'ns^Üifi
Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen bestaat 150 jaar
THEATER en MUZIEK tijdens
Brusselse expositie
De Amerikaanse luchtmacht
maakt vallende sterren
Christus am
van Beethoven
Alleen het Franse paviljoen op
de Expo is te laat klaar
ï'Hfc. f|
BÉiIK? "Sw.n
Haar geschiedenis begint bij
Lodewijk Napoleon
Hongarije zoekt
toenadering
Dr. Julius Raab
naar H. Vader
Leerzame
gegevens voor de
bouw van raketten
Nadere kennismaking met
de dampkring op zeer
grote hoogte
Opnamen voor de Paastijd
W
VIER DAGEN FEEST IN MEI
Lorentz-medaille voor
prof. Onsager
Besprekingen over
het concordaat met
Oostenrijk
Kinderstad in Israël
18 APRIL: WERELDTENTOONSTELLING
DINSDAG 1 APRIL 1958
M -
IjL.a-J
rf® «rf kl
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, gevestigd in
het befaamde Trippenhuis aan de Kloveniersburgwal te Amsterdam, viert
in mei a.s. haar honderdvijftigjarig bestaan. Het is geen instituut, dat op
spectaculaire wijze in de openbaarheid pleegt te tredenintegendeel, haar
taak, het bevorderen van de wetenschap in het algemeen, met als voornaam
onderdeel daarvan het adviseren van de regering op alle wetenschappelijke
terreinen, verricht zij doorgaans in alle stilte „Het feest in mei zal de
Akademie enigszins meer in het daglicht stellen. Vooral op de laatste dag,
vrijdag 9 mei, zal men het een en ander van haar wetenschappelijk werk
kunnen vernemen Zes hoogleraren zullen refereren over het onderwerp „ze
kerheid in de wetenschap", ieder van het gezichtspunt van het eigen vak
uit, waarbij gelegenheid zal zijn om de huidige stand van de eigen weten
schap te behandelen. H.M. de Koningin is voornemens deze dag bij te wonen.
Khroesjtsjev deze week
naar Boedapest
kblhoorraaTto tSuden?htingsiatUm
Het feest begint de dinsdag daaraan
vooraf gaand, de zesde mei met een
zitting m net instituut voor de Tropen,
waar autoriteiten en vertegenwoordi
gers van buitenlandse akademies en an
dere geleerde genootschappen aanwe
zig zullen zqn.
°p de tweede dag, woensdag 7 mei,
wordt de Lorentz-medaille van de afde
ling der Natuurkunde der Akademie uit-
gereikt aan prof. Lars Onsager, hoog
leraar aan de \aie Universiteit in New
Haven (V.».;.
Daarmede eert de Akademie de grote
verdiensten van prof. Onsager op het
gebied van ae theoretische natuur- en
scheikunde, nij is een meester In het
ontwikkelenvan wiskundige methodes
ter behandeling van problemen in de
natuur- en scneikunde, en zijn oeuvre
vertoont een onmiskenbare verwant
schap met dat van Lorentz en dat van
Debye. J Zernike zal bij de
uitreik1"™, een redevoering uitspreken.
De bijeenkomst wordt geopend met een
rede van pro dr. H. Dooyeweerd.
De besteed aan een
bezoek aan PE1 enhuis en aan ont
vangst door net gemeentebestuur van
Amsterdam bet Stedelijk Museum.
pe derde dog, donderdag 8 mei,
voert ,etene Hr£asï?n naar het natio"
nale park De Hoge Veluwe en het Kröl-
]er-Muller museum en vervolgens naar
het ConcerteertUW' te Amsterdam.
Daar hnuworkest I av°nds het Con
certgebouworkest onder Eduard van
Beinum. Op Pf°gramma staan wer
ken va:buitenlandse leden
van de Akadyrme, Beethoven en Men
delssohn. koorts wordt de Mis van Die-
penbrock tl tgevoerd en een compositie
van. Landré, m opdracht van de rege
ring speciaal voor deze geïegenhei^ ge-
maakt-
te organiseren, die slechts door geza
menlijke arbeid tot een goed einde kun
nen worden gebracht. Zij heeft die taak
zodanig vervuld, dat mede door haar
toedoen een aantal instituten zijn ont
staan, die aan haar gelieerd zijn ge
bleven: het Nederlands centraal insti
tuut voor hersenonderzoek te Amster
dam, het embryologisch instituut te
Utrecht, de stichting centraal bureau
voor schimmelcultures te Baarn, de
stichting Radiostraling Zon en Melk
weg, het instituut voor oecologisch on
derzoek, de centrale commissie voor
onderzoek van het Nederlandse volks
eigen.
