REGERING IN DJAKARTA
VORMT GEEN EENHEID
Indonesische ministers spreken
elkaar voortdurend tegen
AUTEUR VAN „FLESSEN
POST" GEÏDENTIFICEERD
Rijks voor schotten voor
de bouw van
woningwet woningen
f
m
WYBERT
HOTEL VOOR
EVACUE'S
lï
ctifraMO
Sturen pro-communistische
elementen doelbewust op een
chaos aan?
k
Duitse raketten
vielen in handen
van de Russen
Na ramp met de Pamir
Bij voorrang voor bouw van normale
en eenvoudige arbeiderswoningen
Voor prinses Margriet
24 uur werken
per week
OPEN BRIEF VAN KEES VERWEY
EN MARI ANDRIESSEN AAN
DIRECTIE STEDELIJK MUSEUM
TE AMSTERDAM
„Stop moeder niet in de oven
In 1945
Door de Amerikanen
achtergelaten
m
m
i
I
Brandende petroleum
kachel bijgevuld
Etage uitgebrand
Intenties Internatio
nale Bidweek
Luchtmonsters door
de brievenbus
Tegen een rentevoet van 4 procent
Voor personeel in
textielfabriek
Protest over Breitner-tentoonstelling
Mevrouw Cateau
Engelen-Sewing
DINSDAG 21 JANUARI 1958
PAGINA
S.E.R.-advies gevraagd
over ronselarij
met
Rentespaarbrieven
van de
PHILIPS - ROXANE
Radio-actief huis
Aangekocht door een groep
Hengelose fabrikanten
De maatregelen die Indonesië sinds
1 december, toen het bekend werd
dat het zijn Irian-zaak in de Ver
enigde Naties verloren had, bezig is te
treften berokkenen Indonesië zelf veel
meer nadeel dan Nederland, In feite
Wordt door deze anti-Nederlandse maat
regelen Nederland als land nauwelijks
getroffen en zijn alleen de nog geen
30.000 Nederlanders die nog in Indone
sië woonden of werkten hiervan in meer
of minder ernstige mate het directe
slachtoffer. Zelfs voor de grote maat
schappijen met belangen in Indonesië
komt de klap niet zo heel hard aan,
daar men in deze kringen Indonesië
toch reeds min of meer als „afgeschre
ven" beschouwde en zijn belangen vaak
reeds in belangrijke mate verlegd had.
Indonesië zelf is echter het onmiddel
lijke slachtoffer van zijn anti-Neder
landse acties, als gevolg waarvan het
land nu zit met een ontwrichte econo
mie, terwijl er geen uitzicht is dat men
deze op korte termijn weer op orde zal
kunnen brengen. Indien men echter
zou verwachten dat Indonesië, ge
schrokken van de desastreuze gevolgen
van zijn sinds 1 december gevolgde po
litiek, op de ingeslagen weg zou terug
keren, dan blijkt men zich toch te ver
gissen. Ook al hoort men hier en daar
stemmen die op matiging wijzen, an
derzijds blijkt duidelijk dat men vast
besloten op de ingeslagen weg wil
voortgaan zonder rekening te houden
met wat dit Indonesië zeil kost.
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken, Subandrio.
Uil. lUUWlltaic Ktvuvswiw s
Advertentie
De Indonesische minister van Justitie,
Maengkom.
Een voormalige luitenant-kolonel
van het Russische leger, Sjabinski,
heeft in het Amerikaanse tijdschrift
„Look" geschreven, dat de Russen in
1945 belangrijke Duitse raketinstal
laties en ontwerpen voor raketten heb
ben gevonden te Nordhausen, dat tien
weken door Amerikaanse troepen bezet
Was geweest, aldus bericht Reuter. Sja
binski, die belast was met ontmante
lingswerkzaamheden in het gebied rond
om Nordhausen) schreef, dat de Rus
sen een fabriek vonden, waar V2-raket-
ten waren gemaakt De fabriek was
volkomen ongeschonden.
