Zweden zondag ter
stembus over de
vol kspen si oen en
Wie zal het gigantische
mïljardenfonds beheren
5
VA LD A
De architect en zijn tijd
Kruiswoordraadsel
Zestigduizend, boeken op
de beurs in Frankfort
Produktie meer gericht op
massaconsumptie dan cultuur
ERIC DE NOORMAN.
Windtunnel gaat proefdraaien
Degrelle toch in
Huygensprijs
mr. F. Bordewijk
Amerikaan wil de
maan bombar
deren
Ambtsaanvaarding van professor
P. Elling te Delft
Pater J. Schreurs
ernstig ziek
Noren betogen
tegen Speidel
Minister Algera
bij de Fiata
West-Duitsland begint weer te lozen
9
DONDERDAG 10 OKTOBER 1957
PAGINA
Gehele bevolking leeft
intens mee
Duopassagier verongelukt
Gevaarlijke patronen
ontvreemd
Uit luchtmacht-magazijn
TEGEN GRIEPHOEST
PASTI LLES
Kijken wie de grootste
kraters kan maken
Vonnis tegen overweg
wachter bevestigd
8 9 10 11
Britse generaals door
stenen getroffen
BENOEMINGEN
IN HET H.O.
Oplossing
van
woensdag
Van een correspondent)
In Zweden wordt er zondag weer een
volksstemming gehouden. Twee
jaar geleden moest het volk beslis
sen over rechts of links verkeer. Het
bleef links. In 1922 ging het over het al
coholverbod. Deze keer zijn de volks
pensioenen in het geding. De intense
campagne, die ervoor is gevoerd, heeft
de drukte dïe een algemene verkiezing
met zich meebrengt, ver overtroffen.
Het volkspensioen gaat iedereen aan.
Er moet een keus worden gedaan uit
drie voorstellen. Het gaat er voorna
melijk om, wat de Zweden boven het
grondpensioen willen hebben en de wij
ze waarop de verhogingen moeten wor
den gerealiseerd. Volgens voorstel 1
neemt de staat alles voor zijn rekening
en zorgt ervoor dat de pensioenen wor
den aangepast en hun waarde behou
den. Pensioengerechtigd is elke burger,
die -7 jaar is geworden. De gelden ko
men in een speciaal fonds, dat volgens
ruwe berekeningen zeer snel oploopt,
tot circa 4 miljard kronen over vijf
jaar, tot 9 miljard in 1970 en tot 50
60 miljard over een jaar of dertig.
Als voorstel 3 de meeste stemmen
krijgt, zullen werknemers, werkgevers
en andere groepen zich vrijwillig voor
verhoogde pensioenen kunnen verzeke
ren. De Staat zal dan veel minder in
vloed kunnen uitoefenen op de massale
toevloed van premie-gelden en de be
steding ervan. Ook dit systeem zal met
zich meebrengen, dat er enorme fond
sen komen, maar deze komen niet on
der beheer van de Staat. Als voorstel 1
erdoor komt, zal de Staat binnen enke
le jaren over een miljardenfonds be
schikken en meer kapitaal hebben dan
alle verzekeringsmaatschappijen bil el
kaar.
Van de zijde van het Zweedse be
drijfsleven is voorspeld, dat het
staatspensioen ongetwijfeld de kre
dietmarkt zal gaan beheersen en alle
investeringswerkzaamheid zal dirige
ren. De politiek van het fonds zou de
renten en kredietvoorwaarden bepa
len en de Rijksbank zou haar beteke
nis verliezen. Men vreest een ver
gaand dirigisme van het nieuwe
staatsfonds. Voorstel 2 houdt onge
veer het midden tussen 1 en 3. Ieder
een krijgt de kans zich tot een maxi
mum vastgesteld bedrag vrijwillig bo
ven de grondpensioenen te verzeke
ren.
i
De drie voorstellen, die zogenaamd
buiten de politiek om zijn gegaan, ver
tegenwoordigen toch duidelijk drie poli
tieke groeperingen in Zweden. Achter
voorstel 1 staan de sociaaldemocraten.
