Directeur
Koorschool
Vijf beeldhouwers exposeren als
Groep A dam in Haarlem
Twee nieuwe protestantse kerken
onder de rook van Haarlem
ADVENTSKERK IN AERDENHOUT
PINKSTERKERK IN HEEMSTEDE
DOOR EEN ZATERDAGSE BRIL
PROGRESSIVITEIT IN BEELD
GROEN Co.
SLEUTEL WEG
ZATERDAG 21 FEBRUARI 1959
PAGINA 3
Kapelaan P. Boogaards
benoemd
Wijdheid en openheid
Als
een ui
tdaging
CENTRALE VERWARMING
POW-R-MATIC Oliebranders
„DE SLEUTELSPECIALIST"
Btadio Moors
ZAND VOORT
Subsidie voor Haarlemse
Volksmuziekschool
Tehuis voor chronisch
zieken in Santpoort
'VutlWk
De Adventskerk van de Hervormde gemeente te Aerdenhout (architect: K. L. Sijmons Dzn., Amsterdam).
Op voordracht van het bestuur van
de kathedrale koorschool te Haarlem
heeft de bisschop van Haarlem, mgr. J.
P. Huibers, benoemd tot directeur ka
pelaan P. J. A. Boogaards, die sedert
1955 aan de koorschool is verbonden.
De nieuwe directeur volgt de oprich
ter en eerste directeur van de school
op, dr. A. I. M. Kat. die op 27 juni van
het vorig jaar overleed. Hij werd in
1928 geboren en in 1955 priester gewijd.
Het bestuur van de school heeft de
Haarlemse organist Albert de Klerk be
reid gevonden op te treden als alge
meen adviseur van de koorschool. Hij
is belast met de supervisie over de mu
zikale leiding van de leerlingen.
De Sassenheimse speeltuinvereniging
Beatrix", heeft twee avonden voor
een volle zaal, in het K.S.A.-gebouw,
haar leden en donateurs een feest
avond aangeboden, die klonk als een
klok.
De heer G. de Zwart, bracht een ca
baretprogramma voor het voetlicht
dat prima verzorgd was.
Enige tijd geledeh is in ons blad
uitvoerige aandacht geschonken
aan de Petrus en Paulus-kerk
in Haarlem-Noord. Dit geschiedde,
omdat iedere kerk wegens haar ver
heven functie voor een bepaalde ge
meenschap de aandacht verdient,
maar vooral omdat de genoemde kerk
boeit door haar eigentijdse gestalte.
Boeien kan ook betekenen: vragen
oproepen. En bij velen, die de kerk
zien of haar als parochianen van
nabij kennen zal zij vragen hebben
opgeroepen. Tot het helpen beant
woorden van die vragen, tot het hel
pen vormen van een oordeel vooral,
publiceerden wij destijds het artikel
van een medewerker voor beeldende
kunst en architectuur.
Alle kerken, hoezeer ook op de
eerste plaats voor een bepaalde ge-
Ioofsgemeente bestemd, trekken in
M ijder kring de aandacht om hun ge-
Michtige functie en om het feit dat
Zij naar voren springen uit de burger
lijke bebouwing. Soms doen zij dat
alleen door hun omvang, soms tevens
door de oorspronkelijkheid, althans
de kennelij ke geïnspireerdheid, van
vorm. Om die laatste reden verdie
nen hier twee, in het jongste verleden
tot stand gekomen, protestantse ker
ken onder de rook van Haarlem de
aandacht, te weten de Adventskerk
van de Ned. Hervormde gemeente in
Aerdenhout en de Pinksterkerk van
de Gereformeerde gemeente in Heem
stede.
De kerk te Aerdenhout, gelegen aan
de Leeuwerikenlaan, staat in een
boomrijke villabuurt met grillig verlo
pende lanen. De weerbarstigheid en be
tonnen massaliteit van het representa
tieve deel van de gevel vallen daar
door des te meer op. Die dominerende
gevel is één der wanden van de eigen
lijke kerk-ruimte, welke hoog uitrijst bo
ven het overigens lage complex. De be
tonnen stijlen en draagbalken zijn zo
Uit de bekisting gekomen en verzinne
beelden door hun stoere gestalte de
kracht van het geloof. De ramen be
staan uit ten dele gekleurde glaspla
ten en liggen diep terug in de wijde
nissen. Sommige stukken zijn blind af
geschermd met betonnen platen, die
door hun kleur helaas aan karton doen
denken. De dak-afsluiting is gewelfd,
hetgeen een voortreffelijke akoestiek
Veroorzaakt: van essentieel belang
voor de voornamelijk op de verkondi
ging gerichte eredienst. In het inwen
dige vallen vooral op: het goede licht,
dat óók vanuit de westkant binnenvalt
door een hoog raam als een brutaal
gat in de uiterste bovenhoek, de grof
gestructureerde betonnen vloer (een ver
warmde vloer: een supreme wijze van
Verwarming!), het uiterst verzorgde
meubilair, "de grote wit-marmeren
avondmaalstafel die bijna de gehele
kopwand beslaat en de eveneens witte
doopvont midden in de kerkruimte.