Sjabinski, die in 1947 naar het Wes
ten is uitgewekon, schreef eerst te. vre
zen, dat in de fabriek door de Duitsers
of de Amerikanen bommen waren ge
plaatst, maar dit bleek niet het geval
te zijn. De gehele inhoud van de fabriek
en een aantal raketdeskundigen wer
den dadelijk naar de Sovjet-Unie gezon
den. Reeds in 1946 lanceerden de Rus
sen hun eigen V2-raketten, aldus Sja
binski.
Volgens een begeleidend artikel van
een redacteur van „Look" heeft dr.
Dornberger, die tijdens de oorlog aari
het hoofd heeft gestaan van de Duitse
raketinstallaties te Peenemünde, ge
zegd dat de apparatuur, die de Russen
te Nordhausen hebben gevonden, enig in
de wereld was. De ontwerpen voor de
intercontinentale raket A9/A10, waar
aan de Duitsers in die tijd werkten,
hebben misschien van 15 tot 20 procent
mj gedragen tot de bouw van de Rus-
Ie^6 kunstmanen, aldus dr. Dornber.
vr^0lj?ens dit artikel heeft een majoor
kaan geheime dienst van het Ameri-
schrif? ,leger, Hamill, gezegd, dat hij
Nordh®lv,ke orders had volgens welke
hoorde en tot de Russische zone be-
voor de |>n alle plannen en machines
gelaten \VSiSen moesten worden achter-
men de,y°lgens majoor Hamill kwa-
veau II °rde« van zeer hoog ni-
meeKedeeMWas hem echter mondeling
men zoni 20Veel materiaal mee te ne-
van rtefu üat men het plunderen
Hamifl mrlek kon noemen. Majoor
vracht ,dus het artikel, nam 300
WBarnnJ1'toladingen uit de fabriek mee,
waaronder vele volledige V2-raketten
h Ui staatssecretaris van sociale zaken
«eert de S.E.R. om advies verzocht over
Sn vraag. hoe de misstanden, welke zich
voordoen bij het zogenaamde uitlenen
van arbeidskrachten (ronselarij) moeten
Worden bestreden.
Xuw geld terug
Er zijn Rentespaarbrleven van f 25.-, f 100.- en f 500.-.
Na 13 jaar is de waarde verdubbeld Zij zijn ver
krijgbaar bij alle banken, kassiers en commissionairs.
De stukken van f 25.- zijn ook te koop aan alle post
kantoren.
Zie voor tussentijdse mogelijkheden tot aflossing en
aflosbaarstelling het prospectus.
NATIONALE
WONING
BOUWLENING
1957
Het feit dat »en-,£a te'heb-
het varen onmo|el^dgemaakt te fcrt
vin de Garuda Indonesian Airways (en
lü vormen daar een zeer grote meer
derheid) gaat uitwijzen, is een duidelijk
bewijs in deze richting. Indonesië, een
eilandenrijk nota bene, berooft zichzelf
hiermede praktisch geheel van zijn twee
belangrijke verbindingsvormende
scheepvaart en de luchtvaart. Dat be
tekent dat het land terugvalt in middel
eeuwse toestanden. En indien men zich
realiseert wat dit allemaal betekent aan
armoede en misschien zelfs hongersnood
voor een groot deel van de Indonesische
bevolking zonder dat hier ook maar iets
constructiefs tegenover staat, is men
geneigd zich af te vragen of de Indone
sische regeerders nu werkelijk hele
maal krankzinnig zijn geworden dan wel
of hier misschien toch sprake is van
een weloverwogen plan.
Het is overigens wel duidelijk, dat
de regering van Indonesië als zodanig
zeker geen plan heeft. Van een rege
ringsbeleid is geen sprake. Deze door
president Soekarno persoonlijk gefor
meerde regering hangt als los zand aan
elkaar en elke minister afzonderlijk ver
kondigt zijn persoonlijke mening als hèt
regeringsbeleid. Vandaar dan ook, dat
men zulke uiteenlopende verklaringen
over de Indonesische regeringspolitiek
van de ministers zelf te horen krijgt.
