1
JACOB VAN
Randenbroek,
CAMPEN, Heer van
bouwheer der vorsten
Koff
SCHEEPVAARIBER1CBIEN
Ons Missiethuisfront
Gasten op het
kasteel
300 JAAR GELEDEN GESTORVEN
Wm.
Britse lof voor
Nederlands schip
noXTDF'RnAr; 12 SEPTEMBER 1957
PAGINA 9
Prinselijke belangstelling
voor Antiekbeurs
Vanavond
„Prins der Nederlanden"
in Dover
D AHPO
MARKTBERICHTEN
536ste STAATSLOTERIJ 4e kias i6e iijst
Een virtuoos gespeeld spel van Jean
Anouilh heeft gisteravond de TV-ktfkers
zeer lang bezig gehouden. In „Gasten
op het kasteel" is rond de eeuwwisse
ling een zeer merkwaardig gezelschap
bijeen. Er heerst volop de sfeer van
de „fin de siècle", enerzijds dus het on
bezorgde van een probleemloze tijd, an
derzijds de verveling van de bevoor
rechten. Anouilh gebruikt intussen
iedere gelegenheid om in de dialogen
allerlei problemen naar voren te schui
ven. Het is een gezelschap van in hoofd
zaak nogal materialistische cynische
lieden dat bittere dingen zegt. Achter de
woordenstroom zitten echter veel wijs
heden verborgen, het was alleen
moeilijk ze te ontdekken. Het bezwaar
van het stuk is dat het te lang duurt
en ook halfslachtig is. Enerzijds zeer
knap, in de dialogen, in de situaties,
maar aan de andere kant moeilijk tot
eèn oplossing komend. De geschiedenis
met de tweeling is ook nogal gezocht
en weinig overtuigend.
Heeft het stuk ons alles bij elkaar ge
nomen niet mee kunnen slepen, des te
meer bewondering hebben wij voor de
opvoering. Een waarlijk schitterend,
overdadig décor van Fokke Duetz vorm
de de achtergrond van al de geestelijke
armoede die er voor gedemonstreerd
werd. Walter v. d. Kamp had zeer veel
hooi op zijn vork genomen, door dit
ingewikkelde spel zo uitgesponnen te
vertonen. Helemaal slaagde hij dan ook
Op 13 september, 300 jaar geleden, overleed te
Amersfoort, op zijn landgoed „Randenbroek", de
schilder-bouwmeester Jacob van Campen. Zijn
verscheiden wordt dezer dagen in plechtige bijeenkom
sten herdacht en ongetwijfeld zullen deze een eerher
stel, althans een juister inzicht in zijn uitzonderlijke
scheppen. Er is wellicht geen kunstenaar uit
tijdgenot eeuw te noemen, wiens activiteiten door zijn
beoordeeld *7 latere biografen zo verschillend zijn
zoals zijn vrienJ^ deze bouwheer van de Vorsten",
titeld. Men heeft hem°n,den Vondel ,hem hefftb*Z
en zelfs, wegens zijnrTCtfLZ71 Aen*Valf een dlle*ta^
Hendrik, als een hoveling uer^i m tz YYW redeTj
zichzelf in zijn latere jaren aTs %ampen.' die
nieur" uitgaf, beoordelen wij ö'njuwT als^iï alVn
meten met de maatstaven dm wij hede'n %?e°aa™
deze beroepen hechten. Bespieden w%j echter zijn artis
tieke levensgang nauwkeuriger, dan moet worden toe
gegeven, dat hij niet een technisch-onderlegd bouw
kundigewas volgens onze moderne begrippen, even
min een academisch gevormd ingenieur. Zijn grote, en
moeilijk te onderschatten verdiensten, liggen ongetwij
feld in zijn scheppend vermogen, in zijn grootse visie
en bewonderenswaardige compositorische talenten,
waardoor hij verre boven zijn tijdgenoten-böuwmees-
ters is uitgestegen. De monumenten, onder zijn leiding
0ntstaan, getuigen alle onweersprekelijk van zijn uit
zonderlijke gaven, die in zijn jaren onder de „Archi-
*ectura moderna" werden begrepen en een nieuwe
Beest en een nieuwe bezieling hebben gestimuleerd.
De levensloop van Jacob van Cam-
Pen is merkwaardig geweest. Gebo
ren op 2 februari 1595 te Haarlem, uit
financieel zeer welgestelde ouders,
werd hij, toen zijn schooljaren voorbij
waren, opgeleid als schilder. Zijn leer
meester werd Frans Pieter de Greb
ben op wiens werkplaats hij, tegelijk
met de beroemde kerkschilder Pieter
Saenredam een zestal jaren heeft door
gebracht. Mogelijk, dat hij daarna nog
op het Atelier van Rubens té Antwer
pen heeft gewerkt, doch een bewijs
in.strikte zin is daarvoor nog niet ge
vonden. Zeker is echter, dat hij voor
de kunst van de geniale Vlaamse mees
ter een grote bewondering heeft gehad.
Naar de gewoonte dier tijden onder
namen de jeugdige artiesten, na hun
leertijd bij een plaatselijk meester, de
z.g. Roomse reijs. Jacob van Campens
verblijf in Italië moet ongeveer tussen
de jaren 1617-'24 hebben gelegen. Van
zijn werkzaamheid in het Zuiden is
helaas niets bekend. Uit enige sim
pele aantekeningen, eerst omstreeks
1720 neergeschreven, moet hij lange
t'jd in Rome hebben vertoefd, doch de
°nderzoekingen door ons in deze onder
hennen. hebben tot heden geen resulta
ten opgeleverd. Zijn naam is tot heden
ln geen der archieven te Rome of el
ders in Italië gevonden. Wij moeten
het echter als zeer waarschijnlijk be
schouwen dat hij ook andere steden
heeft bezocht en met name in Vjcen-
Za de bouwwerken van Andrea Palladio
heeft leren kennen, die een onuitwis-
bare indruk op hem moeten hebben
gemaakt, wat uit zijn latere scheppin-
f®n duidelijk blijkt. Wat Van Campen
m Rome heeft verricht, geschilderd o£
»ch ook in de architectuur heeft be-
mvaamd, blijft eveneens duister. Wél
tXVeeh zijner latere biografen, Arnold
«oubr-alsen, dat hij te Rome „voor een
ramaal heeft gebouwd, maar ook
JACOB VAN CAMPEN
Portret van de tim
merman Nicasius,
geschilderd door Ja
cob van Campen.
