Hedenmorgen te 3.52 uur op zomerverblijf Gastel Gandolfo Een der grootste Pausen van deze eeuw Pastor Angelicus voor Het Conclaaf moet 27 oktober beginnen r I Nederlands Episcopaat met leedwezen vervuld kieti iij fadtfu Eugène kardinaal Tisserant Bidstonde in kathedraal van Haarlem Oproep tot alle gelovigen voor H. Vader te bidden .Het weer. I Belangrijke figuur tijdens interregnum Condoléance van Koningin Juliana In memoriam" via de ICR.O.-televisie MANCHESTER HENSEN Het weer in Europa Zacht weer DONDERDAG 9 OKTOBER 1958 82ste JAARGANG No. 30033 Met rouw in het hart kondigen wij aan, dat Paus Pius XII is overleden. De meest geachte mens ter wereld en een der groot ste Pausen van deze eeuw is op 9 oktober 1958 te 3.52 uur de eeuwigheid ingegaan. Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli werd geboren op 2 maart 1876 en op 2 maart 1939 werd Hij, 63 jaar oud, gekozen tot Paus. Hij werd 82 jaar 7 maanden en 7 dagen, en Hij regeerde de Kerk 19 jaar, 7 maanden en 7 dagen. De Katholieke Kerk en heel de wereld, aan wie Hij zich met de gaven van Zijn geest en Zijn hart wijdde voor de vrede, het recht en de rechtvaardigheid, zijn nu in rouw geschaard rond Zijn baar. Mogen innige gebeden voor de rust van deze nobele ziel oprijzen uit de harten van de gehele mensheid. In een lange reeks talen heeft Radio Vaticana deze nacht het bovenstaande gemeld, maar na een onafgebroken be richtgeving van twintig uren kwam het ontroerendste mo ment hedenmorgen tegen 4 uur, toen vanuit het Pauselijk paleis te Gastel Gandolfo de stem van de vertegenwoordiger van Radio Vaticana klonk, strak en beheerst: „Te 3.52 uur is Zijne Heiligheid Paus Pius XII overleden". Daarna volgde een stilte van verscheidene minuten. i r r Een der laatste foto's van Paus Pius XII De aartsbisschop en de bisschoppen van Nederland hebben met groot leedwezen kennis genomen van het overlijden van Paus Pius XII, en roepen alle gelovigen op voor de zielerust van de H. Vader te bidden. De bisschoppen schrijven voor, dat zo spoedig mogelijk in alle kerken van Nederland voor de zielerust van Zijne Heiligheid een gezongen, en waar dit mogelijk is een plech tige, Requiemmis zal worden gecelebreerd. Deze H. Mis mag ook des avond worden opgedragen. Werkbroeken ce MORRIS '{jeforeyot/évp/ Suède Dames/Herenjasjes Bij iedere jas een passende tat Evelyn riieillilllS elegante tassen en byoux BUREAU SMEDESTRAAT 5 HAARLEM Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 143480 Bijkant Beverwijk: Breestraat 171, tel. 4790 Bijkantoor en Red. Omulden: Leeuweriklaan 30 Telefoon 5790 ©Irectles 3. 3. W. Boerrigter en Mr. W. A. M. van der Kallen. Hoofdredactie! Drs. H. v. RUN en W. Severln. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter- ïoogte. Omroepers 16 cents per m m.-hoogte. De administratie behoudt rich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRI3S 61 cents per week, f 2.65 per maand, f 7.90 per kwartaal. Voor klachten over de bezorging na 5.30 uur 's avonds tel. 21544 Z.H. PAUS PIUS XII NA LANGDURIGE DOODSSTRIJD OVERLEDEN (Van onze Romeinse correspondent) 1 Te 0.20 uur was een H. Mis gelezen in de privé-kapel van de Paus te Castel Gandolfo. De deur tussen de ziekenka mer en de kapel stond open. De H. Mis werd uitgezonden door de Vaticaanse Radio. Flauw hoorde men de moeilijker wordende ademhaling van de H. Vader, wij verenigen ons, zei de omroeper, met de priester om de ziel van de stervende Paus aan God aan te bevelen. Het was de pro-staatssecretaris