niet meer
«bij te horen?"
demonstreert het hulp-oor
Vannacht rijdt de laatste Haarlemse tram. Van morgen af zullen
bussen de dienst onderhouden op het traject Amsterdam-Haar-
lem-Zandvoort van de N.Z.H.V.M., waarschijnlijk het drukste
-feekvervoer in Europa. Wanneer wij schrijven: „de Haarlemse
J^m", dan is dat eigenlijk een Amsterdamse aanduiding. Haarlem-
I ?*®rs spreken van „Zandvoorter" of „Amsterdamse tram", in Zand-
°ort is het zonder meer: „de tram". En eindelijk kent men nog de
'gemene naam: „de Blauwe tram", ofschoon de rijtuigen de langste
'Jd groen zijn geweest. Er zullen velen zijn, die het verdwijnen van
JlT reden dan ook betreuren, wij zelf niet het minst,
laar ne schijnt onvermijdelijk te behoren tot het proces van voor-
i»! ?an^' 10 1 ailvervoGr op korte afstand past niet meer in het beeld,
het 1 empo van onz,e dagen. Het tramspoor, de rails, de vertrouwde,
^ste baan, het wast een stuk van het tijdperk der zekerheden, het
'trne dat van een vorige generatie. Maar ook zou men kunnen
,e8gen, dat wij zijn, teruggekeerd tot de diligence. De stoom tractie,
ijzeren spoor v&rdreven haar van de weg. Met gejuich werd de
■'ektrische tram bi nnengehaald, hoe kort nog maar geleden. En thans
Peeft, althans op Jnet streektraject, de autobus de diligence gewro-
*e.h- Zij heeft de w/eg op de rail heroverd. Neef Nurks uit de Camera
e'sde met de watten van achten, thans neemt men de bus.
FRED THOMAS
ut mat WMk i ii
Paul Ceblin overleden
Stand 359 - Parterre Julianahal - Croeselaan
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1957 PAGINA 5
„e eerste trein in "Nederland reed in
tussen Amsterd-am en Haarlem. Hij
•li» het eind<-> van trekschuit en
«ence. Maar heel de verdere eeuw
men blijkbae.r behoefte gevoeld
V _^°8 een middrjl van vervoer, naast
omSuï^- Het eerste plan daartoe
'eest, voor de nl' ,de asfalt-spoor ge-
'fite C. Soetens 5 5"e? waarvan een ze-
Ssterdam con, "elsi'eVaverk?eeg m
werd door c|e tijdgenoten gfpreien
Js „een der frajayste en nuttigste ont
slepen van doze eeuw". Het asfalt-
jWor was eigenlijk een soort amfibie:
»2U juiste midden, zoals men zei, tus-
straatweg 'An ijzerbaan. Zij voorza"
evenwijdige banen van asfalt,
L s°luut waterpas en zo hard en ef-
fci ®!s gegote/n ijzer." Daartussen een
^an Jenpad" 'Over die dubbele asfalt-
V. zouden aeswielige rijtuigen rijden,
Joorgemak '>p grote snelheid gehouden
ra K-jn en ^el paard. De wagens zou-
i'arkt ''an de Dam naar de Grote
'Sk'j van centrum dus naar centrum
bon eei1 belangrijke winst werd be-
Nep vergeleken met de ongunstig
'inJi stations van de spoortrein. Die
feoof. ls r<°S altijd actueel! Het asfalt-
%iSp,IS ctr nooit gekomen, maar de ara-
,'lii.B e gedachte, als overgang tussen
tigbehce. er tram, is wel merkwaar-
Ho 2orils de Trolley-bus een amfibi-
hn Verschijning is op de weg terug
»Us
'am naar diligence, resp. omni-
j)p9 P het asfalt-spoor volgden de plan-
e»?' voor een paardentram in 1868,
fle 11 stoomtram in 1882. Voor de paar-
tr dtractie werd zelfs een groot stuk
b,,a*°spoor gelegd, dat nooit is ge-
Jw kt. Ook met de stoomtram heeft
