H. Vader over kalmerende
geneesmiddelen
Tussen Bazen
en bonzen
TRAITAL
Zangonderwijs assepoes
ter van de lagere school
Prinsjesdag viel vroeger
in de maand november
mm
Wm&3ssm
4
Pleidooi voor meer toezicht door
de artsen zelf
HAK VAN STAAL
Tal van inbraken
gepleegd
Hellevoetsluis
weer marinestad
Onderwijsverslag wijst op tekort
aan vakkennis
de
ACME de meest beroemde naam
voor was-apparaten
Willem II reed op derde woensdag
Van oktober te paard uit
11290
GLAZEN OF
GOUDEN KOETS?
Vragen staat vrij.
INSPECTEURS NIET TEVREDEN
Het gaat zó gemakkelijk
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1958
PAGINA 9
Het „Heilig Bruurke"
- -
c"' 'lü
H.H. WIJDINGEN
Drie jaar geëist tegen
loswerkman
Uienprijzen verder
gedaald
Roos verdwijnt met
anti-roos
Vraag TRAITAL 3
ACME WRINGER, brengen U nu
Uw was gauwer droog en schoner
het wassen gemakkelijker en vlugger
M
In november
Afscheiding
Per auto en te paard
Waarom „Prinsjesdag"?
i
Z. H. de Paus heeft de deelnemers
aan het eerste internationale congres
voor neuro-psycho-pharmacologie, geor
ganiseerd door het verleden jaar opge
richte Collegium Internationale Neuro-
Psycho-Pharmacologicum, in Castel
Gandolfo in bijzondere audiëntie ont
vangen en in een toespraak in het Frans
uitvoerig de recente ontwikkeling der
psycho-pharmacologie belicht en enige
beginselen uiteen gezet, die zich bij toe
passing daarvan doen gelden. Aan het
resumé van het K.N.P. ontlenen wij
het volgende:
Wat de beginselen en de toepassing er
van betreft heeft de Paus herinnerd aan
hetgeen Hij tot het 13e congres van de
intern, vereniging voor toegepaste psy
chologie op 10 april 1958 heeft gezegd
over de noodzaak van een code voor
medische déontologie zoals door de
artsen zelf wordt aangevoeld in de
geest van de Amerikaanse Ehtical Stan
dards for Psychologists.
„De mens," zo zeide de H. Vader,
,,is het edelste van alle zichtbare schep
selen, dat gevormd is naar het Beeld
van God en door de Verlosser als lid
maat van Zijn Mystiek Lichaam een
deel van Christus is geworden. Hierop
steunt de waardigheid van de mens,
welke ook zijn leeftijd of zijn maat
schappelijke positie mag zijn. Ook al
is hij psychisch nog zo ziek, al is hij
nog zozeer de slaaf van zijn instincten
of zelfs lager nog gezonken dan het
dierlijk leven, hij blijft steeds schepsel
Gods en bestemd om onmiddellijk door
Hem in bezit te worden genomen. Het
is dit feit, dat de doorslag moet geven
voor geheel de houding tegenover de
mens," aldus de Paus, die herinnerde
aan de rechten welke de mens regel
recht van God heeft ontvangen. Hij ver
wees hierbij naar vroegere redevoerin
gen.
De Paus onderstreepte daarbij met
nadruk, dat de mens het recht heeft
zich van zijn lichaam en zijn geeste
lijke vermogens te bedienen, aange
zien hij ze van God zijn schepper
heeft ontvangen. Als een mens
dus als wettige vruchtgebrui
ker een deel van de gaven verminkt
of vernietigt, omdat dit nodig is voor
het welzijn van het gehele organisme,
dan maakt hij geen inbreuk op de
rechten van God, omdat hij alleen zo
handelt om een hoger goed veilig
te stellen; het leven zelf bij voor
beeld. Maar aan de onderschikking
\'a™ °e. afzonderlijke organen die on
der het organisme als geheel ressor
teren, moet weer de onderschikking
van het organisme aan het hele be
staan van de menselijke persoon wor
den toegevoegd.