sing, o.a. van de unieke „Burgerzaal
en recht op het doel en bestemming
gericht. Ongetwijfeld zijn in al deze
monumenten de invloed van de Ita
liaanse bouwkunst uit zijn jaren, en in
het bijzonder die van Palladio's schep
pingen merkbaar. Doch er is niet één
gebouw In het Zuiden aan te wijzen, dat
hij direct heeft nagevolgd. Hij heeft
Palladio's geest naar het Noorden
overgebracht, maar haar op geheel
eigen en zeer geniale wijze geïnter
preteerd.
Van zijn schilderijen zijn er vele ver
loren gegaan. De gemeente Amers
foort bezit nog enkele karakteristieke
specimina van zijn hand, o.m. het
portret van de timmerman Nicasius,
die bij een brand in de toren aldaar,
naar boven klom en de spits met zijn
bijl afhakte, waardoor erger werd
voorkomen.
Jacob van Campen is in 1654 in de
rooms-katholieke kerk opgenomen. In
dat jaar eindigde ook zijn bemoeiingen
met de bouw van het Stadhuis, door
geschillen met de burgemeesters. Het
is echter volkomen onjuist te menen,
dat de gewichtige stap, die hij in 1654
deed, de oorzaak van de ontstemming
van het stadsbestuur is geweest. Beide
gebeurtenissen staan met elkaar in geen
enkel verband. De „aartsbouwheer", zo
als zijn vrienden Vondel en Huygens
hem hebben genoemd genoot in zijn
laatste levensjaren een minder goede ge
zondheid. Zijn verscheiden werd door
zijn talrijke vrienden en bewonderaars
diep betreurd, wat uit vele verzen en
geschriften blijkt.
P. T. A. SWILLENS
Prins Aschwin van Lippe Biesterfeld,
«e broer van Z. K. H. Prins Bemhard,
heeft woensdagmiddag met zijn echtge
note een bezoek gebracht aan de Oude
Kunst en Antiekbeurs te Delft. De
Prins, die conservator is van de afde-
hbg Aziatische Kunst van het Metro-
Politan Museum te New York, werd
ondgeieid door de organisator van de
^hrs, de heer Marcel B. Keezer.
deze bewering is niet zonder meer te
aanvaarden, noch te miskennen.
Jacob van Campens belangstelling
voor de bouwkunst zal ons verklaar
baar voorkomen, als wij weten dat zijn
naaste familieleden gelijke interesses
hadden. Zijn vader Pieter van Campen
was te Haarl-m regent van het oude
mannenhuis, en door zijn initiatief en
onder zijn leiding werd een nieuw ge
bouw opgetrokken (heden het Frans
Hals-museum). Nicolaas van Campen
is éen inspirerende kracht geweest
voor zijn achterneef, onze bouwmees
ter. Hij werd door niemand minder
dan Vondel bezongen als de enthousias
te ijveraar en „bouwheer" van de, in
1637 nieuwe, door Jacob van Campen
gebouwde Schouwburg, waar ter gele
genheid van de opening, voor de eer
ste maal Vondels „Gijsbrecht" op
3 januari' 1638 werd opgevoerd. Cor-
ls„ Xan Dampen, Jacobs oom, heeft
een belangrijke rol gespeeld in de krin
gen der rederijkers zijner jaren. Hij
was o.a. bevriend met Corn. Pietersz.
Hooft, Laurens Reaal, Herman Roden-
burg, Hendrik Laurens Spieghel, Roe
mer Visser, e.a. en lid van ae Kamer.
„In Liefd Bloeiende", een artistiek
gezelschap, waarvan hy het actieve
middelpunt is geweest. Tot zijn inti-
mi behoorden dr. Samuel Koster en
Gerbrandz Adr. Bredero. Jacobs
grootvader, eveneens Jacob geheten,
was gehuwd met de zuster van de dich
ter Roemer Visser en bijgevolg waren
de gezusters Anna en Maria Tessel-
schade achternichten van onze bouw
meester. Anna was zeer bevriend met
Rubens en diens oevstevrouw Isabella
Brandt Door Maria Tesselschade
maakte Jacob van Ca^pen kennis met
de dichter-staatsman HVJ"
gens. Huygens werd verliefd op Ja-
cobs zuster Machteld, die m de bloe!
harer iaren is overleden en wier ver-
scheiden door Vondel ln ®en Prachtig
ver. teVzongen Door Huygens kwarn
Jacob van Campen in relatie met het
Wederik Hendrik e" met dat
van Johan Maurits (de Braziliaan).
In 1625 overleed Jacob van Campens
moeder, Gemtge Berents, ..Vrouwe
van Randenbroek" en toen kwam haar
oudste zoon, de schilder-bouwmeester
in het bezit van het uitgestrekte land
goed te Amersfoort en van een zeer
groot vermogen. Sindsdien was hij
„Heer van Randenbroek'.' en van toen
af kon en moest hij zich wijden aan
verscheidene bouwkunstige ondernemin
gen. Deze vele en voorname relaties
zijn van betekenis om de snelle opgang
van Jacob van Campen als bouw
meester te begrijpen.
De nieuwe Heer van Randenbroek
leverde reeds in 1626 zyn eerste bouw
kunstige prestatie, de gevel van het
huis Coijmans aan de Keizersgracht te
Amsterdam (thans Hogere Burger
school), een triomfantelijk begin van
een lange reeks grootge bouwwerken.
Het was zijn oom Cornells, die hem
by de bouwheer, Balthasar Coymans
die zijn vriend was, had aanbevolen.
