Fidel
heeft
om naar
Castro
haast
Havanna te komen
Vijf
weinig
gelop
Lord Attlee schiet
slof
uit zijn
hij
officieren van Batista op
Cuba terechtgesteld
Sneeuw over geheel West-Europa
Duitse tanker
aan de grond
en
Britse oud-premier zegt wat
denkt over een aantal
illustere figuren
Gedeelte van een Rotterdams
scholencomplex uitgebrand
JACHT OP CASINO-HOUDERS
Tabernakel tegen
grond geworpen
en beschadigd
Kinderen hadden het gebouw juist
verlaten
Te Ziehen graaft
men moedig
verder
Bijna vijftig jaar toneel
Bij inbraak in de kerk
van B er gum (Fr.)
Ontslag van rechts
vervolging voor de
kerkenbouw-pool
te Breda
Alaska is Amerika's
49e staat
Vlag der V.S.
gewijzigd
Bij Hoek van Holland
„CHURCHILL IS SOMS EEN DWAAS"
Gasverwarming niet in orde
sMm
Schip vrij snel vlot
getrokken
Albert van Dalsum
70 jaar
MAANDAG 5 JANUARI 1959
PAGINA 5
In een klein uur tijds zijn zondagmiddag te Rotterdam
negen lokalen uitgebrand, die behoorden tot een houten
scholencomplex, waarin een openbare industrieschool en
een christelijke U.L.O.-school waren gevestigd.
- -
-JJL: 20-
:-v'
De instorting in de
mergelgrotten
Nog niet meer slacht-
offers gevonden
Koningin en prinses
terug uit Engeland
De kanselier van de
Nederlandse Orden
Generaal-majoor H. Koot
legt zijn functie neer
Pastoor Van Dael
geheim kamerheer
Benoeming bisdom
Rotterdam
INBRAAK IN EEN
PASTORIE v
Fidel Castro Ruiz, de leider van de geslaagde opstand op Cuba, vertoont
weinig haast om zich te begeven naar de hoofdstad van het eiland, Havana.
He inwoners van die stad verkeren al dagen lang in opwinding over de
«omst van hun nieuwe meester en zijn verschijning is van uur tot uur voor
speld. Maar Fidel Castro gunt zich op zijn zegetocht van Santiago naar
Havana alle tijd en een hooggeplaatst militair heeft volgens U.P.I. zelfs
ae sombere voorspelling gewaagd, dat het wel februari kan worden, voor
dat Castro in de Cubaanse hoofdstad arriveert. Het is mogelijk, dat hij in
J1" prille stadium van zijn bewind het complex Havana met zijn 800.000
awoners wantrouwt en eerst wil wachten, tot de nieuwe regering voldoende
s geconsolideerd. Zijn medewerkers, onder leiding van de voorlopige presi-
ent, dr. Manuel Urrutia, doen al het mogelijke om die consolidatie te be
spoedigen.
dintot aanhaaf?ers van de gevluchte
Ver, ®atista worden op hun posten
en door volgelingen van Castro
stanrt rz" z'°'1 'n f'e wen var> de op-
ben !lngen in zeer ernstige mate heb-
,n misdragen, worden zii gearresteerd
of terechtgesteld.
2?,, heeft een krijgsraad van de
rwachteii van Fidel Castro za-
erdag j.l. (je voormalig! garnizoens-
tptemandant van Santa Clara, lui-
\Ho nt'k°]°nel Casillas Lumpuy, en
n andere officieren ter dood ver-
rniileeld- Het vonnis ;s dadelijk door
Iv ddel van de kogel voltrokken. De-
i:;, vtif officieren zijn verantwoorde-
Jjbk gesteld voor de luchtaanval op
janta Clara, die veel mensenlevens
beeft geëist.
r-,V?r<ter is generaal-majoor Eugenio
antiUo gearresteerd. Hij is de leider
geweest van de militaire junta, waar
in Batista vlak voor zijn vlucht de
ITlacht heeft overgedragen.
Over de redenen voor deze arresta
nte heeft Fidel Castro zelf het een en
acder verteld aan een correspondent
Jan de „Chicago Tribune". Tussen
de opstandelingen en bepaalde kringen
In de nacht van zaterdag op zondag
hebben onbekenden bij een inbraak in
de Sint Maartenskerk te Bergum in
Friesland getracht het tabernakel te for
ceren. Toen zij hierin niet slaagden,
kooiden de mannen het tabernakel van
altaar. De marmeren altaartrappen
n de daaropliggende loper werden be-
schadigd. Ook het tabernakel liep schade
°P.