Daar is de fel anti-Nederlandse minis
ter van justitie, G. A. Maengkom, wel
bekend als rechter uit de zaak-Jung-
schlager, die met veel aplomb beweert
dat „er voor Nederlanders geen plaats
meer is in Indonesië", terwijl aan de
andere kant een gematigder hoewel
moeilijk te plaatsen figuur als de mi
nister van buitenlandse zaken, Suban
drio, zegt dat „het nooit in de bedoeling
heeft gelegen dat alle Nederlanders In
donesië zouden verlaten." En in een
regeringsuitzending van het ministerie
van voorlichting voor radio-Djakarta
gaat men zelfs zover het de Nederlan
ders officieel kwalijk te nemen dat zij
Indonesië verlaten
Nu is er natuurlijk wei een belang
rijk verschil tussen verklaringen voor
buitenlands gebruik (zoals die van
Subandrio, die in Manilla werd afge
legd) en die voor binnenlands gebruik
(zoals die van Maengkom in Djakar
ta), terwijl de uitzending van het
ministerie van voorlichting zeer spe
ciaal voor de eenvoudige dessabevol-
king die geen kranten leest bestemd
is. Dit niet planmatig te werk gaan is
haar recent dan ook reeds verweten
door oud-vice-president Hatta, door
de Masjumivoorzitter Moh. Natsir en
ook door een figuur als de opstandige
overste Ventje Sumual op Celebes.
Trouwens in Midden-Sumatra doet
overste Ahmad Husein domweg niet
mee aan de anti-Nederlandse acties.
Deze mensen die zich tegen het hui
dige beleid van de Indonesische rege
ring hebben durven verklaren (en daar
Is inderdaad moed voor nodig!) hebben
één belangrijke eigenschap gemeen: zij
zijn fel gekant tegen het communisme.
Men krijgt dan ook sterk de indruk dat
de pro-communistische elementen die
in de regering van Soekarno een belang
rijke plaats innemen doelbewust stre
ven naar een zo groot mogelijke chaos
in Indonesië, als de beste voedingsbo
dem voor het communisme. Er zijn vele
Indonesiërs die dit onderdennen en het
met lede ogen zien, maar er zijn wei
nigen die de smaad op zich durven ia
den van „het voor de Nederlanders op
te nemen". Een gunstige factor in dit
verband is nog dat het leger in Indo
nesië in doorsnee niet communistisch
is. Maar dat het communisme steeds
sterker wordt in Indonesië zal het waar
schijnlijk toch niet weten te beletten.
Daartoe mist het de kracht, die het
uit homogeniteit zou moeten putten.
C. H. SCHAAP
De musicus M. Bonda, die aan de
Heer Jansweg te Rotterdam inwoont bfj
de heer J. H. Bouwman en van diens
huis de bovenste étage bewoont, was
maandagmiddag een brandende petro
leumkachel aan het bijvullen. Opeens
vatte de olie vlam en de kachel werd
één laaiende kolom. De musicus nam
de kachel op met de bedoeling deze uit
het raam te gooien. Het kwam zover
echter niet, want hij stootte met de
brandende kachel tegen 'n raamkozijn.
De vuurkolom viel uit zijn handen, de
brandende petroleum stroomde over de
vloer en het resultaat was, dat de étage
weldra geheel in brand stond. Ondanks
het blussingswerk van de brandweer
brandde de hele étage uit. De beneden
verdieping liep waterschade op.
De heer Bonda, die brandwonden In
het gelaat opliep en de hoofdbewoner,
die door de consternatie kwam te val
len en aan het hoofd werd gewond, zijn
in het Zuiderziekenhuis behandeld. De
inboedel van de heer Bonda was niet,
die van de ander wel verzekerd.
(Van onze correspondent in Bonn)
BONN, hedenmorgen.