mgr. Tardi- ni, die de votiefmis „pro infirmo" las met de oratie voor een stervende zieke. De prelaat, in paarse liturgische gewaden, bad met oude en ontroerende stem de gebeden. Zij die bij het sterfbed van de Paus waakten antwoordden. Het bijna onbescheiden scherpe oor van de radio registreerde alle geluiden, alle nuances, alle medeleven en innigheid, die uit die stemmen opklonken. Nadrukkelijk klonk de kleine zilveren altaarschel. Na de H. Mis het was rond 1 uur kwam het bericht dat de H. Vader langzaam ach teruit ging. De bloedcirculatie was vol doende, maar de koorts steeg tot 41,2 gr. 's Pausen ademhaling werd steeds oppervlakkiger en moeilijker. „Toehoor ders", zei Radio Vaticana, blijft met ons in contact, blijft met ons in gebed. Te 2.45 u. begon de doodsstrijd. De tempera tuur was gestegen tot 42 gr. 'sPausens bloeddruk was 8070. Op het ogenblik van overlijden wa ren, aldus A.F.P., in de sterfkamer aanwezig: de pro-staatssecretaris, mgr. Tardini, de opperkamerheer, mgr. Caltori di Vignali,_de geheime kamerheer, mgr. Nasalli Rocca de Cornaliano, de aan de huisdienst van de Paus verbonden kloosterzusters, de Jezuïetenpaters Liber en Heinrich, de kamerdienaar Stefanori en diens plaatsvervanger Stoppan en de deken van het personeel van het nevenver- trek, Labella. Bijgestaan door artsen en verpleeg sters legden familieleden van de over leden Paus het stoffelijk overschot af. De Paus werd geheel in het wit ge kleed, met een witte bovenmantel met nauwe mouwen en een rode lcorte cape. Op het hoofd van Paus Pius XII is een rood met wit bont afgezet kapje ge plaatst. Over het stoffelijk overschot op het sterfbed was tot de schouders een rood zijden dek gespreid. De armen lagen boven het dek, met de handen op de borst gekruist en daarin een crucifix en een rozenkrans. Een zijden doek bedekt het gelaat. Vóór het bed stond een bid- stoel, een kruisbeeld en een schaal met wijwater en rond het bed vier kande laars met brandende kaarsen. In het vertrek stonden officieren van de edel- garde met getrokken degen aan weers zijden van het bed. Prelaten in zwart en purper en leken-hovelingen in unifor men in Spaanse stijl uit de zestiende eeuw knielden aan weerszijden van het sterfbed. Bij een tijdelijk altaar in de omgeving worden voortdurend Heilige Missen gelezen. In Europese, Aziatische en Afrikaanse talen bracht Radio Vaticana de wereld op de hoogte van de dood van de Paus omtrent half 5 in de morgen. De beheerste er. stijlvolle bericht geving van Radio Vaticana, een exem plarische berichtgeving waaraan alle opgewondenheid en overdrijving vreemd waren, heeft tallozen de kans gegeven in de geest en in gebed zich te verenigen rond het ziek- en sterfbed van Pius XII. De vele officiële en officieuze medi sche publicaties stelden de buitenwe reld in staat zich een beeld te vormen van het uiteindelijk korte laatste lijden van Paus Pacelli tot aan Zijn serene nood. De man die zich mocht noemen ■dl Padre commune", de gemeenschap pelijke vader, stierf te midden van de Zijnen. De ziekenkamer was gevuld met goede gedachten. Miljoenen namen afscheid, miljoenen baden; „Pius gedenk ons als Gij bij Christus zijt." Nadat Radio Vaticana hedenochtend het overlijden van de Paus had be richt, begonnen onmiddellijk de klok ken van het parochiekerkje van Castel Gandolfo te luiden. Twee geüniformeer de mannen kwamen uit de grote deur opening van de Pauselijke villa te Castel Gandolfo en brachten er een zware ketting voor aan. In