Is oorlog onder alle omstandigheden
ongeoorloofd
Uitgetrokken,
wat dan?
E'
Lichte muziek op
zwarte schijven
JOHN GOBAU OVERLEDEN
I VOORRANG VOOR WERKLOZEN I
s BIJ DE UITGIFTE VAN WERK I
I
Pauselijke uitspraken over
Verdedigingsplicht
r
■■Hl
Gulhartig en blijmoedig acteur
I studenten en seizoenarbeid
Opblaasbaar vliegtuig
en
J
Europese tekeningen
en opstellenwedstrijd
SH
1111
WÊÊÊÈSÈÈ
ONAFHANKELIJK
MAN
Schifting mogelijk tussen studenten en
scholieren die werken uit noodzaak en
hen die werken voor een „extraatje"
Spirituals
Ella en June
Rhapsody in blue
Just for Variety
PAGINA 11
V.
H.H. Wijdingen
Meer tijdelijke krachten
Ander probleem
Eerst de werklozen
Te zware zorgen
Aardrijkskunde aan
katholieke universiteit
Monumentenzorg
Liturgische weekkalender
Sinds de uitvinding der Kernwapens
is de zedelijke geoorloofdheid van
een moderne oorlog een brandend
probleem geworden. Dat een dergelijke
aanvalsoorlog beslist ongeoorloofd is,
daarover is men het uiteraard eens.
Maar hoe staan de zaken met betrek
king tot een verdedigingsoorlog? Het he
le probleem is met genoemde beide mo
gelijkheden weliswaar niet uitgeput,
maar wij beperken ons hier tot deze 2 as
pecten van de kwestie. Op 17 en 21 mei
jl. heeft de Paus de vraag naar de ge
oorloofdheid van een verdedigingsoor
log tijdens twee audiënties behandeld.
De eerste keer bij een bezoek van leden
van de NATO.
De H. Vader citeerde enige teksten van
St.-Petrus en St.-Paulus (1 Petr. 5.8, en
Efez. 6.11-12) waarin de christenen ge
waarschuwd worden steeds waakzaam
te zijn om zich te kunnen verdedigen
tegen de machten van het kwaad, die
het gemunt hebben op hun onsterfelijke
zielen. Op geestelijk gebied bestaat dus
Ongetwijfeld een verdedigingsplicht.
Dè NATO heeft echter een ander doel.
Daar gaat het erom voorbereid te zijn
op een eventuele aanval van medemen
sen, hoe betreurenswaardig het ook is
dat de noodzaak daartoe bestaat.
Men zegt, dat in deze omstandighe
den werkelijkheidszin een eerste eis is.
Dat kan inderdaad
niet anders. Maar
toch mag men niet
vergeten, aldus de
Paus, steeds als
doel voor ogen te
hebben eenmaal
een dergelijke si
tuatie te schep
pen, waarin de
verdediging met
een minimum aan
krachten mogelijk
wordt omdat zu wier taak het is een
blijvende vrede in de wereld te vesti
gen, recht en waarheid als leidende be
ginselen erkennen.
Helaas klinken deze woorden hol m
de mond van hen, die God afwijzen. De
Paus sprak daarom de wens uit, dat
het geloof in God weer levend moge
worden onder de mensen, want alleen
dat is de voorwaarde voor duurzame
vrede. Met de aansporing op deze basis
de zaak van de vrede te dienen besloot
de paus zijn toespraak.
Bij de tweede gelegenheid ging hij die
per op de kwestie in. Om welke ver
schillende redenen men vroeger ook d
oorlog heeft geprezen en zelfs geïdeali
seerd, dit is nooit de mening van de Ker
geweest. Voor het christendom is de
mensheid één groot gezin en daarom
Verwerpt het onder alle omstandighe-
(Vervolg van pagina 1)-
Ook moeten we nog even terugkomen
op de aftrek van inkomsten. In dat op
zicht waren we de vorige keer niet vol
ledig genoeg. Het is in het algemeen
zo, dat alle inkomsten uit arbeid van
de' werknemer voor 2/3 in mindering
worden gebracht. Neem bijvoorbeeld
een kelner die in de tijd van zijn
Werkloosheid een diner moet verzorgen
daarvoor 24,- ontvangt, dan wordt
iS in mindering gebracht. Heeft hij
inkomsten niet uit arbeid, bijvoorbeeld
rente van belegd geld of huur van eigen
Vvonineen dan wordt dat ten volle ge
kort van de inkomsten der gezinsle
den'wordt 50 pet. in mindering ge
bracht, maar per verdienend gezinslid
kan de eerste 10 buiten beschouwing
worden gelaten. Heeft iemand die uit
kering geniet krachtens de sociale voor-
zieningsregeling, dus een zoon die 50
per week verdient, dan wordt de helft
van 40 als aftrekbaar inkomen be
schouwd.
den elke aanvalsoorlog. Broedermoord
is altijd ongeoorloofd.
Hieruit volgt échter niet, dat oorlog
op zichzelf altijd verwerpelijk is
Een verdedigingsoorlog kan °hder
bepaalde voorwaarden tot een plicht
worden.
