EERHERSTEL VOOR HABSBURG
„De keizer aan de top van een
als de hoogste ambtenaar van de
'm.
Moskou tracht
solidariteit te
krampachtig
herstellen
r
Meubels opknappen?... Prachtbijts Ceta-Bever!
WAAROM ZO GEVAARLIJK?
I
H'
c
In alle Habsburgers leefde het besef van het
keizer- en koningschap bij de gratie Godsde
overtuiging van een zending die zich niet tot de
Oostenrijkse erflanden beperkte. Dit concept ver
toonde iverkelijk groot-Duitsezelfs Europese
karaktertrekken.
NA DE HONGAARSE OPSTAND
Missie-actie een
groot succes
■Kr
V.
Prof. P. de Wolff lid
van de S.E.R.
I
J
STAATSEXAMEN (HBS Gymn)
RESA-HILVERSUM
ZATERDAG 26 OKTOBER 1957
PAGINA o
mT
Mr. R. v. d. Bergh plaats
vervangend lid
Voetgangster verongelukt
Koolmonoxyde „loopt harder" dan zuurstof.
In het bloed aangekomen sluit het de deur
achter zich dicht
door-
Frangois Fejtö
(Van een bijzondere medewerker)
Er bestaat reeds enkele jaren een ge
mengd Duits-Oostenrijkse com
missie die zich ten doel stelt de
wederzijdse geschiedkundige misvat
tingen te corrigeren en op grond daar
van de geschiedenisboeken te herzien.
Er bestonden nu eenmaal sterk uiteen
lopende, nationaal-getinte opvattingen
en voorstellingen die niet aan de histo
rische waarheid beantwoordden. In het
bijzonder over de plaats van het Heilige
Roomse Rijk en zijn verhouding tot Oos
tenrijk en Duitsland kon men vooral
sinds Treitschke een dubbele voorstel
ling van zaken vaststellen, die haar uit
drukking had gevonden in een duidelijk
te onderscheiden Duitse en Oostenrijk
se geschiedschrijving.
In vreedzame samenwerking heb
ben nu Duitse en Oostenrijkse histo
rici goede resultaten bereikt: van
Duitse zijde blijkt men een open oog
te krijgen voor de leidende rol van
Oostenrijk in de geschiedenis van het
groot-Duitse keizerrijk, waarvan We
nen eeuwenlang het centrum is ge
weest en niet Berlijn, maar ook in on
derdelen zijn de opvattingen naar el
kaar toegegroeid, bijvoorbeeld in
zake de twee Silezische oorlogen tus
sen Oostenrijk en Pruisen, over de per
soon van Frederik de Grote, keizer
Josef II van Oostenrijk, Metternich
en de rol van het Oostenrijkse leger
in de eerste wereldoorlog. Deze ver
schuiving heeft reeds ten dele haar
weerslag gevonden in de leerboeken,
maar deze moeten op hun beurt weer
steunen op nieuw wetenschappelijk
onderzoek, dat in objectieve geest
wordt voortgezet.
Een zeer verheugend verschijnsel is
ln dit opzicht het werk van de Ween-
se docent voor nieuwe geschiedenis
A. Wandruszka: Das Haus Habsburg,
dat niet in Oostenrijk, maar door een
Duitse uitgever (F. Vorwerk Verlag,
Stuttgart) werd gepubliceerd. Het is be
grijpelijk dat de schrijver vooreerst de
aandacht vestigt op een aantal afzon
derlijke en vooral op de sterke figuren
van dit vorstenhuis, dat vanaf de 13e
tot de 20e eeuw mede beslissend is ge
weest voor de Europese geschiedenis en
dat twintig Duitse keizers en koningen
heeft voortgebracht. Op de voorgrond
treden o.a. keizer Rudolf I die Ottokar
van Bohemen versloeg, voorts Rudolf IV
de „stichter" genoemd, die de „meest
fascinerende in de lange rij van veelbe
tekenende vroegere Habsburgers, mis
schien wel de geniaalste" is geweest,
Maximiliaan I in wiens rijk „de zon niet
onderging", Karei V en Philips II, niet
te vergeten de grote heersers uit de
prachtige baroktijd zoals Leopold I en
Karei VI, vooral echter Maria Theresia
en haar zoon Josef II. De grootste ver
dienste van de schrijver bestaat echter
daarin dat hij een beeld ontwierp van
het Huis Habsburg en van de dynastie
als zodanig, die niet zozeer als „mythe
doch als tastbare werkelijkheid voort
leefde in alle dragers van de keizers
kroon, zelfs in de vorsten die zwak wa
ren of minder berekend voor hun taak.