'ikt niet willen vlotten. Wat tenslotte
r/Jjand kwam was het paardentram-
hfiï\Je Amsterdam-Sloterdijk, dat in
'Wpj. door de Gemeente Amsterdam
vt overgenomen en als laatste der
be?,, kanen nog een jaar of tien zijn
We n heeft gerekt. Intussen hadden
k ondernemende Amsterdammers,
cOn heggen en L. J. Neumeyer
Von ess'e aangevraagd en verkregen
een electrische tram naar Haar
de met vertakkingen naar Spaarn-
v«rK: ^e'sen en IJmuiden, en door te
V0o®'nden met de badplaats Zand-
Dit plan maakte onmiddellijk
g;- serieuze kans en kreeg in het be-
tri Van deze eeuw gestalte in de Elec-
È.g As Spoorweg Maatschappij, de
hief Onderhandelingen volgden
Pen Gemeentebesturen en waterschap
den' moest een zware baan wor-
b(j Aangelegd dwars door de polder
Vp^'oten, de Haarlemmerweg aan
Br\>„ Üden versterkt en verbreed,
sgen gebouwd te Amsterdam,
de Wijdesteeg. Tenslotte viel de beslis
sing: het werd Spuistraat bij het Spui,
tot grote vreugde van de buurt. Op 5 ok
tober 1904 vertrokken van hier de eer
ste trams in regelmatige dienst. Er was
een feestelijke openingsrit aan vooraf
gegaan, met een lunch in het Bronge
bouw te Haarlem in tegenwoordigheid
van tal van autoriteiten o.m. de Com
missaris van de Koningin in Noord-
Holland, Mr. G. van Tienhoven. Er was
groot enthousiasme langs de route.
Vlaggen In Amsterdam, in Sloterdijk, In
Halfweg, in Haarlem. En hoge ver
wachting: alle nog bestaande stoom- en
paardentractie moest nu ten spoedigste
verdwijnen. Ook bezorgdheid: een zo
ideale verbinding met het centrum van
Amsterdam mocht eens een forensen
kwartier doen ontstaan even over de
grens, in de gemeente Sloten. Er gin
gen al dadelijk stemmen op, die bii
voorbaat vroegen om annexatie.
Want Amsterdam-West was weinig
meer dan een stukje de Clercqstraat
eigenlijk nog genoemd bij de oude
naam: het Lange Bleekerspad. Op
het eind daarvan stonden de kalk
ovens, en het oude Tolhuis aan de
Baarsjes. De houten Tolbrug over de
Kostverlorenvaart was omwille van
de tram vervangen door een stenen
brug, maar die voerde dan verder in
de „rimboe," dwars door de tuinde
rijen van het Slatuinenpad, om met
een bocht in die Krommert de weg te
zoeken naar Sloterdijk. Dat is nu 53
jaar geleden, minder dan een mensen
leeftijd. Wij behoren tot de generatie
die met deze tram is opgegroeid, ver
trouwd met haar verschijning zowel
in het stadsbeeld van Amsterdam als
Halfweg en Haarlem, een electrische
centrale te Halfweg, een remise te
Haarlem.
Een langdurig meningsverschil heeft
bestaan over het beginpunt te Amster
dam. De tram zelf wenste het Spui tus
sen Begijnhof en Maagdenhuis, en den
verder, met een kruising van de Ge
meentetram op het Spui, de route door
de Spuistraat. Daar kwam al dadelijk J.
F. M Sterck tegen in verzet: het bouwen
van 'n wachtlokaal op het Spui vóór het
Begijnhof was ontoelaatbaar op grond
van 'n servituut uit 1417. Maar ook de
Gemeente voelde er niets voor. Zij gaf
de voorkeur aan de Boommarkt, de
Westzijde van de N.Z. Voorburgwal bij
tyn 'latrOht ,bit.' 1°?.? de "bLauwe tram" nog groen was. Deze wagens
v" tater gebruikt op het Waterlandse traject van de N. Z. H. V. M.
