Voskuilen: technische
de schermen in het
Henk
achter
Huis aan Wilsonsplein
Televisie op komst voor laatkomers
man
y
Prof. dr.
beeld
L. Rogier retoucheert
van Koning Willem II
het
DOOR EEN ZATERDAGSE BRIL
W
T
380 volt door zijn hand voor
een nieuwe lichtinstallatie
Toneelmeester
Bij Kaart
H
VEERTIG JAAR HAARLEMSE SCHOUWBURG
N.V. Oord in
Grote Houtstraat
heropend
De bouw van het
r.-k. gymnasium
gegund
Open décor
Portretten door
mevrouw Koemans
Man zonder gaven van hoofdmaar
met grote gaven van hart
Slachtoffer van
intriganten
?,bli".a.™ (JXÏ)
In „De Ark"
Op 5 oktober
BOEIEND BETOOG VOOR „GELOOF EN WETENSCHAP'
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1958
PAGINA 3
Als alles goed gaat, kunnen de laatkomers in de Haar
lemse schouwburg binnen afzienbare tijd het eerste
bedrijf van het stuk, dat gespeeld wordt, in de foyer
zien via de televisie-monitor. Dat betekent, dat de deu
ren gesloten worden zodra de voorstelling begonnen is,
en dat men geen hinderlijk geloop meer krijgt in de
schouwburgzaal gedurende de eerste tien, vijftien minu
ten. En vanavond al zullen de bezoekers van de foyers
na de pauze naar de zaal terug worden geroepen door
een aantrekkelijk en melodieus pauze-signaal via de
luidspreker, inplaats van door het schorre belletje.
Dat zijn zo de tekenen, dat de Haarlemse schouwburg
met zijn tijd meegaat, ook in technisch opzicht. En ach
ter al die vernieuwingen mag men tien tegen één het
vindingrijke brein zien van toneelmeester Henk Vos
kuilen. De toneelmeester is op 23 oktober 25 jaar aan
het Huis aan het Wilsonsplein verbonden. In intieme
kring is het jubileum al gevierd, en de Haarlemse ama
teurspelers gaan het binnenkort nog eens dunnetjes
overdoen.
Over de primeur van Haarlemde bedrijfstelevisie in
de schouwburg ten behoeve van de lichttechnicus, is de
laatste weken al veel geschreven. Ook dat is weer een
idee van Voskuilen, uitgewerkt samen met deskundigen
van Philips en gestimuleerd door directeur Herman
Deinum. Die bedrijfstelevisie was nodig geworden, om
dat door het aanbrengen van de nieuwe lichtinstallatie,
de lichtcabine in een zodanige hoek kwam te liggen, dat
de belichter geen uitzicht meer had op het toneel. En
die nieuwe belichtingsinstallatie moest er nodig komen.
Henk Voskuilen, die nu 25 jaar als chef-belichter op
treedt, heeft er eigenlijk 25 jaar lang voor gevochten.
Toen hij in 1933 aan het Wilsonsplein kwam, na een
jaar improviseren in de Jansschouwburg, trof hij een
ontstellend gammele en onvolledige installatie aan.
De ideale zonwering
Fa. 1. P. SENFT ZN.
Ultra-moderne platen
zaak met zelfbediening
In Driehuis
NOOITGEDAGT
gereedschap
Drie gouden klooster
jubilea in Haarlemse
Mariastichting
Vriendschappelijk
voetbal in Haarlem
Pastoe is als een open boek
In een strak omlijnd en boeiend betoog en op de bijna zakelijke toon van
de objectieve historicus heeft prof. dr. L. J. Rogier, hoogleraar aan de
r.-k. Universiteit te Nijmegen, gisteravond voor „Geloof en Wetenschap"
in de Haarlemse stadsschouwburg de persoon van Koning Willem II ge
tekend. Eerder zou men moeten spreken van een her-tekenen, omdat uit het
professorale betoog de figuur van de „populaire en ridderlijke" koning in
andere lijnen te voorschijn kwam dan waarmee hij tot nu toe voorgesteld
werd. De lezing van prof. Rogier is een uitstekende inzet geworden van het
nieuwe seizoen, dat „Geloof en Wetenschap" is ingegaan en dat evenals
in voorgaande jaren het geval was een zorgvuldig samengesteld en af
wisselend programma biedt.