ïn hen allen leefde het besef van het
keizer- en koningschap bij de gratie
Gods, de overtuiging van een zending,
rilt. zich n}®t tot de Oostenrijkse erflan-
zoveeiemno!^'"imaar zich ook over een
- geluk ^gepacificeerd wereld-
Spanje, een ge-
HM
Op deze historische foto ziet men tezamen keizer Franz Joseph en keizer Karei,
de laatste heerser over OostenrijkHongarije met zijn zoontje aartshertog Otto,
thans hoofd van het Habsburgse Huis.
blijkt hij in moderne vorm grotelijks te
hebben beantwoord aan het ideaal van
een echte Habsburger die zijn plicht
deed. In 1918 heeft hij weliswaar de re
gering neergelegd, maar van de troon
heeft hij nooit afstand gedaan, zelfs niet
toen men hem daarvoor de kolossale
som van 184 miljoen Zwitserse francs
aanbood. Zijn antwoord hierop luidde:
„Ik kan deze kwestie alleen regelen in
overeenstemming met mijn volkeren.
Wanneer zij mij terugroepen, dan keer
ik terug zo niet, dan kan de kroon
van Habsburg geen object van sjache
ren zijn".
Onder zijn soldaten en ambtenaars
heette hij „Karei de plotselinge", om
dat hij telkens en onverwacht persoon
lijk optrad en ingreep, maar een con
servatieve en intrigerende hofkliek
noemde hem „links". Wanneer hij ech
ter werkelijk de kans had gekregen, zou
hij met de hulp van de socialisten en in
het bijzonder met de steun van Viktor
Adler de monarchie in gewijzigde vorm
hebben gered en de Donaulanden veel
onheil hebben gespaard. Toen echter de
entente, voornamelijk onder invloed van
Masaryk en Benesch, had besloten dat
de eeuwenoude monarchie ook als eco
nomische eenheid moest verdwijnen,
hebben niet de socialisten de dolkstoot
gegeven, maar de christelijk-socialen...
Dit boek van prins Windisch-Graetz
is een kostbare bron die door de ge
schiedkundigen ernstig bestudeerd en
gecontroleerd dient te worden en
ons reeds nu dwingt om in bepaalde op
zichten ons oordeel te herzien, bijvoor
beeld over de rol van keizerin Zita die
in dit boek nergens op de voorgrond
treedt, over de christelijk-sociale par
tij, het voorbereidende werk van Masa
ryk en Benesch in de emigratie, het on
dermijnende gekonkel van een bepaal
de hofkliek, het erbarmelijke gedrag
van Horthy waarover dit boek ontstel
lende onthullingen brengt, en tenslotte
over Karei zelf uit wiens mond de vol
gende verbluffende uitspraak werd op
getekend
„Of nu de uitbuiters van het oude
regiem mij blijven aanhangen dan
wel of deze clubmensen tegen mij age
ren, dat laat mij onverschillig. Ik wil
alleen voor de volkeren die mijn voor
ouders hebben samengevoegd, een
toekomst in vrijheid en vrede voorbe
reiden. Dit kan alleen gebeuren, wan
neer men de overwinnaars de over
tuiging weet bij te brengen dat ge
forceerde veranderingen een econo-
Een groepje opstandelingen rijdt op een veroverde Russische tank, de Hongaarse vlag aan de antenne, door de straten
van Boedapest. Een van de eerste foto's die een jaar geleden het Westen van de bloedige vrijheidsstrijd bereikten.