Advertentie
Steeds méér huisvrouwen zien in,
dat het haar eigen belang is by
het kopen van een bindmiddel
MAÏZENA DüRYE A te vragen
En haar winkelier geeft het haar
graag, want het is ook zijn belang
dathaarmaaltijdenslagen.Hyweet
door jarenlange ervaring dat er
voor groenten, soepen en sausen
geen beter bindmiddel bestaat dan
juist MAÏZENA DURYEA. Bij
het gebruik daarvan zijn misluk
kingen bij voorbaat uitgesloten.
(Vervolg van pagina 1).
Over de wereld gezien is de vrijheid
van organisatie voor de arbeiders
beperkt. En het laatste secretari-
Pyerzicht van het Internationaal
meerdere r Vakverbond wijdt zelfs
van en ronrt fIna s aan de dictatuur In,
mifcratische f valibeweging. In het de
mocratische Amerika hebben we niet
alleen closed unions, maar het blijkt
daar ook onmogelijk om een christelH-
ke vakbeweging te stichten. Sinds een
aantal jaren worden in ons nabuurland
Duitsland haast wanhopige pogingen
gedaan om de vooroorlogse christelij
ke vakbeweging te laten herleven. De
socialistische invloed in de D.G.B. een
zeer sterke en zeer kapitaalkrachtige
beweging, torpedeert deze pogingen
met fanatisme.
Nu zullen we verder maarmet spre-
ken over Rusland, Joegoslavië en Span
je. Ook daar Is voor de arbeiders geen
vrijheid. En voor wat Nederland be
treft wordt soms het verwet gehoord,
dat het hier niet veel beter zou zijn,
dat de arbeiders zich weliswaar vrij
mogen organiseren, maar eenmaal ge
organiseerd, zouden ze zijn overgele
verd aan de besluitvorming nu niet
meer van hun bazen maar van hun
bonzen.
Bij een overzien van de wereldsitua
tie voor wat de vrijheid van organise
ren betreft moeten we toch in eerlijk
heid zeggen, dat de vrijheid van organi
satie in ons land een van de beste vor
men heeft gevonden. Inderdaad gaan
cc""*? wel eens vragen op of het niet
billijk zou zijti om de ongeorganiseer
den te verplichten minstens ook een bij
drage te betalen in de kosten van het
werk der organisaties, welke arbeid
immers ook aan de ongeorganiseerden
ten goede komt. Aan een verplicht lid
maatschap van de vakbeweging denkt
echter niemand. En van een eventuele
verplichte bijdrage in de kosten van
het apparatuur zien we voorlopig niets
komen.
Wat nu de „dictatuur van de besluit
vorming" betreft geloven we, dat
iemand die deze serieus als een feit
meent te constateren, toch wel heel
erg benepen kijkt.
Ook in de periode waarin het collec
tieve contract, voordat het werd vast
gesteld, artikel voor artikel m afde-
flngsvergaderingen kon worden bespro
ken (dat gebeurt ook thans nog zeer
dikwijls) moesten vakverenigingsleiders
dikwijls besluiten nemen, die zvj niet
eerst met hun afzonderlijke leden hon
den bespreken. Zich organiseren bete
kent nu eenmaal, zeker onder de huidi
ge omstandigheden, het delegeren van
sommige persoonlijke zorgen aan de
f;roep en daarmee aan de zelfgekozen
eiders van die groep. Is het gevangen
schap wanneer men geheel op basis
van vrijwilligheid zijn vrijheid iets in
perkt?
Tenslotte: de besluitvorming, waar
voor de moderne vakverenigingsleider
staat, betreft niet meer alleen de ar
beider. Zeker de huidige omstandighe
den hebben op de overheid een plicht
gelegd zich te bemoeien met het totaal
beeld van het economisch gebeuren,
waarin loon en prijsbeleid hun eigen
Slaat hebben. Het resultaat van deze
igepaste arbeid is, menen wij nog al
tijd zodanig dat ze zonder meer een ze
gen kan worden genoemd voor de werk
nemers.
„Het is zijn gehoorzaamheid aan de
normen der moraal, die waarde en
waardigheid verleent aan het geheel
van handelingen van de mens, die hem
door en door rechtschapen maakt en
hem op de plaats houdt, die hem vol
gens het plan der schepping toekomt.