5
y j, ij y§S|| s
Neomist in parochie
van O. L. Vrouw van
Zeven Smarten
Inauguratie „Sanctus Bavo"
Toneelmeester Henk Voskuilen heeft de touwtjes van het
technisch toneelbedrijf stevig in handen.
Hij knutselde wat met oude lantaarn
koppen waarbij hij op eigen houtje
lenzen bestelde tot schrik en veront
waardiging van de toenmalige directeur
en zijn werk bleek zo deugdelijk, dat
de toen gemaakte schijnwerpers pas nu
de nieuwe installatie in gebruik geno
men gaat worden, vervangen zullen
worden. Maar die schijnwerpers maak
ten destijds nog geen nieuwe installatie.
De zaak was zo wrak, dat Voskuilen in
1938, tijdens een voorstelling ter gele
genheid van het 25-jarig toneeljubileum
van Albert van Dalsum, bij het bedie
nen van een weerstand plotseling een
stroom door zijn hand kreeg van 380
volt. Hij zag nog kans om de anderen
te waarschuwen, die onmiddellijk de
stroom uitschakelden, zodat hij de weer
stand kon loslaten, maar hij moest der-
zaten te spelen! Enfin, men kreeg toe
stemming om een tweedehands instal
latie te kopen, maar het geld was
slechts toereikend voor een apparatuur
met minimale capaciteit, zodat na vijf
jaar de installatie al niet meer toerei
ken^ was. Men heeft het er niettemin
tot nu toe mee moeten doen. Dat het
publiek daar vrijwel nooit iets van ge
merkt heeft, is zo kan men veilig be
weren te danken aan Voskuilen en
zijn team van handige medewerkers.
In 1940 werd Voskuilen benoemd tot
toneelmeester, waardoor hjj naast zijn
functie als chef-belichter ook nog de
tien weken lang met een verbrande j zorg had voor een goede gang van za-
11 1 TI /v4 li'JinIpnM Ir, yirtr* Een rtn Vlot tnnool titof Viq4 topVinJeoViQ
hand blijven lopen. Het lidteken is nog
te zien.
Toen begreep de gemeente eindelijk,
dat er iets gebeuren moest. Openbare
Werken stelde voor om de bestaande
installatie met een stuk gaas te bevei
ligen, „zodat die mensen er niet meer
met hun handen tussen kunnen komen".
Alsof „die mensen" zomaar voor hun
plezier met de gevaarlijke apparatuur
Advb. ntie
Qtt>tfONmö handelsmerk
aluminium jaloezieën)
Dekoratie!. Duurzaam ea Praktisch.
Nassaulaan 76 - Tel. 10743 - Haarlem
Gistermorgen heeft de heer Oord jr.
In een uitvoerige toespraak de ge
schiedenis verteld van de grammofoon-
platenzaak G. M. Oord n.v. aan de
Grote Houtstraat. Hij deed dat als een
hommage aan het adres van zijn vader,
die de zaak van de grond af heeft opge
bouwd en nu kort na zijn zeventigste
verjaardag het bedrijf herbouwd
heeft zien worden en heropend als „Eu
ropa's mooiste grammofoonplatenzaak".
Inderdaad is het totaal verbouwde pand
een lustoord geworden voor de platen-
enthousiast, zowel op klassiek terrein,
als op populair gebied. Het is een ultra
moderne zaak geworden waar de klant
met recht koning genoemd mag worden.
De klant kan zelf zijn keuze maken.
Hij kan de plaat horen, die hjj graag
horen wil in één van de ongeveer dertig
luistercellen, die in de zaak zijn aange
bracht. En wanneer hjj zijn keuze heeft
gemaakt, kan hp zelf zijn plaat „uit
het vak" nemen. Hij kan zich daarbij bo
vendien laten bijstaan door een char
mante jongedame, die als deskundige
mag gelden. Zo treft men op de „klas
sieke" afdeling jongedames, die een
conservatoriumopleiding hebben ge
volgd. Dat er een enorme keuze is, is
natuurlijk duidelijk.