Een van de eerste consequenties van de Hongaarse
opstand is een verscherping geweest van de tegen
stellingen, die bestonden tussen de beide voornaamste
stromingen in de internationale communistische bewe
ging: de „gematigd reformistische" stroming, verte
genwoordigd door Khroesjtsjev, Mikojan, Mao Tse
Toeng en Gomoelka en de „behoudende" stroming, die
in de Sovjet-Unie werd geleid door Molotov en Kaga-
novitsj. Toen evenwel, door de uitstoting van de „groep-
Molotov", deze crisis eenmaal was overwonnen, heeft
de communistische wereldbeweging dat minimum aan
samenhang herwonnen, dat vereist is om een geco
ördineerd optreden tot een goed einde te brengen. Men
kan zeggen, dat de „lijn", die is vastgesteld door het
twintigste partijcongres (verzachting van het systeem
der satellieten en gecontroleerde democratisering), in
het algemeen van kracht blijft. Men kon in november
van het vorig jaar vrezen, dat er een wedergeboorte
van het Stalinisme zou plaats hebben. Dat is niet ge
beurd. Alleen hebben de leiders van de communistische
wereld na de Hongaarse opstand hun tactiek gewijzigd.
Zij hebben het accent verlegd van de strijd tegen het
Stalinistische sectarisme naar de strijd tegen, wat in
het Marxistische jargon wordt genoemd, het „revisio
nisme". Revisionisme betekent eigenlijk een „streven
om de leidende taak van de communistische partij in
twijfel te trekken". De eerste zorg van de heren in het
Kremlin na de Hongaarse opstand is geweest de ver
sterking van de solidariteit van het Blok. Zij hebben
tot dit doel op militair, politieel, economisch, sociaal en
ideologisch gebied krachtige maatregelen genomen, die
de verbreiding van een opstandige mentaliteit moeten
voorkomen.
rijk over Bourgondië, opal
deelte van de Nederlanden, Bohemin
Hongarye, stukken van Polen, de Bal
kan en de staten van Noord-'en Zuid-
Italië uitstrekte. In tegenstelling met
de klein-Duitse of Pruisische opvatting
vertoont het Oostenrijkse concept wer
kelijk groot-Duitse, zelfs Europese ka
raktertrekken.
Het zwakke staatsbesef in het huidige
Oostenrijk en een zeker gemis aan va
derlandsliefde vinden hun verklaring m
de geschiedenis, vooral in de Habsbur
gers zelf voor wie „het vorstenhuis of
ADMIRAAL HORTHY
de dynastie de hoogste politieke waar
de betekende, niet echter de staat of het
bun geheel vreemde begrip vaderland".
Terwijl dit besef aan de traditie gebon
den blijft en daarenboven een eigen
stempel krijgt in een geheel bijzondere
Habsburgse vroomheid, die Wandrusz
ka als de „pietas Austriaca" uitstekend
beschrijft, blijkt het toch soepel genoeg
2Ön om zich aan de wisselvallighe
den en de eisen van de tijdstromingen
?an te passen en bijvoorbeeld sociale
hervormingen in te luiden die ver op
vooruiüo^nVan de FranS6 ReV0lUtl6
noPe scflrÜver citeert hier de richtlij-
df£rVan Le°P°ld II inzake de opvoe-
mofJ?n 2ijn kinderen: „De vorsten
S?f m ervan doordrongen zjjn dat zb
zelf mensen zijn en dat zij hun plaats
o is benoemd tot lid van de
S.E.R. prof. P. de Wolff te Heemstede
en tot plaatsvervangend lid mr. R. van
den Bergh te Amsterdam.
Professor De Wolff, die de vacature
zal vervullen welke is ontstaan door
het aan ïr. H. Vos op diens verzoek
verleende eervol ontslag is buitenge
woon hoogleraar in de statistiek wis
kundige economie en econometrie aan
de gemeenteluke universiteit te Amster
dam, alsmede directeur van het Cen
traal Plan Bureau.