Voorstel 2 wordt gesteund door de boe
renpartij en de promotors van voorstel
3 zijn de liberalen en conservatieven.
De communisten volgen de pensioenpo-
litiek van de socialisten. De vijf par
tijen zijn in een felle strijd gewikkeld
over de drie mogelijkheden, waaruit
een keus moet worden gedaan. Het is
vooral een strijd tussen de vakorgani
saties. Tot op zekere hoogte is hier
sprake van een treffen tussen degenen,
die hun pensioenen al hebben geregeld en
de groepen, die dit nog niet hebben ge
daan.
Het heeft geen zin de uitslag van de
aanstaande volksstemming te voorspel
len door de voor- en tegenstanders van
voorstel I in de vakorganisaties te sor
teren. De opstelling zou lang niet vol-
ledig zijn. Interessant is echter te con
stateren, dat de stemming over de ver
hogingen van de volkspensioenen een
heel volk in veel heviger mate boeit
dan een parlementsverkiezing. Nog
nooit zijn de politieke partijen en vak
bonden in Zweden zo levendig geïnte
resseerd geweest bij een landelijke
campagne als bij deze. De drïe propa-
ganda-centrales hebben het kiezersvolk
met de haren bij de pensioenkwestie ge
sleept. Minstens 60.000 personen heb
ben actief aan de acties deelgenomen.
Over het hele land zijn brochures en
pamfletten gedistribueerd. Overal zijn
leuzen en aanbevelingen voor 1, 2 of S
aangeplakt. In lokalen en parken heb
ben de 1, 2 en 3-mannen met elkaar ge
debatteerd. Pers, radio en televisie
hebben de rest gedaan. De Zweden heb
ben de laatste weken de volkspensioe
nen als hoofdthema van het gesprek van
de dag gehad. Zondag zullen ze moe
ten beslissen hoe ze het willen heb
ben. Het gaat om miljarden. Men re
kent erop, dat circa 70 pet van de
kiesgerechtigden hun stem zullen uit
brengen. Dit zou een record zijn, want
in 1955 over links of rechts verkeer
nam slechts 53 pet deel. Naar schat
ting zullen 3 a 3V4 miljoen Zweden zon
dag over de pensioenen stemmen.
Bij een botsing tussen een auto en een
motor in de Lekstraat te 's-Gravenhage
is de 21-jarige bankwerker M. J. K. die
als duopassagirr op de motor meereed,
zo ernstig gewond, dat hij later aan zijn
verwondingen is bezweken.
Zoals wU gisteren in onze latere
edities reeds berichtten, heeft de Jan
Campertstichting te Den Haag de Con
stanten Huygensprijs (groot ƒ2500)
toegekend aan mr. F. Bordewijk als
bekroning voor zijn gehele oeuvre.
Nog maar enkele jaren geleden, ln
mei 1954, gewerd mr. Bordewijk de
P. C. Hooftprijs, de staatsprijs voor let
terkunde (ƒ2000), hem toegekend voor
zijn roman ,,De Doopvont" en voor
zijn novellenbundel „Studiën in de
volksstructuur". Weinige maanden na
dien, in oktober 1954, werd de auteur
zeventig jaar, bij welke gelegenheid
van verschillende zijden, in onze kolom
men door G. Knuvelder, beschouwin
gen aan zijn werk werden gewijd.
Ziet men af van enige gedichten, die
mr. Bordewijk reeds in 1916 publiceerde
en die weinig aandacht kregen, en ook
van zijn drie bundels „Fantastische
Vertellingen", die enige jaren nadien
verschenen, eveneens nauwelijks op
vielen, dan kan men het feitelijke be
gin van zijn opmerkelijke schrijver
schap in de dertiger jaren stellen, toen
de auteur, de vijftigste verjaardag
reeds in het verschiet, bij „De Gemeen
schap" achtereenvolgens „Blokken"
(1931), „Knorrende Beesten" (1933) en
„Bint" (1934) liet verschijnen. Zij trok
ken aanstonds zeer de aandacht door
hun nuchtere, koele stijl en hun krappe,
suggestieve zinnen. De serie romans
van breder opzet werd in 1938 met het
befaamd geworden „Karakter" ge
opend, later gevolgd door „Apollyon",
„Eiken van Dodona", „Noorderlicht",
„De Doopvont". Intussen verschenen
ook bundels korte verhalen, in welke
genre, naar veler mening, de auteur
het sterkst blijkt. Wij noemen: „De
Wingerdrank". „De Korenharp". „Het
Eiberschild", „Bij Gaslicht", „Vertel
lingen van generzijds", „Studiën in
Volksstructuur", „Mevrouw en meneer
Richebois".