Het opmerkelijkse van de verbouwing
is wel, dat de n.v. G. M. Oord nu voor-
al grammofoonplatenhandel is geworden,
terwijl voorheen de nadruk vooral viel
op de verkoop van radio- en televisie
toestellen. Men komt het pand binnen
door een grote etalage, die samen met
de ontvangsthal de hele oppervlakte
beslaat van de vroegere zaak. Daar
achter liggen in drie etages de verschil
lende afdelingen: de populaire muziek
in het souterrain, de klassieken in het
midden en boven de radio- en tv-appa-
raten. Het is een moderne zaak gewor
den, waarin veel met hout en glas ge
werkt is, waarin men frisse kleuren
heeft gebruikt. In de ontvangsthal treft
men bovendien nog een twaalftal luister
automaten, waar men door het indruk
ken van de grammofoonplaat de twaalf
tophits van het moment kan beluisteren.
ken op het toneel, wat het technische
gedeelte betreft. Hij kreeg de leiding
over het technisch personeel en wist het
tot een hecht team om te vormen, waar
iedere gebruiker van de stadsschouw
burg nu met lof en waardering over
spreekt. De nieuwe functie bracht voor
al in de eerste jaren na de oorlog een
prachtige, maar zware tijd, toen „Co-
media" optrad als vaste bespeler van
het Huis aan het Wilsonplein. Er is veel
goed werk verzet in die periode, en Vos
kuilen denkt er met een zeker heimwee
aan terug.
De wereld van het toneel was Vos
kuilen nooit helemaal vreemd. Zijn va
der was en is in Amersfoort zijn ge
boorteplaats een vermaard amateur
speler, die nog onlangs ter gelegenheid
van zijn 45-jarig toneeljubileum ge
huldigd is en koninklijk onderscheiden.
De kleine Henk werd al het toneel op
gesleept, toen hij nog pas anderhalf jaar
oud was. Vijf jaar later ging hij samen
met zjjn vader voordragen en liedjes
zingen. Na een tijdje bij het amateur
toneel gespeeld te hebben, ontdekte hij
dat zijn belangstelling eigenlijk uitging
naar de technische kant van het thea
ter. Op achttienjarige leeftijd kwam hij
in de Amersfoortse schouwburg „Ami-
citia" de belichtingsman helpen en zo
kon het gebeuren, dat hij een belang
rijk aandeel kreeg in het succes van een
première, die Willem van der Veer in
Amersfoort uitbracht. In de rest van
?tin vrije tijd trad hij op als operateur
in een bioscoop.
Op aanraden van de vermaarde to-
neelspecient Ko de Haas, die nu in de
zelfde functie optreedt bij de toneel
groep „Theater', solliciteerde Voskui
len in 1932 bp Kaart in de Jansschouw
burg. Hij werd aangenomen. De eerste
avond de beste ging „Zomerzotheid"
door een gezelschap van Cees Laseur.
Om half acht 's avonds was men nog
bezig om via de beroemde dansvloer
een auto het toneel op te rijden. Maar
het lukte, en Voskuil werd aangenomen.
De rest van het personeel werd op staan
de voet ontslagen'. Een jaar later
kwam de plaats van elektricien vacant
aan het Wilsonsplein, en Voskuilen had
intussen al zoveel levenswijsheid opge
daan, dat hij wel begreep, dat hij hij
Kaart weg moest, wilde hij zijn gezin
tenminste kunnen onderhouden.
De beroepsgezelschappen kunnen het
met de Haarlemse toneelmeester best
vinden. Menig acteur of actrice, die te
Terwijl aan de bouw van het nieuwe
broederhuis bij het missiehuis te Drie
huis de laatste hand wordt gelegd, wor
den reeds de voorbereidende grondwerk
zaamheden getroffen voor de bouw van
het nieuwe gymnasium met gymnas
tieklokaal en bijbehorende ruimten. Na
de op 8 september gehouden openbare
aanbesteding is de bouw gegund aan
de laagste inschrijver, de Amsterdam
se Ballast Maatschappij. Deze werkte
reeds aan het broedershuis en verzorgt
ook de verbouwing van een gedeelte
van het missiehuis zelf. Het volgend
jaar komt de andere helft van het mis
siehuis aan de beurt. Het missiehuis
zal dan uitsluitend internaat worden.