Mr. Van den Bergh, die is* benoemd
ln de vacature, ontstaan door het eer
vol ontslag verleend aan drs J M den
Uyl, de plaatsvervanger van ir.'H.'Vos
Is wethouder van Amsterdam Hij be
heert de portefeuille van volkshuisves
ting, waartoe o.m. ook behoren bouw
en woningtoezicht, monumentenzorg en
handels- en industriebelangen.
alleen te danken hebben aan een
overeenkomst (contract) tussen ande
re mensen." Vooral vanaf de rege
ring van zijn voorganger Josef II,
wiens kerkelijke politiek wel haar fou-
v.' maar ook haar goede zijden heeft
gehad, bestond het Oostenrijkse
in de schepping van een
van SCh. geordende, op de basis
u™, Prestatie en bekwaamheid opge
bouwde pyramide, waarvan de keizer
„L;op yormde als de hoogste ambte-
'"avriPdf staat. Aan dit ideaal hebben
keizer Fraer<T, üguren als da "g
Keizer t rans", de schoonvader van
Napoleon en Frans Josef beant
woord Ook het oordeel over hen
dient herzien te worden, want zij zijn
geen slappelingen geweest en zij heb
ben de ondergang van de monarchie
geenszins veroorzaakt of ook maar be
spoedigd. Wel heeft Frans Josef de
catastrofe voelen aankomen, doch dat
bevestigt juist zijn goede kijk op za
ken toen hij tegenover Theodore Roo
sevelt verklaarde: ,,Ik ben er mij
sinds lang van bewust hoezeer wij in
de hedendaagse wereld een anomalie
zijn geworden".
Ondanks dit drukkende besef van de
naderende ondergang die aan het opko
mende nationalisme moet worden toe
geschreven, hebben de laatste Habs
burgers hun posten niet verlaten en heb
ben zij volgehouden als de hoogste amb
tenaren in het bewustzijn van hun hei
lige plicht. De schrijver wijst hier op
het belangrijke feit dat het Habsburgse
Huis een huiselijk en kinderrijk geslacht
is geweest, want Rudolf I had elf kin
deren, Albrecht dertien, Ferdinand I
vijftien, Maximiliaan II zestien, Maria
Theresia zestien, Leopold II zestien,
aartshertogin Marie Valerie, de doch
ter van Frans Josef, tien en keizer Ka-
rel acht. Terwijl zij vooral in de laat
ste twee eeuwen een onmiskenbare voor
liefde vertoonden voor een stil, burger
lijk en persoonlijk familiegeluk, gaf toch
in het conflict tussen dit verlangen en
hun plicht deze laatste factor steeds de
doorslag.
Wanneer dit vorstenhuis recht heeft
°P historisch eerherstel, dan geldt dit
°P de eerste plaats voor de laatste kei
zer Karei. PrinsLudwig A. Windisch-
Graetz, die tijdens de eerste wereld
oorlog als minister van voedselvoorzie
ning in Hongarije herhaaldelijk in contact
geweest met deze martelaar van Ma-
eira, heeft in een opzienbarend boek:
rntd kamPft für die Freiheit (He-
g Wenen) radicaal een einde
gemaa t aan de sprookjes en laster
praatjes alsof deze laatste monarch een
s appe ing zou zijn geweest die geheel
onder de invloed stond van keizerin Zi
ta. e au eur beschrijft hem als een
energieke, zee, demokratisch denkende
MARIA THERESIA
bestuurder die zelfstandig beslissingen
nam en zijn ministers dekte wanneer
dit nodig was. Al worden KareI's pogin
gen om tot een afzonderlijk vredesver
drag te komen de zogenaamde Sixtus-
affaire in dit boek niet geheel ont
sluierd en al moet men ïn enkele geval
len toegeven dat hij zich in de beoor
deling van personen heeft vergist, toch
mische chaos teweeg brengen die met
de vernietiging van al het bestaande
moet eindigen. In de toekomst zal er
onder de zon wel geen plaats meer
zijn voor dynastieën en geprivilegieer
de klassen".