Deze opsomming moge een voorlopi
ge indruk geven van wat door de Aka
demie tot stand komt.
Hongarije gaat volgens Reuter meer
geld uitgeven om de diplomatieke, eco
nomische en culturele betrekkingen met
„kapitalistische landen" te normalise
ren en verder te ontwikkelen.
De minister van buitenlandse zaken,
Endre Sik, verklaarde gisteren in de
commissie van buitenlandse zaken van
het Hongaarse pseudo-parlement, dat
zijn ministerie en de diplomatieke mis
sies in het buitenland onder de huidige
internationale omstandigheden „nieuw
en meer werk" te doen krijgen.
Het Hongaarse nieuwsbureau meldt
dat premier Khroesjtsjev van de Sovjet-
Unie de Russische delegatie zal leiden,
die deze week ter gelegenheid van de
„bevrijdingsdag" naar Hongarije komt.
naaKi-
°P d!)Kp1Penkom^gJs de wetenschap-
pelpke baeenkomst. Het feest wordt be
sloten met een regeringsbanket.
Vergeten eeuwfeest
Dat het honderdvijftigjarig bestaan
OP deaZflenWSr^?rdt. gevierd is ïe dan-
hen aan de enigszins merkwaardige
geschiedenis van de Akademie Feite-
|ijk heeft men daardoor tot voor enkl-
over heet
Op 4 mei 1808 immers heeft Lodewijk
Napoleon m opdracht van keizer Napo
leon en naar voorbeeld van het Institut
de France hier te lande een „Koninklijk
Instituut voor Wetenschappén, Letter
kunde en Schoone Kunsten" in het le
ven geroepen. Bet kende vier klassen":
wetenschappen; nationale letterkunde
en geschiedenis; oude en oosterse let
teren en geschiedenis van andere lan
den; schone kunsten. In i8io na de in
lijving van net Koninkrijk, bleef het be
staan als „Instituut van Amsterdam
Het bleef na de vrijwording voortbe
staan als „Koninklijk Nederlandsch
Instituut" met een jaarlijkse subsidie
van 15.000, speciaal ter bevordering
van de materiële welvaart van het
land Maar de officiële belangstelling
ervoor taande. Nadat het subsidie in
1848 was teruggelopen tot 5.000
's jaars werd het instituut in 1851 opge
heven. Tegelijkertijd werd evenwel op
gericht de „Koninklijke Akademie van
Wetenschappen", in feite een voortzet
ting van de eerste „klasse" van het in
stituut, zelfs met dezelfde leden. In 1855
werd daaraan een nieuwe afdeling toe
gevoegd, die der taal,- letter-, geschied
kundige en wijsgerige wetenschappen.
Van de verschillende jaartallen, hierbo
ven genoemd, acht men thans 4 mei
1808 de meest aannemelijke als
stichtingsdatum van de Akademie.
Féitelijk had men in 1908 dus het eeuw
feest moeten vieren, maar daar heeft
men toen niet aan gedacht.
Trippenhuis gerestaureerd
Sedert 1812 is haar zetel in
het Trippenhuis, waar zij tot 1886
samen met het Rijksmuseum heeft
eehuisd. Sindsdien alleen. Die ruimte is
thans te klein: plannen voor uitbrei
ding zijn er reeds. Het terrein ervoor,
grenzend aan de plaats van vestiging,
is voorhanden gekomen, sinds een aan
tal aanpalende huizen, in de honger
winter bouwvallig geworden, moest
worden gesloopt. De nieuwe ruimte
moest o.m. een ruime aula bevatten
de huidige grote zaal kan nauwelijks
tachtig bezoekers plaats bieden en
meer ruimte voor de snel groeiende bi
bliotheek, die thans 250.000 delen om
vat.