De A.B.M. heeft voor de bouw van het
gymnasium met gymnastiekzaal inge
schreven voor 608.000,-. Architect is
de heer J. Strik uit Boxtel.
elfder ure ontdekte dat er iets niet in
orde was, vond in Voskuilen een ver
trouwde en vindingrijke hulp. En als er
gelachen kan worden, is Voskuilen er
eveneens bij. Zoals die keer, dat Han
Bentz van den Berg een lege kist het
toneel op moest brengen en op het
laatste ogenblik tot zijn schrik bemerk
te, dat iemand lees: Voskuilen zijn
kist vol met zware loden gewichten had
gelegd. Of Cor Ruys, die een boeket
bloemen moest krijgen om die ijlings
achter zijn rug te verbergen, en tot zijn
schik op een avond een grote bloemen
mand kreeg. Hij moest zich uit de si
tuatie redden door de mand ijlings in
de schoorsteen te verbergen en er breed
uit voor te gaan staan. De Haarlemse
toneelmeester heeft zich die avond best
geamuseerd.
En dat de Haarlemse amateurs hem
niet graag zouden missen, blijkt wel uit
de huldiging die ze hem willen bereiden.
Voskuilen is ongelooflijk vindingrijk.
Maar daarbij is hij behulpzaam en heeft
hij volop plezier in zijn werk: het gaat
hem om het toneel, of het nu door ama
teurs of door beroepsmensen wordt ge
speeld. Hij hoopt alleen, dat de ama
teurs hem eens wat meer kans zullen
geven om zijn fantasie te laten werken.
„Altijd maar die kamerdecors! Laat ze
eens een open decor improviseren". Het
toneel heeft hem te pakken, en hij wil
dat anderen er even vol van zjjn. Dat
ze ook iets nieuws willen, dat ze mee
gaan met hun tijd. Intussen is hij de ko
ning te rijk, dat hij school heeft ge
maakt, want onlangs werd zijn zoon Ge
rard bij „Theater" tot inspeciënt be
noemd.
Advertentie
al bijna 100
jaar bekend
iiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
De schilderes mevr. L. Koemans-
Peletier heeft ruim twintig por
tretten bijeengebracht in de ten
toonstellingszaal van De Ark die daar
ter bezichtiging blijven tot 4 oktober.
Het is alleszins serieus en vakbekwaam
werk waarin nagestreefd werd de ge
lijkenis geen geweld aan te doen ten
gunste van de artistieke allure. In ver
band daarmee willen wij enige aanteke
ningen maken.
Wjj menen namelijk dat onze tijd over
de schilderkunstige middelen beschikt
waarmee de totaliteit van een mens
getekend kan worden, ook zonder de ge
lijkenis te schaden. De gelijkenis wordl
immers niet uitsluitend bereikt door de
gelaatshuid zo nauwkeurig mogelijk in
haar nuances van licht en kleur te co-
piëren in verf. Buiten het oeuvre van de
exposante zijn daartoe talrijke rijkge
schilderde voorbeelden aan te wijzen.
Maar daar hoeft mevr. Koemans zich
niet aan te storen. Wel ter zake is dat
binnen haar eigen oeuvre in enkele doe
ken het evenwicht tussen schilderen en
documenteren is verlegd in de richting
van de persoonlijke interpretatie en dat
deze werken in zeggingskracht boven
de overige uitstreven.
Van die overige zou men dan moeten
zeggen dat de plichtmatige documentatie
op de ambachtelijke beheersing steunt,
maar het vrjj-uit schilderen belemmert.
Niet als portret opgezette koppen ver
tonen de schilderlust reeds vanuit de
eerste opzet.
De ideale situatie zou zijn dat het
portretmatige zó moeiteloos wordt be
handeld dat het schilderlustige vrij kan
doorbreken, waarmee tevens het ge
schilderd „portret" op een hoger plan
komt. De portretten in de collectie die
ons zeer hebben geboeid zijn aangege
ven met de nummers 5, 6 en 9. De in
roodaarde getekende baby-portretjes zijn,
transparant en spontaan, aanwijzingen
voor de mogelijkheden van direkte no
titie welke mevr. Koemans-Peletier ten
dienste staan. /L. T.