Vervolgens ging de Paus in grote trek
ken na, hoe de oorlogvoering in de loop
dor mensengeschiedenis zich ontwikkeld
heeft. Het begon bij Caïn en Abel. Na
dien ontstond er oorlog tussen verschil
lende stammen, later staten, uit heb
zucht, landhonger enz. Nog later, toen
de samenleving een meer georganiseer
de vorm had gekregen, werden de oor
zaken en aanleidingen ingewikkelder,
maar ook machtswellust zonder meer en
de perverse wil en opzet om de be
staande orde omver te werpen hebben
herhaaldelijk een bloedige strijd ontke
tend.
Tegenwoordig is het zo, dat oorlog
niet meer beperkt blijft tot een strijd
tussen twee legers; de moderne oorlog
is een strijd op leven en dood tussen de
volkeren, die alle mogelijke middelen
op elk gebied aanwenden om elkaar uit
te roeien. Slagvelden in de oude bete
kenis van het woord bestaan niet meer,
het hele landsgebied wordt één groot
slagveld en de wapenen, die men ge
bruikt, bezitten een onvoorstelbare ver
nietigingskracht. Het probleem der na
tionale verdediging wordt daardoor
steeds omvangrijker en zijn oplossing
altijd ingewikkelder.
Geen enkel volk, dat rechtens en
overeenkomstig zijn plicht de lands
grenzen verdedigen moet, kan daarom
afzien van een leger, dat in staat is
volgens de moderne eisen het vader
land te beschermen, wanneer het door
een onrechtvaardige aanvalsoorlog be
dreigd wordt.
Met deze woorden heeft de Paus dui
delijk gemaakt, dat een verdedigings
oorlog noodzakelijk kan zijn. Men moet
deze uitspraak als een algemeen begin
sel beschouwen. Opzettelijk heeft de H.
Vader vermeden daarbij militair-tech
nische bijzonderheden te vermelden,
m.a.w. hij heeft niet over het al of niet
geoorloofde van atoomwapenen gespro
ken.
Nu zijn er mensen, die aldus redene
ren: wanneer een verdedigingsoorlog
plicht kan zijn, is het ook een plicht
zich daarop voor te bereiden om, zo
nodig, klaar te zijn. Wanneer de oor
logsdreiging uit de bekende hoek ooit
werkelijkheid zou worden, worden van
die kant atoomwapens gebruikt. Dus
moeten wjj ze ook hebben, anders is
verdediging onmogelijk.
Gaat die redenatie op? In beginsel,
omdat een verdedigingsoorlog onder be
paalde voorwaarden plicht kan zijn, zou
men zeggen van ja. Maar die „bepaal
de voorwaarden" kan men óók uitstrek
ken tot het gebruik van atoomwapenen,
die het begrip „oorlog" grondig wijzi
gen. De plicht van zelfbehoud b.v. komt
daardoor ernstig in het gedrang: een
atoomaanslag is een algemene uitroei
ing van het leven.
Daarom juist heeft de Paus met ver
standig voorbijzien van de praktisch
nutteloze discussie over het al of niet
geoorloofde van atoomwapens in een
oorlog, er voortdurend op aangedron
gen alles in het werk te stellen om
oorlog-in-het-algemeen te voorkomen en
atoomwapens-in-het-bijzonder te verbie
den. En de enige manier om dit ge
daan te krijgen is de mensheidde weg-
terug naar God te doen gaan. Louter
menselijke overwegingen zullen daarbij
zonder succes blijven. Als God het huis
niet bouwt, werken de arbeiders ver
geefs, zegt de psalmist. Dit is hier wel
zeer bijzonder van toepassing. Er moet
gebeden worden, aanhoudend, algemeen,
met hart en ziel. Alleen daarvan is nog
redding te verwachten.
en volgend punt verdient ook heel
kort de aandacht, n.l. de verplich
tingen van de werknemer. Het
spreekt van zelf, dat hij zowel juridisch
als moreel verplicht is, de uitvoe
rende instanties op de hoogte te houden
van zijn inkomen. Vooreerst is hij ver
plicht zichzelf en zijn werkloze gezins
leden van 16 jaar en ouder te laten
inschrijven bij het gewestelijk arbeids
bureau als arbeidzoekenden. Hier ont
staat nog wel eens meningsverschil en
misverstand en hier hangt ook veel af
Van de opvattingen bij sociale zaken ter
plaatse. Daarom is het goed aan het
laatste punt dat wij ter toelichting hier
zullen vermelden, namelijk aan de
Uitvoering, bijzondere aandacht te schen
ken. Alvorens we dit doen nog een laat
ste aanvulling op de regeling. Het kan
namelijk gebeuren, dat iemand die uit
de wachtgeld- en werkloosheidswet
trekt een uitkering ontvangt, welke la
ger is dan hij krachtens de sociale voor
zieningsregeling zou ontvangen. Dit ge
val doet zich namelijk bij grotere ge
zinnen nog wel eens voor. In zulk een
geval mag de W.W.-uitkering door de
gemeente worden aangevuld, echter
toet dien verstande, dat de werkloos
heidsuitkering en de uitkering krach-
lens de B-regeling van de sociale voor
ziening tezamen niet meer bedragen
dan 95 pet. van het normale loon.