het laatste half uur voor het overlijden van de Paus waren verscheidene leden van het Hof van de Paus naar de villa gereden. Onder hen bevond zich mgr. Angelo Dell' Acqua, de plaatsvervan gerin het staatssecretariaat, die ver scheidene jaren nauwer dan wie c„k met de Paus heeft samengewerkt. Een paar minuten na de. dood van de Paus kwam Eugène kardinaal Tisserant, de Franse deken van het Heilige College van Kardinalen, bij de villa aan. '-.Vós; De H. Vader op zijn doodsbed, omringd door een aantal kardinalen onder wie Z. Em. kardinaal Tisserant. (telefoto) In de periode tussen het overlijden van de Heilige Vader en de verkiezing van een nieuwe Paus berust het gees telijk bestuur van de Kerk bij het colle ge van kardinalen. Eugène kardinaal Tisserant, de deken van het college, onder wiens voorzitterschap de kardi nalen dagelijks bijeen zullen komen, is thans dus een belangrijke figuur in Ro me. De thans 74-jarige Franse kardinaal Eugène Tisserant is in Nancy geboren. Hij is voorzitter van de Pauselijke Commissie voor Bijbelstudie en secre taris van de Congregatie voor de Oos terse Kerken, het Vaticaanse departe ment dat de zaken betreffende de met Rome verbonden Oosterse Kerken be handelt. Kardinaal Tisserant is een kenner van het Oosten. Hij heeft ook in Jeru zalem gestudeerd. Hij is expert in vijf Semitische talen: Hebreeuws, Syrisch, Arabisch, Ethiopisch en Assyrisch. Na zijn wijding in 1907 ging hij aan het werk in de Vaticaanse bibliotheek en sedertdien is hij daar gebleven, afge zien van zijn dienst bij het Franse le ger in de eerste wereldoorlog, toen hij zich als stafofficier het oorlogskruis verwierf. In 1919 bezocht hij met pau selijke opdracht de Balkan, het Mid den-Oosten en Noord-Amerika. Als vertegenwoordiger van de Heili ge Stoel was hij aanwezig op interna tionale congressen van oriëntalisten in Leiden, Oxford en Rome. Na de tweede wereldoorlog bezocht hij Parijs, de Verenigde Staten en Ca nada. Hij publiceerde vele werken over bijbelonderzoek en andere onderwerpen. Hij vervult een aantal functies ten Va- ticane, o.a. die van prefect van de con gregatie der ceremoniën en bibliotheca ris en archivaris van de Kerk. Hij werd op 15 juni 1936 kardinaal diaken gecreëerd door Pius XI, op 25 juli 1937 door de thans overleden Paus, toen nog kardinaal Pacelli, gewijd als titulair aartsbisschop van Iconium, werd kardinaal-priester op 13 december 1937 en kardinaal-bisschop, belast met het diocees Porto en Santa Rufina op 18 februari 1946. Deken van het college van kardinalen werd hij 13 januari 1951, na de dood van kardinaal Mercati-Sel- vaggiani. H.M. de koningin heeft heden in een telegram aan het college van kardina len te Rome haar deelneming betuigd met het overlijden van de Paus. De keuze van een opvolger van de Paus, welke in conclaaf geschiedt, is, aldus het K.N.P., in de loop der eeuwen vaak gewijzigd. Voor de jongste tijd gelden de regels vastgesteld door Pius X In twee constituties n.l. „Sede vacante apostolica" en Commissum nobis", wel ke door Pius XII vervangen werden 4oor de constitutie van 8 december 1945 „Vacantis apostolicae sedis discipli- nam". Volgens deze constitutie hebben al leen de kardinalen het recht van stem ming. De verkiezing kan op drie ma nieren gebeuren: 1. Bij zogenaamde kwasi-ingeving, wanneer alle kardi nalen in het conclaaf eenstemmig een kardinaal als Paus aanwijzen, 2. Door opdracht, wanneer een groep kardina len door allen met de keuze belast wordt en 3. Door gewone