Daar keizer Karei vasthield aan het
beginsel dat het volk zelf in vrijheid
over zijn regeringsvorm heeft te beslis
sen. ondernam hij tot tweemaal toe de
hachelijke reis naar Hongarije, want hij
was er toenmaals terecht van overtuigd
dat dit de wil van het volk was. Voor de
toekomst en het heil van de Donauvol-
keren dacht hij niet op de eerste plaats
aan het herstel van de monarchie, maar
aan een moderne federatie zonder tol
len, invoerbeperkingen en economische
grenzen, kortom aan een nauwe samen
werking en integratie van landbouw en
industrie. Met deze ideeën heeft hij alle
mogelijke Europaplannen geanticipeerd
die wij trachten te verwezenlijken en die
zijn zoon aartshertog Otto ook in dit
opzicht een vooruitstrevende Habsbur
ger voornamelijk in zijn boek „Ent-
scheidung um Europa" alsmede kort
geleden iri een scherp geformuleerd ar
tikel „Kapitalismus und Materialis-
mus" in het Oostenrijkse weekblad
„Die Furehe" nader preciseerde.
Op de Oud Beekbergerweg te Apel
doorn is donderdagavond de 61-jarige
mej. T. Starink, hoofd van de typekamer
van de gemeente Apeldoorn, door een
bromfietser aangereden. Mej. S. kwam te
vallen en liep daarbij een schedelbasis-
fmetuur op. In het ziekenhuis overleed
zij in de loop van de nacht.
Wij zullen deze maatregelen de revue
laten passeren; eerst die op militair ge
bied. Het overlopen van het Hongaarse
leger naar de zijde der opstandelingen
heeft de militaire broosheid der satel
lieten aangetoond. De Sovjets hebben
zich tegen dit gevaar gedekt, enerzijds
door hun garnizoenen in Oost-Duitsland,
Polen en Hongarije te versterken en
door de Tsjechoslowaken hun trouw
ste medestanders van een ultra-mo
derne bewapening te voorzien; anderzijds
door met alle leden van het Pact van
Warschau, op wier grondgebied zij ba
ses bezitten, akkoorden af te sluiten,
waarbij het stationeren van hun troe
pen werd gelegaliseerd en aan de na
tionale eigenliefde van die leden enige
voldoening werd verschaft.
Wat de handhaving van de openbare
orde betreft, hebben de communistische
leiders, zonder terug te keren tot de
terroristische methoden van het Sta
linisme, zonder hun toevlucht te nemen
tot massa-arrestaties (met uitzondering
van Hongarije, waar de onderdrukking
van de opstand op een onverzoenlijke
manier ten uitvoer is gelegd) hun
kracht willen tonen aan de werke
lijke of mogelijke vijanden van hun re
gime. Bijna overal is de politie in haar
optreden strenger geworden, met na
me tegen de schrijvers, de journalis
ten, de studenten en de intellectuelen
in het algemeen.
Elke poging om inspiratie te ontlenen
aan de Petöfi-kring is zowel in Moskou
als in Oost-Berlijn, Praag, Cluj, Boe
karest en laatstelijk in Warschau onder
drukt. De intellectuelen zijn overal on
derworpen aan een sterke administra
tieve druk om hen ertoe te krijgen de
Russische interventie in Hongarije te
billijken en het recht van de partij te
erkennen om hun geweten te leiden.