Een ieder heeft dus de plicht, deze
morele normen te erkennen en te eer
biedigen, zowel voor zichzelf als tegen
over anderen en zijn eigen rechtscha
penheid en die van de anderen te waar
borgen. Dit aldus de Paus geldt ook
bij de toepassing van de psycho-tropi-
sche medicamenten, waarover wij het
reeds eerder hebben gehad.
Er behoeft echte.- geen vrees te be
staan dat de eerbied voor de beleving
van het geloof of de beleving van de
moraal een beletsel zou kunnen vor
men voor de uitoefening van het be
roep of zelfs de uitoefening ervan ge
heel onmogelijk zou maken. „Gij weet
dat het willekeurig gebruik van psycho-
tropische of somatropische geneesmid
delen bedenkelijke en uit moreel oogpunt
gevaarlijke situaties kan scheppen. He
laas zijn een aantal van deze midde
len gemakkelijk verkrijgbaar voor het
publiek, zonder dat daarop medische
controle bestaat, welk toezicht zoals de
ervaring leert, nog niet afdoende is
om kwaad geheel te voorkomen. Be
paalde landen tonen zich op onbegrij
pelijke manier tolerant tegenover zeke
re laboratorium-experimenten en zeke
re ziekenhuispraktijken.
Wij willen hier geen beroep doen op
het openbaar gezag, aldus de H. Vader
maar op de geneeskundigen zelf. Wij
zijn er n.I. van overtuigd dat er een
natuurlijke ethiek bestaat, die steunt
op het juiste oordeel en het verant
woordelijkheidsgevoel van de artsen
zelf. Wij hopen dat daarvan de invloed
steeds machtiger zal worden.
Zowel U.P.I. als Reuter ontlenen aan
de rede van de H. Vader een passus,
waarin wordt gesproken over het ge
bruik van middelen ter onderdrukking
of vermindering van pijn bij een ster
vende. De H. Vader wijst er daar ener
zijds op, dat de moraal daden uit mede
lijden verbiedt, maar dat het, met in
stemming van de stervende, wel toe
gestaan Is met mate pijnstillende mid
delen te gebruiken, ook als zij de dood
zouden verhaasten. In dat geval is de
dood niet het doel, maar onvermijde
lijk. Weloverwogen motieven veroor
loven het gebruik van dergelijke mid
delen in die omstandigheden, zoals de
Paus reeds bfl vroegere gelegenheden
heeft uiteengezet.
Voorts wees de Paus nog op een
aantal andere punten:
Medische doelmatigheid van een ge
neesmiddel of een behandeling bete
kent niet noodzakelijk de morele ge
oorloofdheid er van. Ook de instem
ming van de patiënt is nog geen ga
rantie voor morele geoorloofdheid. Er
moet nauwkeurig nagegaan worden of
de patiënt de toestemming geeft in
volle vrijheid, met volledige kennis en
in overeenstemming met de natuurlijke
rechten en niet tegen de belangen van
derden in.
Ook wijst de H. Vader er nog eens
op, dat het onjuist is pijn als een
wezenlijke voorwaarde yoor christelijke
heldhaftigheid te beschouwen. Er is
geen bezwaar tegen het gebruik van
middelen om pijn te verzachten of te
onderdrukken, maar dat vrijwillige af
stand er van een teken van christelijke
heldhaftigheid kan zijn en ook dikwijls
geweest is.
Mgr. W. P. A. M. Mutsaerts, bisschop
van Den Bosch, heeft in een schrijven
al degenen in zijn diocees die toespra
ken, brieven, dagboeken of welke ge
schriften ook van de dienaar Gods
Everardus Witte O.F.M. (het „Heilig
Bruurke") in hun bezit hebben, gelast
deze hem toe te zenden binnen de tijd
van zes weken, te rekenen van vandaag
af.
Voorts moet iedereen van datgene,
wat hem voorkomt tegen de deugd of
tegen de wonderen van de dienaar Gods
te zijn de bisschop in kennis stellen.
Verscheidene fabrikanten hebben de laatste tijd damesschoentjes met stalen
hak geïntroduceerd. De Engelse firma Lilley Skinner in Londen bracht een
schoentje met een wel zeer exclusieve hak.