In de omgeving van de Westertoren
aan de drukke en volgebouwde Kei
zersgracht, waar de nijvere Amster
damse burger zyn huis, kantoor en
magazijnen had gevestigd, naar de
geest van Hendrick de Keyser de com
positie, dispositie en ornering had ge
leid, v-errées plotseling een gevel, die
kras en fel „da oude styi" vaarwel
zei. Die gevel was eenvoudig en streng,
een ontwerp, dat geboren was uit de
Latynse gedachtenwereld, die toen nog
in betrekkeiyk kleine kring aanhan
gers en verdedigers had gevonden. Het
nieuwe bouwwerk moet voor de Am
sterdamse burgers van toenmaals als
een koel bad hebben gewerkt, dat
hoogstens nuchter, maar niet fraai
werd bevonden. Toch betekende de bouw
van de gevel van het huis Coijmans
een signaal, dat een andere denkwereld
inluidde, die in Holland wel niet
vreemd en onbekend was, maar die
nimmer tevoren zo bewust was gepro
pageerd. In intellectuele kringen ver
overde het echter een groot succes.
In 1631 werd het in de „Architectura
moderna" van Salomon de Braij afge
beeld en loffeljjk vermeld.
Het zon te ver voeren om al de mo
numenten door de bemoeiingen van
Jacob van Campen verrezen, uitvoe
rig te bespreken. Het aantal is echter
veel groter dan algemeen bekend Is,
Noemen wü slechts het Huis van Jo.
han Maurits (thans museum het Mau-
ritshuis) aan het Plein te 's Graven-
hage en het terzelfde plaatse huis
voor 'Constantyn Huygens (thans ver
dwenen). In 1636 begonnen zijn werk
zaamheden voor de paleizen van Fre-
derik Hendrik, het slot te Honselaars-
dijk en het palels Ter Nieuburch te
Rijswük, waarvoor door Jacob van
Campen de geschilderde decoraties
werden verzorgd. Hij heeft voor het
Amsterdamse stadsbestuur de (ver
dwenen) Heillgewegpoort ontworpen,
In het bijzonder heeft hjj zich gewijd
aan de bouw van de nieuwe Schouw-
barg, een gebeurtenis waarvoor voor
ai zijn vriend Joost van den Vondel
enthousiast is geworden en waar
voor hy verscheidene fraaie verzen
heelt geschreven. Een jaar later ont
wierp hy het Accjjnshuis, op de
hoek van de Oudebrugsteeg en het
Damrak. Hij bouwde in 1639 in op-
aracht van Frederik Hendrik de ker-
H u Doge Zvvaluwe en te Renswou-
uï bestuur der stad Leiden riep
rijn hulp in by het ontwerpen van de
e/k. Voor zijn vriend, de dich-
™T:ilaau.'?lan Constantyn Huygen ont-
wiink" .«Hens buitenverblijf „Hof
Y Ai u S-Gravenhage. HU leverde
de plannen voor het „Oude Hof" (pa-
af „l n<Ie)- In Haarlem treffen
Y-o Hu n. '!e nieuwe of St.-Anna-
kerk. HU Ontwierp de orgelfronten
voor de Grote Kerk te Alkmaar en voor
s® Amsterdam. Hij
heeft medegewerkt aan de bouw van
ii ieiï osch 's-Gravenhage.
Hy is de ontwerper geweest van een
toren van de Nieuwe Kerk te Amster
dam, die echter nooit is uitgevoerd.
Wij moeten hier zwygen van tal van
andefe activiteiten op andere gebie
den, die nauw de bouwkunst raken.
Zijn meest grootse ontwerp is onge
twijfeld, dat voor het Stadhuis (thans
Koninkiyk Paleis) te Amsterdam ge
weest. Daarin heeft hy al zyn idealen
en zijn hoogste kurmer verkondigd. Het
is een monument geworden, dat in Ne
derland zijns gelijke niet heeft. Groots,
doch eenvoudig in opzet, rijk en voor
naam door zijn beeldengalerij, door
zijn prachtige decoraties, geweldig door
zijn verhoudingen, indrukwekkend door
zijn ongeëvenaarde ruimtelijke beheer-
niet, er waren zeer mooie vondsten, zo
wel by de mise en scène als by de
beeldregie, er was echter ook verbrok
keling en gebrek aan klaarheid.
De spelprestaties stonden over het
geheel op een zeer hoog peil. Henk van
lsen maakte een Indrukwekkende cre
atie van zyn dubbelrol. Met weinig mid
delen karakteriseerde hij de zachtheid
van de ene en de cynische hardheid van
de andere broer. In een gelaat als een
masifer wist hy met een enkele wenk
brauwbeweging bepaalde gevoelens te
doen leven. Naast nem dient direct ge
noemd te worden de Isabella van Ineke
Brinkman, een Ophelia-achtige figuur,
zuiver als water, van een grote teder
heid en diepe tragiek. Er waren meer
kostelyke spelprestaties ais die van Wil
ly Haak (haar debuut voor de TV)
groots als de tyrannieke geslepen tante,
en die van Rob Milton, aangapend als
de succesvolle zakenman, die op een
leeg leven terugziet. Niemand was be
neden de maat, het geheel was vir
tuoos, spits, uitgekiend, men miste ech
ter de warmte van het hart en de be-
vrijdiftg van de lach.
Vooraf, was er een geslaagd Sport-
panorama", dat veel te lang duurde.
Men had daar juist op deze avond, met
een zeer lang spel, bijzonder op moeten
letten. Nu werd het weer over elven
(een uur over tyrt), de kijkers zullen
wel doodop naar bed zyn gegaan.
J, V. S.
Een programma van operetteklanken
wordt vanavond voor de NCRV uitge
voerd door het Promenadeorkest o.l.v.
Hugo de Groot, m.m.v. het omroepkoor,
Aukje Karsemeiler, sopraan, Rudolf Kat
tenor. (298 m- 20.20 uur).
Het Orchestre National speelt voor
Paris Inter o.l.v. André Cluytens o.m.
de Symfonie in d/kl. van Franck en
de Tweede suite Daphnis en Chloë van
Ravel. (1829 m. - 20.05 uur).