Mr. F. Bordewijk is 10 oktober 1884
in Amsterdam geboren. Hij studeerde
rechten te Leiden, leerde de advocaten
praktijk in Rotterdam, waar hij in 1914
huwde. Zijn vrouw is later bekend ge
worden als de componiste Johanna
Bordewyk-Roepman. Na 1918 is hij
enige tijd leraar geweest aan een han
delsdagschool. Nadien heeft hij zich te
Schiedam als advocaat gevestigd.
J. Het hoefgetrappel komt nader en als de tonen van een signaalhoorn tot
hem doordringen, schiet Ottar uit bed. „Wat mankeert me?", mompelt hij,
haastig een mantel omslaande. „Ik ben nog nooit nog voor geen tien sig
naalhoorns opgestaan." Als hij grommend en mopperend door de vochtige
kille gangen naar de burchtzaal loopt, komen ze hem reeds tegemoet. Een
wachter met een toorts en drie mannen; krijgers met blinkende wapenrus
tingen en glanzend wapentuig. De schildwacht staat opgewonden naar adem
te happen, maar voor hij een woord kan uitbrengen treedt een der reizigers,
een stoere oude Viking, naar voren. „Een boodschap van Eric, Koning aller
Noren", dreunt zijn stem door de kale hal. Yarl Ottar staart de man aan,
alsof hij een geestverschijning ziet. De Viking doet of hij Ottars verwarring
niet opmerkt en vervolgt; „Het is de wil van Uw vorst, Ottar, dat ge morgen
aanwezig zult zijn op het toernooi-veld van Wograms ruïne. Morgen te drie
uur. Dit is een bevel." Ottar is inmiddels zijn eerste schrik te boven. Hij
loert de drie boodschappers aan, klapt dan in de handen en snauwt tot de
krijgsknechten die binnenkomen: „Sluit de poort, neemt hen gevangen en
werpt hen in de kerker. Dat is mijn antwoord op de bevelen van de
Noorman."
Uit een magazijn van de luchtmacht
bij de basis Soesterberg zijn bij een in
braak negen zogenaamde startpatronen
ontvreemd, die gebruikt worden voor
het aanslaan van Hunter-motoren. Daar
het niet geheel uitgesloten moet worden
geacht, dat dit geschied is door ondes-
kundigen, wordt men gewaarschuwd er
op toe te zien, dat ondeskundigen deze
patronen niet in handen hebben, dan
wel thuis hebben verborgen.
De patronen zijn te herkennen aan
een blauw omhulsel van twintig cm
lengte en zes cm middellijn. Op het
omhulsel staan gele letters. De eigen
lijke patronen bevinden zich binnen dit
omhulsel. De lading van deze patronen
kan bij ontploffing of verbranding ge
vaar opleveren.
Advertentie
DESINFECTEERT VERZACHT
De Windtunnel" (hogedruktunnel) van het Nationaal Lucht vaart Laboratorium in Amsterdam is thans zover gereed dat
men" kan proefdraaien". De windtunnel is de grootste van West-Europa en de snelheid welke men met 20.000 pk. kan
opwekken 'is 1,3 maal de geluidssnelheid. De tunnel zal worden gebruik voor het testen van snelle vliegtuigen. De ge
zamenlijke tunneüengte is 150 meter en de grootste diameter ongeveer 12 meter. Deze foto geeft een overzicht van de
tunnel met links (in het gebouw waar de diverse controle- apparatuur staat) de toegang tot de tunnel die met vier zware
kluisdeuren toegang geeft tot de „hogedrukkamer".