Intussen is men voorlopig al heel blij
met de grondige restauratie, die het
'"bouw heeft ondergaan. Er is een cen
trale verwarming aangelegd, gecombi
neerd met een modern clrculatiesys-
dat de vochtigheidsgraad op een
constante waarde blijft, omdat men ern
stige schade door te grote uitdroging
vreesde. Voorts zijn de beschilderingen
degelijk gerestaureerd en de zalen van
nieuw wandbekledlng voorzien. Het is
nu ook inwendig weer een heel fraai
en behaaglijk gebouw geworden, zoals
dat past voor de zetel van een voor
naam gezelschap geleerden, die de
faam van de Nederlandse wetenschaps
beoefening hooghouden.
Want ook dat is een onderdeel van
de taak der Akademie, die wij in het be-
a\n summier hebben aangeduid: con-
met onderhouden met de hele weten-
ochaDPelijke wereld. Beide afdelingen
Bin aangesloten bij de internationale
wetenschappelijke organisaties, zoals
de Union Académique Internationale en
Sc international Council of Scientific
unions (de laatste met zetel Den Haag,
paleis Noordeinde).
Wet lidmaatschap van de Akademie
i,„nvt men uitsluitend door uitverkie-
ng De afdeling Natuurkunde telt
wigstens 75 leden, de afdeling Letter-
r„„He 60. Op zuiver wetenschappelijk
chied is de taak van de Akademie
vooral wetenschappelijk ondernemingen
Tijdens de wereldtentoonstelling te
Brussel zal er ook het een en ander
te genieten zqn op het gebied van de
muziek en dat der theaterkunsten. Een
keur van ballet-, toneel- en operagezel-
schappen zal er optreden en een aan
tal orkesten komt er spelen.
Het Bolsjoi-ballet uit Moskou komt ten
getale van 125 artisten naar Brussel
met drie verschillende programmas.
„Het Zwanenmeer" in drie actes, AA
selle" in twee actes en een avond m?
fragmenten uit beroemde balletten..ve
openingsavond is 22 juni in de Konin*-
Ijjke Muntschouwburg; de voorstellingen
duren tot in juli.
Het Royal Ballet Sadler's Wells treed
in dezelfde schouwburg op van f> ft
tot 1 juni. Het Nederlands Ballet ge
een uitvoering op 22 juli. Het Natio
Israëlisch Ballet „Inbal" gee/t Yf\re.
tot 28 april voorstellingen, voor» he(
den op het ballet Antonio (28 jul Ikl0.
Paleis voor Schone Kunsten),
ristische Groep Moisseev uit M Kongo-
augustus tot 6 september), „4 jUfi)
lese groep Changwe Yetu u ,27 mei
de Spaanse Coros y dansa ,Iazowse
tot 2 juni), de Poolse van de
(6 tot 12 juni), het „EnsejnlAugustus)
Sovjetrepublieken" (14 en i dans van
het gezelschap van zang J,,s) het Bas-
de Oekraïne (2 tot 6 ali?"„jci (18 tot 23
kisch ballet en koor Etoi rs dans_
augustus), het Nationaal ti september)
en zangensemble G8^°,„rd«: (12 tot 16
en de Royal Scotts Guards
'uli)' „rtien gegeven in het
De concerten W0T kunsten: het or-
Paleis voor Schone Qp lg aprU)
kest van de stod „Aken 0p 27 en 28
orkest en koor van 20 april en i
april, David Oistra t van Buda.
mei, het Symfonisc Füharm0.