Myra Hess speelt vanavond voor het
Derde Progr. met het BBC-symfonie-
orkest o.l.v. Sir Malcolm Sargent het
Vyfde pianoconcert van Beethoven (464
m. - 19.30 uur).
(Van onze Londense correspondent)
Londen, hedenmorgen
Dover, de thuishaven van de passa
giersschepen die de verbinding onder
houden met Calais en Ostende, begroette
gisteren met enige geestdrift een be
zoek van het Nederlandse passagiersschip
„Prins der Nederlanden", het vijfduizend
'ton metende motorschip dat een half
jaar geleden te Rotterdam te water werd
gelaten in tegenwoordigheid van Konin
gin Juliana. De „Prins der Nederlanden''
zal in de toekomst, tezamen met de
„Oranje Nassau", de verbinding onder
houden tussen Amsterdam en West-Indië,
en zal op de heenweg Dover en op de
terugweg Plymouth aandoen. Het be
zoek van gisteren was een beleefdheids
bezoek. In scheepvaartkringen was men
vol lof over de uitzonderlijke kwalitiet
van de passagiershutten bestemd voor
kinderen aan boord van het nieuwe
schip, dat op het ogenblik een tournée
maakt rond een aantal Europese havens,
waaronder Hamburg en Antwerpen, en
dat op de 26ste van de huidige maand
de eerste vaart naar West-Indië zal
ondernemen.
Advertentie
en pijn weg-
wrijven met
VRIJDAG
HILVERSUM I, 402 m. VARA: 7.00
Nws. 7.10 Gymn. 7.23 Gram. 8.00 Nws.
8.18 Gram. 8.50 V. d. vrouw. 9.15 Gram.
(9.35-9.40 Waterst.). VPRO: 10.00 Caus.
VARA: 10.40 Promenade-ork., omr. koor
en sol. 11.20 Orgel en zang. 11.45 Kamer
koor. AVRO: 12.00 Lichte muz. 12.30
Land- en tulnb.meded. 12.33 Sport en
prognose. 12.50 Gram. 13.00 Nws. 13.15
Meded. of gram. 13.25 Dansmuz. 13.55
Beursber. 14.55 Blokfluittrio. 15.10 Gevar.
progr. VARA: 16.00 Gram. 16.40 Klankb.
17.05 Lichte muz. 17.30 Gram. 18.00 Nws.
18.15 Act. 18.20 Lichte muz. 18.50 Caus.
19.10 Ritm. muz. VPRO: 19.30 Caus. 20.00
Nws. 20.05 Boekbespr. 20.10 Filmrubriek.
20.20 Voordr. en muziek. 20.35 Caus. 20.45
Caus. VARA: 21.00 Lichte muz. 21.40
Waar blijft de tijd. 21.55 Buitenl. week-
overz. 22.10 Strijkork. VPRO: 22.40 Caus.
VARA: 23.00 Nws. en SOS-ber. 23.15-24.00
Gram.
HILVERSUM n, 298 m. NCRV: 7.00
Nws. 7130 Gram. 7.45 Een woord voor de
dag. 8.00 Nws. en weerber. 8.15 Gram.
8.35 Idem. 9.00 V. d. zieken. 9.25 Waar
voor uw geld, 9.30 Campground Singers.
9.50 Gram. 10.00 Orgelspel. 11.00 Gram.
11.30 Lichte muz. 12.00 Viool cn piano.
12.30 Land- en tuinb.meded. 12.33 Volks-
muz. 12.53 Gram. of act. 13.00 Nws. 13.15
Lichte muz. 13.40 Gram. 14.05 School
radio. 14.25 Vocaal ens. 14.45 Metrqpole-
ork. 15.40 Ciavecimbelrecital. 16.00 Tuin-
bouwpraatje. 16.15 Zigeunerkwint. 17.20
Lichte muz. 17.40 Beursber. 17.45 Gram.
18.00 Stemmen van Overzee. 18.15 Mu-
ziekver. 18.35 V. d. Jeugd. 19.00 Nws. en
weerber. 19.10 Regeringsuitz. 19.20 Rege-
ringsuitz. 19.30 Nieuwe gram. 20.00 Radio
krant. 20.20 Vocaal drieluik. 20.55 Klankb
21.30 Vocaal drieluik (verv.). 22.00 Hol
land Festival. 23.00 Nws. en SOS-ber.
23.15-24.00 Gram.
ENGELAND, BBC Home Service, 330
m: 12.00 Dansmuz'. 12.30 Lichte muz. 13.10
Gevar. muz. 14.00 Ork. conc. 15.00 Where
dead men lie. 15.45 Lichte muz. 18.00
Nws. 19.00 Gevar. progr. 19.30 Henry
Wood Prom. Concert. 21.45 Pianorecital.
23.08-23.13 Koersen.
ENGELAND, BBC Light progr. 1500
en 247 m: 12.00 Lichte muz. 12.45 Ork.
conc. 15.25 Race-rep. 15.45 Lichte muz.
10.30 Orgelspel. 17.00 Dansmuz. 17.45 Pia
nospel. 18.00 Gevar. muz. 20.00 Gevar.
muz. 21.00 Lichte muz. 22.30 Lichte muz.
23.15 Gevar. muz.
NDR/WDR, 309 m: 12.00 Gram. 13.15
Ork. conc. 16.00 Pianorecital. 17.20 Alt
viool en piano. 17.45 Gevar. muz. 19.15
Volksmuz. 20.45 Paroli, opera. 23.10 Mo
derne muz. 0.10 Dansmuz. 1.15-4.30 Ge
var. muz.
FRANKRIJK, Nationaal progr., 347 m:
12.30 Ork. conc. 13.55 Israëlische uitz.
18.35 Gram. 19.30 Amerikaanse uitz. 20.00
Gram. 21.00 Festival v. Besancon: Ork
conc. 22.45 Int. solisten.
BRUSSEL, 324 m: 12.00 Lichte muz.
12.34 Gram. 13.11 Gram. 14.00 Lichte muz.
14.30 Strijkkwart. 15.00 Galaconc. 16.00
Koersen. 16.02 Gram. 17.10 Lichte muz.