De schrijver van de flessenpost, die
van het op 21 september J.l. in de
Atlantische Oceaan in de orkaan
„Carrie" vergane Westduitse zeilschooi-
'schip „Pamir" afkomstig zou zijn en
die op 5 januari J.l. daags voor de
behandeling van de „Pamir" kata-
strofe door de raad voor de scheepvaart
In Liibeck op de kust van Cornwall
In Engeland) aanspoelde, is vermoede
lijk de vroegere 2e officier van de ver
gane viermastbark, Hans Grosse Dun-
ker, afkomstig uit Hannover.
Het Westduitse weekblad „Der Spie
gel" publiceerde gisteren het verhaal
over de gevonden flessenpost en
maakte daarbij melding van het inter
view dat Dunker op 5 september j.l.
toestond aan een Nederlands ochtend
blad, waarin hij tot op zekere hoog
te in letterlijk dezelfde bewoordingen
als in de flessenpost dezelfde ver
wijten aan kapitein Diebitscb (hij
schreef de naam zonder ,,t") en zijn
officieren voor hun onbekwaamheid en
aan de „Pamir" voor zijn ontoereiken
de reddingsmiddelen richtte.
Kapitein Eggers, de eigenlijke gezag
voerder van de „Pamir", had er on
middellijk na de voorlezing van de in
houd van de flessenpost voor ,de raad
voor de scheepvaart al op gewezen, dat de
brief moest zijn geschreven door
iemand, die ongeveer drie jaren gele
den op de „Pamir" moest hebben ge
varen, aangezien de door de schrijver
geïncrimineerde toestanden aan boord
inmiadels waren verbeterd. De rederij
van de „Pamir" (Zerssen und Co) als
mede de „stichting Pamir en Passat"
hebben inmiddels tegen de (toen nog)
Advertentie
Niet alleen A en D maar alle
vitaminen die U nodig hebt.
Een flacon van 100 dragee! f 2."
Nu óók voordelige gezins
verpakking van 150 dragees f3.n
Philips-Roiant Nederland N.V. - Amsterdam
onbekende schrijver van de flessen
post een aanklacht ingediend wegens
valsheid in geschrifte en laster.
Dunker is een statenloze scheepsof
ficier, die in 1955 aldus „Der Spiegel"
een reis op de „Pamir" maakte, na
door kapitein Eggers persoonlijk te zijn
aangemonsterd. Reeds in Buenos Aires
ging Dunker van b. ord wegens „me
ningsverschillen met de scheepslei-
ding".
Vermoed wordt, dat Dunker de fles
senpost van het emigrantenschip, waar
mee hjj op 29 december j.l. uit Europa
naar Californië vertrok, onderweg van
Southampton naar New York overhoord
heeft gegooid.
22 januari: Mogen alle Christenen
van Amerika de eenheid van
geloof vinden in vereniging met
de H. Stoel.
De commissaris der koningin in Gel
derland, mr. H. W. Bloemers, heeft
maandag Willy Willemsenen Gerry
Ruiter uit de Schoolstraat te Putten,
vriendinnetjes van Joke Haanschoten,
verrast met doosjes toffees. De com
missaris bracht namelijk een bezoek
aan Putten. Nadat hij eerst in het poli
tiebureau, waar tijdelijk een medische
afdeling is ingericht, over de situatie
was ingelicht, bracht hij een bezoek
aan enkele gezinnen in de Schoolstraat,
naaste buren van de Haanschotens die
zich nog in het stads- en academisch
ziekenhuis te Utrecht bevinden. Hij on
derhield zch met de bewoners en gaf
aan de kinderen enige doosjes snoep.
Intussen blijven de deskundigen zich
met het Puttense geval bezighouden.
De fysicus van de Kema, de heer H.