pest op 30 aprd. het Svechnik0v-
rusch Orkest op &g lg en 26 meij het
koor op 13, i - de Filharmonische
orkest en koor hau op 19. 21 en
Vereniging janvan des c
23 mei, ponservatoire de Paris op 4
certs du an Eerlijk op 16 en 17
!un|' dft Belgisch Nationaal Orkest op
en 27 juni en op 21 juli, het Natio
naal orkest van Madrid op 29 en 30 juli,
Set Kamerorkest van Lausanne op 5
5eDeeIDeense Staatsopera komt in het
Paleis voor Schone Kunsten op 5 en 9
mei „Le nozze di Figaro" spelen en 8
=n 10 mei „Salome" van Richard
Strauss. De opera van Praag geeft van
?4 tot 28 juli voorstellingen van „De ver
achte bruid" in de Koninklijke Munt-
BCHetWgeze1schap van de Muntschouw
burg komt met „Carmina Burana" van
Carl Orff op 10, 15, 19 april en 2 en
11 mei' met „Boris Godoenow" op 30
april en 4, 7 en 21 mei; met „Cephalus
en Procris" van Grétry op 22 en 25 april
en 4 en 8 mei; met „Don Juan de Ma
nara" van Tomasi op 17, 20 en 25 mei;
met „De kopoman van Venetie" van
Brumagni op 12 en 14 juni.
De Opera van Peking, enige jaren ge
leden de grote verrassing van het to-
„eelfestival te Parijs, verschijnt nu in
het Brusselse Paleis voor Schone Kun
sten Dat zijn nog niet bekend gemaakt
evenmin als die van het optreden van
de opera van Zagreb.
Wat het toneel betreft: het Theatre
National Populaire van Jean Vilar komt
24 april „Phèdre" van Racine spelen;
het gezelschap Madeleine Renaud en
Jean-Louis Barrault speelt van 26 tot 30
aori" „Le Misanthrope" van Molière,
dit in de Galerü-Schouwburg. Het Schau-
spielhaus van Bochum het Duitse
Shakespearegezelschap speelt op 3
en 4 juni in de Koninklijke Vlaamse
Schouwburg „Much ado about nothing".
Het Deutsches Theater in Berlin speelt
30 april in dezelfde schouwburg „Die
Schlacht bei Lobositz" van Peter Hack.
De Old Vic speelt in de Koninklijke
Muntschouwburg op 18 juli Shake
speare's „Hendrik VIII".
De Oostenrijkse bondskanselier, dr.
Julius Raab, is hedenmorgen met een
toestel van de nieuwe Oostenrijkse
Luchtvaartmaatschappij naar Rome
vertrokken. Hij wordt morgenochtend
door de H. Vader ontvangen. Hoewel
het bezoek aan Rome en het Vaticaan
een strikt persoonlijk karakter draagt,
kan men volgens Kathpress aannemen,
dat vraagstukken rondom het concor
daat behandeld zullen worden in de
besprekingen, welke dr. Raab met de
H. Vader en verscheidene Vaticaanse
autoriteiten zal weren.
Van katholieke zijde wordt alles in
het werk gesteld om een uitweg te vin
den uit de moeilijkheden, welke nog
overgebleven zijn, nadat de Oostenrijkse
regerin" zich bereid verklaard had het
concordaat te erkennen en nadat het
Vaticaan niet alleen deze toezegging
had aanvaard, maar ook de naleving
er van gevraagd.
Mevrouw -jen Zvi, echtgenote van de
Israëlische president, bij Ramat
Hadassah Sold in Galilea de eerste
steen gelegd voor een kinderdorp, dat
de immigrantenjeugdorganisatie „Al-
jah" ter nagedachtenis aan Anne Frank
wil bouwen. De Alnja hoopt in de ko
mende drie jaren honderdduizend jon
geren naar Israël te kunnen laten emi
greren.
Het Trippenhuis te Amsterdamsedert 1812 zetel van de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen.
jn nige ogenblikken na de start van de Aerobee-
H raket op 16 oktober 1957 des avonds te 10.13 uur
J—J Mountain Standard Time, nam de staf van de
Air Force Missile Developing Center te Alamogordo
in New Mexico USA een aantal meteoren of „vallende
sterren" waar. Het was het resultaat van jarenlange
proefnemingen, die reeds in 1947 begonnen waren. De
waargenomen „vallende sterren" waren namelijk kunst
matig veroorzaakt.
De Aerobee-raket steeg op tot ongeveer 50 km boven
de startplaats. Op die hoogte werd door een explosie
een deel van de neus van de raket losgemaakt en naar
een hoogte van omstreeks 100 km geschoten. Daar ex
plodeerde dit projectiel en de scherven, die een van te
voren nauwkeurig berekende gedaante hadden, vlogen
met enorme snelheid uit elkaar.