Mgr. J. P. Huibers, bisschop van
Haarlem, zal 20 september in de kapel
van het Theologicum te Warmond de
H. Priesterwijding toedienen aan de Fra
ters B. Meijer en A. Pons van de orde
der paters Dominicanen.
Mgr. W. Mutsaerts zal zondag 21 sep
tember in de kapel van de paters Mont-
fortanen te Oirschot de volgende H. H.
Wijdingen toedienen:
H. Subdiaconaat aan de fraters J.
Schuck, G. Tesser, A. Mertens, H. Dro
ve, G. Boogmans, A. van der Hulst, J.
Keulers, G. Hochstenbach, J. Zimmer-
mann, J. Dirkx, J. Bos, H. Wouters,
R. van Liedekerke, F. de Beider, W.
Jenniskens en J. Arets; allen van de
sociëteit der paters Montfortanen.
Mgr. H. van Elswijk, C.S.Sp., bisschop
van Morogoro, -al zondag 21 septem
ber in de kapel van de paters van de
H. Geest te Gemert de volgende H. H.
Wijdingen toedienen:
H. Subdiaconaat aan de fraters C. Ko
ning en W. Spann van de congregatie
der paters Oblaten van de H. Frariciscus
van Sales; H. Diaconaat aan frater L.
Papelard van de congregatie der paters
van de H. Geest; H. Priesterschap aan
de fraters G. Hogema, J. Gevers, J.
van Lier, J. Williams, A. Jansen, F.
Lammers, H. Voorn, J. de Lange, P.
Rossel en J. Huijers van de congregatie
l van de paters van de H. Geest.
De advocaat-generaal bij het Haagse
gerechtshof, mr. baron Van Voorst tot
Voorst, heeft een gevangenisstraf van
drie jaar met aftrek van voorarrest ge
vorderd tegen een hulp van „Blinde Wil-
lempje", een 34-jarige loswerkman
uit 's-Gravenzande, die de laatste win
ter het Westland onveilig heeft ge
maakt, door tal van inbraken te plegen
tezamen met twee anderen. Twee in
braken waren verdachte ten laste ge
legd, een op 23 november van het vori
ge jaar in Naaldwijk, welke 600,- op
leverde, ent een op 17 mei toen hij met
zijn trawanten een brandkast openbrak
in 's-Gravenzande en 3000,- in loonzak
jes meenam.
De loswerkman deed mee aan de in
braken of gaf andere inbrekers tips. Hij
heeft aan minstens dertien inbraken in
het Westland deelgenomen. Hij gaf zelfs
een tip over een inbraak bij zjjn groot
vader.
Het is de bedoeling, in de loop van
het volgend jaar aan de plannen voor
spreiding van de vloot verdere uitvoe
ring te geven. Het eerste gedeelte van
deze plannen was reeds gerealiseerd
door een aantal schepen in het haven
complex van Vlissingen te stationeren.
De besprekingen met het gemeente
bestuur van Hellevoetsluis hebben er
thans toe geleid, dat de koninklijke
marine binnenkort weer een aantal van
haar schepen in de haven van Helle
voetsluis kan stationeren. Begonnen zal
worden met enige squadrons mijnenve
gers met bijbehorend stations- en werk-
schip.
Zo wordt Hellevoetsluis, vanwaar de
koninklijke marine omstreeks 1932 ver
trok, na ongeveer een kwart eeuw weer
marinestad.
In de afgelopen week is er op de Ne
derlandse uienmarkt een verdere prijs
daling voor uien ingetreden. Deze be
draagt, in vergelijking met de voor
gaande week ongeveer 2 cent per kilo.
Voor export geschikte middelkwaliteit
wordt thans maar ongeveer 6 cent per
kilo betaald. Dit houdt ook in dat de
telers van uien voor hun produkt lands-
gewas niet meer kunnen krijgen dan 4-5
cent per kilo.
Dit is voor een goede teelt onvoldoen
de. Toch blijft het aanbod van uien nog
vrq groot, aangezien er veel telers zijn
die weinig vertrouwen hebben in de
marktonwikkeling voor dit produkt.
Advertentie
Traital 3 bevat het pas-ontdekte
de sterke van roos bevrijdende
apelium met
eigenschappen.