Het meest opmerkelijk is echter de
Centrale idee der openheid van het to
tale bouwwerk. De kerkruimte loopt
Zonder enige afscheiding en alleen ge
markeerd door een verschil van pla-
tondhoogte over in een wijde corridor
die dient tot ontmoetingsgelegenheid
Voor de gemeenteleden. Deze corridor
staat op zijn beurt in verbinding met
de in een royale uitleg gegroepeerde
Zaaltjes voor vergaderingen, een kleu
terklas en zelfs een crèche, waar de
kleinen zich met een ingenieus gecon
strueerd hobbelpaard kunnen verma
ken terwijl hun ouders, niet gestoord
door de zorgen om hun kroost, de dienst
bijwonen.
De ommuring van het lager gebouw-
k': deel is wit gekleurd en is in tegen-
helling tot de betonnen voorgevel veel
binder weerbarstig, maar suggereert
k°g altijd voldoende ingekeerdheid om
ke gedachte op te roepen aan een Zuid-
edropees kloostercomplex. De architect
de kerk is K. L. Sijmons Dzn. uit
Amsterdam.
®en andere zeer bijzondere protestant-
kerk vinden we aan de Camplaan te
d emstede. Gaande langs een typische
rPsbebouwing met een doktershuis en
Voorgevel van de Pinksterkerk der gereformeerde gemeente aan de Camplaan
te Heemstede. De kerk wordt gedragen door de frontwand die geheel uit glas-
in-beton bestaat. Onder de kerk bevinden zich een grote zaal, mede geschikt
voor kleine toneelopvoeringen, en aan de achterzijde een lokaal voor school
onderricht en catechisatie. De foto beneden geeft een deel van de glas-in-beton
wand van de Pinksterkerk. Dikke stukken gekleurd glas zijn gevat in beton.
De strakke beweging der lijnen en vlakken naar rechts symboliseert de kracht
van de adem van de geest die als een hevige wind over de ontstelde apostelen
kwam.
een model-slagerij, doemt ineens een wit
te betongevel op met felle, hevige, onre
gelmatige profilering. Het is de „Pink
sterkerk" der Gereformeerde gemeen
en het gebouw is door die gevel als een
uitdaging tegenover de bestaande huizen
en winkels. Nielsen, Spruit en v. d. Kui
len zijn de architecten, maar aan archi
tectuur is er aan het bouwsel niet veel
te beleven, zij het dat men het als een
verdienste moet aanrekenen, dat de
bouwmeesters met zeer bescheiden mid
delen en zonder pretentie een godshuis
hebben geconstrueerd. De kerk wordt ge
dragen door de voorwand die geheel uit
glas-in-beton van de Amsterdammer Be
rend Hendriks bestaat.
Hendriks was reeds bekend door zijn
grote glas-in-betonwanden van de nieuw
gereformeerde kerk in Amsterdam-oost.
In Heemstede is hij echter tot grotere
dynamiek en tegelijk sublimatie geko
men. Zoals hij het glas-in-beton aan
wendt, vindt het in Nederland zijn weer
ga niet. Het Pinkster-gebeuren is uitge
beeld en men voelt bijna tastbaar de he
vigheid van het grote wonder dat de uit
breiding van het christelijk geloof over
de wereld inluidde. Vooral de gedeeltelijk
verduisterde zon, de samengedrongen
groep apostelen en de horizontaal door
lopende, verbindende blauw-grijze banen
zijn bijzonder impressionnant. Door deze
wand is het bouwwerk op een zeer ver
heven plan gebracht en het is opmerke
lijk hoe hier door het werk van een beel
dend kunstenaar de architectuur een to
taal nieuw aangezicht heeft gekregen.
