Beroep op overheid in de
strijd om de pockets
Kruid
emers en
pocketbooks
Boycot van de goedkope
vlaggen begint maandag
West-Duitsland en Italië
doen echter niet mee
Zweden in gelijk gesteld
in zaak Elisabeth Boll
Kou
ASPRO
WONEN EN WELZIJN
W arhoof dig
Monaco's prinselijk paar in V.S.
Status quo bevrorendoor de
afgekondigde beschikking
Man bekent een
moord waarvoor
een ander werd
opgehangen
Valse gouden
tientjes in
omloop
STAP VAN DE BOEKVERKOPERS
INTERNATIONAAL GERECHTSHOF
Proces verbaal tegen
82-jarige Hagenaar
Huurprijs vooroorlogse
woning zou 50 tot 60
pet. omhoog moeten
In Florida
INDONESIË zenden
van vrijwilligers naar
Nieuw-Guinea is een
uitdaging
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1958
PAGINA 5
(Van onze Haagse redactie)
De Nederlandse Boekverkopersbond en de Nederlandse Katholieke Boek
verkopersbond hebben, zoals gisteren reeds in een deel van onze oplaag
werd bericht, de regering verzocht om een vestigingsbesluit voor het boek-
verkopersbedrijf uit te vaardigen. Zoals gebruikelijk is na een dergelijk ver
zoek, heeft de staatssecretaris van economische zaken een vestigingsbe
schikking afgekondigd, de vestigingsbeschikking Boekverkopersbedrijf 1958.
Dit is een sperregeling welke ten doel heeft om de situatie in deze tak van
handel te bevriezen in de status quo per 29 november 1958, waarna dan op
korte termijn een onderzoek wordt ingesteld naar de wenselijkheid van het
uitvaardigen van een Vestigingsbesluit. Het ministerie wil haast maken
met het bedoelde onderzoek.
fm
Wegens overtreding van
de geldschieterswet
Ned. Bond van huis- en
grondeigenaren:
Pracht handen
IflfïlER A Tube 95 Cf.
2 'ASPRO'®.^z fit!
Te kleine, gehorige huizen met een onrustige
sfeer bedreigen de geestelijke gezondheid
van het gezinsleven
Door de afgekondigde beschikking
mag iemand, die daartoe geen histo
rische rechten heeft, net boekverkopers-
bedrijf niet meer gaan beoefenen zon
der vergunning van de Sociaal Econo
mische Raad. De beschikking geldt dus
niet voor degenen, die vóór 29 novem
ber reeds bedrijfsmatig boeken ver
kochten. De vergunning van de S.E.R.
is evenmin vereist voor de verkoop van
boeken in kleinhandelsbedrijven voor
zover de inhoud van deze boeken nauw
verband houdt met de waren, die in
de betrokken bedrijven worden ver-
Kocht, terwijl de verkoop van deze boe-
De boekhandelaren, die tot nu toe
in staat waren om op vestigingsgebied
hun eigen boontjes te doppen, hebben
onder de druk van de kruideniers hun
toevlucht moeten zoeken bij de over
heid. Twee grote verenigingen heb
ben het ministerie van Economische
Zaken om een vestigingsbesluit ge
vraagd en reeds heeft staatssecreta
ris Veldkamp met de uitvaardiging
van een vestigingsbeschikking de eer
ste stap gezet voor de inwilliging van
dit verzoek. De boekhandelaren moe
ten zich wel in grote nood gevoeld
hebben, want hun optreden moet on
getwijfeld tot gevolg hebben, dat het
kartel, dat in de boekenbranche zulk
een grote rol speelt, wordt openge
broken.
Dit kartel: de Vereniging tot Bevor
dering van de Belangen des Boekhan
dels, mag, naar de naam laat raden, op
een plechtstatig verleden terugblik
ken. Het heeft belangrijk werk ver
richt maar het heeft ook belangrijk
werk nagelaten of althans niet snel
genoeg gedaan. De bedoelde belangen
des boekhandels werden o.m. behar
tigd door middel van een Reglement
Handelsverkeer, waaraan „erkende"
handelaren en „erkende" uitgevers
gebonden waren. Doordat hei kartel
zelf bepaalde wie de niet-erkenden,
de buitenstaanders waren, konden de
boekhandelaars het zich veroorloven
om geruime tija betrekkelijk rustig
met hun boekske in een hoekske te
zitten.
Deze rust is nu verstoord door het
pocketbook, een rumoerige, doch veel
belovende verschijning in de wereld
van het boek. Het drong zich met
Vankee-bravour naar voren in de
kleurige en pikante omslag, welke het
de naam van „breastseller bezorgde,
maar het bracht ook Dostojewsky,
Dickens en Vinkenoog in prijzen, aie
voorheen niet des boekhandels waren.