Tenslotte het belangrijkste, namelijk
de uitvoering van de regeling. Ook
nier zijn grote voordelige verschillen
toet de voor-oorlogse situatie. De ge
meentebesturen hebben de opdracht de
sociale voorzieningsregeling uit te voe
ren. Behoudens een enkele uitzondering
die we hier rustig kunnen verwaarlo
zen, krijgen de gemeentebesturen 100
pet. subsidie op alle uitkeringen, wel
ke zij in verband met deze regeling
moeten doen. Hoewel men natuurlijk
Verplicht is, zich aan de richtlijnen
houden, bestaat er overigens voor
gemeentelijke dienst van sociale za-
5eh geen aanleiding om „krenterig" te
°°6n en dat was immer de grote klacht
Van de werklozen vóór de oorlog! Overi-
eetls is de werkloze arbeider van thans
niet aangewezen op de beslissing
„an een ambtenaar. Het gemeentebe
stuur immers stelt een plaatselijke re-
'sie- en contactcommissie in, waarin
ri?k de vakbeweging is vertegenwoor-
'?d._ in algemeen moet deze com-
"ussie het gemeentebestuur adviseren
®r alle vraagstukken, welke de rege-
mif PPwerpt. Maar tevens is deze com-
ssie beroepsinstantie. Als een werk-
gPv?er het met een beslissing van de
nint entelijke (jjenst van SOciale zaken
siet eens is, dan kan hfj bij de revi-
g en contactcommissie in beroep
ovp Komt daar geen eenstemmigheid
Zaau geval tot stand, dan wordt de
sie. voorgelegd aan de centrale revi-
00?eh contactcommissie in Den Haag.
Vert m deze commissies zitten weer
les t?er,woordigers van de vakcentra-
rio/ Leze centrale commissie adviseert
ee« i_aan de minister
vj beslissing neemt.
die tenslotte
Wjj hopen nu met deze twee beschou-
geven11 een duidelijk beeld te hebben ge-
zÜn nlDaïï waarop Nederland
s^aprteeidv?rvullen?gen0Ver de gemeen"
Aan de Europese tekeningen- en op
stellenwedstrijd 1958 georganiseerd
door het Nederlands comité „Europese
schooldag" hebben ongeveer 24.000 leer
lingen van middelbare scholen en van
kweekscholen in Nederland meege
daan. Na een eerste selectie door de
leraren der deelnemende scholen wer
den aan de Nederlandse jury 150 te
keningen en 100 opstellen ingezonden.
Na verdere selectie bleven 5 tekeningen
en 14 opstellen over, die in aanmerking
kwamen voor een der 9 internationa-
le prijzen of een der 10 nationale prij
zen. Het zijn Categorie A (tekening dooi
leerlingen van 12-14 jaar)Marian Ha-
selhoff uit Wolfheze, Willie van Erven
uit Oisterwijk, Th. van Lieshout uit
Maastricht, Daphné Aafjes van Kas
teel Hoensbroek, Jeanne Verhage uit
Middelburg.
Categorie B (opstel voor leerlingen
van 14-lf jaar)Rudolphus Smit uit
Nieuw Ginneken, Theo Njjsse uit Apel
doorn, Corry de Bruyn uit Etten, Oda
Coppes uit Maastricht, M. Frijlink uit
Arnhem.
Categorie C (opstel voor 16 jaar en
ouder)Jan Budding uit Beverwijk
(E.G.K.S.-prijs), Leny Lambermont uit
Rosmalen (E.G.K.S.-prijs), Willy Bel-
graver uit Scheveningen (Rome reis),
Gertrude Vossen uit Maastricht (Rome
reis), Rinke Visser uit Sneek (Prijs v.
Europese schooldag), Juliana Beke uit
Arnhem (Prijs v. Europese schooldag),
Ada van der Linden uit Den Haag (Prijs
Europese schooldag), Johanna van
Buuren uit Breda (Prijs Raad v. Euro
pa), Hendrikus Genders uit Geleen.
De beide E.G.K.S.- prijzen bestaan
uit een reis door België, Luxemburg, Lo
tharingen, langs de Rijn naar Bonn en
Keulen, bezoek aan Roergebied, Den
Haag en Rotterdam. De Rome-reizen
werden beschikbaar gesteld door het
Centre Européen pour les Echanges
Internationaux. De prijzen Europese
schooldagen bestaan uit een achtdaags
verblijf in een internationaal kamp.
De prijs van de Raad van Europa uit
een verblijf van acht dagen in België.
In de categorieën A en B bestaan de
prijzen uit boekenbonnen.
Vrijdag 25 juli zal mgr. W. Mutsaerts,
bisschop van Den Bosch in de parochie
kerk van de H. Dominicus te Nijme
gen de volgende H.H. Wijdingen toe
dienen: H. Diaconaat aan de fraters
F. Jiménez, J. Janssen, F. Simons,
J. Bouman, J. Boex, P. Dielwart, W.
Achilles, Jac. Janssen, L. de Jong, G.
Pielage, J. van Amerongen, C. Spruyt,
J. Klappe, G. Goes, L. van Buchem
en A. Stikvoort van de Orde der Do
minicanen; C. Hoefs, C. Smits, P. Te-
genbosch en Th. Ruigrok van de con
gregatie der paters van het Allerh.
Sacrament; H. Priesterschap aan de
fraters Chr. Smoorenburg, C. Rijne-
veen, J. van Eupen, M. Kabel, J. Mel-
chers, Th. Derkx, W. van Ree, A. Ru-
neveen, H. Penninx, C. Dupont, J
Mahlmann, R. Vismans, F. Struik, Th.