Advertentie
BLOEMENDAAL TELEF 54855
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11493
In een halve eeuw tijds is het beeld
houwen in Nederland van een nau
welijks beoefende kunstvorm ge
lokaliseerd tot de kerkplastiek aan
vankelijk en tot de bouwplastiek ge
durende de „Amsterdamse school" in
de architectuur ontwikkeld tot
een druk beoefende tak van kunst
met een veelzijdigheid van opvattin
gen bij haar beoefenaren. Een groot
opgezet generaal overzicht van onze
hedendaagse beeldhouwkunst is twee
jaar terug gegeven. De beschikbare
ruimte in het Rotterdamse Museum
Boymans was daartoe ternauwer
nood voldoende. Het zou niet zuiver
zijn deze expositie af te wegen tegen
de openluchttentoonstellingen in
Arnhems Sonsbeek en Antwerpens
Middelheim. Daar immers komen de
internationale prominenten op uit
nodiging terecht in een veel selecter
collectie dan wanneer Nederland zijn
totale plastische activiteit tezamen
brengt en daar van uitschiet wat
kwalitatief niet voor expositie ir.
aanmerking komt.
Neemt men in aanmerking dat
beeldhouwen nog altijd een sterk-am-
bachtelijke kant heeft zodat het dillet-
tantisme noch het charlatanisme er zo
geruisloos kan binnendringen als in de
schilderkunst, dan kunnen er althans
niet zo heel veel beeldhouwersnamen,
hoogstens minder gelukkige werken,
weggejureerd worden.
Al meten we dus de Nederlandse ten
toonstelling niet af tegen de interna
tionale waarbij men overigens toch
tot de slotsom zou komen dat een Ne
derlandse selectie zo gekozen kan wor
den dat zij in het internationale ge
zelschap niet detoneert toch is het
Rotterdamse overzieht niet zo heel erg
meegevallen. Er was zo veel werk van
erg veel beeldhouwers dat men daar
tussen wel terdege moest zoeken om te
vinden wat voor onze tijd belangrijk is.
Wij herinneren ons in dit opzicht een
aparte afdeling waarin de progressieven
bijeen gebracht waren.
Levensbelang
Zonder de meer behoudende, vege
tatieve richtingen het recht op werk
zaamheid te betwisten, en zonder be
weren dat de progressieve plastiek
blindelings als belangrijk aange
merkt moet worden, mag men het
redelijkerwijs toch wel zó stellen dat
in de situatie van onze tijd het zoe
ken naar nieuwe mogelijkheden en het
onderzoek naar nieuwe zekerheid een
levensbelang is voor de goed en wel
op gang gekomen beeldhouwkunst ten
onzent, wil zij een toekomst hebben.
Om die reden heeft de progressieve
richting recht op even nauwlettende
als welwillende belangstelling, zelfs bij
haar pogingen. Natuurlijk is er een ont
wikkeling in de breedte, en een weinig
in de diepte, maar op straffe van ste
riliteit moet er een verjongende bewe
ging naar de hoogte zijn. De klassieke
vormgeving is wel een zo omvangrijk
platform dat enkelen zich moeten kun
nen permitteren de kabels los te snij
den en zich weg te laten drijven om
het voorland te kunnen onderzoeken.
Geschiedt iets vergelijkbaars op het
terrein van de geofysica dan is de
massa verpletterd van bewondering,
als het geschiedt in de laboratoria van
universiteiten of chemische industrie
dan blijkt eerst later de geneeskunde
over ongekende mogelijkheden te be
schikken, geschiedt het in de studeer
kamers van wijsgeren dan blijven hun
publicaties buiten het handbereik van
de massa. Maar de kunst is in dit op
zicht een open huis in een drukke
straat.
Ten tijde van de hierboven aange
haalde overzichtstentoonstelling van
hedendaagse Nederlandse beeldhouw
kunst heeft een vijftal Amsterdamse
beeldhouwers die sympathie koester
den voor eikaars werk een groep ge
vormd. Het blijken de mannen te zijn
die de kern vormden van de progres
sieve afdeling aldaar. Uitbreiding van
hun aantal op dit moment zou beteke
nen handreiking naar de randgebieden,
ofwel in de constructivistisch-concrete,
dan wel in de meer figuratieve richtin
gen. Bijgevolg: een spontane bundeling
op een tussengebied met mogelijkhe
den voor alle kanten, meer organisch
dan georganiseerd.
In haar eerste tentoonstelling welke
de „Groep A'dam" houdt in de Galerie
Espace te Haarlem blijkt dan ook dat
in de twee jaren van intensievere con
tacten een collegiale uitwisseling van
vondsten niet van denkbeelden
heeft plaatsgevonden: een wederkerig
onderzoeken en beproeven van, en wer
ken met eikaars „materialen". De deel
hebbers in de groep zijn Couzijn, Gun-
tenaar, Kneulman, Tajiri en Verhulst.