De onderlinge samenwerking van de
verschillende communistische partijen is
ook een belangrijk punt. Onmiddel
lijk na de onderdrukking van de Hon
gaarse opstand heeft zich een inten
sieve diplomatieke activiteit ontwikkeld
die ten doel had de communistische par
tijen in de satellietstaten weer in de hand
te krijgen, de invloeden van het „na-
tionaal-communisme", van de Joego
slavische denkbeelden aangaande de
„arbeidersraden", uit te wissen en de
Poolse haarden van intellectueel non-
Advertentie
(Van onze medische medewerker)
METTERNICH
n de vorige kroniek
hebben wij een
en ander verteld
over koolmonoxydever-
giftiging en uiteengezet,
dat het er niet toe doet
of het koolmonoxyde af
komstig is uit lichtgas
of uit kolendamp. Van
beide is het een bestand
deel. Naar aanleiding
van deze kroniek is mij
gevraagd hoe het toch
komt dat een betrekkelijk geringe
hoeveelheid koolmonoxyde, zelfs als
het zuurstofgehalte van de lucht nor
maal blijft, zo gevaarlijk kan zijn. En
verder waarom of waardoor het kool
monoxyde zo moeilijk weer uit het
bloed te verdrijven is, terwijl het kool
zuur dat wij normaal uitademen
zo gemakkelijk verwijderd wordt.
Om deze vragen te kunnen beant
woorden eerst een paar wetenswaar
digheden ter inleiding. Voedingsstoffen
en zuurstof worden tijdens het „le
vensproces" omgezet in energie en af
valstoffen. Het voedsel wordt opgeno
men door de darmen, de zuurstof door
de longen. De afvalstoffen worden
voornamelijk uitgescheiden door de
nieren, de longen (koolzuur) en 'n wei
nig met het zweet. Het bloed dat door
het hart in de bloedvaten wordt ge
perst, vindt door dit buizensysteem
zijn weg door het gehele lichaam en
passeert onderweg ondermeer de dar
men (opneming van voedingsstoffen),
de longen (opneming van zuurstof en
afgifte van koolzuur), de nieren (uit
scheiding van in water opgeloste afval
stoffen) en de huid (zweet).
Over de werking van darmen en nie
ren zullen wij het nu niet hebben. Wel
in het kort over de „demhaling.
Tijdens de inademing wordt door het
makkelijk meer laten verdrijven.
Wij zouden kunnen zeggen dat kool
monoxyde harder loopt dan zuurstof
en in het bloed aangekomen de deur
stevig achter zich sluit. De zuurstof
komt voor een gesloten deur en het
uitzetten van de borstkas lucht naar
binnen gezogen, die via de luchtpijp
en haar talloze vertakkingen (denkt u
maar aan een boom) naar de long
blaasjes wordt gevoerd. Deze hebben
een zeer dunne wand, waardoorheen
gaswisseling gemakkelijk kan 'plaats
vinden. Langs de buitenzijde van de
longblaasjes stroomt bloed. Aldus is
het mogelijk dat zuurstof uit de in-
ademingslucht in het bloed komt en
de koolzuur uit het bloed naar het
longblaasje gaat. Bij de uitademing
wordt de lucht weer naar buiten ge
perst en kan het koolzuur verwijderd
worden.
Het koolzuurgas is niet sterk aan het
bloed gebonden en kan er gemakke
lijk uit verwijderd worden. Koolmon
oxyde daarentegen bindt zich heel
sterk aan het bloed, zelfs veel sterker
dan zuurstof. Is er koolmonoxyde in
de lucht aanwezig, dan zal 't de zuu-r
stof de kans ontnemen om in het bloed
te komen en zich vervolgens niet ge-
koolmonoxyde kan
verdreven worden.
niet gemakkelijk
et bloed brengt nu niet meer vol
doende van de kostelijke zuur
stof rond door het lichaam en
het slachtoffer raakt bewusteloos door
zuurstoftekort. Duurt dit lang, dan zal
de dood intreden door beschadiging
van de hersenen vooral, die zuurstof
tekort zeer slecht kunnen verdragen.
Het gebeurt wel eens dat een slacht
offer van koolmcnoxydevergiftiging
weliswaar bewusteloos, maar nog le
vend uit de gevaarlijke omgeving kan
worden gehaald en dan ondanks zuur
stof-toediening toch overlijdt. De ver
klaring volgt uit het voorgaande. In
zo'n geval zijn de hersenen al dusda
nig beschadigd dat de redding te laat
kwam, terwijl er bovendien zoveel
koolmonoxyde in het bloed is, dat
zelfs een overmaat zuurstof de ver
wijdering van het koolmonoxyde niet
voldoende kan bespoedigen. St.
conformisme te isoleren. Om dat re
sultaat te verkrijgen heeft het Kremlin,
niet zonder succes, een beroep gedaan
op de defensieve instincten van de
communistische apparaten. Contacten
tussen de leidingen van de verschillende
communistische partijen en het Kremlin
werden versterkt.