Zondag 5 oktober viert zuster Antonie
uit de Mariastichting te Haarlem haar
goude.n kloosterjubiieum. Zuster Anto
nie is van 1938 tot 1946 overste ge
weest en heeft de zustergemeenschap
derhalve door de moeilijke oorlogsja
ren heen geleid. Samen met haar vie
ren ook zuster Bathildis, het hoofd van
de keuken, en zuster Gratia, die in de
wasserij werkt, haar gouden klooster-
leest.
Zuster Engelbertis, die hoofd is van
de kinderafdeling, en zuster Aagatha,
die werkzaam is in de verpleging, vie
ren op 5 oktober haar zilveren kloos-
terfeest. Omdat al deze zusters in de
loop van hun leven vaak met het pu
bliek in contact zijn geweest en vele
vrienden en bekenden hebben, wordt er
op zaterdag 4 oktober te harer ere in
de Mariastichting een receptie gehou
den, 's middags van 3 tot 5 uur. Zon
dag 5 oktober vindt de eigenlijke vie
ring in intieme kring plaats, en deze
wordt 's ochtends om 9 uur begonnen
met een hoogmis in de kapel van het
ziekenhuis.
In tegenstelling tot een eerder gepu
bliceerd bericht delen wij mede, dat de
vriendschappelijke voetbalwedstrijd tus
sen Geel Wit en Onze Gezellen zondag
gespeeld wordt op het trerein aan de
Van Oosten de Bruynstraat te Haarlem.
Aanvang twaalf uur.
Op het terrein aan de Schalkwijker-
weg spelen Ripperda en de tweede klas-
ser Purmersteyn morgen een vriend
schappelijke wedstrijd. De ontmoeting
begint om half drie.
Advertentie
UMl
Pastoe meubelen zijn eerlijk, eenvoudig,
strak en zuiver van lijn. Juist daarom laten
zij ruimte aan de fantasie. U schrijft er het
verhaal van Uw eigen leven mee.
Mogen wij U onze geïllustreerde meubel-
folderFXj.gratis toezenden? Pastoe - Rots
oord 3 - Utrecht.
Toonkamers: Rotterdam - Groot
handelsgebouw - naast ingang D -
stationszijde. Amsterdam - Prinsen
gracht 679 - bij Leidsestr. Utrecht -
Catharijnesingel 34.
weest van de drie koningen die Neder
land gehad heeft. Bij vele gebreken
heeft hij zeer veel goede dingen gedaan
in een niet imposante tijd (18151840)
van dommelige meelzakken en jan sa-
lies. Hij zat boordevol initiatieven in
tegenstelling tot zijn zoon, die bijvoor
beeld voor de stoomvaart onverschillig
bleef en geen belangstelling had voor
handel en nijverheid.
Met enkele forse streken duidde prof.
Rogier aan, hoe er in de negentiende
eeuw geen decennium is geweest zo vol
onrust, felle critiek, malcontentie maar
ook vol goeddeels geslaagde hervor
mingspogingen als de periode van 1840-
1850, de tijd dus, die de regering van
Willem II (najaar 1840-voorjaar 1849)
vrjjwel geheel omsluit. In tien jaar tijd
werd een afstand afgelegd, die op ve
lerlei terrein in zekere zin een volsla
gen ommekeer bracht. In 1840 is Ne
derland een zeer zwakke parlementai
re staat, waarin de permanente minis
ter van justitie, Van Maanen, meer
optredend als rijkskanselier onder Wil
lem I, gestreefd heeft naar een soort
politie-staat: afbraak van de vrijheden
van drukpers, vereniging en godsdienst
(vervolging van de Afgescheidenen).
In dat jaar staat Nederland voor een
staatsbankroet, is de handel in verval
en veroorzaakt een catastrofale werk
loosheid een verregaande verpaupering
(een vijfde van de Nederlanders leeft
van de bedeling). Tien jaar later is
Thorbecke dank zij de grondwetsher
ziening van 1848 bezig met zijn orga
nieke wetgeving, waardoor Nederland
een werkelijke parlementaire staat
wordt. Dan ook saneert Van Hali's
lands financiën, biedt o.a. de stoom
vaart expansie aan de handel en is het
werkloosheidscijfer gedaald tot nul.