Zo kwam het boek sneller naar het
publiek, maar was het ook andersom.
Reeds bestaat ongeveer vier procent
van de omzet der boekhandelaren uit
pocketbooks, doch de markt is bij
lange na niet verzadigd. Mogelijk had.
«e vereniging met de lange naam er-
on° d kennen zorgen, dat deze vraag
jfnri t snel°t mogelijke wijze bevre-
f,°,U^Vi0rden' maar men gaat daar.
S* als men hoort, dat er in
Nede d nog plaatsen zijn vanwaar
men dertig kilometer moet reizen om
een boe kopen. Er zijn ook hospi
talen, militaire tehuizen en scholen,
die graag poclcetbooïcs van erkende
uitgevers zouden betrekken, als het
kartel dit maar toeliet. Dit alles duidt
op een toenemende behoefte aan ver
koopplaatsen en hoe deze behoefte
langs merkwaardige wegen haar be
vrediging zocht, bleek uit de gecom
bineerde aanval van een niet-erkende
uitgever en de vaderlandse kruide
niers op de wellicht wat al te stevige
positie van de boekhandelaars. Zo
deze boekhandelaars al m staat zijn
om, met uitsluiting van anderen, te
voldoen aan de eisen die het pocket
book stelt, dan werd hun op deze
manier daarvoor toch de tijd met meer
Begeven. Zij hebben daaruit de juiste
conclusie getrokken door hun kartel
op het offerblok te leggen. Wat gaat
er nu immers gebeuren? Als het Ves-
tigingsbesluit er komt dan zullen de
vestigingseisen ongetwijfeld lager ge
steld worden dan die van het kartel.
X an een exclusief handelsverkeer van
door het kartel erkende uitgevers en
handelaars zal geen sprake meer zijn-
Het aantal verkoopplaatsen zal groei
en, zodat bovengenoemde toestanden
in ieder geval snel tot het verleden
zullen behoren. Komt het Vestigings
besluit er niet, dan is het onheil voor
de boekhandelaars veel groter, daar
dan iedereen die lust voelt om „boek
handelaar" te worden, zich door een
niet erkende uitgever kan doen be
voorraden.
Wij geloven daarom, dat de boek
handelaars een verstandig besluit ge
nomen hebben. Men mag van de
overheid verwachten, dat zij een re
geling treft waarmee zowel het alge
meen belang als het belang van de
boekhandel gediend is. Had het kam
tel dit eveneens gedaan, dan was hel
niet genoodzaakt geweest om bij het
eerste opdringen van de kruideniers
de hand aan zichzelf te slaan.
En de kruideniers? Voorlopig zul
ten zij zich tot de verkoop van stof
felijk voedsel moeten beperken en wij
zullen er bepaald niet om treuren als
dit zo blijft, daar zij zeker niet de
eerst aangewezenen zijn om de Neder
landse boekenomzet te vergroten.
Niettemin hebben zij door hun actie
indirect en onbewust tot deze omzet-
Vergroting wellicht zeer veel bijgedra
gen. Zo hebben zij misschien toch een
culturele missie volbracht zonder er
echter commercieel beter van te wor
den. Maar dat komt meer voor.
ken in de branche gebruikelijk was,
zoals bijvoorbeeld de uitgaven op het
gebied van muziek in de muziekhan
del e.d. Reisbemiddelingsbedrijven mo
gen reisgidsen verkopen. Onder boeken
worden overigens in de Vestigingsbe
schikking niet verstaan: antiquarische
en gebruikte boeken; bijbels, psalm- en
gebedenboeken; agenda's, kantoor- en
schrijfboeken; boeken, bestemd voor
kinderen van ten hoogste zes jaar en
dienstregelingen.
Onze Haagse redactie tekent hierbij
nog het volgende aan. In het boek
verkopersbedrijf bestaat tot nu toe
geen vestigingsregeling in de zin van
de heersehde vestigingswetgeving.
Dat wil echter niet zeggen, dat er
vrijheid van vestiging zou bestaan.
In feite wordt de vestigingsmogelijk
heid bepaald door een kartel, de Ver
eniging tot Behartiging van de Be
langen des Boekhandels. Deze vereni
ging stelt onder meer eisen van be
kwaamheid aan de boekhandelaar,
die zich erkend wil zien, zij treedt
verder ook markt-ordenend op door
bepalingen „exclusief verkeer", het
geen wil zeggen, dat bijvoorbeeld niet
iedere uitgever in aanmerking komt
om aan de leden te leveren. De boek
verkopers geven in dit kartel de toon
aan.