stemming. Het conclaaf moet volgens de gelden de constitutie plaats vinden binnen 15 tot 18 dagen na de dood van Pius XII, dus vóór 27 oktober. De kardina len bepalen voorts de dag, waarop de Paus zal worden begraven. Deze be slissing wordt waarschijnlijk vandaag genomen. De begrafenis vindt steeds 's avonds plaats en wel minstens negen dagen na de dood van de Paus. Met de dood van de Paus zijn ook in Romeinse kringen de speculaties begon nen over zijn opvolger. Over het alge meen geeft men niet zoveel kans aan een curie-kardinaal. Indien deze veron derstelling geen steek zou houden heb ben de kardinalen Micara en Aoisi Ma- seila naar Romeinse mening een goede kans. Van de Italiaanse niet-eurie-kardi- nalen noemt men de kardinaal Ruffini en zelfs de jonge kardinaal Siri. Sommige niet-Italiaanse kardinalen worden ais papabili genoemd: kardinaal Gilroy van Sydney, kardinaal Agagia- nian, van de Propaganda Fide. Een Amerikaanse kardinaal geeft men wei nig kans. Ook mgr. Monti- ni, aartsbisschop van Milaan, wordt ofschoon geen kardinaal als een ern stige candidaat voor de pauskeuze be schouwd. (K.N.P.) In verband met het overlijden van Z.H. Paus Pius XII wordt er van avond in de kathedrale basiliek van Sint Bavo te Haarlem om half 8 een bidstonde gehouden. De parochianen vooral worden opgeroepen deze bid stonde bij te wonen. 5? In het K.R.O.-televisieprogramma van hedenavond komt de uitzending van het jazz-quintet van Rob Madna te vervallen terwijl andere programmaon derdelen zodanig zullen worden verschoven dat van 20.20 tot 20.50 uur tijdruimte wordt verkregen voor een „In Memoriam", bestaande uit de vertoning van filmfragmenten uit het leven van Paus Pius de twaalfde. De K R O. heeft, nu hij de beschikking heeft gehad over de zendtijd onmiddel lijk na het overlijden van Paus Pius XII, geen beroep gedaan op de N.C.R.V. vandaag zendtijd voor de KRO beschik baar te stellen. De NCRV is voornemens vanavond in de radiokrant aandacht aan het overlijden van de Paus te schen ken. De AVRO heeft onmiddellijk na de nieuwsuitzending van 7.00 uur vanmor gen een door ernstige muziek omlijst „in memoriam" door mr. Jan Derks uitge zonden. Dit programma werd na de nieuwsuitzending van 8.00 uur herhaald. Toen op de tweede maart van het jaar 1939 honderdduizenden geestdriftige Italianen het St. Pietersplein deden daveren van het „Evviva il Papa", des te onthou- siaster nog, omdat de nieuwe Paus weer een Romein was, die iedere in woner van Rome jarenlang gekend had in zijn hoge functie van Staats secretaris, hun Eugenio Pacelli vertoefde achter de zware muren van het Vaticaan een lichamelijk broze figuur diep in gebed verzonken, de nieuwe Pontifex Maximus, die beter dan wie ook wist, welk een buitenge woon zware last op dat moment op zijn schouders kwam te rusten. Scher per dan wie ook zag hij de dreigende oorlogswolken, die zich boven Europa samenpakten. Nog leefden de volken in die dagen in de hoop, dat deze wol ken zouden overdrijven. Nóg bleven velen, vaak tegen beter weten in, vasthouden aan het accoord van Mün- chen, nóg herinnerde men zich uit de septemberdagen van 1938 de manen de woorden van Pius XI, die in alle huiskamers door de radio hadden weerklonken, waarin de Paus de lei ders der volken had bezworen de we reld niet in een nieuwe chaos te stor ten. De nieuwe Paus deed de we reld opnieuw verlangend uitzien naar de vrede. Was zijn naam Pacelli niet nauw verwant aan Pax, dat vrede betekent, deed zijn devies „opus justitiae