Dit is de foto, verspreid door het
nieuwsbureau „Belga", van de Belgische
Rexistenleider Leon Degrelle. Op de
borst van zijn vlekkeloos witte fantasie
uniform draagt hij het ereteken, dat
Hitier hem tijdens de oorlog heeft uit
gereikt Niet zozeer deze foto heeft
grote opwinding veroorzaakt in België,
als wel de mededeling van „Belga"
dat zij is gemaakt op het buitengoed van
Degrelle te Constantina bij Sevilla in
Spanje. Reeds meerdere malen deed het
gerucht til. de rondedat Degrelle in
Spanje zou verblijven om aan de dood
straf, waartoe hij na de bevrijding tn
België werd veroordeeld, te ontkomen
maar van de zijde van de Spaanse re
gering werd ontkend, dat de man daar
asyl had gevonden. Spanje is_ nu op
nieuw officieel om uitlevering *"1'
Degrelle verzocht.
van
Professor dr. Fred Singer, lid van de
Amerikaanse afvaardiging naar het In
ternationale congres voor de ruimte
vaart, dat thans te Barcelona wordt
gehouden, heeft verklaard dat bom
bardementen van de maan met water
stofbommen de geleerden mogelijk ge
gevens zullen verschaffen hoe op een
veilige afstand de warmte, die ontwik
keld wordt bij de ontploffing van een
dergelijke bom, in elektrisch vermogen
kan worden omgezet.
Volgens professor Singer „is het niet
moeilijker waterstofbommen op de
maan te doen belanden, dan een inter
continentale ballistische raket af te
vuren".
„Door de maan als doelwit te gebrui
ken zou de bestaande wedijver tussen
de grote mogendheden, wie de krach
tigste waterstofbommen kan vervaar
digen, tot een wedstrijd kunnen wor
den, wie de grootste bomkrater op de
maan kan veroorzaken", aldus profes
sor Singer. (Reuter)
Het gerechtshof te 's Gravenhage heeft
overeenkomstig de vordering van de
procureur-generaal het vonnis van de
rechtbank één maand gevangenisstraf
bevestigd tegen een 25-jarige over
wegwachter uit Leiden, die op de avond
van 12 oktober van het vorig jaar de
bomen van de spoorwegovergang op de
Zoeterwoudseweg te Leiden met tijdig
had gesloten, toen een trein naderde.
Een voorbijganger zag dat de bomen
niet dicht gingen en kon, door midden
op de weg te gaan staan en met zyn
armen te zwaaien een automobiliste tot
stoppen brengen. Hierdoor werd eeJ7
ernstig ongeluk voorkomen. Het bleek
dat de overwegwachter in zijn huisje
dronken op de grond lag te slapen. Na
derhand had de jongeman verklaard
dat hij was gaan drinken omdat zyn
meisje de verloving had verbroken.
De architect P. Elling heeft gister
middag in de aula van de Technische
Hogeschool te Delft zijn ambt van bui
tengewoon hoogleraar aanvaard met een
rede over „de ontwerper en zijn tijd".
„Evenals men vaak beweert, dat de
kunst een weerspiegeling is van de
tijd, verkondigt men dikwijls de mening,
dat de bouwkunst de komende ontwik
kelingen aankondigt. Voor de bouw
kunst van verscheidene tijdvakken en in
het bijzonder voor die van de negentien
de eeuw gaat die stelling zeker niet
öp. Immers er bestaat een zeer gro
te tegenstelling tussen de dynamiek en
de expansiedrang, welke de Europese
volken van die eeuw bezielden en de
bouwkunst, die zich bezig hield met de
nabootsing of de variatie van oude over
geleverde vormen.
Van maatschappelijke traditie uit ge
zien biedt de negentiende eeuw een
beeld, waaraan men drie facetten kan
onderscheiden. Ze zijn: 1. Een roman
tisch of epigonaal doortrekken van lij
nen van het verleden zonder dat de
vormen nog slaan op een maatschap
pelijke realiteit; 2. Een stijlloze bouw
wijze, welke op zijn hoogst als uitdruk
king van de negatieve zijde der 19e
eeuw kan worden beschouwd, uitdruk
king van armoede en gebrek aan men
selijkheid; 3. Een experimenterend
bouwen van verschillende voortrekkers,
dat het moderne bouwen aankondigt.