Dat was het moment waarop de raket-specialisten
van de luchtmacht met hun speciaal voor het waar
nemen van meteoren geconstrueerde camera, het resul
taat van hun jarenlange experimenten waarnamen. De
camera is een zogenaamde Baker Super Schmidt Meteor
Camera, waarmee het mogelijk is zeer snelle waar
nemingen te doen van „vallende sterren".
Het moet voor diegenen, dit dit plan ontwierpen en
ondanks de tegenslagen tot een goed einde wisten te
brengen, een groot ogenblik geweest zijn. De projec
tielen, de „pellets", hadden op het ogenblik dat ze hun
lichtsporen aan de hemel gingen trekken, snelheden die
met recht kosmisch genoemd konden worden. Een deel
van de „pellets" is dan ook ongetwijfeld de ruimte in
geschoten en vliegt daar nog steeds voort onafhankelijk
van de behoudzame aantrekkingskracht van de aarde.
Het resterende deel stortte zich met fantastische snel
heden in de dampkring en veroorzaakte de kunst
matige meteoorsporen.
Om deze sporen ging het uiteindelijk bij deze experi
menten, die al in 1947 begonnen waren met uit Duits
land afkomstige V2 raketten. De eerste pogingen faal
den toen daar men de „pellets", de scherven, niet de
vereiste hoge snelheden kon geven.
Meteoren, de lichtende banen van
met grote snelheid zich in de atmos
feer stortende materie-deeltjes afkom
stig uit ons zonnestelsel, of uit veel
verdey gelegen gebieden van de ruim
te, worden al gedurende lange tijd door
de astronoom met grote nauwgezet
heid onderzocht. Ook al in vroeger tij
den waren de zgn. „vallende sterren"
bekend, hoewel men aanvankelijk niet
geloofde, dat meteorieten er de oorzaak
van waren. Een meteoriet, dat is het
stofje, dat de lichtende baan veroor
zaakt, is voor de astronoom het enige
directe gegeven uit de ruimte, dat hij
in handen kan krijgen. Het is voor hem
dan ook van bijzonder groot belang om
er zoveel mogelijk van te weten te ko
men.
Bijvoorbeeld wil de astronoom we
ten, waar het deeltje uit bestaat, hoe
groot het is en hoe zwaar en vooral
ook hoe snel het de atmosfeer van de
ftarde is binnen geschoten. Deze ge
gevens zijn in principe te vinden uit
goede waarnemingen aan het licht
spoor door middel van foto's
spectroscopische opnamen en vooral
ook met radar. De laatste waameem-
methode heeft het grote voordeel, dat
ook overdag optredende meteoren
Een door de Ame
rikanen verbeter
de V 2, zoals die
bij de hiernevens
beschreven expe
rimenten wordt
gebruikt.
gëlUktÜdi^
ontstaan met de „Eroica" en erJjun SWOBODA, onder wiens leiding
ook wel gelijkenissen tussen de oeiae de uitvoering van Beethovens „Christus
werker., schoon ze met meer dan op- oeitjerg" gestaan heeft door het
pervlakkig zijn. Weens Kamerchor.
De tekst van dit betrekkelijk korte
oratorium geeft na een instrumentale pg diepere oorzaak van deze eigen
inleiding allereerst een grote monoloog aardigheid is een zeker manco, dat
van Christus, biddend in de Hof van door de grote creatieve geest, die Beet-
Oliiven Een seraphijn komt Hem troos- hoven was overigens tot een onovertrof-
J .-«v, nnrrolan vincrt het - 1 -!J 1 4.