pax", de vrede is het werk der gerechtig heid, niet de hoop herleven, dat Pius XII de vredevorst zou zijn? Men kent de historie. Ruim een jaar later stond Europa in vuur en vlam. Men had geen acht geslagen op zijn dringende oproep met Kerstmis 1939, waarin hij de beginselen aangaf waar op naar zijn mening een blijvende vrede kon worden opgebouwd. Een geweld als de wereld nooit gekend had, beukte landen en volken, al de verschrikkingen van een moderne oorlog barstten los. En in het Vati caan zetelde de Pastor Angelicus. Hij wist, hoe moeilijk het was de ontke tende chaos weer terug te brengen tot de rust der orde, die vrede heet. Zelf immers had hij als nuntius in Beieren in 1917 de vredesonderhan delingen ter beëindiging van de eer ste wereldoorlog ingeleid. Opnieuw zou hij, thans als Vader der Christen heid, zich tot het uiterste inspannen om de wereld de vrede te hergeven. Vijf jaar duurde de razernij van het oorlogsgeweld. Toen lagen de volken uitgeput neer, zowel overwinnaars als overwonnenen. Het had een diepe zin, toen hij, op het ogenblik dat het oorlogsgeweld op zijn hoogtepunt woedde en de mensheid geen uitweg meer zag, de encycliek Mystici Cor poris de wereld inzond, waarin hij de vereniging benadrukte, welke in het Mystiek Lichaam de gelovigen met Christus bezitten. Ieder, die met Paus Pius XII in aanraking kwam, wist onmiddel lijk, dat hij zich tegenover een uitzonderlijk grote figuur bevond, een beminnelijke aristocraat van een buitengewone eruditie. Een heilig priester, in de volle zin des woords. Een ascetisch mens, wiens geest door het broze lichaam heenlichtte. Zijn ongelofelijke veelzijdigheid bleek wel uit zijn vele encyclieken en schier ontelbare toespraken, waarin de meest verscheidene onderwerpen fundamenteel werden behandeld. Ook op wetenschappelijk gebied. Paus Pius XII was bovenal een groot ver eerder der Moeder Gods. Door Maria als mediatrix, als middelares en voor spreekster, wilde hij de verwarde Christenheid weer tot Christus terug brengen. In de geschiedenis zal hij dan ook voortleven als de Paus die het dogma verkondigde van de ten hemelopneming van Maria. Paus Pius XII heeft de razernij van de tweede wereldoorlog meegemaakt en de dertien jaren daarna, waarin de mensheid trachtte een nieuwe vredes orde op te bouwen. Hij heeft het val len en opstaan der volken gezien en de pogingen van nabij gevolgd, waar in hun leiders tot samenwerking trachtten te komen of minstens tot een modus van elkaar verdragen. He laas tot dusver zonder resultaat om dat men een wereld wil opbouwen zonder God, soms zelfs tegen God. Schenen aanvankelijk na de oorlog de volken bereid naar de denkbeelden van de H. Vader te luisteren om tot een werkelijke vrede terug te keren, al spoedig trad een scheuring tussen Oost en West naar buiten zó hevig en zó diep, dat de wereldvrede naar menselijke maatstaven gemeten in on ze dagen verder dan ooit verwijderd is. Het IJzeren Gordijn werd neerge laten en daarachter concentreerde zich een menselijk lijden, geestelijk en li chamelijk, dat in vele opzichten juist door het moderne raffinement, waar mee het op onschuldigen wordt toege past, het brute oorlogsgeweld van de tweede wereldoorlog nog overtrof. Hoe zwaar werd de Katholieke Kerk niet getroffen en hoe groot moet de smart van de Paus wel geweest zijn bij het machteloos moeten toezien, hoe de Kerk daar tot zwijgen werd gebracht. De internationale crises volgen el kaar op in steeds sneller tempo. Nog in Zijn Encycliek