Het kartel werd onlangs opgeschrikt
door de actie van een niet-erkende uit
gever, die pocketbooks wilde laten ver
kopen door kruideniers, kappers en ta
bakswinkels. De gevolgen van deze ac
tie vrezend, hebben nu twee machtige
boekverkopersverenigingen uit het kar
tel de regering verzocht om in te grij
pen door het uitvaardigen van een Ves
tigingsbesluit, waartoe nu dus door de
regering de eerste stap gezet is: de
vestigingsbeschikking. De afkondiging
van deze beschikking betekent geens
zins, dat de regering een standpunt zou
innemen over de juistheid of verwer
pelijkheid van de verkoop van pocket
books door kruideniers e.d. De rege
ring bevriest slechts de bestaande toe
stand om te voorkomen, dat er histo
rische rechten geschapen worden ge
durende het onderzoek. Iedereen, die
op 28 november bedrijfsmatig pocket
boeken verkocht is vandaag niet voor
het kartel, doch wèl voor de wetgever
boekhandelaar. Hij zou, in het bezit van
zjjn historisch recht, ook gewone boe
ken kunnen gaan verkopen, want ju
ridisch is er tot nu toe geen verschil
aangetoond tussen een „boek" en een
„pocketbook". Komt dus de regering
met een Vestigingsbesluit, dan zal zjj
al deze „historici" mee moeten nemen.
Ook het kartel zou deze handelaars niet
kunnen weren, omdat dit kartel, b(j het
bestaan van een publiekrechtelijke ves-
tigingsregeling, zich in deze regeling
zal moeten schikken.
j.%' kartel, de Vereniging tot Bevor-
dels de Belangen des Boekhan-
nen 'van nuU*ifecds vele verzoeken bin-
ketbooks wilden6 aaandelarif" We"^ P°?"
in Nederland nognia^°pen- Er.?,jn
tig kilometer in Vomtrek £?ar Kde,£
verkocht wordt. Winkeliers S jn deze
streken willengraag pocketbooks ver
kopen. Dat willen verder ook de mUi
taire tehuizen, hospitalen, hotels (in hun
lobbies), scholen. Tot nu toe heeft het
kartel echter een star standpunt inge
nomen. Het is te verwachten, dat een
Vestigingsbesluit in deze situatie ver
andering zal brengen.
Bij het onderzoek, dat nu wordt in
gesteld zullen alle betrokken partij
en gehoord worden. Als alles normaal
loopt stelt de Staatssecretaris na dit
onderzoek een ontwerpvestigingsbe-
sluit op, dat om advies naar de Com
missie Vestigingsregelingen der S.E.R.
gaat.
Na het advies ingewonnen te hebben
neemt de staatsecretaris zijn beslis
sing. Als het Vestigingsbesluit is uit
gevaardigd is de genoemde S.E.R.-
commissie de uitvoerende instantie.
Wij vernemen nog, dat de S.E.R.
waarschijnlijk reeds nu aan kruideniers,
die reeds pocket-book-contracten had
den lopen, de vergunning zal geven om
hun voorraad te verkopen. Wij nemen
aan, dat met deze verkopen echter geen
historische rechten" geschapen zul
ten zijn, voorzover men tenminste nog
va„ fan bet ..bedrijfsmatig verkopen"
art deze boeken toe was.
Profest
bevordeerVn^en Va? de Vereeniging ter
handels van de belangen des boek-
landse IiLVln de Koninklijke Neder-
staatssecretfrirrSbond hebben aan de
een telee-ran- van Economische Zaken
ernstigeg on® tfmZa,?dCn' T™1? z« bun
de wiize m» 'ne uitspreken over
vrijdag afgekond°gdenve°t?1-ng
king boekverkopera^gj®^®!^®])®!^1
dathetrbeesStuurnvaei? ^etM k!en? tegen-
boekverkopersbond in a ?e
enig voorafgaand overleg m|t deTeide
organisaties opgetreden. Het boek als
goed van geestelijke waarde vereist
hier een gezamenlijk optreden van de
bij het boek betrokken organisaties Een
uit deze drie organisaties samengestel
de commissie vertrouwt doo: de staats
secretaris van Economische Zaken in
de gelegenheid te worden gesteld de
hier in het geding zijnde hoge belangen
voor het gehele boekwezen uiteen te
zetten.
Uit de laatste zinsnede van het pro
test-telegram mag men, zo vernemen
wij nader, verstaan, dat de drie orga
nisaties samen nu verder deze aange
legenheid zullen behandelen. In de
commissie hebben zitting twee leden
van de Boekverkopersbond, twee van de
Uitgeversbond en de secretaris van de
Vereniging tot bevordering van de be
langen des Boekhandels, die tevens
als secretaris der commissie optreedt.