Wijker, stak zich in een beschermend
wit pak om door de brievenbus van het
radio-actief besmette perceel, School
straat 90, met een klein instrument
luchtmonsters te nemen. Bij het onder
zoek waren ook deskundigen van het
rijksinstituut van de volksgezondheid
aanwezig. Een wagen met instrumen
ten was naar Putten gekomen om het
nemen van lucht- en watermonsters
mogelijk te maken. Ir. Bax, bedrijfsin-
genieur van de Kema, en dr. Aten, as
sistent van prof. dr. J. A. Cohen, direc
teur van rijksverdedigingsorganisatie
T.N.O., waren bij de proefneming aan
wezig, evenals de heer H. T. Louwe-
Kooymans, provinciaal inspecteur der
volksgezondheid voor Gelderland.
Minister Witte heeft richtlijnen doen
toekomen aan de gemeentebesturen
over de voorgenomen verstrekking van
bouw- en grondvoorschotten voor wo
ningwetwoningen.
Onder voorbehoud van goedkeuring
door de Staten-Generaal zullen de voor
schotten, waarvoor op de ontwerp-be-
groting voor 1958 van het departement
van volkshuisvesting en bouwnijverheid
een bedrag van 540 miljoen is uitge
trokken, tegen een rentevoet van 4 pet
ter beschikking van gemeenten en wo
ningbouwcorporaties worden gesteld
Met deze rente, welke niet onaanzien
lijk onder de huidige marktrente ligt,
beoogt de regering de te bouwen wo
ningwetwoningen binnen het bereik te
houden van diegenen, waarvoor zij in
beginsel zijn bestemd. In verband hier
mede zal worden bepaald, dat tenmin
ste 80 pet van die woningen betrokken
moet worden door gezinnen met een
inkomen, dat niet groter is dan dat van
een geschoolde arbeider.
De woningen zullen bij voorrang
m
Prinses Margriet heeft tijdens een korte ontvangst op het paleis te Soestdijk
maandagmiddag een grote taart en een grammofoonplaat gekregen. De plaat kreeg
zij aangeboden door de 15-jarige Cees Roskes, die met zijn moeder ook op
dezt foto staat.
beschikbaar worden gesteld voor de
bouw van normale en eenvoudige ar
beiderswoningen. De grondvoorschot
ten zullen in 75 en de bouwvoorschot-
ten in 60 jaar moeten worden afge
lost.
De grond- en bouwvoorschotten zullen
de totale stichtingskosten der woningen
omvatten, voorzover deze althans door
de minister worden aanvaard. Indien de
bouw van woningen bij voorbeeld ge
paard gaat met de bouw van garages,
dagwinkels en dergelijke ruimten, zullen
voor de bouw van deze ruimtengeen
voorschotten worden verleend, evenmin
als voor de aanleg van centrale ver
warmingsinstallaties en dergelijke bij
zondere voorzieningen. In gevallen
waarin de garages, dagwinkels e.d.
worden ondergebracht in de onderbouw
van blokken meergezinshuizen, zullen
In de voorschotregeling de kosten van
een normale onderbouw worden betrok
ken.
Voor de op voet van de woningwet te
bouwen bejaardentehuizen zal voor het
verlenen van rijksvoorschotten van ge
val tot geval worden bepaald, in hoever
re de stichtingskosten kunnen worden
aanvaard.
Indien een gemeente of een woning
bouwcorporatie woningen bouwt op
grond welke in erfpacht is verkregen,
wordt geen grondvoorschot gegeven. In
gevallen echter waarin een gemeente
grond in erfpacht uitgeeft, is de minis
ter bereid te overwegen aan die ge
meente zo nodig voorschotten te geven
ter financiering van aankoop en bouw
rijp maken van grond bestemd voor een
bepaald bouwplan.
Voorschotten zullen niet worden gege
ven aan gemeenten, die nog de beschik
king hebben over gelden afkomstig uit
het zogenaamde grote contract met de
institutionele beleggers. Hiertoe wor
den ook gerekend de gelden, die aan
enige gemeenten zijn toegevloeid van
de zijde van een aantal pensioenfond
sen, die niet aan het „grote contract"
hebben deelgenomen en de gelden die
met hulp van de Europese gemeen
schap voor kolen en staal ter beschik
king van een aantal gemeenten zijn ge
komen. Voor woningen, die met gelden
uit het „grote contract" worden gefi
nancierd waarvoor een rente van 414
procent geldt, zal een toeslag op de bij
drage worden verleend om het verschil
van V* procent met de rente van de
rijksvoorschotten te overbruggen.