-De inbraak werd ontdekt door pater
P°esburg toen deze des morgens vroeg
de kerk kwam om de Mis te gaan
tezen. De daders zijn de kerk binnenge
komen nadat zij een gebrandschilderd
ZlJraam hadden ingedrukt. Ze hebben
ook vergeefse pogingen gedaan de
offerblokken te lichten. Er wordt tot
dusver niets uit de kerk vermist.
He rijkspolitie heeft zondagmiddag als
•ormoedelpke daders aangehouden een
Zo-jarige fabrieksarbeider en een 25-
i?rige los werkman, beiden uit Bergum.
Jte mannen, die geen bekentenis heb
ben afgelegd, zijn in verzekerde bewa-
*lnS gesteld. De kerk werd gesloten. De
Parochianen woonden de H. Mis bij in
ae Pastorie.
De parochiegemeenschap van onge-
Jteer 180 katholieken in dit diasporage-
Pled, dat ongeveer veertig vierkante ki
lometer omvat, is zeer gekrenkt door dit
gebeuren. Men neemt evenwel aan dat
o? daders, die a-sociaal worden genoemd,
?tet uit anti-papistische neigingen heb-
gehandeld, maar het vooral hadden
•oorzien op de kerkschatten, die overi-
g,as in deze weinig welgestelde paro-
die in 1952 werd opgericht, met
aanwezig waren.
kantonrechter te Breda heeft ont-
do i.Van rechtsvervolging verleend aan
een wer A' Aarts te Breda, leider van
gp'0,,r de France-pool welke was op-
bo,,„; om steun te verlenen aan de
het r. Van een nieuwe parochiekerk in
"rabant-park te Breda.
riHf.Pool was op 25 juni van het vo-
d» -p gestart, tegelijk met de Tour
op ]aTaace- Reeds op 5 juli werd ze
A. van X&n e officier van justitie, mr.
bomen V7erveldt te Breda in beslag ge-
het Gïm P°°i was georganiseerd door
ParochiT van de Kruisvaarders van de
in de vn i? St.Michaël. Laatste phase
ken van nr^ereiding was het aantrek-
daat-nota^;0 iele bijstand. Een candi-
Wees on rt die zich hiermee belastte
teinnen ^ln-00(lzakelijkheid van een in-
teliikheirt 'bformaties inzake de wet-
°P met L ü.de Pool. Hij nam contact
da enk,.? °ffrcier van justitie, die hem
Weten -,® telefonische inlichtingen liet
boodzat ileen ministeriele vergunning
zakelijk was.
ter eS de, officier van justitie dit ech-
tief "osdeelde had men reeds defini-
het ni ritsel moeten geven, inzake
de 'aatsen van een aankondiging in
in fpAK-0--giós. Hiermee was de pool
Wjj] Jte onherroepelijk gestart en ter-
keie b alle haast het was nog en-
voor het begin een
VragJff'öle vergunning werd aange-
d°en a' kon men moeilijk anders
den wan de pool doorgang laten vin-
Verg-Ui°f °P heden heeft men van de
ïnpoi, dingaanvrage echter niets
gehoord.