Hieruit volgt, meende spreker, dat
het moderne bouwen van de 20e eeuw
in zekere mate de adequate uitdruk
king is van de 19-eeuwse geest. De
architectuur zou dan niet op de tijd
voor lopen, maar vrij aanzienlijk
achter zijn. En voorzover de geest
van de tijd zich ontwikkelt, zou het
moderne bouwen van de 20e eeuw dus
misschien ook al niet meer de ade
quate uitdrukking van de geest van
de 20e eeuw zijn.
Met betrekking tot de „interne" tra
ditie merkte de heer Elling op, dat
deze zich in de 19e eeuw alleen op
technisch-constructief en niet direct op
architectonisch gebied als een brandend
probleem aan de ontwerper opdrong.
Een architectonische „interne" traditie
ontstond pas in de 20e eeuw, toen het
er om ging de ruimtelijke vormen te
scheppen, die voortkwamen uit de nieu
we constuctie-mogelijkheden en die
tegelijk voldeden aan het vormgevoel
van de moderne mens, die zowel de
technische ontplooiing als de architec
tonische vorm verlangde. Door dit al
les, aldus spreker, geeft onze tijd een
merkwaardige ontwikkeling te zien.
Wat de eisen betreft, die aan de ont
werper van onze tijd dienen te worden
gesteld, betoogde de heer Elling, dat
hij kan trachten de vlucht in het ver
leden te vermijden. Dit blijft echter
zuiver negatief en helpt hem niet by
het scheppen van nieuwe vormen. Hij
kan en moet weten, dat ontwerpen in
laatste instantie geen verstandelijk be
rekenen en louter technisch construe
ren is. Al deze dingen zijn voorwaar
den voor het ontwerp, maar nog met
het ontwerp zelf. Of het uitgewerkte
plan voor een ontwerp juist komt te
liggen is, aldus spreker, een kwestie van
intuïtie, de neerslag van kennis, erva
ring en inzicht.
Men kan, zei spreker tenslotte, het
verleden niet nabootsen, doch men kan
dat evenmin de experimentele bou
wers. Eigen beslissing en eigen vorm
gevoel, eigen experiment en eigen uit
drukking van levensgevoel zijn ver
eist. En tegelijk dat is de span
ning van de huidige situatie moet
men zich volledig kunnen inleven in de
eisen die opdracht en materiaal,
techniek en praktische wensen stellen,
zodat men zou kunnen zeggen, dat het
ideale moderne gebouw het gebouw is,
waarachter de ontwerper volledig ver
dwijnt, terwijl hij er anderzijds door
zijn persoonlijkheid toch volledig in is.
Na de ambtsaanvaarding hield de nieu
we hoogleraar de gebruikelijke ont
vangst in het gebouw der voormalige
academie aan de Oude Delft.
Pater Jacques Schreurs M.S.C., de be
kende Limburgse dichter en roman
schrijver, is ernstig ziek. Zondag j.l.
zijn hem de H.H. Sacramenten toege
diend. Woensdag was zijn toestand,
hoewel er geen direct levensgevaar aan
wezig was, toch ook niet bijzonder
goed.
Pater Schreurs was pas terug uit het
ziekenhuis te Weert. Hij ligt ziek in het
klooster van de kleine zusters van de
H. Jozef in Spaubeek. Daar heeft hij
griep gekregen, waarbij ook longontste
king is opgetreden.
Noorse betogers, die zich op het
vliegveld Fornebu bij Oslo hadden
verzameld om te protesteren tegen de
komst van de Westduitse generaal Spei
del, hebben vanochtend bij vergissing
stenen geworpen naar de Britse opper-
bevelhebber van de NATO-strijdkrach-
ten in Noord-Europa, generaal Sir Cecil
Sugden, en diens stafchef, generaal-
majoor Cooper, die terugkeerden van
een bezoek aan Kopenhagen. Volgens
de eerste berichten werd één van de
generaals aan het hoofd getroffen.