Zoals bekend, beoogt de regering met
het verlenen van voorschotten voor de
woningwetbouw niet alleen de voort
gang van die bouw te verzekeren maar
ook een bijdrage te verlenen tot sane
ring van de financiële positie der ge
meenten. Met het oog op dit laatste zal
in 1958 voor de bouw van woningwet
woningen alleen een jaarlijkse rijksbij
drage worden toegezegd, wanneer de
stichtingskosten zijn gedekt door rijks
voorschotten of gelden uit het „grote
contract".
Voor 613 personeelsleden van de tex
tielfabrieken van N. ter Kuile Zonen
N.V. te Enschede is de werkweek met
ingang \?an maandag teruggebracht op
vierentwintig uur per week. Dit in ver
band met het teruglopen van de order
positie. Hetzelfde geldt
neelsleden van dit bedrijf die in
werkzaam zijn.
De schilder Kees Verwey en de
beeldhouwer Mari Andriessen hebben
blijkens een publicatie in het Algemeen
Handelsblad van 18 januari een open
brief aan de directie van het Stedelijk
Museum te Amsterdam gericht, waar
in zij krachtig protesteren tegen de in
richting van de Breitnertentoonstelling.
In deze brief schrijven zij:
U meende Breitner in de eerste
plaats als schilder van stadsgezichten
te moeten eren. Daarbij kwam u op
de gedachte, het werk van Breitner
samen met dat van andere kunste
naars (zowel oudere als moderne) te
exposeren, met het doel te onderzoe
ken of hij wel de sterkste was. Bui
tenlandse kunstenaars van wereld
faam als Kokoshka, Monet, Lieber-
mann en De Smet werden tussen de
Breitners gehangen. Een proefne
ming die. naar onze mening, onge
past is en die dan ook niet heeft bij
gedragen' tot de harmonie, die voor
de presentatie van het werk van
Breitner noodzakelijk is. Niet al
leen werd door de onsamenhangend
heid van de tentoonstelling, die er het
gevolg van was, veroorzaakt dat de
bezoeker zich moeilijk In het tentoon
gestelde kon verdiepen, daar hij
voortdurend van de ene kunstuiting
naar de ander moest overspringen,
maar ook het uitgangspunt dat zij
onderling naar hun waarde vergelijk
baar zouden zijn, berust op een ver
gissing. Immers, bij Breitner is een
geheel aparte gevoels. en verbeel
dingswereld werkzaam geweest.
Wat de genodigden bij de opening
der tentoonstelling verder verraste,
was het feit, dat de stadsgezichten
niet boven in de mooie, beproefde za
len van het museum bleken te han
gen, maar in de nieuwe aanbouw. Bij
dag blijkt, dat deze zalen voor het
werk van Breitner totaal onbruikbaar
zijn. Het werk is stemmig en tonalis-
tisch en verdraagt niet het vlakke,
van alle zijden invallende licht van
buiten. De sterk geverniste opper
vlakte der schilderijen glimt en spie
gelt, zodat men alleen op die werken,
die toevallig niet het een of ander
raam weerkaatsen behoorlijke ver
lichting aantreft.