?n.
ten een koor van engelen zingt het
heil van de verlosten. Er volgt dan een
samenspraak tussen Christus en de
seraphijn, waarna de scène van de ge
vangenneming met koren van krijgs-
u wao o v ex
fen verworvenheid is getransponeerd,
maar op ander terrein, n.l. de instru
mentale muziek. Hij is betrekkelijk me
lodie-; -m, hetgeen hem voor grote
moeilijkheden stelt in zijn vocale stijl,
Symphoniker, het Staatsopera-koor en
de solisten Teresa Stich-Randall, Hilde-
gard Rössl Majdan, Anton Dermota en
Paul Schoeffler. De acoustische kwali
teiten van de plaat voldoen aan hoge
eisen. Men kan zich afvragen of de
orkestklank in de eerste drie delen niet
ietwat vlak is, maar de ingewikkelde
klankproblematiek van de Finale is
daartegenover des te beter opgelost. Het
is niet onmogelijk, dat de dirigent zelf
in de Finale betere resultaten verkre
gen heeft dan in de voorafgaande delen.
De koorstemmen zijn vol finesses en
rijk geschakeerd, de hele opbouw van
het stuk is zeer spannend. De prachti
ge solisten en het koor samen zingen
uiterst geïnspireerd.
Als herschepping wordt deze opname
intussen nog ver overtroffen door een
andere Beethoven-publicatie van Fonta-
na (699 500 CL), t.w. van de Eroica
door George Szell en zijn Cleveland
Orchestra. Hier is nu een vertolking
die het onvolprezen werk noch naar de
romantisch interpreterende, noch naar
de nieuw zakelijke stijl overtrekt, maar
daar juist het midden tussen houdt:
nauwkeurig musicerend volgens de
aanduidingen van de partituur, in gro
te lijnen en vlakken het werk opbou
wend, vol kracht en spanning, met
uiterst expressieve, maar in dit opzicht
bepaald sterk beheerste klank, kortom
een herschepping die geheel naar de
aard is van deze klassieke muziek en
daarom voorbeeldig. Van harte aan te
bevelen.
„The Chorale Singers"
Een geheel ander genre, dat in deze
periode van het jaar evenzeer uitne
mende diensten kan bewijzen brengt
CID op 130 161 LP. Daarop ls het
koor van Marinus Voorberg onder de
naam „The Chorale Singers" aan het
woord met een programma van gewij
de muziek, bestaande uit de koralen
„Das Blut Jesu Christi" van Johann
Michael Bach, een oom van de Thomas
cantor, en „O Lamm Gottes unschul-
dig" van de hedendaagse Ernst Pep
ping, voorts de motetten „Schaffe in
mir Gott, ein reines Herz" van de ze
ventiende eeuwer Andreas Hammer-
schmidt, en „Laudate Dominum" van
Palestrina. Aan de keerzijde staan nog
vangennemmg met Koren van rnoelHjKneaen sten m zyn vut-tut;
knechten en discipelen met de scene die nog uitgaat van de premisse der
van Petrus, die de knecht van Malchus pr)maire melodie als oergegeven, ter-
het oor afslaat. Nadat de Heer is ge- wyl hy in zijn instrumentale muziek
erepen en weggevoerd, zingen engelen de weg insiaat naar de, in wezen ge-
het slotkoor. construeerde, harmonische melodie, die
Hier is dus naar Beethovens aard niet of vee] minder vocaal van aard
een ,'cht dramatisch oratorium ont- is_ Voegt men hierbij, dat een zo diep
staan dat nog wel vasthoudt aan de in zjchzelf gekeerde natuur als Beetho-
nummers en gesloten vormen yan het ven zich m0eilijk kan verplaatsen in
barokke oratorium, maar dat in feite karaktcrs en situaties, zoals die door
naar veel vrijere dramatische vormen een tekst worden opgeroepen, dan ziet
tendeert. Eigenlijk is hier een allereer- men een heel aantal factoren, waar-
ste begin gemaakt met de doorbraak door een VOCale compositie van Beet-
van het geestelijke muziekdrama naar hoven steeds weer de weerspiegeling is
een conceptie, die pas door Beethovens van een gevecht met de voor hem weer-
geestverwant Arthur Honegger geheel barstigste der materies, een gevecht
gerealiseerd zou worden. Opvallend ls met wisselende uitslag,
dan ook, dat Beethoven toch ™aar be- He(. !g v£m groot belang, dat dit ora-
trekkelijk weinig gesloten aria-vormen torium ch istus am Oelberg", waar-
gebruikt, maar veel begeleui ree:itaitie:f, voor jn Beethovens tijd het publiek
en ook gaarne gebruik maaktvan ae storm liep ,n gaarne extra hoge en-
korte, realistische, naar hun vorm mo 1reepr;jzen betaalde, eens gepubliceerd
tet-achtige koorpassages, die men Ke ,g ujtvoering is zeer goed te noe-
als „turbae"-koren. Die. ^as 'n men. Inzonderheid de tenor in zijn gro-
Beethovens opvatting bijzonder bruiK hoofdpartij is van uitstekende voca-
baar. i- ovnrpecipvp hoedanigheden.