De ongeveer vijfhonderd demonstran
ten op het vliegveld, onder wie zich
studenten bevonden, hadden borden bij
zich met opschriften als „Weg met de
Nazi-generaal" en „Wij hebben het
Duitse volk vergeven, maar niet de
generaals van Hitier. Speidel. je bent
niet welkom."
In Noorwegen zijn plannen gemaakt
voor protestbetogingen en stakingsacties
naar aanleiding van de komst van gene.
raai Speidel, die opperbevelhebber is
van de NATO-landstrijdkrachten in
Midden-Europa. (Reuter)
Het toestel van generaal Speidel is
inmiddels geland op het vliegveld
Rygge, 65 km ten zuiden van Oslo. In
zijn gezelschap bevond zich o.a. de
Nederlandse vice-admiraal Bos, de op
perbevelhebber van de zeestrijdkrach
ten van de N.A.T.O. In Centraal-Europa.
(Reuter)
De minister van verkeer en waterstaat,
mr. J. Algera, heeft donderdagochtend
de plenaire congresvergadering van de
Fiata (Fédération internationale des as
sociations de transitaires et assimiles) in
het Koninklijk Instituut voor de tropen
te Amsterdam toegesproken.
In verband met de vraagstukken rond
het verdrag van de Europese economische
gemeenschap wees de minister o.m. op
de voordelen, die ook voor de expedi
teurs zullen voortvloeien uit de grotere
vrijheid van dienstverlening, die het ge
volg van het E.E.G.-verdrag zal zijn.
Onder voorzitterschap van de heer L.
Verhulst, president van de Fiata, worden
thans in het Tropeninstituut de twee
jaarlijkse congresvergaderingen van de
federatie gehouden. Ongeveer vijfhonderd
internationale expeditiebedrijven uit ze
ventien landen zijn vertegenwoordigd.
Benoemd tot lector aan de rijksuni
versiteit te Utrecht, om onderwijs te
geven in de theoretische kernfysica, dr.
N. G. van Kampen, thans wetenschap
pelijk hoofdambtenaar A. Benoemd tot
gewoon hoogleraar aan de Technische
Hogeschool te Delft, om onderwijs te
geven in het architectonisch ontwerpen,
ir. A. van Kranendonk. Aan R. Tams-
ma, wetenschappelijk ambtenaar 1ste
klasse bij de sociale aardrijkskunde aan
de rijksuniversiteit te Utrecht, is op
dracht verleend om tijdelijk onderwijs
te geven in de sociale aardrijkskunde
der niet-Westerse landen.
Aan de rijksuniversiteit te Leiden zijn
benoemd tot tijdelijk wetenschappelijk
ambtenaar 1ste klasse bij de organi
sche chemie dr. A. L. Koevoet en K.
E. Th. Kerling, thans wetenschappeliik
ambtenaar. Aan de rijksuniversiteit te
Utrecht zijn benoemd tot wetenschap
pelijk hoofdambtenaar bij de kunstge
schiedenis dr. J. Bruyn, thans weten
schappelijk ambtenaar 1ste klasse; tot
wetenschappelijk ambtenaar 1ste klas
se in vaste dienst bij de criminologie
mr dr C. Bronkhorst, thans in tijde
lijke dienst. Aan de rijksuniversiteit te
Groningen zijn benoemd tot tijdelijk we
tenschappelijk ambtenaar bij de radio
logie en de neuro-chirurgie L. Penning,
arts, thans hoofdassistent bij de radio
logie.
Horizontaal:
1. gebak
- bestelling
2. gezaghebbende
persoon
3. opruier
- Indisch dorp
4. speelgoed
- zeerover
5. Expeditionaire
Macht
- bouwland
- noot
6. begrip
- stijgen
7. insekt
- Ned. Journalis
ten Kring
- belofte
8. bekende opera
- grap
9. gehuwde dame
- prul
10. kaarshouder
- gewoonte
11. cijferen
n
rO
in
vO
oo
Verticaal: i
1. bevoelen
- betrekking
2. voertuig
3. koraaleiland
- periode
4. kledingstuk
- uitroep
- woonschip
5. een tocht maken
- ijzerhoudende
grond
6. koninkrijk in
Azië
- plaats ln Fries
land
7. deel van bijbel
- grens
8. onderneming die
schepen laat
varen
- pers. vnw.