Die gunstige ontwikkeling, aldus
prof. Rogier, verzwaart de indruk als
zou de persoon van Willem II beslis
send zijn geweest en als zou zijn vader
bij hem in de schaduw staan. Willem
I is echter verreweg de grootste ge-
i
fc 'V - -
anneer Broeder Prosper nog
geleefd had, zou het van de
week z ij n gloriedag geweest
zijn, toen met veel broederlijk en
zusterlijk vertoon de nieuwbouw van
het ziekenhuis St. Joannes de Deo
geopend werd. Hij zou met zijn fo
totoestel rondgesjouwd hebben, met
zijn brutale vriendelijkheid zou hij
de ene prelaat na de andere „gescho
ten" hebben, en zich wringend dood
de dichte massa genodigden zou hij
er op toegezien hebben, dat de „men-
neer van de krant" voldoende geïn
formeerd was. Hij was een uitste
kende pers-chef, die desnoods zelf
het nieuws creëerde om z ij n zie
kenhuis in de publiciteit te brengen
Ik heb hem dus op dat hoogtij ge
mist, maar hij heeft uitstekende
plaatsvervangers gekregen. Vermoe
delijk zijn er in de hemel nu een
stel engelen onder toezicht van een
aarfsengel de refter aan het restau
reren volgens de plannen van sera
fijn Prosper of misschien ook is
juist de eerste paal geheid van een
hemelse aula, naar een Prosperiaans
idee natuurlijk. Ik weet het niet,
maar wel weet ik, dat hij aan zijn
gouden box een telelens gemonteerd
heeft om toch nog een paar „kiekies"
van die drukte in het ziekenhuis te
maken. En trots zal hij over enkele
dagen met een foto de hemel rond
lopen, waarop Broeder Philippus, de
overste der broeders, en zuster Flo
rentine, de overste der zusters, el
kaar de hand drukken. Kijk, zal hij
zeggen, dat kan nou alleen maar in
Haarlem.
Iedereen heeft de trots van broe
der Prosper gedeeld. In vele toon
aarden is die samenwerking van
broeders en zusters reeds bezongen
en ontelbare belangstellenden heb
ben de nieuwbouw bewonderd waar
mede „St. Joannes de Deo" zich tot
een ziekenhuis van grote allure ge
promoveerd heeft. De bewegelijke
drs. Vissers en de ontstellend rusti
ge dr. Garrer hebben met broeder
Philippus als het Deo-triumviraat
vele handen moeten schudden. En
zij hebben, heel prudent zwijgend,
bij zichzelf gedacht: „Komen jullie
over tien jaar maar eens terug, dan
zullen jullie pas wat zien in en rond
de Deo".
Ik schrijf hier nu brutaal over de
„Deo", maar dat moet bijna een
doodzonde zijn. Ik vermoed maar
ik ben geen theoloog dat hier meer
sprake is van een erfzonde, want se
dert zeventig jaar is het begrip
„Deo" zo van geslacht op geslacht
overgegaan, dat een buschauffeur
niet anders weet. In geschreven taal
dient het echter „St. Joannes de Deo"
te zijn. Dat moet een order geweest
zijn van een overste van vóór de
oorlog. In die jaren namelijk wer
den er nog eigen koeien van het zie
kenhuis geslacht en ter onderschei
ding van de andere werden op het
slachthuis de broederlijke koeien,
omtrent de plaats waar de staart
pleegt te hangen, bekalkt met de let
ters DEO. Dat ging die overigens
nimmer koeienerende overste te
ver.
erfst en regen, soms wat opge-
sierd met wat zonneschijn,
hebben dinsdag hun rentree
gemaakt in stad en streek. De laatste
vakantiegangers zijn nu werkelijk
thuis gekomen en iedereen heeft zich
de rug gekromd om gewapend met
levertraan of vitamine het winter
seizoen te „nemen". De uitnodigin
gen voor vergaderingen stromen
weer binnen, tonelisten en zangers
bereiden zich met gloedvolle ernst
voor op hun optreden, en ter redac
tie zit iedereen te rekenen, of er
nog een vrije avond voor hem zal
overschieten. Maar niet getreurd.