Toch heeft men er enige tijd aan ge
dacht de Cominform te herstellen, ook
al liep men dan het risico Joegosla
vië volledig in de armen van het Wes
ten te drijven. Later heeft men dit plan
opgegeven, omdat men voor de stra
tegische coördinatie van de beweging
soepeier vormen wist te vinden, dank
zij Mao, Togliatti en misschien Tito.
Het ging er om te voorkomen, dat Po
len een tweede Joegoslavië werdof
een tweede Hongarije. Dit doel schijnt
voor het ogenblik te zijn bereikt: Go
moelka heeft zich op één lijn gesteld
met Moskou, de terzijdestelling van Mo
lotov heeft de toenadering tot Joego
slavië vergemakkelijkt.
De omtrekken van een „communis
tisch gemenebest" tekenen zich duide
lijker af en de viering van de veertig
ste verjaardag van de Russische revo
lutie wordt in Moskou aanleiding tot
een belangrijke manifestatie van de een
heid en de macht van het internationa
le communisme.
Op economisch en sociaal gebied valt
het volgende op te merken. De com-
munistische leiders hebben begrepen,
dat de agitatie van de intellectuelen
in Hongarije nimmer tot een opstand
zou hebben geleid, als het systeem niet
alle sociale lagen ontevreden had ge
maakt. Sinds november 1956 zijn dan ook
in alle satellietlanden haastig maatrege
len genomen, die de levensstandaard
moesten verbeteren: opzienbarende prijs
verlagingen, verhoging van de salaris
sen, vertraging van het tempo, waarin
de zware industrie werd ontwikkeld.
Het zijn in de eerste plaats de boeren
die van deze „reformistische" stroming
hebben geprofiteerd, een stroming die
eigenlijk een herleving is van het Le
ninistische „NEP". Om de boeren kalm
te houden hebben de communistische
regeerders in Hongarije en later in Roe.
menië de verplichte levering van land-
bouwproöukton afgeschaft; in de andere
landen zijn de te leveren hoeveelheden
verminderd. Buiten Bulgarije en Tsje-
choslowakfje, waar de Stalinistische in
vloed krachtig bleef, heeft men de
campagne voor de collectivisering van
de landbouw geschorst. De zelfstandige
bedrijven en het particuliere zakenle
ven zijn ten dele hersteld.
De gebeurtenissen in Hongarije en die
in Polen hebben de handelsbetrekkingen
tussen de communistische landen, wier
economische wederzijdse afhankelijkheid
de laatste jaren was geaccentueerd,
ernstig ontwricht. Zonder snelle hulp
van de Sovjet-Unie zou het grootste
deel van de satellietlanden een ernstige
economische crisis tegemoet zijn gegaan,
Dat is nu een van de belangrijkste
gevolgen van de gebeurtenissen in Hon
garije: inplaats van, zoals in het ver
leden, zelf geëxploiteerd te worden,
zijn de satellieten een economische be
lasting voor de Sovjet-Unie geworden.
De Sovjet-Unie heeft hun kredieten voor
een waarde van bijna vier miljard roe
bel moeten toestaan, en dat juist op
een ogenblik, dat de U.S.S.R. bezig is
aan diverse, eveneens onderontwikkelde
landen vrij aanzienlijke kredieten te
verlenen.