De Haarlemse tram in het Amsterdamse stadsbeeld. Geheel in het midden het
treinstel, zoals dat in de drukke Raadhuisstraat, dwars in de stroom van het
verkeer, uit de Spuistraat te voorschijn placht te komen. Log en toch lenig
bewoog zich de „blauwe tram" zowel in Amsterdam als Haarlem door de
binnenstad.
Haarlem, met haar stemgeluid, het hete
hese fluitsignaal, dat wij voortaan
zullen missen.
Toch heeft de Haarlemse tram, of
hoe men haar noemen wil, nooit aan
populariteit verloren. Zij was gezellig
comfortabel, zij had iets avontuurlijks
Vooral de series jongere, luxueuse rij
tuigen, gebouwd bij Beynes te Haar
lem en Ganz te Boedapest, hadden
sfeer. Het was er goed in reizen,
zeer velen hebben in de loop der ja
ren de voorkeur gegeven aajn de tram,
forensen zo goed als dagjesmensen.
En de grote winst wij zeiden het
reeds was en bleef de verbinding
van centrum met centrum, waar men
graag de wat langere reisduur voor
over had. Wat dit betreft, is het de
vraag of het nieuwe beginpunt in Am
sterdam de Marnixstraat tegenover
Hoofdbureau van Politie wel
gelukkig gekozen is. De Spuistraat bij
net Spui lag uitermate gunstig ten
aanzien van de meeste tramlijnen, en
ook ten opzichte van de city, het werk
terrein van het merendeel der foren
sen De Marnixstraat doet dat bepaal
delijk niet. Als menigeen de tram zal
missen is het niet in de laatste plaats
hierom.
Wij hebben van de week voor het
laatst met de tram gereisd. Van Zand-
voort naar Amsterdam. Het was mooi
weer, maar een rustig uur. De „scha
penhokken," de nachtmerrie der dag
jesmensen, waren leeg. Het stationne
tje te Zandvoort blijft in gebruik, voort
aan in dienst van de bus. Wij hebben
nog voor een keer genoten van heel de
afwisseling van het traject. Het duin
landschap in al zijn ruimte, het ge
boomte en struweel van Bentvelt en
Aerdenhout. Het attractieve van de
tram was, dat zij buiten de weg
om, midden tussen de erven reed met
verrassende kijkjes in de tuinen of bij
de mensen op tafel, de bloei uit de eer
ste hand van in dit seizoen de dahlia's
en goudsbloemen. En het tempo van
de tram liet precies toe, dat men er o^i
wat aan had. Voorbij Aerdenhout sneed
het tracé dwars door de kwekerijen; op
enkele plaatsen schoven de appelen en
peren haast langs het raampje, een sub
tropische sensatie. Dan volgde de krui
sing op hoog niveau van de spoorlijn
naar Leiden; even genieten van het uit
zicht. En langs de Leidsevaart zaten
altijd getrouw de loze vissertjes, net
een rust en een geduld, die eigenlijk
ook niet meer van deze tijd zijn. Even
was er, over het water, een glimp van
bollenvelden, met de klassieke schei
ding der beukenhagen, en ook nog he
lemaal echt, zo'n vroeg negentiende
eeuwse bollenkwekerswoning met bol
lenschuur. Dan serveerde de tram het
gezicht op Haarlems kathedraal St. Ba-
vo, in heel haar m'onumentale rijkdom.
En voorbij de Tempeliersstraat een blik
in de Hout. Daar begon het kruip door,
sluip door in de binnenstad over brug
gen en langs vesten. Met als een ver
rassing ineens het uitzicht op het Spaar-
ne, de oude St. Bavo in het verschiet.
Zoals men even later de Amsterdamse
Poort passeerde, pal er onder langs,
zodat het bouwwerk heel andere dimen
sies en een verrassende allure kreeg.
Nu kwam de tram op snelheid, in een
gezellige, rustige schommelgang, een
vreedzame cadans, de fluitsignalen als
vreugdekreten. Men kreeg volop gele
genheid de voormalige „landengte" van
Halfweg te bezichtigen, waar men pre
cies overheen reed en de Zwaantjes van
Zwanenburg. Men nam het défilé af van
Geuzenveld, Slotermeer, het jonge Am
sterdam-West. De molens langs de weg
hadden zowaar een verfje gekregen,
wat hen goed deed en ons niet minder.