In haar korte program stelt de groep
een sociaal aspect voorop: door
gemeenschappelijke inspanning veelvul
dig op internationaal niveau te expose
ren", en een stimulans vormen
voor jonge talenten, die zich aange
trokken voelen tot de moderne beeld
houwkunst." Als op 15 maart de ten
toonstelling in Haarlem gesloten is, be
reist zjj eerst Duitsland, daarna Bel
gië en Frankrijk. De collectie zal
steeds samengesteld worden naar de
beschikbare ruimte in kunsthandel of
museum en uitbreiding van het aantal
deelnemers is niet uitgesloten.
Verheugend verschijnsel
De vjjf beeldhouwers wier geboor
tejaren liggen tussen 1912 en 1923 zijn
afkomstig van prof. Brouwer en van
Advertentie
TELEVISIE - RADIO
erkend gediplomeerd
KRUISSTRAAT 38, HAARLEM
Tel. 14609
Op initiatief van de contact-commis
sie voor culturele belangen zal te
Zandvoort aansluiting worden gezocht
bij de Haarlemse volksmuziekschool.
Begonnen wordt met een A-afdeling
voor algemeen vormend muziekonder
wijs. De leerlingen krijgen tweemaal
per week een les van 1 uur gedurende
[2 jaren. In de B-afdeling wordt instru
mentaal onderwijs gegeven en wordt
het algemeen vormend muziekonder
wijs voortgezet gedurende 3 jaren. In
de C-afdeling wordt het instrumentaal
onderwijs voortgezet en dienen de leer
lingen mede in groepsverband te mu
siceren. B. en W. van Zandvoort achten
deze vorm van muziekonderricht van
groot belang voor de opgroeiende jeugd.
Zij stellen daarom de raad voor, het
begrote tekort van 750 per jaar, dat
deze „start" van het volksmuziek
school-onderwijs te Zandvoort zal op
leveren, door een gemeentelijk subsi
die te dekken.
xvyie de laatste weken niet op
YY bed heeft gelegen, loopt in
ieder geval te proesten en te
hoesten. Als schimmen dwalend in
een mistige wereld, tabletjes en pil
letjes slikkend, hebben wij allen
geprobeerd de klemmende greep
van de heer Griep te ontvluchten.
Soms lukte het om met Aafjes
te spreken meestal lukte het
niet. Volgens de dokterale verkla
ringen is de heer Griep een goed
aardig man, die wat kwistig mei
keelpijnen en vrije dagen strooit.
En vooral is hij een eerlijk man
die niet kijkt naar rang of stand.
Niet alleen is hij bij mij thuis een
ongewenste bezoeker geweest,
maar ook in het bisschoppelijk huis
aan de Nieuwe Gracht, waar hij,
volgens hardnekkige geruchten, de
hoogbejaarde en excellente prelaat
voor het eerst sinds 1890 gedwon
gen heeft het bed te houden.
Enfin, zowel daar als bij ons thuis
heeft die onberekenbare rakker af
scheid genomen. Maar dank zij
hem heb ik weer een week lang het
huishouden van alledag kunnen ga
deslaan, met de bijzonderheid ove
rigens, dat er een patiënt moest na
gelopen worden. Aan beschuiten,
thee en andere versterkende mid
delen heeft het mij niet ontbroken
en tijdens mijn met een volmaakte
luiheid gepaard gaand herstel kon
ik weer eens bemediteren, hoe
iedere huisvrouw feitelijk elke dag
met haar werk in de knoop moet
komen, en hoe zij tenslotte meer
verzet dan een man.
Hulp is tegenwoordig niet meer te
k r ij g e n en zelfs betalen is
practisch onmogelijk geworden.
Op dat „krijgen" zou ik nu de na
druk willen leggen, want dat woord
omlijst een actie, die zonder met
veel geschetter aangekondigd te
zijn sinds enige tijd in Haarlem
gevoerd wordt. Het Interparochieel
Sociaal Charitatief Centrum heeft
zich er namelijk op bezonnen, dat
bij het toenemend aantal sociale
maatregelen juist de gemeen
schapszin een roemloze dood dreigt
te sterven. De echte charitas, van
waaruit de mensen elkaar spontaan
en zonder betaling helpen, gaat
langzaam verloren.