Op ideologisch gebied heeft de voor
naamste bezigheid van de communis
tische leiders hierin bestaan, dat aan de
ijveraars het geloof in de onfeilbaarheid
van de partij, dat door de opstand van
het Hongaarse volk aan het wankelen
was gebracht, is teruggegeven. Het he
le propaganda-apparaat is gemobiliseerd
voor deze „morele herbewapening"
van de beweging. Khroesjtsjev zelf
heeft zich met zijn krachtige en prag
matische geest aan deze herschikking
van ideeën gewijd. Zoals alle grote prak-
tici heeft Khroesjtsjev niets dan min
achting voor de „pure theorie", voor
de idealisten, de moralisten, de „pro
fessoren". Het ging er hem vooral om
de activisten en de massa bi) te brengen
De schrijver van dit artikel,
Frangois Fejtö, is tot 1948 pers
attaché geweest bij de Hongaarse
legatie in Parijs. Daarna heeft hij
gebroken met het communisme en
zich gewijd aan de studie van het
communisme in de Oosteuropese
landen. Over dit onderwerp heeft
hij boeken geschreven, waarvan
er enkele heel gunstig zijn be
oordeeld.
dat de partij in geen geval afstand zal
doen van haar positie. De dictatuur
blijft onwankelbaar, klaar om zich te ver
dedigen met alle middelen. Toch ver
waarloost Khroesjtsjev geen enkel re
torisch middel om duidelijk te maken,
dat de dictatuur voortaan „verlicht"
zal zijn; een bron van grootheid,
overvloed en van vrede. De fouten van
het verleden zullen niet herhaald wor
den.
Het is nog te vroeg om uit te maken
of deze propaganda, die handig gebruik
maakt van successen op diplomatiek
(in het Midden-Oosten) en technisch ge
bied (de intercontinentale raket, de
kunstmaan) van de Sovjet-Unie, vol
doende is om de crisis van vertrouwen
en onderlinge samenhang, die sinds de
dood van Stalin door de communistische
wereld waart, te overwinnen. Het komt
ons voor, dat het succes van de „lijn
van Khroesjtsjev" voor alles afhangt van
de reorganisatie van de Sovjet-econo
mie, die als gevolg van de decentra
lisatie-maatregelen schokken van nog
niet te meten kracht doormaakt, en van
de internationale toestand.
Op dit gebied geeft Khroesjtsjev blijk
van een dynamiek, van een stoutmoedig
heid, die merkwaardig contrasteren
met de voorzichtiger methode van Mo
lotov en die het gevaar in zich bergen
de koude oorlog te doen herleven, of
liever de koude oorlog in hevigheid te
doen toenemen. En het is bepaald niet
zeker, dat een verscherping van de span
ning de zaak van Khroesjtsjev en zijn
vrienden dienstig Is.
Advertentie
De kortste en voordeligste opleiding s
(Bekende Schriftelijke Cursus)
De jaarlijkse actie van de Pauselijke
Missiewerken ter gelegenheid van de
Wereldmissie-zondag is een groot succes
geworden. Bij het Nationaal bureau en
bij de diocesane bureaus van de Pau
selijk Missiewerken komen nog dage
lijks opgaven uit parochies binnen. In
vele parochies worden de acties nog af
gewerkt. Het is daarom nog niet mo
gelijk het eindresultaat op te maken.
Van 741 van de 1567 parochies in Ne
derland is 'n opgave ontvangen. 124.921
nieuwe leden voor de drie Pauselijke
Missiegenootschappen hebben zich in
deze parochies aangemeld. De collec
ten in deze parochies brachten
330.381,31 op, dat is zestig procent
meer dan het vorige jaar in deze paro
chies. Voor het St.-Petrusliefdewerk bo
den tien particuliere weldoeners en twin
tig parochies zich aan voor de onder
steuning van een priesterstudent in de
missie, onder wie een weldoener, die
de zorg voor drie priesterstudenten op
zich neemt. Ruim dertig studenten
wachten nu nog op een weldoener.
Op giro 8725 van de Nationale Mis
sie-actie te Den Haag komen nog steeds
een groot aantal bijdragen en giften
binnen, variërend van een tot duizend
gulden van instituten, kloosters en
particulieren. Uiterlijk dinsdagavond
van de volgende week dienen alle pa
rochiële opgaven te zijn ingezonden.
Daarna zal het eindresultaat kunnen
worden opgemaakt.