Laatstgenoemde vereniging is te
beschouwen als een overkoepelende
organisatie voor de hele Nederlandse
boekwereld; de beide bonden zijn er
door een buitengewoon lidmaatschap
aan verbonden; de leden dier bonden
zijn vrijwel alle ook individueel lid
van de vereniging.
In een door het Internationale Verbond van Transportarbeiders (I.F.T.)
gepubliceerd communiqué bevestigt dit verbond zijn voornemen de volgende
week de onder „goedkope vlag" varende schepen te boycotten, onverschillig
of de reders hun dreigement, de zaak voor het gerecht te brengen, al dan
niet zullen uitvoeren. „Het I.F.T.zo wordt in het communiqué gezegd, „is
voornemens te zwichten voor dit soort chantage. Zo nodig zal zij recht
streeks aan alle belanghebbende havenarbeiders vragen boycotmaatregelen
te nemen." De boycot zal van 1 tot 4 december duren."
Het internationale gerechtshof te
Den Haag heeft vrijdag Zweden in het
gelijk gesteld in het geschil met Ne
derland over het onder „beschermende
opvoeding" plaatsen van het dertienja
rige Nederlandse meisje Elisabeth Boll,
een dochter van de Nederlandse gezag
voerder Johannes Boll. Het Hof nam
deze beslissing met twaalf tegen vier
stemmen. Johannes Boll en zijn tweede
Nederlandse echtgenote (Elisabeth was
een dochter uit zijn eerste huwelijk met
een inmiddels overleden Zweedse), wa
ren bij de uitspraak aanwezig.
Tjjdens het lezen van de uitspraak
door de Franse rechter Jules Basde-
vant, die de Noore president, Helge
Klaestad, verving, waren de deuren van
de rechtszaal gesloten. Na de uitspraak
omstuwden de journalisten de vader
van Elisabeth en vroegen hem naar zijn
mening. Maar deze haalde slechts zijn
schouders op. Hij en zijn vrouw wonen
in Norrköping in Zweden, dicht bij Eli
sabeth.
Nederland had het Hof verzocht te
verklaren, dat de door Zweden ten aan
zien van Elisabeth Boll genomen maat
regel van het onder „beschermende op
voeding" plaatsen in strijd was met de
verplichting die Zweden, overeenkom
stig het verdrag van 1902 betreffende
het voogdijschap over kinderen, tegen
over Nederland had en dat daarom op
Zweden de verplichting rustte, de maat
regel ongedaan te maken.
Nederland had aangevoerd, dat het
eerste artikel van de overeenkomst
van 1902 bepaalt dat de „nationale wet
van het land, waartoe het kind behoort,
geldig is en dat de autoriteiten van dit
land terzake tot handelen bevoegd zijn."
Het Hof is van oordeel, dat het,
wat betreft alle beslissingen die in de
ze zaak in Nederland en Zweden zijn
genomen, slechts te maken heeft met
de Zweedse besluiten, waarbij „be
schermende opvoeding" voor Elisa
beth Boll werd ingesteld, zodat het
niet behoeft te oordelen over de w\j-
e, waarop het voogdijschap werd ïn-
steld.
Bij het beoordelen van de juist
heid van het argument, dat toepas
sen van „beschermende opvoe
ding" neerkomt op het instellen van
een soort voogdijschap, merkt het
Hof op dat bepaalde Zweedse beslis
singen betreffende het beheer van be
zittingen van Elisabeth Boll zijn ge
nomen op basis van erkenning van
het Nederlandse voogdijschap.
Pf voogdijschapsovereenkomst van
1902," aldus het Hof, „voorziet in de
toepassing van de nationale wet van
het kind en wel wat betreft zijn per
soon en bezittingen. Verder gaat zij
Advertentie
mivssst
DE BÉSTE en niet duur.Tube 9S.70-45 ct
Wegens overtreding van de geld
schieterswet heeft de Haagse politie
proces-verbaal opgemaakt tegen een
82-jarige Hagenaar, die er sinds de oor
log werk van maakte geldsbedragen te
gen woekerwinsten uit te lenen. Ver
dachte had daarvoor een „loodsman
netje" in dienst, die advertenties plaat
ste, waarin geld te leen werd aange
boden of contact zocht met mensen, die
via een advertentie geld wilden lenen.
Deze verwees dan tegen de som van
2,50 deze mensen naar de 82-jarige,
die om te beginnen een bedrag van
25,- eiste voor te nemen informaties,
waarvoor hij zelf maar 7,50 moest be
talen. De bedragen die verdachte leen
de, varieerden van 10.- tot f 2500.-,
Leende iemand bijvoorbeeld 200,- dan
moest hij 5 accepten tekenen, dat ho
5 keer achter elkaar 60,- zou terug
betalen. Iemand die 1200,- bad ge-
lened, kreeg 24 accepten te tekenen,
dat hij 24 maal achtereen 100,- terug
zou betalen.