Na 6 wekelijkse haarwassingen is de roos verdwenen.
Het muziek- of zangonderwijs op de
lagere scholen kan in het algemeen niet
anders dan slecht worden genoemd
wanneer men het toetst aan de doelstel
ling: de muzikale aanleg van de leer
lingen te ontwikkelen opdat het kind In
zijn later leven deel kan nemen aan het
muziekleven en aan het gemeenschaps
leven voor zover daarbij de muziek
een rol speelt. Toetst men de resulta
ten aan een meer beperkte doelstel
ling, namelijk het aanleren van liede
ren, dan kan de beoordeling wel iets,
doch maar weinig gunstiger luiden. Al'
dus een van de drie hoofdinspecteurs
voor het lager onderwijs in het jongste
jaarverslag van het onderwijs in Neder
land. De bevindingen in de andere
hoofdinspecties komen in grote trekken
op hetzelfde n„cr.
Aan de hand van een leidraad opge
steld door de inspecteurs B. j. Sip-
kens, P. A. Eggermont en Aug. Weiss,
is enkele jaren geleden een onderzoek
ingesteld naar de stand van het mu-
ziek(zang) onderwijs bij het lager onder
wijs. In het zo pas verschenen
onderwqsverslag wordt over de uitsla
gen van dit onderzoek uitvoerig gerap
porteerd. De vele opmerkingen samen
vattend kan men zeggen, dat er
op slechts weinig scholen aandacht
wordt besteed aan methodisch on
derwijs, waaronder te verstaan stelsel
matige gehooroefeningen, ritme-oefe
ningen, improvisatie en andere mid
delen om de muzikale aanleg der leer-
Advertentie
mows/ De fabrikanten van de wereldberoemde
Hier is nieuws dat elke huisvrouwvoor wie de naam
Acme een bekend en vertrouwd begrip is—plezier en
voldoening zal geven.
In deze nieuwe Acme centrifuge is de hele rijkdom
verwerkt aan bekwaamheid en ervaring, aan zorgvuldige
onderzoekingen en vakmanschap, die al 80 jaar de naam
Acme in de hele wereld beroemd heeft gemaakt.
Nukan Acme Uw wasdag gemakkelijker maken en Uw goed
is gauwer droog. Want alles wat U van een centrifuge verwachtte
is er nu en wat meer isvan Acme kwaliteit
Ga vandaag nog naar Uw leverancier. Vraag hem U dit nieuwe
Acme produkt te tonen. U zult verrukt zijn over de schitterende
afwerking, over de gemakkelijke wijze van bedienen èn over
het feit dat deze centrifuge zo goed aan Uw woning is aangepast.
"i U hoeft alleen maar het gewassen goed in
de centrifuge te doen. Zet de motor aan
door de automatische veiligheidsdeksel te
sluiten en in 5 tot 4 minuten is alles klaar.
n De Acme centrifuge is vierkant, past daar-
door mooi tegen Uw aanrecht. De schuin
naar binnen wijkende bovenkant maakt dat
er geen water over de rand loopt wanneer
U het natte wasgoed er in stopt.
Na de was gaat Uw Acme weer
netjes en onopvallend terug naar
zijn hoekje in Uw keuken.
Vraag vandaag nog inlichtingen aan Uw leverancier
ACME WRINGERS LIMITED DAVID STREET GLASGOW SE SCOTLAND
lingen te ontwikkelen. RU het verlaten
der school is de kennis van de muzika
le notatie dikwijls nihil. De liederen
schat die werkelijk gekend en beheerst
wordt is meestal pover te noemen. Op
maar heel weinig scholen kan men op
een behoorlijk resultaat bogen in die
zin, dat de keuze der liederen verant
woord is en dat zij met goede voor
dracht en met een juist gebruik van de
stem ten gehore kunnen worden ge
bracht. Het zou onbillijk zijn deze te
leurstellende situatie te wijten aan on
wil of onverschilligheid der leerkrach
ten. Meestal erkent men de waarde van
e muzikale vorming voor individu en
samenleving en heeft men ook wei be
langstelling voor het vak, maar de no
dige vakkennis ontbreekt ten enenmale.