Veerkamp en Th. Schoof van de Orde
der Dominicanen: A. Dam, Fr. Harren,
M. Sonnemans, J- van de Zande en
L. Zonneveld van de congregatie der
missionarissen van Scheut-Sparrendaal.
Zaterdag 26 juli zal mgr. Mutsaerts
in de parochiekerk van St.-Petrus' Ban
den te Uden de volgende H.H. Wijdin
gen toedienen: H. Subdiaconaat aan de
fraters C. Schouten, J. Zomerdijk, H.
Hubers, G. van Stiphout, R. Maas, L.
Bogaartz, H. Wolsing, J. Verhoeven, H.
van Lieshout en A. Vissers; H. Priester
schap aan de fraters C. Cools, A. Pau
sen, A. Timmers, Fr. Dortmans, N. van
Rijn, J. van Dooren, A. Rijken, A.
Veerkamp, J. van Doorn, M. Sterke
en J. Waldram, allen van de orde der
Kruisheren.
Oppompbare vliegtuigjes worden steeds weer ontworpenen al is het niet zo,
dat ze overal te koop zijn, hun bruikbaarheid hebben zij al verscheidene malen
bewezen. Hier ziet men twee foto's van een rubbervliegtuigje, dat ontworpen is
voor de Amerikaanse Goodyear rubberfabrieken. Het eenpersoons toestelletje
heeft een motor van 45 pk. Op de bovenste foto ziet men het tijdens de vlucht;
op de onderste foto „leeg" uitgepakt.
WEST-DUITSLAND Wêstduitse Banken
hebben bekend gemaakt, dat hun verkopen
van goudstukken de laatste drie dagen aan
zienlijk zijn gestegen en thans groter zijn
dan tijdens de Suezkanaalcrisis. Medege
deeld werd, dat goudstukken van 20 mark,
waarvan het goud 40 mark waard is, thans
worden verkocht tegen 51.50 dm. Vóór de
huidige crisis in het Midden-Oosten brachten
deze goudstukken 47 dm op.
JOHN GOBAU
Op een reis door Spanje is de acteur
John Gobau na een korte ernstige ziekte,
na een aldaar ondergane operatie, over
leden. John Gobau was met zijn familie
op een vakantiereis. Hij was 68 jaar.
John Gobau was uit Antwerpen af
komstig. Daar heeft hfj ook zijn leer
jaren in het vak meegemaakt, niet op
een toneelschool, want die was er toen
nog niet, maar van meet af aan op de
planken. Zijn eerste successen als jong
acteur heeft hij daar beleefd, voor de
oorlog van 1914-1918 hem naar Neder
land deed uitwijken. In het Noorden
is zijn zuictelijke afkomst zijn persoon
lijkheid, vooral zoals die op het toneel
verscheen. Het lag al in zijn manier
van spreken. Hij was, ook in het gewone
leven, een man, bij wie de woorden,
die hij sprak, de volle klank meekre
gen, berekend op het vullen van grote
ruimten. Daar paste het goedafgewerk-
te gebaar bij, waarin het gevoel een
duidelijke uiterlijke gestalte kreeg. Hij
heeft deze expressieve middelen in de
loop der jaren, zich aanpassend aan
de veranderende toneelstijl in de Ne
derlandse schouwburgen, gematigd,
mimi»millminimin ui ii if mi ii ii in urn in hui in urn 1 zlch aangepast in de richting van de
j - - „understatement", maar ook daarin is
n de zomermaanden vallen telkens
duizenden arbeidskrachten uit
door de steeds langer wordende
vakanties. Anderzijds is er een aan
zienlijke opleving te constateren in
'n reeks van bedrijfstakken. Wij den
ken aan de land- en tuinbouw en de
bouwnijverheid. Maar ook de moder
ne toeristen-industrie vraagt op een
reeks van plaatsen arbeidskrach
ten, die na de zomer weer kunnen
afvloeien. De reisbureaus, het ver
voerwezen, het hotel- en restauran-
bedrijf moeten overgaan tot de aan
stelling van tijdelijke krachten en
overal waar tijdens de wintermaan
den het werk moet worden onderbro
ken, vindt men in de milde jaar
getijden alle hens aan dek.
Dientengevolge zat in de afgelopen
jaren van volledige werkgelegenheid
een aantal werkgevers juist in die
drukke maanden met de handen in
het haar. Denken wjj bijvoorbeeld
aan de conserven-
industrie en de
spoorwegen. Men
trachtte dit ar
beidsprobleem
meestal op te los
sen door het aan
trekken van tijde
lijk beschikbare
krachten, die gro
tendeels werden
gevonden in de
rijpere school-
jeugd en onder de studenten. Dit
jaar staan wij echter voor een gewij
zigde situatie met betrekking tot de
vakantiearbeid, alsook ten aanzien
van de daarvoor beschikbare krach
ten.
Niemand zal ontkennen, dat de be
stedingsbeperking gekoppeld aan een
dalende conjunctuur op velé terrei
nen arbeidsruimte heeft geschapen
°m afschrikwekkende woord
werkloosheid maar niet te gebruiken.