dat kantonrechter herinnerde eraan,
Kroot ve*warring op het punt pools
^°Pr aé' de tijd, dat het Gilde zijn
,,De France-pool opzette,
do ori>-o^nXankelÖke overtuiging van
teorPr,,T;'sato1ren was", aldus de kan
oden yZ' alles zonder moeilijk-
Ronninp l' Kaan- z'i hebben hun ver-
{beor fan vprnVraag» maar er niets
hij, hvan vernomen". „Thans
dacht* van oordeel dat
Ik ,alIe schuld ontbreekt
in het leger was een akkoord gesloten,
waardoor het mogelijk zou zijn het re
gime-Batista op 31 december zonder
bloedvergieten te beëindigen. Generaal
Cantillo had de zaak in de war ge
stuurd door om uitstel te vragen en in
de ochtend van 1 januari zelf het be
wind over te nemen. Hij liet toe, dat
Bastista en zijn medewerkers vlucht-
te-
Dle medewerkers van Batista zijn
bepaald niet allemaal -nannen van on
besproken reputatie. Cuba is jarenlang
een gokkersparadijs voor buitenlandse
(veelal Amerikaanse) toeristen ge
weest. In vele dure hotels werden ca
sino's geëxploiteerd, die even zovele
inbreuken op de Cubaanse wetten wa
ren. De eigenaren van deze casino's
kochten de instemming van het régi
me door grote sommen te storten in
de schatkist van Batista. De leepste en
vermogendste casino-houders zjjn tege
lijk met Batista uitgeweken. Hun min
der belangrijke collega's worden thans
achtervolgd en opgejaagd door de strijd
krachten van Fidel Castro
Een ander middel tot consolidatie van
het regime-Castro is het. handhaven van
de .-"gemene staking in Havana tot de
bui gerjj alle vuurwapens heeft ingele
verd. Gisteren hebben de levensmidde
lenwinkels echter van de nieuwe auto
riteiten toestemming gekregen twee uur
lang open te blijven, dit om een hon
gersnood te voorkomen.
President Urrutia heeft zaterdag in
Santiago, dat is uitgeroepen tot voor
lopige hoofdstad, de leden van de nieu
we Cubaanse regering beëdigd. De voor
zitter van de Cubaanse Volkspartij, dr.
Roberto Agmmonte, is ninister van bui
tenlandse zaken geworden Fidel Cas
tro zelf voert thans de titel „presiden
tieel gedelegeerde voor de strijdkrach
ten". Kolonel José Rubio is benoemd
tot opperbevelhebber.
Urrutia heeft bepaald, dat de
titel „excellentie" voor president en
ministers vervalt. De Cubanen zullen
deze hoogwaardigheidsbekleders voort
aan moeten aanspreken als „burger
president" of „burger minister". Urru
tia heeft aangekondigd, dat hij in de
Verenigde Naties en bij de Organisatie
van Amerikaanse Staten een actie zal
ontketenen tegen de thans nog be
staande Zuidamerikaanse dictaturen.
Hij heeft gistermiddag voorts alle bui
tenlandse luchtvaartmaatschappijen
toestemming gegeven hun diensten van
en naar Cuba te hervatten.
President Eisenhower heeft zater
dagmiddag tijdens een korte plechtig
heid in het Witte Huis Alaska tot 49ste
staat van de V.S. uitgeroepen. Hij te
kende een besluit tot verandering van
de vlag van de Verenigde Staten, die
voortaan 49 sterren zal tellen, gerang
schikt in zeven rijen van zeven.
De nieuwe vlag zal op 4 juli '59, de
Amerikaanse nationale feestdag, voor
het eerst worden gehesen. Dit melden
Reuter en A.F.P.
Het congres heeft het afgelopen jaar
met zeer grote meerderheid voor toela
ting van Alaska als staat gestemd.
Als laatste vóór Alaska werd in 1912
Arizona tot de unie toegelaten.
De even sterren-rijen op de nieuwe
vlag springen in zodat een trapvormig
patroon wordt gevormd. Het ontwerp
voor de nieuwe vlag was er een van
een kleine tweeduizend die door een spe
ciale commissie zijn beoordeeld.
Gedurende het weekeinde is er op verscheidene plaatsen in Nederland veel sneeuw gevallen. Zo zag het er zaterdagmid
dag uit op het stationsplein in Arnhem, waar de mensen diep in hun kraag moesten duiken.
,U°,. Attlee is door de buitenwacht
altpd beschouwd als een toppunt van
sereniteit. En zelfs de ingewijden had
den de indruk, dat de socialistische
ex-premier van Groot-Brittannië geen
Kwaadaardig woord over de witte haag
van zijn tanden zou kunnen krijgen. Ri
chard Crossman vertelt, dat tijdens zijn
premierschap een geërgerd Labourlid
uitriep: „Nog nooit is er een Brits pre
mier geweest, die zoveel gelijkenis met
een heilige vertoont* Het zou krankzin
nig zijn, als wij ervan uitgingen, dat
zyn opvolger precies zo is." En onze*
Londense correspondent schreef des
tijds naar aanleiding van Attlee's auto
biografie „As if happened", dat de
auteur in de banken van het Lagerhuis
veelal de indruk maakte van een loket-
tist op een tijdstip, dat er weinig vraag
naar postzegels is. Deze Lord Attlee nu
is zaterdagavond drie kwartier lang op
de Britse televisieschermen verschenen
en hij heeft daarbij enkele dingen over
illustere figuren gezegd, die, naar UPI
vreest of hoopt, „niet zullen nalaten
een even grotè beroering te veroorza
ken als de mémoires van veldmaar
schalk Montgomery."