Verreweg de meeste onderwijzers zü'n
voor geen enkel vak het tekenen niet
uitgezonderd zo slecht toegerust als
voor het zingen. Het is een bloot toeval,
te denken aan persoonlijke aanleg en
liefhebberij, wanneer een onderwijzer
i" staat is even verantwoord onderwijs
te geven in zingen als bijvoorbeeld in
Nederlandse taal en rekenen. De cur
sussen van de Ward- en Gehrelsinstitü-
ten hebben enige verbetering gebracht,
maar het is een druppel op een gloei
ende plaat. Weinig leerkrachten zijn in
het bezit van een door deze instituten
uitgereikt diploma; slechts een deel
hunner werkt volgens de methode en
dan nog meestal maar in een enkele
klasse.
Door een zekere verbondenheid
met de kerk, waar de muziek een
eigen functie heeft, is over het geheel
genomen bp de protestants-christelij
ke en rooms-katholieke scholen de si
tuatie gunstiger dan bij het openbaar
onderwijs. Het hoogste percentage di
ploma's van de genoemde instituten
treft men aan bij het rooms-katholiek
onderwijs. Een moeilijkheid is, dat de
Ward-methodiek de mannelijke leer
krachten minder aanspreekt dan de
vrouwelijke.
Het is verre van eenvoudig tot een
verantwoord muziekonderwijs te ko
men. In de gezinnen wordt minder aan
muziekbeoefening gedaan dan vroeger.
De onderwijzers hebben In hun eigen
lagere schooltijd veelal weinig muzika
le vorming opgedaan. Voor geen enkel
vak komt de aanstaande onderwijzer
minder voorbereid op de kweekschool
dan voor muziek. Sommige schoolhoof
den hebben niet voldoende interesse en
geven te weinig leiding, hetgeen op de
duur verlammend werkt op de activiteit
van de overige leerkrachten, aldus het
Onderwijsverslag. Nog al te veel wordt
1 et „vak" zang, vooral aan de zoge
naamde opleidingsscholen, beschouwd
als een bijvak. Op het merendeel der
scholen wordt noch onder de andere
lessen, noch bij verwisseling van vak
gezongen. Slechts daar waar systema
tisch gewerkt wordt met leerstofkernen,
belangstellingscentra of projecten komt
het verband met de andere vakken vol
doende tot zijn recht. De school moet
een gezonde harmonie nastreven tussen
de lichamelijke, intellectuele en emotio
nele vorming. Daarom mag de estheti
sche vorming slecnts geduld worden als
een liefhebberij van sommige leer
krachten. Het is verkeerd maar het
komt intussen al te vaak voor leer
krachten, die de esthetische vorming
op de school de plaats willen geven,
die haar toekomt, te beschouwen als
idealisten met een persoonlUke hobby.
Ook op de uloscholen verkeert het
zang(muziek)onderwijs in een „Asse-
poesterpositie" en van de komst van
een „prins" is nog niets te bespeu
ren. Over het beluisteren van muziek
radio-uitzendingen, grammofoonpla
ten, bandrecorders, jeugdconcerten
klinken in het Onderwijsverslag op
enkele plaatsen gunstige geluiden,
maar er wordt op gewezen, dat de
passieve muziekbeoefening aanvulling
moet blijven en geen hoofdzaak dient
te worden.
Zijn oordeel samenvattend merkt een
van de hoofdinspecteurs op, dat het
reeds jaren geleden is, dat men in
Utrecht verbaasd en tenslotte met gro
te verwondering de resultaten volgde,
die mevr. dr. Justine Ward met haar
leerlingen bereikte. Nieuwe gedachten
in ons ouderwijs hebben echter op zijn
minst vijftig jaren nodig om enigszins
gemeengoed te worden. Het onderwijs
verslag heeft betrekking op het jaar
1955, doch van de zijde van het minis
terie van O., K. en W. wordt ons mede
gedeeld, dat de situatie sedertdien niet
noemenswaardig veranderd is: het ge
schetste beeld geeft in grote trekken
ook de huidige toestand weer.