Die dalende conjunctuur zal tenge
volge hebben, dat in bepaalde sec
toren, bijvoorbeeld in de bouwnijver
heid, minder sprake is van een top-
produktie, dan we de laatste jaren
gewend waren. In het algemeen ge
sproken is de hoeveelheid zomerar-
beid in omvang verminderd. Daar
tegenover is het aanbod van tijdelijk
beschikbare krachten stellig toege
nomen. Een groot aantal uit Indone
sië teruggekeerde landgenoten richt
vragend het hoofd op om werk. An-
deren zijn het slachtoffer gewórden
van reorganisatie in het bedrijfsle
ven of van de slinkende orderporte
feuilles in handel of industrie.
Deze twee categorieën werkzoeken
den worden aangevuld door een waar
leger van scholieren en studenten,
die allen van een leeftijd zijn, waar
op zij geacht mogen worden enige
produktieve bijdrage te kunnen leve
ren. Dit leger van studerenden wordt
elk jaar groter. Niet alleen door de
bevolkingstoeneming, maar ook om
dat een steeds stijgend percentage
van ons volk niet meer genoegen
neemt met een eenvoudige basis
opleiding, maar deze laat volgen
door voortgezet onderwijs met een
daaraan gekoppelde specialisatie. On
der deze studerende jeugd zijn er
velen die over een smalle beurs be
schikken.
Sommigen moeten geld verdienen
om geheel of ten dele in hun studie
kosten te voorzien (men denke
aan de „werkstudent"), anderen
vooral middelbare scholieren wil
len over contanten beschikken voor
een vakantiereis of andere extraatjes,
die werken uit noodzaak en hen die
werken voor het extraatje. En dan
mag er bij de werkgevers geen aarze
ling zijn bij het maken van een juiste
keuze.
Dit alles brengt ons onwillekeurig
ook nog op een ander probleem. Op
nieuw zullen duizenden de schoolban
ken verlaten. Zij en hun ouders staan
voor de vraag of zij zich nog eerst
enige jaren bij een bepaalde oplei
ding zullen bekwamen dan wel of zij
een plaats in het produktieproces zul
len zoeken.
Bij die keuze spelen het karakter
en de aanleg van de betrokkenen een
rol, maar daarnaast ook de vraag of
er voldoende middelen zijn om een
dikwijls jarenlange opleiding te be
kostigen. De kost gaat nu eenmaal
voor de baat uit, ook in de voorberei
ding om een be
paalde sport op de
maatschappelijke
ladder te berei
ken. Men zal dan
moeten vaststellen
in hoeverre men
over een reeks van
jaren op een
bepaald inkomen
zal kunnen reke
nen.
zoals de aanschaf van fototoestellen
en andere duurzame gebruiksgoede
ren.
Inzicht hebbend in hun situatie
zouden wij niettemin een pleidooi
willen houden ten gunste van on
ze werkloze repatrianten en slachtof
fers van de bestedingsbeperking bij
net toewijzen van werk gedurende
het seizoen. Want onder hen bevin
den zich yele huisvaders, die in een
benarde financiële en maatschappe
lijke positie zijn geraakt. In de eer
ste plaats immers zal het werk moe
ten worden toegespeeld aan hen, di<
verantwoordelijk zijn voor een gezin
De andere seizoenarbeiders behoe
ven daarmee nog niet zonder onder
scheid te worden buitengesloten.
Studenten, die voor het behoud vat
hun studiekansen afhankelijk zijr
van de inkomsten gedurende de zo
mermaanden en scholieren, die ge
durende het gehele schooljaar zich
tot het uiterste moeten beperken om
hun ouders niet te zeer te belas
ten, mag men het benutten van de
kans op inkomsten in de vakantie
niet zonder meer ontzeggen. Maar er
is een schifting mogelijk, tussen hen
Daarnaast komt de vraag aan de
orde of men met beurzen of voor
schotten zijn doel zal kunnen berei
ken. En tenslotte kan er dan nog op
een bepaalde bijdrage van de jon
geren als bijverdienste worden ge
rekend.
Maar de mogelijkheid tot het vol-
loien van een bepaalde opleiding
nag niet te zeer afhankelijk zijn van
le kans op inkomen uit vakantiear-
ieid. Dit schept te zware zorgen
'oor studerenden en nervositeit,
vaardoor een studie schipbreuk kan
ijden. Het is een van de grootste be
waren tegen het systeem van werk-
tudent, het geldt zeker ook bij de
nanciële afhankelijkheid in het vol
len van niet-universitaire opleidin-
;en. Bjj twijfel beperke men zich lie
ver aanvankelijk tot een meer be-
cheiden maatschappelijke positie,
waarbij men door middel van het
avondonderwijs een reeks van moge
lijkheden heeft tot verdere ont
plooiing. Men kan veel willen offe
ren en hoog willen mikken, maar
men kan zich verrekenen en een mis
rekening kan een terugval van jaren
betekenen.
ïrilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllf lllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllIllllllllllllIlllllllllllllllllllllIIIIIIIIIIIIIliillIIIUIIIIIIllllllllllITi
hij de gulheid van zijn aard, de gloed
van zijn gevoelens, de zwier van zijn
levensstijl blijven demonstreren waai
dat maar even pas gaf.
De laatste jaren hebben wij hem
in hoofdzaak gezien in het lichtere
repertoire, in blijspelen en thrillers.