Hij verweet president Roosevelt, dat
deze de Russen te veel had vertrouwd
en te veel was uitgegaan van het stand
punt, dat Rusland en de V.S. na de
op-
In de industrieschool, die een centra
le verwarming heeft, gestookt met gas,
was des middags zondagsschool gehou
den. De kinderen haddeD het gebouw
reeds verlaten en waren nauwelijks
thuis, toen omstreeks kwart over twee
dit gedeelte van het complex met een
enorme knal in brand vloog. Vermoed
wordt, dat de gastoevoer niet in orde
was en het gas zich over de gehele in
dustrieschool had verspreid. Binnen vijf
minuten, aldus omwonenden, stonden
minstens vijf leslokalen in brand.
Het vuur verplaatste zich snel door
het houten complex. Toen de ijlings te
hulp geschoten brandweer de vuur
zee, die flink wat warmte verspreidde
en met nogal wat rookontwikkeling ge
paard ging, na een klein uur onder de
knie had, bleken negen 'okalen een prooi
der vlammen te zijn geworden.
Persoonlijke ongevallen hebben zich
niet voorgedaan; enkele brandweerlie
den hebben echter snijwonden opge
lopen.
Huizen aan de overzijde van de
brandende schooi moesten worden nat
gehouden, omdat er nogal wat wind
stond en er gevaar was, dat het vuur
zou overslaan. In enkele woningen wa
ren gordijnen en beddegoed reeds door
het vuur aangetast, doch spoedig was
er voor deze huizen en nun bewoners
geen gevaar meer.
Het gehele complex bestond uit veer
tien leslokalen en enige ruimten, die
bestemd ware voor het bewaren van
leermiddelen en dienst deden als spreek
kamers.
Het complex staat op een terrein In
voormalig Overschie, thans gemeente
Rotterdam, en wordt begrensd door
de burgemeester de Josselin de Jong-
laan, Duyvesteynstraat en Van Har-
melenstraat.
oorlog wel alles zouden opknappen. De
ze tendens in het Amerikaanse buiten
landse beleid was ook onder Truman
in Potsdam nog aanwezig, aldus Attlee.
„We waren (volgens de Amerikanen)
een vrij verouderde, oude imperialisti
sche, koloniale mogendheid," aldus
Attlee ,,,Dat was Roosevelts gedachten-
gang in Yalta, moet u weten. Deze ten
dens om te denken dat je de hele voor
stelling alleen kon dragen, was zelfs in
Potsdam aanwezig. De Amerikanen
hebben zeer langzaam de feiten van het
leven, in het bijzonder de feiten van het
Europese leven geleerd."
Attlee plaatste nog de volgende
merkingen;
Ofschoon heel wat Britse generaals
betere soldaten waren, werd generaal
Eisenhower gekozen als opperbevelheb
ber tijdens de oorlog, vanwege het po
litieke belang. „De Amerikanen hadden
de troepen en zo. Je moet altijd met
die dingen rekening houden."
De V.S. hadden slechts twee
atoombommen ten tijde van Hiroshima.
Attlee gaf zijn goedkeuring aan Tru-
mans besluit de bom te werpen, omdat
daardoor zoveel andere levens zijn ge
red.
Roosevelts unilaterale verklaring
over de politiek van „onvoorwaardelij
ke overgave" ten opzichte van Duits
land, zou een opstand van generaals
tegen Hitier hebben verhinderd.
Attlee verleende toestemming voor
bases voor Amerikaanse bommenwer
pers in Engeland, omdat toen een „ern
stig gevaar" bestond van een enorme
Russische grondstrtjdmacht die zich
over het vasteland van Europa voort
bewoog
Engeland besloot zelf een atoombom
te maken, omdat ..wij niet tot een sa
menwerking met de Amerikanen kon
den komen. Die stomme MacMahon-act
verhinderde ons ten volle met hen sa
men te werken."