Daar was de Coca Colafabriek, Sloter
dijk, precies op de plek waar toen de
tram ging rijden nog een landelijk koe
peltje stond. En wij bereikten de \dmi-
raal de Ruyterweg, ooit een vreemd
soortig uitgroeisel, dat zich hechtte aan
de trambaan, vandaag ook al midden
in de staa. De slatuintjes zijn diep onder
het ophogingszand verdwenen, het oude
Tolhuis, de kalkovens lang verleden tijd,
en wie heugt zich nog het Lange Blee»?
kerspad. Het entree met de tram van
Amsterdam was, als men er op lette,
vooral interessant als staalkaart van de
groei der stad, de onderscheiden rin
gen, die men passeerde, van bouwstijl
en sfeer uit verschillende perioden. Tot
onder de Westertoren door de laatste
hachelijke bocht bereikt was, de Spui
straat in, het eindpunt in dat genoege-
lijk hartje stad, dat nu wel verweesd
achterblijft.
Wij kunnen het ons niet goed Inden
ken, dat wij nooit meer met de Haar
lemse tram zullen reizen. Maar wjj
zullen het gauw genoeg bemerken als
straks de Spuistraat niet langer met
de blauwe wagens blijkt gestoffeerd.
Het laatste woord is dan aan de fir
ma Sal de Jong te Amsterdam, in
lompen en oude metalen, die de sloop
der rijtuigen heeft opgekocht.
Het gevaarlijkste punt van heel het traject: de Haarlemse tram buigt in de
Raadhuisstraat, de drukste verkeersader van Amsterdam, af naar de Spuistraat.
Lange jaren heeft hier een beambte van de tram op post gestaan, die waar
schuwde voor de nadering van de tram. Later (zie bovenstaande foto) is hier
een lichtsignaal geplaatst.
f T ithoom zou Uithoorn hmmhhhhhMhhmmhhhhhhhhmhhh
I J niet zijn, wanneer men
er niet iets van maakte".
Met deze verklaring excuseert
burgemeester C. M. A. Koot zich
voor het fait, dat zondag en
maandag zijn veertigjarig jubi
leum in overheidsdienst wordt
gevierd. „Ik wilde niet, dat er
werk vin zou worden gemaakt. W T
te meer niet omdat ik in 1'JliU f*v -<
mijn zilveren jubileum als bur- «aÉjp» MÊj
gemeester van Uithoorn hoop Bg|, W*
te vieren, maar ik heb het niet
kunnen winnen". Er komt dus
feest; zondag is er een plech-
tige hoogmis en maandagavond
biedt het gemeentebestuur een
De hoogmis wordt iets bijzon-
ders, want de directeur van het
parochieel zangkoor, Harry fflHB
Günther, heeft zelf een mis y
gecomponeerd en deze opgedra- HjHBHHBK
gen aan burgemeester Koot.
Zondag wordt de Koot-mis voo
het eerst door het mannen- en K
jongenskoor uitgevoerd. Voor
het gezinsfeest op zondag en
de receptie heeft de burge
meester moeten capituleren.,
maar verder wil hij van geen
drukte weten.
Dat Uithoorn deze gelegen
heid heeft aangegrepen om de
?*et3V\de b,l0cmeIjes te zetten- is «et verklaarbaar,
er£ I935> toen de heer Koot die sedert 1917 achtereenvolgens
werkzaam is geweest op de secretarieën van Jutphaas, Vleuten, Lichten
voorde en De Bilt het burgemeestersambt aanvaardde, is er wel het
een en ander gebeurd. De bevolking groeide van 3800 tot 8500 zielen en
aezer dagen wordt de eerste paal geslagen voor de duizendste na-oorlogse
woningde gemeente telt thans tweemaal zoveel huizen als voor de oorlog.