Maar nu komt de grootste sensa
tie van de expositie. De lijsten hebt
u van de schilderijen verwilderd en
er latjes omheen gedaan! Dit heeft
catastrofale gevolgen. De schilderden
zonder de oorspronkelijke lijsten blij
ken mismaakt. De brede profiel-lijs
ten om de Breitners zijn even onaf
scheidelijk van het schilderij als de
verf en de kwast, waarmee zij gemaakt
zijn. Deze werken zdn n.b. door
Breitner meestentijds in die lijsten af
geschilderd !De functie, die zo'n lijst
vervult is deze, dat de Intimiteit, die
de inhoud van het schilderij uit
maakt, door haar brede beslotenheid
scheidt van zijn onmiddellijke omge-
A&vertentle
Voorkom
heesheid door
regelmatig gebruik
van
ving. Zo was ook de kunstenaar in
die dagen een beslotenheid, die in de
omgang zijn kostbare gevoelsinhoud
op een afstand hield, als om deze te
beschermen en te bewaren. Het expo
seren van de stadsgezichten in de
moderne latten ls, afgezien van een
gebrek aan smaak, een ernstig ge
mis aan respect en begrip voor Breit
ners werk. Door weglaten van de oor
spronkelijke lijst heeft men de diepe
en sonore klanK in kleur en toon ver
hinderd zijn volle uitwerking op de
beschouwer uit te oefenen. Dat u
geheel onvoldoende aangegeven
voor het publiek in de grote bo
venzaal ook nog schilderden van
Breitner hebt opgehangen en dat deze
niet in latjes zijn ingelijst, mag niet
als excuus of vermindering van be
zwaar tegen uw boven bedoelde han
delwijze worden opgevat. Integen
deel. ondergetekenden hebben juist
hierdoor het gemis van de lijsten om
de stadsgezichten nog veel klemmen
der gevoeld.
De waardering voor het pioniers
werk, door u in het verleden verricht,
doet ons te gebiedender de plicht ge
voelen om uw handelwijze met na
druk te veroordelen.
Over het exposeren van Breitner te
midden van de schilders van Amster
dam, die een totaal verschillend karak
ter en gezichtspunt demonstreren, heb
ben wij in De Tijd van 4 januari uit
voerig geschreven. Wij waren toen van
mening, dat men deze tentoonstelling
juist niet moet zien als een tendentieuze
uitstalling (een uitzondering voor het
Stedelijk Museum overigens) om de
supprematie van Breitner boven de an
deren te bewijzen; men moet haar eer
der beschouwen als een groot verjaar
dagsfeest, waarbij tal van genodigden
iets hebben meegebracht voor Breit
ners geliefde, Amsterdam, zo schreven
wij. Wel kan men zeggen dat dat feest
vrij rommelig en onsamenhangend ver
loopt. Verder kunnen wjj de brief van
de Haarlemse kunstenaars volledig on
derschrijven, zowel wat betreft het op
hangen in de nieuwe uitbouw van het
Museum als het wegnemen van de
oude lijsten. Het is te hopen dat het
protest van deze gerenommeerde kun
stenaars niet zonder uitwerking zal blij
ven. M.
Een groep Hengelose fabrikanten
heeft maandag onderhands het beken
de hotel „Het Zwaantje" in de Lute bij
Oldenzaal aangekocht. Het hotel, dat 25
kamers, drie zalen en twee keukens,
alsmede een dépendance-gebouw, gara
ge met dienstvertrekken en tuinen om
vat (totale oppervlakte 1,4 hectare) zou
vandaag wegens de hoge leeftijd van
de eigenaar publiek worden verkocht.
Het doel van de aankoop is een bij
drage te leveren In het onderbrengen
van de nieuwe stroom gerepatrieerden.
P<
N'
eede
/J1 r zullen niet zo erg veel
rt operaliefhebbers in leven
zijn die mevrouw Cateau
EngelenSewing in haar roem- t
rijke tijd hebben horen zingen.
Maar haar faan. heeft onze
dagen toch bereikt. Als zij 27
januari 90 jaar wordt „hel
is ook de verjaardag van Mozart
geweest," zegt ze zullen er
waarschijnlijk velen zijn die
haar in de foyer van de Stads
schouwburg in Amsterdam ko
men gelukwensen.