Attlee vloog naar Washington om
Truman over te halen de Koreaanse
oorlog niet tot in Mandsjoerije uit te
breiden omdat hij tot de overtuiging
was gekomen, dat er groot gevaar be
stond dat de oorlog zich zou versprei
den.
Attlee trachtte Eisenhower over te
halen niet in de politiek te gaan. „Ik
smeekte hem het niet te doen. Ik zei,
dat sinds George Washington geen van
Amerika's soldaten goede politici zijn
geworden."
Over enkele van 's werels bekendste
staatslieden zeide Attlee het volgende:
Winston Churchill: „Een grote parle
mentaire figuur, maar geen grote par
lementariër. Wat Winston altijd nodig
heeft is enkele krachtige figuren om
zich heen. die tegen hem zeggen: „Doe
toch niet zo dwaas". Hij had vaak gro
te ideeën, zo nu en dan echter ook vol
maakt nutteloze. Hij weet het zelf niet
altijd.
Roosevelt: „Een volmaakte charman
te persoon, volmaakt charmantIk
denlc, dat hem altijd is bijgebracht over
ons te denken als een koloniale im
perialistische mogendheid. Ik denk niet,
dat hij de Europese politiek werkelijk
goed begreep. Ik denk, dat geen enkele
Amerikaan die goed begreep."
Harry Truman: „Ach, Harry Truman
was een van de besten. Hij wist in het
begin niet veel, maar hij leerde zeer
snel, zeer moedige kerel.... een heel
goede vriend."
j.
i, s
|S
tb'-MI
ïk"
De winter is niet overal zo naar en kliederig als in Nederland. Dat bewijst deze
foto wel.
te»„0ntsIag van rechtsvervolging
zo zei
bij ver
weshalve
ver-
v 8 S8S
In een klein uur tijds zijn zondagmiddag in Rotterdam negen lokalen uitgebrand, welke behoorden tot een houten school
complex, waarin een openbare industrieschool en een christelijke ULO-school gevestigd waren.
Mahatma Gandhi: „Een zeldzaam
mengsel van subtiel politicus en heilige."
Eisenhower: „O, een heel goeie ke
rel, een uiterst knappe diplomaat. Een
man, die de mensen tot samenwerking
bracht. Een moedige man, maar geen
groot soldaat."
Stalin: „Een door en door meedogen
loze tyran. Als hij „ja" zei, was het ook
ja. Niemand anders dan Stalin kon „ja"
zeggen. Je kon tegen hem blaffen,
een grapje maken, het kon hem niets
schelen, hij lachte maar."
Molotov: De enige die met zijn mond,
niet met zijn ogen, lachte."
Gevraagd of hij de politiek van „voor
waardelijke overgave" verstandig acht
te, antwoordde Lord Attlee:
„Ik vond het niet verstandig. Het
werd gedaan door Roosevelt. Toen het
eenmaal gedaan was, moesten we hem
min of meer steunen. Ik weet niet, wat
voor effect het op de Nazis had."
Over zijn reis naar Frankrijk met
ChurchilJ, even voor de ineenstorting
van Frankrijk in 1940, zei Attlee, dat
hij toen geen hoop had de Fransen nog
een dag langer in de oorlog te houden.
„Weygand keek als een kleine rat in
de val. Pétain leek een groot, oud beeld
De politici trachtten zich overal aan
vast te klampen. Ik vond het een ho
peloos stel".
Koningin Juliana en prinses Margriet
zijn gistermiddag na een driedaagse vi
site aan prinses Alice, gravin van Ath-
ione in Engeland, <?p paleis Soestdijk
teruggekeerd. Zij werden afgehaald
door prins Bernhard, die gisteroch
tend zelf de Dakota naar Engeland
vloog.
Omstreeks negen uur gisteravond is
het 909 ton metende en vol benzine ge
laden Duitse tankschip „Nicola" van de
fa. Morgenstern en Co uit Bremerha
ven bij de noorderpier te Hoek van Hol
land in de monding van de Nieuwe Rot-
terdamsche Waterweg aan de grond ge
lopen. Het schip kwam op geringe af
stand van het havenhoofd vast te zit
ten. De tanker kwam van Rotterdam.