Hij was, lijkt het, een enigszins rus
teloos man, bijzonder gesteld op zijn
vrijheid, niet gaarne bereid zich al
te sterk te binden. Bij de kleinere
gezelschappen, die zich, ook uit ver
zet tegen de strakke banden van de
gecoördineerde toneelwereld, na de
oorlog geformeerd hebben, heeft men
dikwijls de figuur van John Gobau
onder de leiders aangetroffen. Hij was
in dit opzicht liever een vrijbuiter.
Om zich te handhaven moesten die ge
zelschappen hun toevlucht tot het lich
tere genre nemen. Ook daarin excel
leerde Johan Gobau, vooral als hij er
een enigszins naïef man in kon wezen,
iemand die zich snel opwond. De ver
ontwaardiging, en die naar het humo
ristische overdreven, lag hem bijzon
der goed; hij speelde die uit in felle
gebaren en rollende woorden.
Steeds behield hij daarbij de toen van
de grand seigneur, die hij feitelijk ook
was. Uiterst bescheiden bleek hij in
het gewone leven, niet gemakkelijk be
reid om over zichzelf te spreken, maar
wel een vorstelijk gastheer en een
onderhoudend causeur.
Zijn grote kwaliteiten als acteur heeft
men na de oorlog wellicht het duide
lijkst gedemonstreerd gezien in zijn roi
van Willy Loman in „De Handelsreizi
ger" in de voorstelling van Comedia.
Daar bleek in het bijzonder zijn ver
mogen om de gevoelens van de ge
wone man uiterst suggestief over het
voetlicht te brengen; daar was hij een
man, die in al zijn gewoonheid, in de
kleine alledaagse tragiek groot was.
De indrukken, die een toneelspeler
bij zijn toeschouwer achterlaat, plegen
met de jaren hoe langer hoe meer te
vervluchtigen. „De Handelsreiziger"
ligt alweer vele jaren terug in het
verleden, het lijkt daarom nu, dat in
onze herinnering John Gobau op de
eerste plaats een blijmoedig en gulhar
tig mens zal blijven, die, hoe hij dan
ook optrad, de sympathie gaande maak
te. Wij zullen hem missen.
R.
Na de zomervakantie zal bij de kath.
universiteit te Nijmegen een aanvang
gemaakt worden met het onderwijs in
de sociale aardrijkskunde. De oprichting
van de faculteit der wis- en natuurkunde
heeft het vervullen van de reeds lang
bestaande wens mogelijk gemaakt. De
vereiste benoeming van de docenten is
op korte termijn te verwachten.
(Van onze Haagse redactie).
Minister Cals heeft aan de Tweede Ka
mer verlenging gevraagd van de tijde
lijke wet op de Monumentenzorg. De
bewindsman vreest, dat het reeds in
gediende ontwerp voor een definitieve
wet op de Monumentenzorg niet tijdig
de Staten Generaal zal zijn gepasseerd.
Hij stelt daarom voor de werkingsduur
van de tijdelijke wet te verlengen tot
1 januari 1960.
De jazzdiscotheek kan deze week weer
eens met een of meer bijzondere pla
ten worden aangevuld. Wij noemen
dan vooreerst een voortreffelijke con
certversie van Gershwin's negeropera
Porgy and Bess, welke is uitgebracht
op een ook technisch zeer realistische
langspeler van het label MMS, onder
iet nummer M 2035. op. 22. Zoals be
kend waren MMS-platen tot dusver
Hechts verkrijgbaar aan het adres Pau-
lus Potterstraat 12 te Amsterdam. Sinds
kort zijn echter twee speciale MMS-
winkels geopend, namelijk een te Den
Haag, Torenstraat 136 en de ander te
Utrecht, Zadelstraat 27. Men doet er
goed aan deze adressen maar meteen te
noteren, ook al omdat wij er moeilijk
bij iedere volgende MMS-publikatie op
terug kunnen komen. De concert-uit
voering op deze LP laat praktisch alle
gezongen gedeelten uit de opera horen.
Men kan ze letterlijk volgen aan de
hand van de teksten, die bij de plaat
zijn gevoegd, een MMS-gebaar, dat na
volging verdient.
Zelfs bij simpele in een van de bui
tenlandse talen gezongen liedjes wordt
veelal het gemis van een gedrukte
tekst gevoeld. Het moet toch een kleine
moeite zijn zo'n tekstje ergens ach
ter op de hoes te drukken.
Wij hebben het aantal aanvragen
met geteld, maar zeker tientallen jonge
mensen hebben ons, vooral na het
Nederlands optreden van Père Du val,
om de precieze teksten van zijn liedjes
gevraagd. Ze hadden de plaatjes al wel
gekocht, maar konden de chansons van
de pater niet letterlijk volgen, begrij
pelijk, want zo eenvoudig is dat ook
niet. Ook wij hebben echter tever
geefs stad en land afgebeld!
Dat tussen haakjes.
Terugkerend op „Porgy and Bess":
uitvoerenden zijn het Opera Society
koor en orkest onder directie van Paul
Belanger met in de titelrollen de bari
ton Broc Peters en de sopraan Marga
ret Tynes, twee gave en zeer bewogen
stemmen, waaraan met name nog kun
nen worden toegevoegd de lenige bari
ton van Charles Colman en de even
krachtige als subtiele sopraan van
Miriam Burton. Belanger heeft een
prachtig evenwicht weten te scheppen
tussen de muzikale en vokale partijen.