.Sterke voorkeur voor gouden koets ook al is aan de glazen koets
een oudere en meer bewogen traditie verbonden.
de Kamer gaf koning Willem I toe,
dat het grondwettig gezag in het zui
den had opgehouden te bestaan zo
dat zijn bestuur zich voortaan alleen
zou uitstrekken over de noordelijke
provinciën. In die vergadering be-
Den Haag heeft één feestdag op
welks bezit zich geen stad of dorp
van Nederland beroemen kan: „Prins
jesdag". De scholen hebben hun deu
ren gesloten en door de straten be
weegt zich een feestelijke menigte.
In dichte rijen omzomen Hagenaars
en „vreemdelingen" de route van de
koninklijke stoet van paleis naar Rid
derzaal voor het jaarlijks weerke
rend sprookje van het ceremonieel.
Militair koper schalt; het dof ge
rommel van de minuutschoten van
de artillerie weerklinkt. De met
paarden bespannen koetsen, het ere-
escorte, de militaire gala-uniformen,
de vlaggen en de vaandels, en de
juichende, wuivende, duizendvoudi
ge menigte maken deze dag tot een
onvergetelijk feest.
In de Ridderzaal vertoeven de
kamerleden en hun gasten in af
wachting van het vertrouwde, maar
toch steeds weer betoverende ogen
blik, waarop de ceremoniemeester
driemaal met zijn staf op de grond
zal bonzen om dan, wanneer het
gemurmel der stemmen is verstor
ven, uit te roepen: ,,De koningin!"
De Qommissie van Ontvangst ge
leidt koningin en prins naar hun ze
tels. Nog even, en de aanwezigen
maar dank zij radio en televisie
ook de duizenden daar buiten zul
len de koninklijke rede beluisteren.
Tussen de aanhef „Leden der Sta-
ten-Generaal" en de slotwoor
den verklaar ik de gewone rit
ting der Staten-Generaal voor ge
opend", doet de regering bij monde
van Hare Majesteit opening van
zaken. Zo is het ieder jaar geweest.
En zo zal het dinsdag 16 september
weer zijn.
Wie zich verdiept in de historie
van de opening der Staten-Generaal
komt tot de merkwaardige ontdek
king, dat zich hierin sinds 5 novem
ber 1814 opmerkelijke wijzigingen
hebben voorgedaan.
Daar is om te beginnen de datum
van opening. Aanvankelijk was deze
vastgelegd op de eerste maandag
van november. Reeds in 18^5 veran
derde koning Willem I dit in de
derde woensdag van oktober. Zo
bleef het tot 1848, toen de keuze viel
op de derde maandag in september.
In 1887 werd het de derde dinsdag
van deze maand door een daartoe
strekkend amendement bU de grond
wetswijziging van dat jaar. De Ka
mer bleek gevoelig voor het argu
ment, dat daardoor de Kamerleden
het reizen op zondag zou kunnen
worden bespaard.
Tot 1829, voor de afscheiding van
België, geschiedde de opening beur
telings in Den Haag of in Brussel.
De eerste openingszitting in Brussel,
in 1815, vond plaats in het fraaie
stadhuis aan de Grote Markt. Toen
bevonden zich in de koninklijke stoet
pages. Zij zijn daaruit verdwenen in
1850. In het programma van de ope
ning van 1815 lezen wij: „De groot
officieren plaatsen zich agter des
Konings armstoel en de pages gaan
zitten op de voorste treden van den
troon". Koning Willem I droeg toen
over zijn uniform de mantel van de
hertogen van Brabant. Hij sprak zijn
rede uit in het Nederlands. De voor
zitter van de vergadering beant
woordde deze in het Frans, beslui
tende met de woorden: „Vive ie
Roil", waarmede de vergadering
hartelijk instemde.
Anders was dat in 1829. Het dra
ma van de afscheiding vinden wjj
weerspiegeld in deze zinsnede uit
een proclamatie van koning Willem I
van 5 oktober 1829: „Wij gevoelen,
dat het noodzakelijk is, thans uitslui
tend bedacht te wezen op het wel
zijn van die delen van het rijk, wier
onwankelbare trouw aan ons huis
en aan de instellingen eener welge
ordende maatschappij, ook nu weder
zo ondubbelzinnig aan 'en dag is
gelegd!"