Op verzoek om sleepbootassistentie
voer de sleepboot „Schelde" van Smit
en Co's internationale sleepdienst uit.
Ook de reddingboot President Jan Leis
ging naar de „Nicola" onderweg. De
„Schelde" trachtte tegen tien uur aan
de achterzijde van de „Nicola" vast te
maken,om het schip los te trekken, doch
dit lukte het eerste uur niet.
Scheveningen-Radio had intussen het
scheepvaartverkeer gewaarschuwd bij
Hoek van Holland niet in of uit te va
ren. De „Nicola" begon namelijk ben
zine te verliezen. Om 22.10 uur werd
de Nieuwe Rotterdamsche Waterweg
voor scheepvaartverkeer gesloten.
Om 5 minuten voor elf speelde de
„Schelde" het klaar de „Nicola" vlot
te slepen. Het schip werd toen naar
zee gebracht, om de plaats te locali-
seren van waaruit de benzine weg
stroomde. Spoedig nadien verscheen
de rijkshavenmeester van Rotterdam
ter inspectie. Deze besloot dat de
„Nicola" naar de petroleumhaven in
Rotterdam zou worden gesleept, het
geen geschiedde. Het scheepvaartver
keer op de Waterweg werd te 00.50
uur weer vrijgegeven.
Na ruim twaalf jaar het ambt te
hebben bekleed van kanselier der Ne
derlandse Orden en voorzitter van het
kapittel der militaire Willemsorde,
heeft generaal-majoor b.d. H. Koot, ln
verband met het bereiken van de vijf
en zeventigjarige leeftijd, zaterdag van
beide instellingen afscheid genomen.
Namens het personeel van de kanse
larij sprak de secretaris, de heer J.
A. van Zelm van Eldik, een afscheids
woord.
In een vergadering van het kapittel
der militaire Willemsorde werd gene
raal Koot achtereenvolgens toegespro
ken door het oudste lid van het kapit
tel, kapitein ter zee b.d. H. W. Hettema
en door luitenant-generaal H. Schaper,
die in beide functies tot opvolger van
generaal Koot is benoemd.
Pastoor J. R. van Dael van de St.-
Jacobusparochie te 's-Gravenhage is be
noemd tot geheim kamerheer van de
Paus.
Mgr. M. A. Jansen, bisschop van Rot
terdam, heeft benoemd tot assistent te
Pljnacker (H. Joannes de Doper) de
weleerw. heer W. van Egmond, die ka
pelaan was te Oosterhout in Noord-
Brabant.
In de nacht van zondag op maandag
is ingebroken in de pastorie van pas
toor Goossens te Nuland. Er is een
geldbedrag van circa 100,- en wat
levensmiddelen gestolen.
Sinds de reddingsploegen in do ramp-
grotten van Zlchen-Zussen-Bolder het
stoffelijk overschot van een der dertien
ingeslotenen woensdag jl. in de zgn.
frlgokamer hebben aangetroffen, is in
de afgelopen dagen geen van de ove
rige ingeslotenen meer bereikt. De on-
derzoekgalerijen hadden zondag reeds
een lengte van 16 meter bereikt, maar
de redders slaagden er niet ln om nog
andere ingeslotenen op te sporen.
De werkzaamheden gaan intussen on
verminderd voort. Om het wegruimen
van puin te bespoedigen, alsook ter-
wilie van de veiligheid van de redders
is men inmiddels begonnen met de
bouw van een tweede schacht naar de
frigo-zaal. Deze schacht, die evenals de
eerste 22.5 meter diep moet worden,
had zondagavond een diepte bereikt
van 11 meter.
De sneeuw die zondagnacht geval
len is, heeft het vervoer van materi
aal naar de grotten van Ziehen enigs
zins bemoeilijkt.
Vandaag zouden de bulldozers, die
onlangs met het aanleggen van een
gracht boven de mestkelder moesten
stoppen in verband met het optreden
van grondtrillingen, de werkzaamheden
weer hervatten. De mijndeskundigen
zijn namelijk van oordeel, dat het werk
van de schachtbouwers thans reeds zo
ver gevorderd is, dat de bulldozers de
ze werkzaamheden niet meer nadelig
zullen kunnen beïnvloeden. Door mid
del van de verder uit te diepen gracht
hoopt men tien ingeslotenen, die zich
in de mestkelder zouden bevinden, te
bereiken.