van drie maanden geleden vroeg de H. Vader alle gelo vigen te bidden en boete te doen voor de Zwijgende Kerk en voor het ver krijgen van een internationale vrede- De kiemen van de onvrede, aldus de Paus, woekeren welig voort en zij veroorzaken van tijd tot tijd een acute crisis, die de mensheid in angst doet leven. De verschrikkelijke wapenen, die de mensheid heeft ontdekt, maken deze angst nog groter, omdat, wan neer deze wapenen zouden worden gebruikt, zowel overwinnaar als over wonnene en het gehele menselijke ge slacht met vernietiging worden be dreigd. Toch blijft de H. Vader vol ver trouwen: „Als de christelijke zeden wederom een bloei zullen beleven zo als ten tijde van de apostelen en mar telaren, dan kunnen wij er vol ver trouwen op rekenen door de H. Maagd verhoord te worden, en dan zullen betere tijden aanbreken voor alle mensen en voor de Kerk, de Bruid van Haar Zoon". Onder het Pontificaat van Paus Pius XII heeft naar het ons voorkomt de continuïteit der historie een scheiding gekregen. Ener zijds is er de vlucht van de moderne techniek met al haar gevaarlijke mo gelijkheden; anderzijds is er een zich toewenden te constateren tot de gees telijke waarden van het leven. In het slotwoord van zijn Handboek der Kerkelijke Geschiedenis schreef kardinaal De Jong, onze moderne tijd typerend: „De scherpe tegenstelling van Kerk en wereld schijnt wel het hoofdkenmerk van onze tijd:. Met zijn uitersten van geloof en godlozenbewe- ging, van lekenapostolaat en nieuw heidendom, van dorst naar het hoogste en onverschilligheid, herinnert de hui dige toestand telkens weer aan de strijd tussen goed en kwaad, die Jo hannes beschreef in de Openbaring en Augustinus in De civitate Dei. De Kerk zal moeten strijden en lijden, zo lang zij een pelgrim is op aarde". Strijd en lijden zijn het deel ge weest van de Kerk onder Pius' pon tificaat. Hij heeft als Stedehouder van Christus op aarde op de bres gestaan in deze strijd, om de wereld het po sitieve der Waarheid voor te houden en de blijde boodschap van Gods ge nade te verkondigen. Hij heeft geleden als geen ander, deze „Engelachtige Herder", toen hij de chaos der verwoesting rondom zich zag, niet alleen van het materiële, maar vooral ook van het geestelijke. Hij is thans opgegaan tot God op een moment waarop de Kerk welis waar de felle slagen van materialis me en atheïsme te verduren heeft, maar toch zichtbaar de kiem is blij ven dragen van de beloofde overwin ning van het goede, van de triomf van Christus en Zijn Kerk. Advertentie met extra sterke zakken 19.85 Mouwvesten geheel Manchester 25.— Uit eigen atelier PAARLAARSTEEG 1 - HAARLEM max. neersL Station Weer temp. afgeL gisteren 24 uur Helsinki regen 13 1 Stockholm zwaar bew. 13 6 Oslo onbewolkt 13 5 Londen mist 18 0 Amsterdam motregen 15 2 Brussel motregen 17 0.1 Luxemburg mist 15 0.2 Parijs geheel bew. 17 1 Nice licht bew. 24 4 Berlijn geheel bew. 17 0 rrankfurt zwaar bew. 16 0 München geheel bew. 13 0 Züricb mist 15 1 Genève half bew. 15 0 Locarno mist 21 0 Wenen mist 17 0 Innsbruck mist 19 0 Rome onbewolkt 30 Advertentie BARTEUORISSTR. HAARLEM TEL. 13439 FERD. BOLSTR- 48 A'DAM TEL. 717162 Verwachting tot vrijdagavond (opgemaakt te 11.15 uur) Veel bewolking met enige regen of motregen. Zwakke tot matige ïidwestelijke wind. Weinig veran dering in temperatuur. Zon: 6.54-17.59. Maan: 3.34-16.4L Advertentie GR HOUTSTRAAT 18a HAARLEM TELEFOON 204IS

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1958 | | pagina 1