Volgende week is het 3 oktober. Op
zo'n dag verlies ik mijn Haarlems
accent en komt de hutspot op tafel.
Wie geeft op die vrij
dag dispensatie voor
klapstuk?
Gril van hei lot
Willem II was afhankelijk van de gril
van het lot en heel zjjn leven was vol
onberekenbaarheden. Twee jaar oud
kwam hij in den vreemde terecht, van
zjjn 14e tot 16e jaar was hij op de Ber-
lijnse militaire academie en daarna
werd zijn opvoeding voltooid in Enge
land, waar hij Anglicaans geworden
te Oxford eefi studentikoos leven,
bekroond met ere-doctoraat, leidde. Zijn
gouverneur getuigde van hem in 1808
als van „een vroeg bedorven, arbeids-
schuwe jongen".
Zijn militaire bravour kon hij met uit
bundige onstuimigheid uitleven tijdens
Wellington's tocht naar Spanje, waar
hij zich verschillende onderscheidingen
verwierf. Een rapport, door Wellington
uitgebracht, tekende hem, die al te ge
makkelijk in de omgang was, als een
onstuimig en dapper man, die onbera
den en licht mee te slepen was en die
gauw het slachtoffer werd van intri
ganten. Niemand heeft dan ook zo
goed de kunst verstaan om zich te com-
promiteren als Willem II, wiens verlo
ving met de inspectueuze Charlotte af
sprong op zijn lichtmisserijen. Anna
Paulowna, een zuster van de Russische
keizer, met wie hij in 1816 huwde was
niet in staat haar onevenwichtige echt
genoot te hervormen, wel heeft zij al
les gedaan om de gevolgen af te rem
mer
De militaire roem. die hij bij
Quatre Bras en Waterloo verwierf
en waardoor hij als een jonge held
op een stijgerend ros de geschie
denis inreed, en de staat, die hij
voerde (het kroonprinselijke hof te
Brussel overschitterde alle Europese
hoven) verleidden hem tot vele avon
turen, als slachtoffer tevens van in
triganten, die in zjjn paleis kind aan
huis waren.
Avonturen
ISpOL op LaiVL.
Zo was er het plan om Lodewijk
XVIII van Frankrijk weg te werken en
Willem II, toen nog kroonprins, op de
Franse troon te zetten, met de bedoe
ling tevens om België van Nederland
af te scheiden en bij Frankrijk te voe
gen, Prof. Rogier illustreerde zjjn be
toog nog met enkele andere voorvallen
en achtte het tekenend, dat men de
kroonprins ervan verdacht betrokken
te zijn bij een inbraak in zijn eigen pa
leis waarbij voor enige miljoenen aan
juwelen gestolen werd.
Sprekend over de verhouding van de
kroonprins tot zijn vader, Willem I,
memoreerde prof. Rogier het ongedul
dig verlangen van de zoon naar de ko
ninklijke waardigheid. Zij speculaties
op de Belgische troon, die ondanks alle
door hem geïnspireerde schot
schriften tegen zijn vader op niets uit
liepen, brachten hem toch als de verlo
ren zoon naar Nederland terug.
Hij bleef niettemin een object van de
„onderwereld", die met hem samen
spande om Koning Willem I weg te
werken. De verlopen jonkheer Andrin-
ga de Kempenaer, die het beruchte,
„Willem Kaaskop en Jetje Donder-
mond" schreef, liep de deur bij hem
plat. Was de kroonprins, aldus prof.
Rogier, niet voor koning geboren, hij
zou nooit op de troon gezet zijn. De va
der zou, geen koning zijnde, een voor
treffelijk bankdirecteur geworden zijn,
de zoon zou niets betekend hebben,
zelfs geen legerleider geworden
zijn.
Nief representatief
De regeringsdaden van 1840 tot 1850
zijn daarom niet representatief voor
Koning Willem II, die als kroonprins
wegens de grondwet van 1848 afstand
deed van zijn rechten op de troon
(waarop zijn vader niet inging),
naar het buitenland vertrok en pas te
rugkeerde na de troonsafstand van zijn
vader om de eed af te leggen op die
zelfde grondwet. In werken had hij ech
ter geen zin en leven kon hij niet meer.