De totale vertolking ademt een bezielde
sfeer, die vooral in de typische negroïde
elementen in deze opera, zoals het tim
bre van de stemmen en de improvisa
torische nuanceringen der intonaties
tot uitdrukking komt.
Van Leslie Scott, de negerzanger,
die de Porgy-rol vertolkte bij de
jongste Amerikaanse uitvoering
van Gershwin's opera in Nederland, zijn
in die dagen een aantal opnamen ge
maakt van spirituals en profane songs,
die Scott toen zong met (een verras
send suggestieve) begeleiding van het
orkest van Jan Corduwener. Philips
bracht deze opnamen toen op 45 toeren-
plaatjes op de markt. Het zal ongetwij
feld mede het gevolg zijn van vele na
vragen, dat dit liederental nu compleet
verschenen is op een 33 toeren LP.
We stappen dan over naar de jazz-
vokalisten. naar Ella Fitzgerald,
die nog altijd geldt als de mo
derne jazz-zangeres bij uitstek, nader
gepreciseerd: de moderne jazz-zangeres
van de .zwarte" klasse en naar June
Christy, die wordt gerekend tot da
blanke zangeressen, die op hoog niveau
de jazz vokaal gestalte geven. Van Ella
zijn twee markante creaties verschenen
op Verve 45 toeren nr. W 20041, t«
iveten „Midnight sun", een sfeer-werkje,
dat van Ella de juiste toon en stem-
rhing krijgt en „The swinging shepherd
Blues", waarin Ella haar stem op pak
kende wijze instrumentaal paart aan
gevoelvolle fluitsoli. Bij beide songs is
de muzikale begeleiding van een sym
pathieke soberheid.
June Christy kan men in een uit»
IstóSfS
LESLIE SCOTT
Ofschoon Leslie Scott de „evergreens"
op deze LP Over the rainbow, Love
is here to stay, All the things you are
en Thanks for the memory op mar
kante wijze vertolkt, komen zijn krach
tige warme stem en zijn dramatische
voordracht toch het sterkst en schoonst
tot uitdrukking in de spirituals. Hij
zingt deze weliswaar in een concert
stijl, doch zeker niet zonder de „zwarte"
bewogenheid, die van de neger is. De
spirituals zijn: When I fall on my knees;
Swing low sweet chariot; Go down
Moses, en Were you there.
In de stijl van het Golden Gate Quar
tet zingen vervolgens via het 45 toeren
Coralplaatje nr. 94127 EPC The Ames
Brothers de spirituals „Shadrack", „Who
built the ark", „Blind Barnabas" en
.Joshua fit the battle of Jericho" en zij
doen zulks smaakvol en niet zonder
innerlijke beleving, ofschoon ze wat dat
laatste betreft toch niet de diepgang be
reiken van het Golden Gate Quartet.
Een bijzonder plaatje, dat eveneens,
maar dan wel realistischer, in de gees
telijke negroïde sfeer ligt, is het 45 toe-
renschijfje 10141 van het label Bruns
wick, dat een natuurgetrouwe weer
gave geeft van de huwelijksvoltrek
king tussen de negerzangeres Sister
Rosetta Tharpe en Russell Morris, een
plechtigheid, die de luisteraar doet
ervaren, hoe veel emotioneler, maar
misschien ook veel simpeler, mense
lijker, althans veel spontaner,,de neger
de dingen des levens beleeft. Deze
„wedding ceremony" gaat gepaard met
het zingen van enige gewijde liederen,
waarbij de vreugde om het geloof be
paald niet onder de kerkbanken wordt
gestoken.
Nog eens Gershwin, nu zijn „Rhap
sody in blue" en zijn balletmu
ziek „An American in Paris",
twee composities, waarin Gershwin jazz
en symfonische muziek heeft laten sa
mengaan. Ofschoon zijn „Rhapsody in
blue" bekender is, is zijn balletmuziek
„An American in Paris" zowel qua
compositorische bouw en muzikale zeg
gingskracht een sterker werk. MMS
presenteert via de LP nr. 149 de beide
composities in een zeer goede uitvoe
ring door het Concert Hall Symphonie
Orkest. De rhapsodie komt er zeer
levendig uit, de balletmuziek is mooi
van klankkleuren en treffend van sfeer.
De pianopartij in de rhapsodie wordt
door de van Fransen huize komende
Philippe Entremont genuanceerd en met
beheerste lenigheid vertolkt.
Winifred Atwell neemt intussen op
Decca 45 toeren nr. DFE 6445 enige
meer populaire creaties van Gershwin
voor haar rekening. Zij speelt in haar
zwierig-lichte stijl achtereenvolgens:
Nice work if you can get it; Somebody
loves me; Summertime en Someone
to watch over me. Haar onderhoudend
pianospel wordt door een stuwende
ritmesectie omlijst.