Toen hij eens de verschuldigde
100,- niet kon afdragen, nam ver
dachte daar genoegen mee, mits hij
dit bedrag dan zou verhogen tot 150.
De geldschieter wist zijn slachtoffers
soms nog een tientje af te pingelen
voor een sigarencentje.
De politie heeft tot dusverre 24 ge
tuigen gehoord, maar zij heeft door de
slechte administratie van de man en
door het feit, dat de slachtoffers weinig
spraakzaam zijn, nog geen volledig in
zicht in de omvang van verdachte's
praktijken gekregen. De zaak kwam
aan het licht, toen iemand, die wegens
een vermogensdelict was aangehouden,
ging praten.
cc ter niet. Er is, speciaal met be
trekking tot het uitoefenen van de
voogdij, niet in neergelegd, dat op het
kind in kwestie, of een voogd ervan, de
wet van het land, waar het kind ver
wijft, niet kan worden toegepast.
Het is mogelijk, dat er bepaalde pun-
,en van overeenstemming zijn tussen de
nationale en de plaatselijke wetgeving
betreffende het kind. Dit houdt echter
niet in, dat in dergelijke gevallen de
wetten van het land, welks nationaliteit
het kind bezit, voorrang hebben boven
die van het land, waar het zich bevindt.
Evenmin vloeit hieruit voort, dat het
uitoefenen van de voogdij over het kind
altijd een zaak is die niet door de plaat
selijke wetten kan worden bestreken,
voor zover het andere aangelegenheden
betreft dan de bepaling van het voogd
schap en het omschrijven van de rech
ten en verplichtingen van de voogd,"
aldus het Hof.
De rechters Bohdan Winiarski (Po
len), Roberto Cordova (Mexico), Ko-
jefnikif (Sovjet-Unie) en professor J.
Offerhaus (Nederland, speciaal voor
u ze gelegenheid aan het Hof toege
voegd) konden zich niet met de beslis
sing van het internationale gerechtshof
verenigen.
Het Monegaskische prinselijke paar, ge
fotografeerd op de eerste officiële
verschijning in het openbaar tijdens
zijn bezoek aan de Verenigde Staten. Zij
tonen de oorkonde van het erelidmaat
schap van de Lotosclub in New York.
De Nederlandse bond van huis- en
grondeigenaren heeft in een dezer da
gen te Utrecht gehouden vergadering
een resolutie aangenomen, waarin hij
er bij de regering en de Staten-Gene-
raal met klem op aandringt als eerste
stap (zo mogelijk met ingang van 1 ja
nuari a.s.) de wet grootboek voor wo
ningverbetering in te trekken en de ge
blokkeerde gelden aan de eigenaars te
restitueren. Voorts dringt de bond er
op aan in de loop van 1959 met en
verdere aanpassing van het z.i. te lage
huurprijspeil der vooroorlogse wonin
gen aan te vangen. Men noemt een ver
hoging van 50 tot 60 procent.
De bond spreekt in de resolutie ver
der als zijn mening uit dat de kapitaal
voorziening voor de woningbouw bij
herstel van het vertrouwen in het over
heidsbeleid met betrekking tot het ge
bouwd onroerend goed door de erken
ning van deze sector als sociaal-econo
mische categorie, geen onoverkomelij
ke moeilijkheden zal opleveren.
De secretaris-generaal van het I.F.T.,
O. Becu, die de boycot van Rotterdam
uit zal leiden, deelde op een perscon
ferentie nog mede, dat na de boycot
het Verbond een nieuwe politiek zal
ontwerpen, om zijn guerillastrijd voort
te zetten tegen schepen onder goedko
pe vlag. Becu zeide verder, dat de Duit
se vakvereniging van transportarbei
ders na langdurige besprekingen beslo
ten had, niet aan de boycot deel te
nemen. Zij vreesde wettelijke verwik
kelingen, aangezien het verbond van
metaalarbeiders in West-Duitsland een
boete van 2 miljoen mark was opge
legd wegens een wilde staking bij de
scheepswerven. De Italiaanse havenar
beiders hebben besloten, niet deel te
nemen aan de vièrdaagse boycot van
schepen onder goedkope vlag, zo deel
de de secretaris van de Italiaanse bond
van havenarbeiders, M. de Stefano,
vrijdagavond mede. Stefano zeide, dat
de Italiaanse havenarbeiders geen lid
zijn van de I.F.T. „Ook zijn wij van
mening, dat het een slecht tijdstip is
om een dergelijke boycot te beginnen, nu
r zo weinig werk voor iedereen is."