9. beest
- watersport
10. afbeelding
- hert
- lyrisch gedicht
11. wijzigingen in
een wet voor
stellen
Horizontaal: 1. dra;
3. kei: 4. ver; 6. ada;
8. the; 10. era; 13.
gala; 15. oker; 16.
ida; 17. one; 18. tu
be; 21. snik; 24. oke;
25. ook; 27. erg; 28.
ram; 29. inn; 30.
aap.
Verticaal: 1. dit;
2. ave; 3. kaliber; 5.
rekenen; 6. a.g.; 7.
da; 9. ha; 11. re; 12.
ar; 14. ade; 15. ons;
18. to; 19. uk; 20. do;
22. ir; 23. kg; 25. oma;
26. kip.
(Van onze correspondent in Bonn)
BONN, 8 oktober
Meer dan 1.300 uitgevers uit 22 lan
den der wereld hebben op de 9e na
oorlogse Internationale Boekenbeurs
in Frankfurt-am-Main rond 60.000 boe
ken uitgestald. Daarvan zijn er meer
dan 17.000 nieuwe uitgaven, «e "°s
steeds stijgende belangstelling van het
buitenland wordt geïllustreerd door het
feit, dat ditmaal over de nellt der
standhouders van buiten de Bondsre
publiek komt. In West-Duitsland ziet
men hierin toch wel een teken, dat de
Boekenbeurs in Frankfurt m toenemen
de mate de belangrijkste Europese
„jaarmarkt van het boek" wordt en
dat Duitsland ook op dit gebied zijn po
sitie en prestige begint te herwinnen.
Men hoedt zich er in vakkringen wel
voor nu maar direkt het grote woord
„cultuur" in de mond te nemen en te
herinneren aan de „dichters en den
kers", die het Duitsland van weleer
heeft voortgebracht. Men beseft zeer
wel, dat in de jaren tussen 1933 en
1945 juist Duitslands culturele positie
en'prestige zeer sterk gedaald zijn. Bo
vendien: 90 procent van de Westduitse
boeken-produktie is gericht op de mas
sa-consumptie en zeker niet op cultuur.
Dit is evenwel een omstandigheid,
waarover mén zich in vakkringen niet
al te bezorgd maakt. In de gedurende
1956 met 10,5 procent (tot 2,6 miljard
mark) gestegen totale omzet aan boe
ken en tijdschriften in West-Duitsland,
ziet men een teken, dat de Duitse
burger, die het met zyn „Wirtschafts-
wunder" zovele jaren al te druk heeft
gehad, de weg-terug naar het lezen
zij het nog voornamelyk als tydver-
drijf schynt te hebben gevonden. Ook
dit houdt ongetwijfeld verband met
het .Wirtschaftswunder", het snelle
economische herstel van West-Duitsland
na de oorlog De woontoestanden in de
Bondsrepubliek zijn erg verbeterd, de
arbeidstijd wordt hoe langer hoe kor
ter en dit bevordert het verlangen naar
het lezen niet alleen, maar ook naar
het bezit van een boek. Het boek
zoals de voorzitter van de Westduitse
Vereniging voor de Boekhandel Jas-
pert uit Berlijn het uitdrukte is niet
meer uitsluitend een onontbeerlijke ad
viseur in beroep en wetenschap, maar
begint ook weer de ontspanning te die
nen. De aanschaffing van een boek
behoort weer tot de geregelde posten
op het Westduitse gezinsbudget. De
„pocket"-boeken, de uitgaven-in-zak-
formaat, komen hierbij op de eerste
plaats. De gewone boeken waren in
West-Duitsland al duur en de prijzen
zijn tengevolge van gestegen drukkos
ten nog weer vyf procent hoger gewor
den, vooral voor wetenschappelijke wer
ken. De prijzen van de zakformaat-
boeken zijn daarentegen stabiel geble
ven en dit stimuleert de on2,ft.fr^an
op de Duitse boekenmarkt. Zy bieden
ook iets gedegens aan de veeleisende
lezer met de dunnere portemonnale. Zy
stillen niet alleen de eerste leeshonger,
maar zijn vaak ook de gangmaker
naar de duurdere boeken.