In al dergelijke opzichten is het zeer
de moeite waard „Christus amOel
berg" te bestuderen. Het is natuurlijk
ook een zeer treffend Beethoven-docu-
ment. Zijn reeds Sesignaleerde gein- het nieuwe d00r Philips gelanceer-
spireerdheid is .<Jaal" f hu nttiid moeUe de merk Fontana, dat wederom te be-
van als het feit, dat hij altijd moeite ouwen vait als een heilzame factor
ondervindt zich geheel te vereenzelv - prijsconcurrentie, hebben de tech-
gen met de inhoud van de tekst. Hijis 'ac?eh^u klaar gespeeld op één plaat
weinig vocaal ingesteld, maar zijn ex CL) de compiete Negende
pro -sie-kunst bele hem de menselijke (ea te nemen. En met acous-
stem te gebruiker op een instya?7?ental® h zeer goe(} resultaat. De uit
manier. Zijn instrumentale stijl sluit tisc ,g a£m de beste krachten toe-
in het geheel niet nauw aan by een wenng Röhm leidt het en-
vocale stijl, omdat hij daarvoor te gril- Yf^rouw - vcrder omvat de Wiener
lig gemodelleerd is. semoie.
kunnen worden „gezien" door de ra
dargolven, die weerkaatsen tegen het
spoor van geioniseerd gas. De astro
noom interesseert zich vooral voor
het deeltje zelf, dat hem gegevens
kan geven over de toestand van de
materie in de ruimte.
Waarom evenwel hebben de raket-
sf cialisten zich zo intensief op het pro
duceren van kunstmatige „vallende
sterren" toegelegd? Het antwoord is,
dat een meteoor, het lichtende spoor,
optreedt in de atmosfeer van de aarde
en ook dankzij de atmosfeer van de
aarde. Door haar grote snelheid botst
het stofdeeltje zo hard tegen de gasmo-
leculen op, die in haar baan liggen, dat
deze worden geioniseerd en daardoor
gaan lichten. Door een nauwkeurig ob
serveren van de kleuren en de intens!
t .ten kan men dus uit de meteoorspo
ren iets te weten komen over de toe
stand van de dampkring op deze grote
hoogten van 40 a 100 km. Dit is na
melijk het gebied in de atmosfeer waar
meteoorsporen zichtbaar worden.
De raketspecialisten meenden deze
gegtvens makkelijker te kunnen ver
krijgen, wanneer ze uit zouden kunnen
gaan van bekende lichamen, n.l. de
scherven van het raketdeel, dat op een
hoogte van 100 km explodeerde.
Uitgaande van de kunstmatige meteo
rieten, waarvan grootte, opbouw etc.
bekend zijn, nemen de gegevens uit de
lichtende baan verkregen over de at
mosfeer in waarde toe.
Zowel de raketspecialist als de ster-
rekundige hebben hierdoor dus winst
geboekt.
De raketspecialisten weten dankzij de
nieuwe gegevens beter met welke om
standigheden rekening moet worden ge-
honden en dus hoe een raket geconstru
eerd dient te worden en hoe deze raket
het gunstigst wordt afgeschoten. De
astronoom kan door betere kennis v;;n
de atmosfeer de kosmische gruisde.
tjes met groter nauwkeurigheid onder
zoeken.
Behalve de specialisten op de raket
basis, die met de Baker Super Schmidt
Meteor Camera de kunstmatig gemaak
te lichtsporen waarnamen, hebben ook
de astronomen van de grootste sterre-
wacht ter wereld de Mount Palomar,
de kunstmatige meteoren waargeno
men, evenals het moment, waarop de
ze ontstonden, daar de explosie, hoe
wel Mount Palomar op ongeveer 1000
km van de startplaats ligt, als een
zeer heldere lichtpunt aan de hemel
was te zien. De „vallende sterren" zelf
hadden een helderheid als van de pla
neet Jupiter.