Uit Stockholm werd gemeld, dat de
betrokken vakverenigingen nog geen be
sluit genomen hadden over de juiste
aard van de regelingen, die er in de
Zweedse havens getroffen moeten wor
den om de internationale boycot uit
te voeren. Alle partijen zijn echter
voornemens de voorgenomen boycot uit
te voeren.
De Finse vakvereniging van zeelie
den en de bond van transportarbeiders
hebben besloten aan de boycot deel te
nemen. De transportarbeiders gaven
hun voornemen te kennen, de boycot
na de internationaal overeengekomen
vier dagen voort te zetten.
Advertentie
u
en nimmer
ruw of schraal
Het is de Hamameiis die het 'm doet
Groot - Brittannië Sir Winston
Churchill zal de 84-ste verjaardag, die
hjj morgen hoopt te vieren, temidden
van zijn gezin in het buitenverblijf te
Chartwell, in Kent, doorbrengen.
(Rtr)
Advertentie
Wacht niet tot Uw hoofd of keel gaat dichtzitten. Neem
onmiddellijk 'ASPRO' en U voelt zich opknappen Miljoenen
mensen over de hele wereld ondervinden het dagelijks.
Ook zenuwpijn, reumatische aandoeningen en gevoel van
rillerigheid verdwijnen snel door 'ASPRO'
Mis niets van Uw levensvreugde. Voel U prettiger,
opgewekter door 'ASPRO'. 'ASPRO' irriteert Uw
maag met Houd het altijd bij de hand
Luister naar ons programma ..HERHALING OP VERZOEK' over Radio Luxemburg (208 mIedere zondagmorgen 10.45 uur.
(Van onze medische medewerker)
In onze krant heb ik
onlangs een verslag
gelezen van een re
de, die prof. van Beuse-
kom heeft gehouden
over de woningnood res
pectievelijk de volks
huisvesting. Op enkele
punten uit die rede, die
mq uit het hart zijn ge
grepen, wil ik in deze
kroniek aansluiten.
Er is al zeer veel ge
schreven over de naoorlogse woning
nood, een van de grootste plagen die
ons land ooit hebben getroffen en waar
van de ernst nog steeds te weinig
gemeengoed is onder het volk en zijn
regering. Er zijn ons na de oorlog
ontelbare malen getallen voorgehou
den: zoveel te kort, zoveel in aan
bouw, zoveel moet nog afgebroken,
nog zoveel jaren voor het tekort voor-
bü is<
De gehele woningbouw lijkt er uit
sluitend op te zijn gericht de woning
zoekenden zo snel mogelijk onder dak
te brengen. Vanzelfsprekend is dat
een noodzakelijk streven, maar een
dak alleen is niet voldoende, het huis
onder dat dak moet ook goed bewoon
baar zjjn in materiële en geestelijke
zin en geruime tijd blijven, opdat het
niet na luttele jaren vervalt met het
demoraliserende effect van dien.
Als leek op economisch gebied heb
ik na de oorlog steeds gedacht, dat
het tempo van de woningbouw wel
niet opgevoerd zou kunnen wor
den, omdat iedereen zich daar wei
achter zou plaatsen gezien de enorme
belangen die er bij op het spel staan.
Mede door gesprekken met en uit
spraken van meer bevoegden op
dit terrein (met name de jongste rede
van prof. van Beusekom) ben ik er
aan gaan twijfelen of alle te mobili
seren krachten werkelijk worden in
gespannen.
Het is inderdaad opvallend en be
wonderenswaardig hoe ons land zich
na de oorlog heeft hersteld van de
zwftre slagen, die het moest incasse
ren door het oorlogsgeweld, de plun
deringen en het verlies van Indone
sië. De welvaart van het gezin is,
afgezien van de woning, groter dan
ooit, maar is er .u reden tot genoeg
zame tevredenheid? Allerminst. Wij
zijn het aloude vaderlandse gezegde:
„de cost gaet voor de baet uit" ver
geten. Een grootse visie ontbreekt, met
name in de woningbouw. Ons volk
zoekt bevrediging op korte termijn.
Zo gauw mogelijk onderdak. Hoe is
minder belangrijk. Zo gauw en zo
veel mogelijk luxe om ons heen: ijs
kasten, motorfietsen, grote radio's,
televisietoestellen enz.
De rust en de sfeer in het gezin
lijden echter onmeetbare schade, die
niet in statistieken is onder te bren
gen en die de rationeel ingestelde
mens weinig zegt. Het is noodzakelijk
ons hierop te bezinnen, omdat de
geestelijke gezondheid van een groot
aantal individuen en dus van het ge
hele volk er groot nadeel van onder
vindt.