18.00 Gram. 18.20 Gram. 19.40 Gram. 20.00
Fcstivalork. en soliste. 22.11 Gram.
484 m: 12.00 Gram. 13.10 Omr. ork.
14.00, 14.30, 15.30 en 16.05 Gram. 17.10
Verz. porgr. 18.30 en 19.00 Gram. 19JO
Nws. 20.00 Gram. 20.30 Juditha Trium-
phans, oratorium. 22.30 Gram.
DUITSE TELEVISIEPROGR
17.00 V. d. kind. 17.20 V. d. jeugd. 17.40
V. d. vrouw. 19.00-19.30 Journ. 20.00 Idem.
20.15 Weerber. 20.20 Verkiezingsprogr.
20.50 Ballade. 21.15 Dagb.
VLAAMS-BELG. TELEVISIEPROGR.
19.30 Nws. 20.00 Met een luipaard od
schoot, documentaire film. 20.25 Schipper
naast Mathiide. 2125 Nieuws films. 21.55
Toeristische T.V.-rallye. 22.25 Nws. en
Journ.
In mijn artikelen van 14 augustus en
3 september in dit blad heb ik ge
steld, dat de katholieke gemeenschap
van Nederland één en onverdeeld, met
de allergrootste Inspanning en de aller
dringendste spoed, alle krachten, aan
personen en geldmiddelen, dient te rich
ten op de ondersteuning, instandhouding
an uitbreiding van de missiegebieden,
die feiteiyk grotendeels samenvallen
met de minderontwlkkelde gebieden.
Mijn vurig verlangen was en is één
hecht missiethuisfront.
Over deze hoofdstelling en het daar
voor aangevoerde hoofdargument, de
missie-encycliek „Fidei donum" van 25
april 1957, heeft pater Jelsma in zijn
artikel van 28 augustus met geen woord
gerept. In zijn artikel van 10 september
geeft pater Jelsma wel toe, zy het niet
duidelijk en ultdrukkeiyk, dat het mis
siewerk en de hulp aan minderontwikkel-
de gebieden in abstracto door pa
ter Jelsma onderscheiden in con-
creto, dus in werkeiykheid, grotendeels
met elkaar samenvallen, dus groten
deels dezelfde terreinen van het maat-
schappelyk leven bestrijken, zoals ik in
myn artikel van 3 september had uit
eengezet, Voorts zegt pater Jelsma: -
,De vergissing die mr. van Ryckevor-
sel maakt, is de volgende. Hy veronder
stelt, dat de katholieken die ln groten
getale met NOVIB meewerken, de spe
cifieke verantwoordelykheid voor het
werk der Missie van de hand wijzen of
minimaliseren. Voor deze veronderstel
ling bestaat geen enkele grond, zij wordt
nergens in de artikelen van mr. van
Ryckevorsêl waar gemaakt en zy is
in objectieve zin volkomen vals.
Ik verklaar hiertegenover, dat ik van
de katholieken, die met de NOVIB mee
werken, noch veronderstel noch zeg, dat
zy de verantwoordelykheid voor het
werk der missie van de hand wijzen
of r>*nimaliseren daarover heb ik
niet te oordelen maar wel zeg ik,
dat ik de verantwoordelijkheid voor het
missiewerk oneindig veel zwaarder acht
dan die voor de uitvoering van bepaal
de neutrale plannen,
Ik vind daarom het ontbreken van
enige weerklank van de te elfder ure
klinkende bazuin der overtuigende mis
sie-encycliek „Fidei donum", in de ar
tikelen van pater Jelsma, een op
stellend tekort.
Daardoor alleen al kan ik mö niet
opwerken tot enig vertrouwen in de pa
pieren liefdesbetuigingen van de
NOVIB jegens de missie. Daarbij komt
dan nog. dat my na de door de NOVIB
op 4 september gehouden persconferen
tie is gebleken:
a) dat de NOVIB zich aan de tradi
tionele wereldmissiedag van 20 oktober
niets gelegen laat liggen en glashard
wil doorgaan met het organiseren van
een nationale geldinzameling op Of om
streeks 24 oktober:
b) dat de NOVIB ongeveer 9/10 der
ingezamelde gelden voor neutrale plan
nen wil besteden, terwijl missie en zen
ding tezamen zullen worden afgescheept
met niet meer dan 1/10 gedeelte der
NOVIB-gelden (zie het artikel „Erken
ning gevraagd!" in De Maasbode van
5 september).
Zolang deze, missie en zending niet
naar waarde schattende, houding van
de NOVIB blijft voortbestaan, blijft,
naast mijn in de aanhef herhaalde con
clusie van alle steun aan de missie, mijn
parool: gèen man en geen cent voor de
NOVIB.
Ik stel nogmaals tegenover elkaar:
1. De schrikbarende nood aan mensen
en geldmiddelen in de missiegebieden,
waarmee de Paus onontkoombaar mijn
geweten heeft belast door zijn uiteen
zettingen in „Fidei donum", waarte-
fenover de Paus mij nergens uitdruk-
eiyk of stilzwhgend de plicht oplegt
om aan neutrale internationale ot na
tionale Instellingen mijn krachten en
felden te geven.
Het onbetwistbare, ook niet door pa
ter Jelsma weersproken feit, dat gel
den van de missie voor een oneindig
veel hoger en beter doel. tevens op veel
doelmatiger wijze worden besteed dan
gelden, die gegeven worden aan een neu
trale organisatie voor hulpverlening aan
minderontwikkelde gebieden zoals Je
NOVIB.
3» De missie heeft 'reeds tienduizenden
werkers, vele scholen, ziekenhuizen, so
ciale en culturele Instellingen en een
onschatbare eeuwenlange ervaring in de
hulpverlening aan minderontwikkelde
gebieden, doch veel te weinig geldmid
delen, Waartegenover de NÖVIB nog
met de daadwerkelyke hulpverlening
aan minderontwikkelde gebieden moet
beginnen en daarin geen ervaring heeft.