Het dorp De Kwakel, dat met Uithoorn één gemeente vormt en voorheen
vrijwel uitsluitend van de tuinbouw leefde, heeft vooral na de oorlog een
tweede bestaansmiddel gevonden in de zich uitbreidende industrieën van
Uithoorn. Er ligt een structuurplan klaar, dat voorziet in een inwonertal
van 30.000; reeds over 6 a 7 jaar zal het huidige aantal met 6.000 ver
meerderd zijn. Er komen nieuwe verbindingswegen met Amsterdam en
Rotterdam, kortom, Uithoorn gaat een grote toekomst tegemoet en zal in
toenemende mate het accent van een forensengemeente krijgen. Reeds
hebben de K. L. M. en Fokker er vele woningen voor hun personeel
gebouwd. De burgemeester vertelt er over met gerechtvaardigde trots
hoewel hij over zijn aandeel in deze ontwikkeling zwijgt. Men begrijpt
echter en anders is de gemeentesecretaris, de heer A. H. van Mont-
foort, er om dit te benadrukken dat burgemeester Koot in dit alles
de grote stimulator is geweest. Hij spreekt met grote voldoening over de
harmonische gemeenschapssfeer in de gemeente, waarin ook de na de
oorlog van elders gekomen inwoners zich thuis voelen. „Wij willen
wel uitbreiding, nieuwe huizen en meer inwoners hebben", zegt de bur
gemeester, maar het moet geleidelijk gaan. Ik heb liever vijftig nieuwe
huizen tegelijk dan duizend, want de nieuwe inwoners moeten in onze
gemeenschap kunnen worden opgenomen, hetgeen inderdaad gebeurt
ook in het kerkelijk en verenigingsleven".
Wie de burgemeester over dit alles hoort spreken ook over het
nieuwe industrieterrein, over het culturele leven in de gemeente en over
de goede verstandhouding tussen de verschillende levensbeschouwingen
begrijpt waarom Uithoorn dit jubileum aangegrepen heeft om een
beetje feest te vieren. De 57-jarige burgemeester Utrechter van geboorte,
vader van vijf kinderen en reeds driemaal grootvader, ridder in de Orde
van Oranje-Nassau en drager van de pauselijke onderscheiding Pro Eccle
sia et Pontifice zal zich er bij moeten neerleggen.
Cuba Het opperbevel van het Cu
baanse leger heeft gisteren bekendge
maakt, dat zes opstandelingen zijn ge
sneuveld en verscheidenen gewond bij
twee gevechten, die in de Sierra Maestra
zijn geleverd. De Cubaanse strijdkrach
ten, die geen verliezen leden, achter
volgen de opstandelingen.
(A.F.P.)
Paul Ceblin, bekend toneelspeler bij
het Duitse volkstoneel en voormalig
theaterdirecteur, is te Berlijn op 66-
jarige leeftijd overleden.
Advertentie
Omdat U slechthorend bent? Neem dan
een Audium hulp-oor, het nieuwste en
doelmatigste hoortoestel dat ter wereld
gefabriceerd wordt.
Zeg niet: een hoortoestel loopt zo In 't
oog.
Het Audium hulp-oor is immers prak
tisch onzichtbaar. Niemand bemerkt Uw
slechthorendheid.
Met een Audium hulp-oor hoort U er
weer bij, staat U weer midden in het
vólle leven!
op de JAARBEURS - UTRECHT
Andere Audium boortoestellen:1
MODEL 800 - het hoortoestel
met een bijzonder laag batterij-
HOORBRIL - een volwaardig
hoortoestel in een brilmontuur.
verbruik.
MODEL 1000 het kleinste hoortoestel met
regel-mogelijkheden voor hoge en lage tonen
en met een 3-voudige begrenzingsmogelijkheid.
Voor gebruik In kerk. theater e.d. zijn hoortoestellen met ingebouwde
luisterspoel leverbaar.
Eleictro-Acoustische Industrie N.V.
Singel 160, Amsterdam-C. Tel. 42733.
iniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniininiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
in
De tram was een deel van
de tijd der zekerheden
LINKS: het uitgangspunt op zo
menige zomerse dag: dagjesmensen
in de Spuistraat te Amsterdam.
RECHTS: het slotde run op een
plaatsje hij terugkeer uit Zand
voort.