Hoe groot de verkoopsreserven
voor de Westduitse boekhandel nog
zijn, bewijzen cijfers die twee insti
tuten voor opinie-onderzoek hebben
geproduceerd en die wij aantroffen
in een brochure „Boek en Boekhandel
in cijfers". Niet minder dan 47 pro
cent der ondervraagden moesten be
kennen, dat zij niet in het persoonlijke
bezit van een of ander boek waren.
Verder moest 35 procent toegeven
helemaal geen boek van zichzelf of
van een ander in huis te hebben. Met
de toenemende vrije tijd en de stij
gende koopkracht kan met een beetje
reclame hier nog een groot afzetge
bied voor boeken worden ontsloten.
Groot is in West-Duitsland het aantal
nieuwe uitgaven in 1956 geweest: 17.215
titels. 555 meer dan in het daaraan
voorafgaande jaar. Daarmede komt de
Bondsrepubliek volgens een statistiek
der Verenigde Naties onder de boeken-
producerende landen op de vierde
plaats, achter de Sovjetunie (30.811
uitgaven), Japan (21.653) en Engeland
(19.107). Een geheel andere volgorde
krijgt men evenwel, wanneer men de
boeken-produktie projecteert op de be
volking d.w.z. op de 100.000 inwoners
van een land. Dan staan de kleinere
landen bovenaan en wel Zwitserland
met 77 boeken op 100.000 inwoners,
gevolgd door Noorwegen (75), Denemar
ken (69), Nederland (68), Zweden (62),
Finland 'en Portugal (55) Oostenrijk
(53), West-Duitsland (33) en Oost-Duits-
land (31). Engeland produceert 37, Ja
pan 24, de Sovjet Unie 14 en Amerika
zelfs maar 8 boeken op elke 100.000 in
woners.
Duitse boeken worden voornamelyk
geëxporteerd naar de landen met (on
geveer) dezelfde taal, d.w.z. Zwitser
land en Oostenrijk, tezamen voor meer
dan de helft van de export. Nederland
neemt 3,7 procent af. Omgekeerd levert
de import ongeveer hetzelfde beeld.
Vooraan staan Zwitserland en Oosten
rijk (samen meer dan 67 procent). Ne
derland komt dan op de 3e plaats met
9,8 procent van de in West-Duitsland
ingevoerde boeken.
Het aantal vertalingen in het Duits
steeg van 1.501 tot 1.543 titels, voor
een-vierde deel uit het Engels. Dat van
de vertalingen uit het Duits daalde iets,
van 2.107 tot 2.090 titels. Japan en Bel-
eië vertaalden de meeste Duitse boe
ken.
Op de 9e Internationale Boekenbeurs
is op literair gebied weinig sensatio
neels te vinden. De Hongaarse stand
heeft enige vitrines besteed aan Thorn
ton Wilder, waarschijnlijk omdat de
schrijver zaterdag j.l. de Vredesprijs
van de Duitse boekhandel kreeg. Veel
wordt gesproken over Alfred Andersch'
nieuwe roman: „Sansibar oder der letz-
te Grund", die bij de uitgeverij Walter
in Freiburg is verschenen. Voorts „Die
literarische Welt", de reminiscenties
van Willy Haas. De jazz-era is ver
tegenwoordigd door de wonderbaarlijk
openhartige autobiografie van de zan
geres Billie Holliday, „Black Lady
en in Evan Hunter's roman „Second
Ending", die de Duitse titel ..Aber
wehe defn Einzelnen draagt. Alberto
Moravia's ,Messagero"-short-stories
zijn onder de titel „Die Marchen vom
Tiber" uitgebracht.