4. De NOVIB, die een werkelijk natio
nale instelling wil zyn voor de hulpver
lening aan minderontwikkelde gebieden,
wil een nationale geldinzameling hou
den voor plannen in Griekenland, Soe
dan en Marokko, terwyl de eigen Ne
derlandse nationale verantwoordelyk
heid voor de ellendige levensomstandig
heden van de bewoners van Nieuw-
Guinea, wellicht het minstontwikkelde
gebiedsdeel der wereld, het allerzwaarst
is, vooral ook krachtens art. 73 van het
Handvest der Verenigde Naties.
Op de AMATE te 's-Gravenhage kan
ik wellicht enige missiepaters en
-zusters aantreffen, die het met my
eens zijn, als gering tegenwicht
voor de machtige phalanx van katholie
ke organisaties, waaronder één, waar
van ik lid ben, de Katholieke Volks
partij die pater Jelsma tegen mij
in de stryd heeft geworpen. Het tragi
komische in deze noogst ernstige zaak
vind ik het beeld van pater Jelsma,
als aanvoerder van de gezamenlijke ka
tholieke organisaties van Nederland, dus
als hoofdvertegenwoordiger van de
katholieke gemeenschap in de NOVIB,
die tezamen met de tot zijn groep
behorende P.v.d.A.-katholieken, wier
lust en leven het ls de K.V.P. princi
pieel en praktisch te bestrijden my,
als lid van de K.V.P.in deze voor ka
tholieken vrye kwestie, met vermeende
gezags- en machtsargumenten, trach
ten voor te houden, dat ik nu maar
voortaan braaf vóór de neutrale NOVIB
moet zyn!
Hiermee is, althans wat my betreft,
deze schrifteiyke gedachtenwisseling
met pater Jelsma ten einde. Op uitno
diging van pater Jelsma zal ik op 7
oktober a.s. met hem aan een open
bare gespreksavond van „Pléin 1957"
deelnemen, zodat een mondelinge open
bare gedachtenwisseling het sluitstuk zal
kunnen opleveren van myn allerminst
vredelievende verdediging van een stand
punt, hetwelk voor my, als katholiek,
op gronden van geloof, hart, verstand,
gevoel, nationaal bewustzyn en nuch
tere zakeiykheid, in de huidige omstan
digheden van tijd en plaats, het enig
juiste is.
Mr. K. VAN RIJCKEVORSEL
ALGENIB 11 te Ilheos.
KORATIA p. 11 Kp. Frio n. Curacao.
PEPERKUST p. 11 Kp. Verde n. Havre.
TIBERIUS p. 11 Kp. Hatteras n. N. York.
ARENDSD1JK 10 te New Orleans.
MATARAN p. 11 Ouess. n. R'dam.
PRINS ALEXANDER 11 te Quebec.
STAD SCHIEDAM 11 te R'dam.
TAMO 10 v. Hamb. n. Antw.
TIBA 11 v. Santos n. Montevideo.
BALONG 10 v. DJeddah n. Djibouti.
OOTMARSUM 11 v. N. Orleans n. Mobile.
RIOUW 11 v. Suez n. Khorramshar.
AMELAND 11 v. Piraeus n. Beyrouth.
BILLITON 11 v. Surabaja n. Makassar.
LEOPOLDSKERK 11 v. Hamb. n. R'dam.
STEENWIJK 11 v. A'dam n. Hampt. Roads.
LIBERTY BELL p. 11 R. Madaka n. Philad.
SINABANG 11 v. Sydney n. Hollandia.
SLIEDRECHT p. 10 Perlm n. Philadelphia
ALAMAK p. 11 L. Palmas n. R. de Jan.
ALHENA p. 11 Ouess. n. Antw.
ALWAKI p. 11 Socotra n. Aden.
ANGOLAKUST 11 te Freetown.
ARGOS 11 te Carthagena.
BALI 11 te A'dam.
CASAMANCE p. 11 Casq. n. Rouaan.
DRENTE p. 11 Minicoi n. Aden.
CRANIA p. 11 Azoren n. Curacao.
GADILA 11 te Bangkok.
JAPARA (KRL) 11 te Londen.
KOTA GEDE p. 11 K. d. Gata n. Marseille
MARNELLOYD p. 11 Sabang n. Colombo.
OVERIJSEL 10 130 m n Belawan n. Casabl.
PENDRECHT p. 11 Socotra n. Fao.
PR. WILLEM III 11 te R'dam.
RONDO 11 te Southampton.
SLIEDRECHT p. 11 Aden n. Philad.
STR. COOK p. 11 Madagascar n. Durban.
TANKHAVEN II 11 te Tg. Oeban.
TJIBODAS 10 70 m zo Halman n. Priok.
BINTANG 11 te Soerabaia.
PR. W. G. FREDERIK 11 te Montreal.
TABINTA 11 te Singapore.
THELIDEMUS 11 te P. Sebarok.
ALCETAS 11 te Messina.
BATU 11 te Koweit.
HAULERWIJK 14 te Londen verw.
KARA p. 11 New Hebrides n. Suva.
LIB. BELL p. 10 Muscat n. Philadelphia.
OOSTKERK 10 270 m zo Guardaf. n. Frem.
STAD GOUDA p. 10 Noordkaap n. A'dam.
W. ALTON JONES p. 11 Str. Ormoes n. Suez
ZUIDERKERK p. 11 Messina n. Genua.
AMSTELLAND p. 11 Madeira n. A'dam.
CALISTO 10 390 m nw Fayal n. Baltimore.
CIAVELLA p. 11 Comoren n. East London
DORDRECHT 13 te Philadelphia verw.
ENA 10 75 m nw Scilly n. Curacao.
LEKKERKERK 11 te Marseille
f™BURG p. 10 Masira n. Ummsaid.
K p' 11 Gibraltar n. Pt. Said.
RAKI 12 te Tarakan verw.
GOR'LLA 12 te Pt. Soudan verw.
KALINGA 11 te Curacao.
LAERTES 10 v. Birkenhead n. A'dam.
KALYDON 10 v. New York n. Maracaibo.
LUTTERKERK 11 te Basrah.