Kunstmatige meteoren kunnen dus
zeer nuttig zjjn voor een betere kennis
van de temperatuur, dichtheid en voor
al ook windsnelheden op grote hoogten
in de dampkring.
Baker Super Schmidt camera, zeer lichtsterk, speciaal gebouwd voor meteoor-
onderzoek.
IC liUUJ.U[zuii,y •»*-'
le en expressieve hoedanigheden.
Negende Symphonie en Eroica
MARINUS VOORBERG, dirigent van
„The Chorale Singers".
twee merkwaardige werken, n.l. de klei
ne „Messe basse" van Gabriel Fauré
en een „Pange Lingua" van Zoltén
Koddly. Een zeer rijk en gevarieerd
programma van prachtige composities
uit de oude en de nieuwere tijd. In
zonderheid belangrijk is Fauré's kleine
Mis in de simpele heldere stijl, die
verwant is met die van het Requiem.
Voorberg en zijn Chorale Singers vor
men een kleine keurtroep en de op
name, in de Naardense Grote Kerk ge
maakt, is voortreffelijk van heldere,
ruime klank.
L. H.
Donderdag 18 april a.s. rijdt Ko
ning Boudewijn van België de hoofd
poort van" de Brusselse Heizelvlakte
binnen, om in de schaduw van het
machtige en slechts drie millimeter
verzakte atomium de eerste wereldten
toonstelling sinds twintig jaren voor ge
opend te verklaren. Gezeten in een auto
zal de Koning der Belgen een rondrit
maken langs de honderd paviljoens,
die dan vrijwel alle gereed zullen zijn.
Het Franse paviljoen maakt daarop een
uitzondering, doch ook dat behoort tot
de tentoonstellingstradities.. Na dit
grootse gebeuren wordt er een kapitaal
vuurwerk afgestoken en dan gaan de
poorten open voor de bezoekers. De or
ganisatoren verwachten er 35 miljoen
ofwel 170.000 per dag.
De Belgische staat, die drie miljard
gulden een derde van het jaarbud
get in dit kolossale evenement heeft
geïnvesteerd, is niet zuinig geweest bij
het maken van de voorbereidingen.
Overal ter wereld en van vandaag af
ook aan alle grensposten zijn 280 fair-
hostesses in de weer om de internatio
nale toeristenstroom naar Brussel te
geleiden.
Rond het tentoonstellingsterrein is
parkeergelegenheid aangelegd voor
dertigduizend auto's. Er is bij Vilvoor
de een camping gemaakt voor 17.000
personen en in Brussel en omgeving Is
de logiescapaciteit tot het maximum
opgevoerd.
Het risico, dat de logiesprijzen in ge
lijke mate zouden stijgen, heeft de Bel
gische staat afgekocht door een ak
koord krachtens het welk de hoteliers
hun prijzen met tien procent mogen
verhogen en de vijf luxe hotels met
vijfentwintig procent.
Voor de Nederlandse portemonnaie,
die toch al zwak staat tegenover de
Belgische prijzen, is dit een minder
prettig vooruitzicht, maar, zo hebben
ons de organisatoren verzekerd, da
gelijks zullen er tweehonderd inspec
teurs op pad zijn om erop toe te zien,
dat de argeloze expogangers het vel
niet over de oren zal worden gehaald.
Het entree tot de wereldtentoonstel
ling bedraagt 30 B.francs. Dat is een
redelijke prijs voor een expositie, die
zich zelfs niet in enkele dagen volledig
laat bekijken. De restaurants op de
Expo kunnen 27.000 hongerige en ver
moeide bezoekers tegelijk spijzigen en
driekwart van deze établissementen zal
prijzen berekenen tussen de 25 en de 75
B.francs.
De wetenschap en de schone kunsten
laten zich ook niet onbetuigd. Er zijn
reeds driehonderd concerten tijdens de
expositie gearrangeerd.