Albert van Dalsum wordt ze
ventig jaar vandaag. Althans
volgens de burgerlijke stand, die
in dezen toonaangevend is. Me
vrouw van Dalsum houdt het op
4 januari, zodat in het zon-
nig-lichte huis in Heemstede de
verjaardag gisteren al gevierd
is. Men heeft hem niet vergeten
en hoe zou men ook kunnen?
Wie hem eenmaal op het toneel
heeft zien verschijnen, wie een
stuk onder zijn regie heeft zien
spelen, of wie op andere wijze
met zijn beminnelijke persoon
in aanraking is gekomen, ver
geet hem niet meer. Men zou
hem om z\in visie, zijn karakter
en zijn gestalte een monument
willen noemen, maar dat zou vol
ledig indruisen tegen zijn dyna
mische persoonlijkheid, die er
nog niet aan denkt die lier aan de
wilgen te hangen. Ook al zijn
heel wat nederlagen op het front
van het dagelijks leven zijn deel
geweest. Ook al zijn zijn onder
nemingen zakelijk weinig suc
cesvol geweest. Zijn Oost-Neder
lands Toneel gina over de kop,
de andere gezelschappen die hij
leidde zijn nooit financiële suc
cessen geweest. Maar hij heeft
voor het Nederlandse toneel een
nieuw perspectief geopend. Hij
is de moloch van het illusionisme
in de toneelspeelkunst te lijf ge
gaan met al de vele talenten
waarover hij beschikt en het is
hem gelukt, daarbij gebruik ma
kend van de middelen, die het
opkomend expressionisme hem
bood, de horizon van het vader
landse toneel te verwijden.
Voor Van Dalsum is het toneel nooit een doel op zichzelf geweest.
Steeds was het het middel, waarvan hij zich bediende om zijn tijdgenoten
zich de eigen tijd bewust te maken. De vernieuwing was 'slechts bijzaak:
hij had een boodschap te brengen, een boodschap van waarachtigheid.. Het
toneel was voor hem een roeping. Misschien al daarom, kon hij in 1909
tegen de zin van zijn familie zijn klerkenbaan opgeven bij de Hollandsche
IJzeren Spoorweg Maatschappij, om bij Willem Royaards de titelrol in
Vondels „Adam in Ballingschap" te gaan spelen. Bijna twintig verbinte
nissen met verschillende gezelschappen volgden in de loop der jaren en
thans speelt en regisseert Albert van Dalsum bij de Haagsche Comedie.
Meer dan tachtig grote rollen heeft Van Dalsum gespeeld in de vijftig
jaren, dat hij nu de vaderlandse planken betreedt. Vrijwel alle hem liggende
rollen van Vondel en Shakespeare. Een groot deel van het moderne reper
toire, vooral in de „expressionistische dertiger jaren. Stuk voor stuk
werden die rollen tot creaties, omdat ze met de grootste zorg met uit
puttende bestudering en diep-menselijk gevoelige benadering werden
voorbereid. Men heeft gelachen om de keuze van zijn stukken, men heeft
ze vaak niet begrepen, maar men heeft nooit kunnen zeggen dat ze onbe
langrijk waren.
Kinderlijk zijn zijn wezen, zijn ernst, zijn overgave en zijn oprechtheid.
Zij zien voorbij aan de gewone dingen van het leven. Want zijn leven is:
toneel, dat wil zeggen: verhevigde werkelijkheid. Geen wonder, dat deze
vechter voor waarachtigheid op zeker moment in zijn leven de Waarheid
deelachtig moest worden. Tijdens de tweede wereldoorlog, toen hij in het
Brabantse een schuilplaats had gevonden tegen de bezetter, is hij over
gegaan tot het katholicisme. Zijn toch reeds mystisch-religieuze aard kreeg
een positieve verankering, die men in zijn na-oorlogse werk terugvindt.
Namen noemen van de vele rollen, die hij gespeeld heeft en van dé
vele stukken, die hij geregisseerd heeft, is niet nodig. Ongetwijfeld zullen
die uitvoerig worden vermeld, wanneer hij in oktober van dit jaar zijn
vijftigjarig toneeljubileum viert. Het zij hem gegeven ook onze tijd nog
vele jaren middels zijn imposante kunst te dienen.