In de op 20 oktober van dat jaar
gehouden vergadering van de Twee-
vonden zich geen afgevaardigden uit
de zuidelijke Nederlanden meer
Het is een historisch gebruik, dat
de Oranje-vorsten zich per rijtuig be
geven naar de verenig e vergadering
van de Staten-Generaal.
Maar ook deze regel kent zijn uit
zonderingen. Eén daarvan is. dat,
overeenkomstig de wens van konin
gin Wilhelmina tot uiterste sober
heid, onmiddellijk na de Tweede We
reldoorlog, op 19 november 1945 de
rit naar de Ridderzaal voor de ope
ning van de voorlopige Staten-Gene
raal (er haddei nog geen verkiezin
gen plaatsgehad) werd gemaakt met
drie eenvoudige auto's zonder es
corte. In 1948 herkreeg de opening
der Staten-Generaal zijn oude luis
ter.
Een opvallender uitzondering op de
regel werd geleverd door koning Wil
lem II, die zich in de jaren van zjjn
regering, van 1840 tot 1849, met zijn
gevolg te paard naar het Binnenhof
begaf. Niet zonder verbazing lezen
wjj, dat de voorkeur van koning Wil
lem II voor paarden boven rijtuigen
in die dagen aanleiding is geweest
tot soms heftige discussies. De
ene partij had scherpe afkeuring
voor deze „krijgshaftige vertoning,
soldaten-trots en minachting voor
het burgerschap". Anderen stelden
onbewogen vast, dat de koning zich
blU'kbaar beter thuis voelde in het
zadel dan in de statiekaros.
Een kardinale vraag, die het Haag
se publiek zich pleegt te stellen in
de dagen, die aan de derde dins
dag voorafgaan is, of de tocht zal
worden gemaakt in de gouden of in
de glazen koets, waarbij een sterke
voorkeur voor de gouden koets pleegt
te bestaan.
Aan de glazen koets is evenwel
een veel oudere en bewogener tra
ditie verbonden. Deze immers da
teert van 1826. Aam nasporingen van
dr. E. van Raalte danken wij de
wetenschap, dat die koets in dat
jaar werd afgeleverd aan de koning
door meester-wagenmaker Simons
te Brussel. De prijs ervan bedroeg
16.000. Ten tijde van de afschei
ding bevond deze koets zich te Brus
sel, vanwaar zfl pas in het jaar 1840
naar ins land terugkeerde.
De gouden koets met zjjn prachti
ge allegorische voorstellingen, is een
geschenk van de Amsterdamse bur
gerij aan koningin Wilhelmina bij
haar inhuldiging. Voor het eerst
werd van deze koets gebruikgemaakt
voor de opening van de Staten-Gene
raal in 1903. Het afwisselend gebruik
van de beide koetsen schUnt vooral
bepaald te worden door het weer
bericht. Men wil de gouden koets
niet blootstellen aan al te zwart
stortregens.
Een raadsel waarvoor nog nimmer
een tenvolle bevredigende verklaring
is gevonden, is Ie benaming „Prins
jesdag", die de volksmond heeft ge-
feven aan de dag van de opening
er Staten-Generaal, onverschillig
of deze plaats vond In noven.ber.
september of oktober. Het meest aan
nemelijk nog is de redenering, dat
deze naam zijn oorsprong vindt in de
dag van de verjaardag van de stad
houder Willem V op 8 maart.
In de periode van onze geschiedenis,
waarin de anti-Oranje gezinde pa
triotten de lakens uitdeelden het
tijdvak dus, dat voorafging aan de
Franse overheersing verkreeg
de hardnekkige viering van deze ver
jaardag een demonstratief karakter,
waarop het volk getuigde van zijn
gehechtheid aan Oranje. Daardoor is
die dag als „Prinsjesdag" de ge
schiedenis ingegaan. Niet onwaar-
schUnlijk is het, dat de oudere on
derdanen van koning Willem I, die
zich die demonstratieve vierdag her
innerden, aan de dag van de opening
der Staten-Generaal de naam van
„Prinsjesdag" hebben gegeven. Want
is hetgeen er dan geschiedt niet een
symbool van de constitutionele ver
houdingen onder het koningshuis der
Oranje's?