JUNE CHRISTY
stekende conditie beluisteren via de 33
toeren Capitol langspeler T 902 c.q. in
een twaalftal zeer gevarieerd gestemde
songs in orkestrale bewerkingen van
Pete Rugoio, de moderne jazzcompo-
nist, die met traditionele toonkleuren
maar moeilijk tevreden kan zijn en zo
de vokaliste, die haar stem in zijn
klanken zal willen voegen, voor niet
eenvoudige opgaven stelt. June kent
Rugoio via het orkest van Stan Kenton
echter al wel langer dan vandaag of
gisteren, hetgeen intussen bepaald niet
zou willen zeggen, dat songs a la Rugoio
voor te dragen voor haar dan wel een
koud kunstje zou zijn. Men moet wel
een en ander in zijn mars hebben
in „haar" mars hebben in dit geval
om als onze June te kunnen zingen,
technisch perfect, trefzeker, maar ook
mooi van toon, mooi ook van toon-
expressie, sfeerzeker voor wat de tekst
schildering betreft, beschaafd ook, zon
der effekt te moeten zoeken in bepaal
de goedkope maniertjes en intus
sen „jazzy", dat wil zeggen, met smaak
en feeling voor oprechte intonaties en
een frazeringstechniek, die welhaast on
gemerkt swingt.
Het merendeel van de songs op deze
plaat hebben in vergelijking met de
nietszeggende tunes, die men doorgaans
in Jazz vertaalt, tenminste enige, soms
zelfs méér inhoud, hetgeen naar onze
smaak zeker mede debet ts geweest aan
June's gevoelvolle interpretatie daar
van. Ofschoon men in het kader van
de Jazz wel wii beweren, dat zaken
als melodie en ook songteksten geen
doel maar slechts middel zijn, zijn wij
van oordeel, dat wat met name deze
songteksten betreft de Jazz naar bin
nen toe, maar ook naar buiten uit niet
alleen een betere indruk zou maken,
maar ook in muzikale zin aan diepgang
zou winnen, wanneer men bij de keuze
van de songs wat serieuzer te werk
zou gaan. Dikwijls is de inhoud van
een jazzvocal voor ons part nu als
middel, juist als middel gezien alle
expressie, die men eruit haalt, niet of
maar nauwelijks waard. Of er ligt zulk
een scherp contrast tussen de gegeven
tekst en de jazzy vertaling daarvan, dat
het moeilijk wordt te beweren, dat de
jazz in haar zeggen zo eerlijk is.
Tenslotte zij de aandacht gevestigd
op een serie, die Capitol aan het
uitgeven is en waarvan de eerste
aflevering, die wij gezien en gehoord
hebben, veelbelovend is. Het is de
serie, die onder de titel „Just for
variety" een overzicht bedoelt te ge
ven van de hoogtepunten in het Ame
rikaanse lichte-muziek-repertoire, die
in de loop der jaren aan Capitolplaten
werden' toevertrouwd. Het gaat dan
zowel om befaamde melodieën, orkestra
le prestaties en gevierde individuele
instrumtentalisten als om vokale
groepen of solisten, die van zich deden
spreken. De serie zal om te be
ginnen tien albums tellen, men kan
dus vooruit. Wij zeiden een paar re
gels hoger dat wij wij ook bij het zien
van de plaat een goede indruk van
de serie hebben gekregen; wij doelden
daarbij op de omslag, de hoes, die er
origineel en aantrekkelijk uitziet. De
muzikale en vokale inhoud van de
plaat is van prima gehalte en rijk ge
varieerd. De weergave is realistisch,
helder en klaar. Tot de uitvoerenden
van dit inderdaad op-en-top Ameri
kaanse repertoire behoren o.a. Les
Baxter. Nat King Cole. Jackie Davis,
June Christy, Gordon Macrae, Harry
James. Helen Forrest, Ray Anthony,
The Four Freshmen. Jackie Gleason,
Giselle Mackenzie, Les Paul en Mary
Ford. Kort en goed: wat wilt u nog
meer? De titels van de songs? Goed,
we noemen er een paar: April in Por
tugal, Unforgettable, Stranger in Pa-
rhdise, I'm beginning to see the light
en dat komt goed uit, nu we weer
aan het eind van onze rubriek zijn
Adios!
FRÉDERIC.
ZONDAG 20 juli: achtste zondag n»
Pinkstereneigen mis: 2 geb. H. Hierony-
mus: credo; pref. v. d. H. Drieëenheid»
Groen. MAANDAG: mis van zondag; 2 geb.
H. Praxedes; (Haarlem: 3 geb. H. Frederi-
cus); groen. Breda: Kerkwijdingsfeest; mis
Terribilis: credo; wit. Rotterdam: H.H. Mo-
nulphus en Gonduiphus, bisschoppen-belij
ders; mis Sacerdotes: 2 geb. H. Praxedes;
wit. DINSDAG: H. Maria Magdalena; eigen,
mis; wit. WOENSDAG: H. Apollinaris, bis
schop-martelaar: eigen mis; 2 geb. H. Li-
borius; rood. DONDERDAG: mis van zon
dag; 2 geb. H. Christina; groen. Haarlem:
H. Bemulphus, bisschop-belijder: mis Sta
tuit; 2 geb. H. Christina; wit. VRIJDAG:
H. Jacobus, apostel: eigen mis; 2 geb. H.
Christophorus; credo; pref. v. apostelen:
rood. Roermond: H. Christophorus, marte
laar: mis: In virtute; credo; rood. ZA
TERDAG: H. Anna. moeder van O. L.
Vrouw; eigen mis; wit. ZONDAG 27 juli:
negende zondag na Pinksteren; eigen mis;
2 geb. H. Pantaleon: credo; pref. v. d.
H. Drieëenheid groen. Roermond: H. Ja
cobus, apostel; eigen mis; 2 geb. v. d.
zondag; credo; pref. v. d. apostelen; rood.