Een van de verklaringen voor deze
ontwikkeling is even merkwaardig
bleem van de eerste orde als onze
huisvesting niet afdoend kan worden
aangepakt.
Het is ongelofelijk, dat het, waar
zoveel instanties zich bezig hou
den (en bemoeien) met de wo
ningbouw, mogelijk is, dat er zo kort
zichtig wordt gebouwd en vaak met
zo weinig begrip voor een verant
woorde wooncultuur. Van het scher
men met frasen als: „de mens moet
centraal gesteld worden" komt in veel
als verhelderend inzake de verwikkeld-
heid van het gehele probleem. In de
oorlogsjaren is de lust tot sparen bjj
veel mensen ernstig verminderd. Heel
veel spaarcentjes zijn opgeofferd aan
schaarse en dure levensmiddelen. Na
de oorlog was er gauw weer een ze
kere overvloed en werd er weer goed
verdiend. In plaats van te sparen
werd het geld uitgegeven: reizen, luxe
artikelen. Het afbetalingssysteem met
zjjn geraffineerde reclame en colpor
teurs werkte het kopen in de hand,
terwijl de huren op hetzelfde niveau
bleven. Dure nieuwbouw was er vrij
wel niet, waardoor de Nederlandse
huurder er aan gewend raakte een
kleiner deel van zjjn inkomen aan
huur te besteden dan vóór de oorlog
en dat geld uit te geven. De verant
woordelijkheid voor deze leefwijze ligt
noch bij het individu alleen noch al
leen bij de overheid. Individuen en
overheid in ons democratische land
gekozen door de gemeenschap van in
dividuen! zijn samen verantwoor
delijk, elk op eigen en gedeeltelijk op
eikaars terrein, voor deze gang van
zaken.
De economen zeggen dat de wo
ningmisère voor een aanmerkelijk
deel is toe te schrijven aan de gerin
ge bereidheid van de huurders, een
redelijk deei van het inkomen voor
de huur te bestemmen, waardoor het
onmogelijk wordt maatschappelijk
verantwoord te bouwen, dat wil zeg
gen ruime en degelijke woningen te
construeren. Het lijkt er inderdaad
wel op, gezien de grote uitgaven waar
toe men bereid is bij het aanschaffen
van luxe artikelen. Een andere vraag
is echter of het huurpeil van veel
nieuwe woningen redelijk is. Het kan
wel waar zijn, dat de kosten voor
het bouwen onevenredig hoog zijn,
maar dan mag _e gewone man niet
zonder meer verweten worden, dat hij
de op deze te hoge kosten berekende
huur niet wil aanvaarden.
Hoe dan ook, het blijft een wonder
lijk feit, dat in een land met een
energiek volk als het onze, een pro-
gevallen weinig terecht. Als ik, ook
weer in onze krant, moet lezen, dat
men van een nieuwbouwwijk in een
grote provincieplaats van ons land
schrijft: „passend in een sanerings
plan voor 1980" (ik heb die wijk ge
zien) wordt het ons droef te moede.
En dan slaat een dergelijke uitspraak
nog voornamelijk op de stedebouwkun-
dige aspecten van de nieuwbouw.
Over de afzonderlijke woningen kun
nen wij niet optimistischer zijn. Er
wordt niet geïnspireerd gebouwd. Men
werkt misschien wel snel, maar veel
al slordig. En vooral: er wordt te
klein gebouwd, de huizen en de ka
mers erin zijn van minimale afmetin
gen en bovendien zeer gehorig, waar
door het geestelijk welzijn en een ge
zonde ontplooiing van het gezinsleven
worden belemmerd. Voor een wat gro
ter gezin wordt het langzamerhand
onmogelijk een passende woning te
vinden (die betaalbaar is!).
Op lichamelijke ziekten als gevolg
van de woningtoestanden is gelukkig
weinig kans. Waterleiding en riole
ring zijn in de nieuwbouw wel in orde,
zodat wij niet bevreesd behoeven te
zijn voor cholera-epidemieën en der
gelijke onheilen. Maar de medicus
krijgt meer dan ooit te doen met
geestelijke stoornissen die, ten dele
althans, toegeschreven moeten wor
den aan de te kleine behuizing (niet
alleen tengevolge van inwoning!), ter
wijl wij voor ogen hebben, dat het er
in de toekomst niet beter op zal wor
den, omdat de huidige jeugd opgroeit
in een benauwde behuizing waar ra
dio en televisie de onrustige sfeer nog
verhogen.
Nu de woningnood wat het aan
tal betreft door zijn dieptepunt heen
is, hoop ik van harte, dat zowel de
eenling als de verantwoordelijke in
stanties in toenemende mate begrip
zullen opbrengen voor de nood waar
in vele mensen met betrekking tot het
wonen verkeren en nog lange tijd zul
len blijven verkeren als men alleen
oog heeft voor het aantal.