NESTOR 14 te Mobile verw.
ORESTES 12 te New York verw.
POSEIDON 11 te Port au Princa
PRINS CASIMIR 11 te Montreal.
PR. PH. WILLEM 10 v. Montreal n. Campb.
PYGMALION 10 v. Pt. of Spain n. Antigua
SOESTDIJK 11 te Newport News.
AEGIS 11 v. Houston r. New Orleans
BENGALEN 11 te Penang.
BOSKOOP 11 te Paramaribo.
CARRILO II te Mobile.
DELFT 10 v. Bachaquero n. C. Bolivar.
DU1VEND1JK 11 te New Westminster.
EENHOORN 11 nm te R'dam verw.
GANYMEDES 10 v. C. Trujillo n. Guanta.
HOOGKERK 10 v. Adelaide n. Melbourne.
LUNA 11 te Palermo.
STR. MADURA 10 v. Colombo n. Bombay
TABIAN 11 te Semarang.
AENEAS 10 te Kiuluk.
ALGOL 10 te R'dam.
DIDO 11 te A'dam.
DUIVENDRECHT p. 11 Dungen. n. N. York.
JUPITER 11 te Hamburg.
KIELDRECHT 11 v. R'dam n. Hamburg.
MARIEKERK 11 te R'dam.
STAD UTRECHT 10 V. R'dam n. Narvik.
RADJA p. 11 nm Gibraltar n. Beyrouth.
VAN WAERWIJCK 10 v. Zanzib. n. Penang.
KAAL 10 v. Bilbao n. Lissabon.
AGAMEMNON 8 v. N. Orl. n. Maracaibo.
AXELDIJK 10 v. Bremen n. Antw.
ESSO R.DAM p. 10 Kp. Bon n. R. Tanur».
JASON 10 v. Curacao n. Georgetown.
LEERSUM p. 11 Gibraltar n. Barcelona.
AMSTELPARK p. 11 K. Blanco n. R'dam
ADONIS 10 te Emden.
THELIDOMUS 11 te S. Gerong.
CHARIS 12 te R'dam verw.
GAROET 8 v. Singapore n. R'dam
SCHOUTEN 9 te Durban.
TJIKAMPEK 10 te Manilla.
TRAJANUS 10 v. Pto. Cabello n. Londen
AMPENAN 11 te Singapore.
LOOSDRECHT 11 te Damman.
AKKRUMDIJK 11 te Genua.
PASSAGIERSSCHEPEN
GROOTE BEER 11 op 300 m w Scilly n. R'd.
NIEUW AMSTERDAM 11 te Southampton.
ORANJE p. 12 Ouess. n. Djakarta.
ORANJE NASSAU 11 te Trinidad.
SIBAJAK 11 te Semarang.
WILLEM RUYS p. 12 Socoma n. R'dam.
WILLEMSTAD p. 11 Azoren n. Plym./Dover.
ZUIDERKRUIS 11 te New York.
VEILING POELDIJK, 11 sept. Tomaten A
7.80—9.—, B 7.60—8.40, C 5.80—7, CC 3.70
4.10 per bak van 12(4 kg. Alicante 1.65
I.90. Golden Champion 1.85—2.30, Franken-
thaler 1.55—1.95, Muscaat 2.052.65, Gro«
Maroc 1.75—1.80, BL Emil 1.60—1.70, Aard
beien 2.50, Perziken 90—1.25, Stokprinsesse-
bonen 5160, Stamprinsessebonen 3866, id.
kas 96100, Kassnijbonen 1.35—1.70, Pronk-
bonen 3036, Rode pepers 90100, Groene
pepers 50—60, Andijvie 1011, Prei 1011,
Groene kool 19, Postelein 14 alles per kg.
Bloemkool (6) 14—18, (8) 10—13, (10) 10—
II, Perziken (2) 34—42, (3) 28—35, (4) 22
-27, (5) 16—21, (6) 12—13. Paprica 5—13,
Aubergine 30—59, Netmeloenen (6) 65—1.10,
(8) 50—85, (10) 40—60, (12) 25—40, Suiker
meloenen (6) 1.20—1.25, (8) 1.00—1.05, (10)
4085, (12 30—60, Oranje Ananas (6) 90
1.10, (8) 80—95, (10) 60—75, (12) 4—560,
Komkommers A 2028, B 1519, C 1214
alles per stuk. Sla A 1011, A 2 88.50,
B 5.50—6.—, B 2 4.50—5.— p. 100 st. Aan
voer 76.000 kg. Tomaten: 30.000 kg drui
ven, 6.00 st. perziken.
KAASMARKT WOERDEN, 11 sept. Aan
voer 102 partijen, le kw. f 2:28—2.32, 2e
kw. f 2.21—2.27, extra kw. tot f 2.58.
PEPERTERMIJNMARKT AMSTERDAM,
11 sept. Witte serawak. Stemming: kalm.
Omzet- 1 ton. Noteringen: loco 269277
(269—277), sept. 267—273 268—272), okt.
268—273 268272), nov. 266—272 267—272),
dee. 265—270 (266—271). jan. 264—270 265—
270), febr. 262—268 (262—2G8). mrt. 262—265
(262—266), april 261—265 282—267), mei
261—265 262—286), juni 260—264 261—265),
ju» 260—264 261—264), aug. 260—262 (261—
263). Zwarte serawak. Stemming: kalm.
Omzet: nihil. Noteringen: loco 190196
(191—198), sept. 188—195 (189—19S). okt.
186—193 (183—195). nov. 185—192 (187—194),
dec. 184—191 (186—193), jan. t/m aug.
183—190 (185—192).