Ze zullen in haar de harte
lijke, nog vitale vrouw her ken
nen voor wie in de jaren rond
de eeuwwisseling de theaters
bijna werden afgebroken. En
gelenSewing, Désiré Pauwels
en Orelio, een solistentrio zoals
ons land nimmer meer heeft
gekend, beheersten toen de
opera zoals die in de Park
schouwburg, het Paleis voor
Volksvlijt en de Hollandsche
Schouwburg gezongen werd. En
mevrouw EngelenSewing be
heerste in het bijzonder een
Koningin van de nacht in Mo-
zarts Zauberflöte, een Mar
guerite in Gounods Faust gelijk
er onder de Nederlandse zange
ressen nimmer meer werd ge
vonden.
„Ik zong al op de bewaar
school, boven op een bank en
toen ik twintig was kreeg ik
aan de Opera van De Groot al
bijna direct de hoofdrol in Lak-
mé." De jonge Cateau Sewing
had toen zang en piano gestu
deerd in de Muziekschool
van de Maatschappij voor de
Toonkunst en samen met Aaltje
Noordewier aan het Conservatorium van Messchaert les gehad. „Ik. gal
als meisje nog pianolessen voor twee kwartjes per uur. Maar later heb ik
nooit zo, erg veel méér kunnen verdienen, ondanks de duizenden open
doekjes, de ontelbare bouquetten en geschenken. Je leefde altijd op de
rand van het faillissement." Sommigen zal het wellicht nog wat zeggen
dat ze samen met Androde voor de Duitse keizer in de Hofopera van Han
nover heeft gezongen. „Daar geen open doekjes en de bloemen moesten
worden afgegeven aan de portier." Ze heeft concerten gegeven m Berlyn,
in Londen, Brussel enz. Ze is samen met Urlus op bezoek geweest by
Cosima Wagner en ze heeft Mahler in Wenen voorgezongen.
In onze dagen, van een schorre Moria Callas en een overspannen
Cerquetti, kijkt men ervan op als ze zegt: „ik ben nooit verkouden of
ziek geweest. In Nederland zong ik gemiddeld 27 keer in een maand,
steeds in andere rollen van het hele operarepertoire." Mevrouw Engelen—
Sewing zegt ook geen uitgesproken voorkeur voor óf het Duitse óf het
Italiaanse operarepertoire te hebben. Ze zong alles, ook een reeks van
operettes.
Haar man heeft ze leren kennen toen ze met hem zong tn de Huge
noten van Meyerbeer. Hij is als zanger begonnen en heeft later de regie
van de opera ter hand genomen. In zijn gezelschap reisde ze jarenlang
het land af. Toen ze .haar zilveren jubileum vierde, stond ze met hem en
liaar dochter Nelly op de planken. Ze zong in oratoria, gaf operaconcerten
en liederenavonden. Liefdadigheidsverenigingen konden immer op haar
belangeloze medewerking rekenen. „Zingen was inderdaad mijn leven," geeft
ze nog steeds blij, toe. Als zeventigjarige zong ze nog in het Caeciliakoor in
Brussel en Antwerpen en even geestdriftig in de Oratoriumvereniging
van Anthon van der Horst. Vaak gebeurde het dat haar kinderen haar
slechts in de schouwburg of concertzaal ontmoetten. Ze schiet in de
lach: „Ik speelde eens in Hans en Grietje van Humperdinck en, u weet,
daarin duwen die twee de oude heks tenslotte in de oven. Nou, daar
waren we mee bezig toen ik plotseling vanaf het balcon mijn eigen kin
deren angstig hoorde roepen: „Je mag moeder niet in de oven stoppen
hoor!"
Haar zoon, die ons in het gesprek met haar enigszins te hulp komt
omdat zijn moeder wat slecht van gehoor is geworden, probeert voor ons
haar stem te beschrijven. „Je kan het moeilijk zeggen," vindt hij. „In
dramatische rollen doet ze een beetje aan Gré Brouwenstiin denken
maar mijn moeder was ook coloratuur-sopraan die de driemaal gestreepte
F zonder veel moeite haalde Ze zong daarbij liederen en concerten. Een
stem zo veelzijdig als de hare is er na haar in Nederland niet meer ge
weest." Het blijkt dat Leo Riemens, natuurlijk, nog enige opnamen van
haar bezit op Pathéplaten.