St.
fiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiili
De politie in Florida heeft een man
gearresteerd, die bekend heeft verant
woordelijk te zijn voor een in Canada
op twee Amerikanen gepleegde moord,
waarvoor een andere man twee jaar
geleden is opgehangen. Dit meldt
U.P.I.
De arrestant, d- 35-jarige Francis
Gilbert Thompson is woensdag gearres
teerd, toen hij met een andere man op
zoek was naar buit in de nabijheid van
de jachten die op de rivier Miami ge
meerd lagen. Thompson zei dat hij en
de andere man, Johnny Green, in het
najaar van 1953 de beide Amerikanen
in Bay Gaspe (Quebec) hadden ver
moord. De slachtoffers Eugen Lindsey
(45 jaar) en diens zoon Richard (17
jaar) werden vermoord aangetroffen in
de bossen nabij Bav Gaspe.
De man die de politie de ontdekking
van de beide lijken had gemeld, Wilbur
Coffin, werd van de moord beschuldigd
en na een proces opgehangen.
De recherche te Rotterdam heeft ont
dekt dat er in ons land momenteel dui
zenden valse gouden tientjes in omlc p
zijn. Zij zijn uit Italië naar Nederland
gesmokkeld.
Het plotseling stijgen van het aan
bod van gouden tientjes te Rotterdam
vestigde de aandacht op deze handel.
De goudwaarde verschilt nauwelijks
van die van de echte gouden tientjes,
die reeds geruime tijd uit de circulatie
zijn genomen. De douane-recherche
beschouwt de nagemaakte munten als
gouden voorwerpen waarvoor invoer
rechten moeten worden betaald.
Naar aanleiding van de Nederlandse
plannen 400 vrijwilligers naar Neder
lands Nieuw-Guinea te sturen, heeft
een woord-oerder van het Indonesische
ministerie van buitenlandse zaken van
daag volgens U.P.I. verklaard, d-t In
donesië het sturen van vrijwilligers
naar dat gebied als een uitdaging zou
beschouwen.
„Het is het verklaarde doel van In
donesië te blijven streven naar een
vreedzame oplossing van de kwestie
West-Irian. Maar als de Nederlanders,
door het sturen van vrijwilligers, van
plan zijn var. West-Irian een centrum
van militaire activiteit tegen ons te
maken, dan zou dit optreden beschouwd
worden als een uitdaging aan ons".
De woordvoerder liet zich er niet over
uit hoe die „uitdaging" beantwroord zou
worden.
Het besluit van minister Staf om de
vierhonderd man die hij voor Nieuw-
Guinea onmiddellijk nodig heeft, al
vast als vrijwilligers aan te werven,
heeft geleid tot het misverstand, dat
de wijziging van de dienstplichtwet
(ten behoeve van de mogelijkheid van
uitzending van dienstplichtigen naar
Nieuw-Guineanu van de baan zou
zijn. Dit zou dan gevolg zijn van druk
van de P.v.d.A., die immers verklaard
had overwegende bezwaren te hebben
tegen deze wetswijziging. Naar onze
inlichtingen wordt het wetsvoorstel tot
wijziging van de dienstplichtwet bin
nen enige maanden in de Kamer be
handeld. Als er door de werving van
vrijwilligers een conflict met de
P.v.d.A. zou zijn vermeden, dan is dat
toch maar voor de tijd van enige
maanden geschied.
Wat voor conflict dreigde er eigen
lijk? De wijziging van de dienstplicht
wet behoorde niet tot de zeven kwes
ties, waaraan de heer Burger het lot
van het kabinet verbonden had. Dit
was ook niet mogelijk. Men kan im
mers aannemen, dat het wetsvoorstel
de steun heeft (gehad) van het hele
kabinet, de socialistische ministers in
cluis. Als de socialisten willen tegen
stemmen, dan stemmen zij ook tegen
hun eigen ministers, die verzuimd
hebben in de ministerraad de indie
ning van het wetsvoorstel te voorko
men. Misschien zullen de socialistische
ministers apn de onenigheid met hun
partijgenoten van de fractie conse
quenties verbinden. Het wordt echter
al te gek, als de Haagse redacteur van
Het Parool schrijft, dat de socialis
tische ministers de consequenties zou
den trekken uit de verwerping van
een socialistisch amendement. Dat zou
betekenen, dat de ministers een amen
dement eisen op een wetsvoorstel,
voor de indiening waarvan zij zelf
verantwoordelijk zijn. Deze figuur
lijkt ons enigermate warhoofdig.