Het leven van Willem II is rijk aan
verrassingen geweest. Ondanks, dat hij
de gaven van hoofd miste, was hij bracht.
PROF. DR. L. ROGIER
populair, omdat hij vele gaven van
hart had. Zjjn populariteit dankte hij
mede aan zijn krijgsverrichtingen, zijn
sportiviteit en zijn vele vrienden (in 9
jaar deelde hij de insteller van de
lintjesregen meer onderscheidingen
uit dan de twee andere koningen sa
men in 70 jaar). Prof. Rogier maakte
er echter moreel bezwaar tegen Wil
lem II een ridderlijk man te noemen.
Katholieks
Natuurlijk bracht hij en hij deed
dat tot slot de verhouding van Wil
lem II tot de katholieken ter sprake.
Willem II geniet nog steeds de reputa
tie de katholieken begunstigd te heb
ben, althans terwille geweest te zijn.
In Brabant, waar hjj acht jaar
overigens ook in bucolische sieren
vertoefd heeft, gewaagt men nog van
zjjn goedhartigheid en blijft het on
juiste verhaal, dat de koning in ge
wijde aarde begraven ligt en dat de kist
in de Delftse grafkelder met keien ge
vuld is. Het is echter niet juist uit de
vriendschappelijke relatie van Willem
II met de latere mgr. Zwijsen een ka
tholieke sympathie te concluderen. De
koning prees nu eenmaal uiterlijkhe
den en wendde, zoals alle lieden met
een overspannen gezagscrisis, het ge
zicht naar het autocratische Rome.
Aan de hand van enkele voorbeelden
toonde prof. Rogier aan. dat Willem I
niets onrechtmatigs heeft gedaan en
dat Willem II, .voor zover er voordeel
voor de katholieken te behalen viel, ze
ker niet de initiatiefnemer is geweest.
De onderwijs-pacificatie met name
is misschien te danken geweest aan de
invloed van Zwijsen, de vrijheid van on
derwijs staat op naam van Thorbecke.
Om zijn betoog niet in mineur af te
sluiten, stelde prof. Rogier nog eens,
dat Willem II vol zwakheid was, maar
dat niet te ontkennen valt, dat in hem
het aantrekkelijke beeld opkomt van de
dolende ridder, een product van zijn
tijd, een mens. geboren uit het huwe
lijk van een stijve autocratische vader
en een hoogst onbeduidende en uiterst
zwakke moeder. Willem II heeft geen
goede uitzet meegekregen, en alles we
ten, doet alles vergeven. Het moet bo
vendien niet prettig geweest zijn koning
te worden in het land van Batavus
Droogstoppel.
Prof. Rogier werd op gedegen wij
ze in- en uitgeleid door de voorzit
ter, mr. dr. F. A. Bijvoet, die bij
de aanvang onder meer mededeelde,
dat de administrateur de heer A. J.
Lingg, over enkele dagen inderdaad
bereikbaar zal zijn onder telefoon
nummer 14018.
Pater Theo Ruigrok S.S.S, afkomstig
uit de parochie van Onze Lieve Vrouw
van VU Smarten en Sint Bavo in Haar
lem-noord zal dinsdag 30 september uit
handen van mgr. W. P. A. M. Mutsaerts
bisschop van 's Hertogenbosch, de H.
Priesterwijding ontvangen in de pa
rochiekerk van het Allerheiligst Sa
crament te Nijmegen. Pater Ruigrok
zal zijn eerste plechtige H. Mis opdra
gen zondag 12 oktober, in de parochie
kerk van Onze Lieve Vrouw van VII
Smarten en in de Sinte Catharina-kleu-
terschool in Haarlem-noord recipiëren
's middags van half drie tot vier uur.
Zondag 28 september zal Sanctus Ba
vo 24 nieuwe leden inaugureren. De
plechtigheid, die om 20.00 uur begint,
zal in de sociëteit de Waag geschieden.
Na de inauguratie spreekt dr. B. Delf-
gaauw over „De grondmotieven in de
tegenstelling tussen Oost- en West-Euro
pa". De verdere avond zal op vrolijke
en traditionele wijze worden doorge-