HOGE PRIJZEN
f6000 9406 10807 ƒ2000 9095 ƒ1500 10012 11838 18747 20727 ƒ1000 6392 13585 16954
20069 'J037 400 3312 »142 9S(S 11960 13534 1456V 1(950 21642 ƒ200 1355 2249 2339
3176 4878 .>069 5299 5422 59(1 6850 8092 8688 9997 10043 12460 123(8 13399 13888 13946
14U76 15293 15321 15701 16066 16658 16(22 17313 17820 17952 18105 18392
PRIJZEN VAN ƒ80.—
1004 026
943
2098 134
518 560
8021 055
782 822
4146 189
997
61)11 067
617 624
6246 315
865 873
7065 176
688 650
8084 185
658 686
9130 178
606 646
127 251 322 461 471 655 820 872
141 242 260 308
666 670 700 8S0
244 273 294 378
890 915
408 587 621 636
127 141
681 746
371 435
894 912
271 405
684 699
220 255
784 796
202 231
812 859
163 103
826
489 576
963 985
432 441
724 830
311 378
843 919
313 399
867 942
317 354 363 501
936 943
392 549 607 760
671 741 918 982
220 315 471 485
388 628 636 832
446 460 556 614
928 989
617 619 637 656
414 826 857 869
946
10068 120
493 587
11006 033
617 628
12061 101
13027 239
1408S 470
15007 422
711 737
10021 344
17045 137
986
18018 203
504 827
19126 210
20128 174
641 858
21019 091
700 702
129 149
598 778 992
121 178 204
699 786 894
105 335 337
321 595 627
478 530 551
425 470 478
870 913 922
404 433 537
368 371 472
195 243 261 307 328
224 232 300 377 518
934 999
491 026 998
687 885 06S 970
587 64S 710 882 927
518 534 579 590 609
709 750 7S6 894 974
527 741 756 870 967
222 226 280 324 325 413 414 503
842 867 874 894 915 977
853 449 701 S08 953
182 288 315 394 4S3 508 530 628
163 271 294 298 350 438 648 665
750 816 „45 90S 917
NIETEN
1044 050 038
203 232 260
504 511 539
778 784 829
961 962 964
2009 027 071
202 210 232
482 486 507
869 888 903
8015 023 027
218 242 254
372 379 390
583 596 635
808 869 900
4002 019 024
284 319 332
545- 562 566
620 627 677
819 874 908
5005 031 035
211 291 304
511 522 567
775 779 786
916 940
6052 079 092
338 369 378
472 479 508
769 772 846
7005 029 034
319 416 454
319 416 454
823 824 850
8024 046 072
256 405 470
700 744 770
847 851 875
9048 064 070
244 266 282
571 573 631
821 860 916
977 991 992
10026 036 053
181 199 201
490 499 583
744 750 786
11008 029 035
131 155 182
288 316 332
088 124 136
261 360 401
58? 615 657
842 846 847
977 2000
090 099 137
266 273 351
636 643 690
930 957 959
095 145 178
276 293 299
396 431 455
647 660 689
943 94S
056 111 119
345 351 418
567 570 572
684 693 735
928 948 949
108 145 146
331 340 364
582 598 655
791 796 799
106 150 151
409 411 430
520 526 620
938 967
125 224 231
54' 567 647
549 567 647
891 893 895
132 148 151
479 493 501
780 788 791
882 921 927
082 091 156
307 386 393
651 655 670
931 944 945
059 119 146
207 820 335
605 617 638
822 843 856
065 066 072
186 214 215
348 383 423
148 174 178 197
407 409 426 432
071 699 707 755
848 855 873 881
338 154 159 181
408 409 460 465
742 760 814 842
132 204 210 214
311 326 350 367
489 527 528 552
695 711 734 751
122 156
433 446
582 591
744 747
991
152 163
370 425
671 694
817 875
253 275
449 534
603 610
770 773
169 208
478 508
713 755
880 895
196 197 202 207
434 442 454 463
621 696 723 731
251 255 262 299
705 730 773 783
705 730 773 783
921 929 953 975
196 234 250 253
519 579 676 692
792 832 841 842
160 209 215 226
459 496 530 553
786 792 806 807
948 956-971 973
150 153 154 166
338 420 464 470
644 687 696 721
877 896 921
088 112 116 145
238 253 283 283
514 528 549 556
667
841
973
1Ü0O9
193
355
5u4
667
908
18002
200
469
744
14004
382
574
7S9
15022
171
479
770
987
16019
319
483
880
17030
240
537
781
18014
182
448
728
887
19004
265
627
20008
221
441
594
857
21020
214
536
720
613 687 703 743 748 776 782 784 795
843 809 889 892 008 909 943 959 963
979 994
013 099 115 116 124 126 128 142 192
209 218 223 247 326 327 328 333 353
357 384 408 412 464 470 474 4S3 495
512 538 560 571 577 605 631 638 663
695 736 761 781 809 810 824 879 904
909 914 951 953 993
003 047 071 079 139 156 157 177 178
227 236 265 325 356 359 364 397 411
527 538 540 557 572 596 641 693 732
746 760 851 862 899 915 934 944 969
077 126 229 298 299 311 324 344 373
405 432 459 495 501 532 536 548 558
612 618 630 640 645 663 701 763 788
814 842 850 887 936 986 996 15000
034 047 066 091 099 105 106 162 169
183 191 207 230 299 318 332 396 399
485 507 510 539 591 670 672 677 730
799 825 846 890 900 908 910 921 970
989
146 152 161 225 235 293 300 313 318
323 334 337 356 372 38S 395 442 455
507 508 569 667 700 704 705 739 860
913 953 962 965 978
040 053 065 078 079. 097 168 201 238
271 317 367 391 413 416 419 501 517
570 575 603 643 671 713 758 763 774
789 803 804 860 885 899 947 949 996
016 076 118 125 128 137 153 173 178
188 193 266 273 394 412 415 422 426
485 486 579 599 626 642 655 676 680
737 753 778 796 816 818 836 848 852
903 914 931 955 974
012 022 039 067 077 185 203 217 344
329 346 477 488 491 589 600 606 621
743 848 862 919 933 952
010 026 045 064 0S3 121 124 146 165
232 253 264 293 347 850 366 870 405
452 471 491 495 503 525 535 536 587
651 668 711 762 775 804 832 855 856
909 914 928 925 932 936 955 994
030 046 080 088 127 146 149 184 186
235 245 260 279 340 357 409 430 525
563 579 592 597 601 603 668 682 714
735 875 907 927 944 977 994