Hoe het getij ten goede te keren?
Er kwam een commissie.
Haal nu niet uw schouders op bij
dat woord commissie. Want
hier is een stel mensen aan
het werk geweest, die kans hebben
gezien niet alleen snel de diagnose
te stellen, maar ook maatregelen te
nemen. Een franciscaanse pas
toor, die minder noten op zijn zang
dan aan de boom heeft, een recto
rale priester, die zelfs met gesloten
ogen geen botte indruk maakt, een
kathedrale kapelaan, wiens naam
omgekeerd evenredig is met zijn
postuur, en een drietal niet te cari-
caturiseren maar daarom niet min
der verdienstelijke-, leken hebben
als commissie het huzarenstukje
geleverd de medewerking te krijgen
van alle parochiepriesters in Haar
lem. Kennelijk overtuigd, dat een
briefje naar de pastoor niet altijd
ook diens kapelaans bereikt, heb
ben zij als het ware iedere priester
„bewerkt" met als resultaat, dat
sinds zondag Septuagesima in iede
re Haarlemse kerk een paar weken
over de christelijke liefde is ge
preekt, in die zin zelfs, dat de pre
dikant niet tot maar met zijn
parochianen sprak.
Ik weet niet, of u geluisterd hebt
of nog zult luisteren. Maar in het
kort kwam of komt het hier op
neer, dat men weer terug wil naar
een gemeenschap, waarbinnen de
een voor de ander klaar staat, niet
om er zelf wol of zijde bij te spin
nen maar om de ander eens in de
wol te draaien door hem of haar
terzijde te staan. Dat allemaal, of
het de gewoonste zaak ter wereld
is, en: met gesloten beurzen.
En passant hoopt men, dat op
korte termijn al die stomme fami
lie-ruzies worden bijgelegd, die
vaak totterdood zo lang wor
den volgehouden, dat geen enkele
ruziemaker meer weet, waarover
de herrie is begonnen.
Maar laat ik nu zelf geen predik
heer worden, met het risico, dat
mijn gewijde collega's mij hun hele
leven lang niet
meer zullen aan
kijken.
iiiaj uuii iicic
Gisteravond heeft dr. H. L. C.
Jaffé, adjunct-directeur van het
Stedelijk Museum te Amsterdam,
in Galerie Espace aan het Klein
Heiligland de tentoonstelling ge
opend van beeldhouwwerken van
de „Groep A'dam". Naar aanleiding
en ter bespreking van deze expo
sitie, welke tot 15 maart wordt
gehouden, heeft onze medewerker
voor beeldende kunsten bijgaand
artikel geschreven. Bovenstaande
foto geeft de compositie „Het
Bos", een beeldhouwwerk in zand
steen, vervaardigd door Ben
Guntenaar.
de academies van Chicago, Parijs en
België: hun werk is te zien geweest
in bijna alle delen van de wereld.
De opvatting die hen bindt, met be
houd van ieders persoonlijke vormbe-
nadering overigens, is niet figuratief
maar evenmin abstract: zij allen
hebben een figuratief „verleden".
Uitgangspunten zijn de natuur en
het materiaal enerzijds, de plastische
werking en het sublimerende teken
anderzijds. Vooral Tajiri is de blijmoe
dige inspirator, de speelse vinder
van steeds nieuwe materiaal-moge
lijkheden die aangeboden worden ter
verwerking tot voertuig van meer al
gemeen menselijke belevenissen. Gun
tenaar is de compositeur van plasti
sche massa's in steen, Verhulst hier
een decoratiever ornamenteur van de
gesloten vorm; Kneulman en Couzijn
bepalen op „impressionistische" wijze
de betrekkingen van gevulde en on
gevulde ruimte, de eerste met veel
gevoel voor humor, de tweede sterker
in de derde dimensie.
Binnen dit team wordt de beeldhouw
kunst langs meerdere kanten benaderd.
Waar we in ons land de regelmatige
gelegenheid missen voor gevormde en
practiserende kunstenaars om elkaar
te ontmoeten op het niveau waar ge
rijpt inzicht werkzaam is, mag de spon
tane vorming van „Groep A'dam" een
verheugend verschijnsel heten voor de
gehele Nederlandse beeldhouwkunst.
L. T.
Van Han Verhulst is deze „Compo
sitie 11" uit 1958, gegoten in brons.
In maart hoopt de gemeente Velsen
de verbouwing te kunnen aanbesteden
van het landgoed „Kennemergaarde"
aan de Duin en Kruidbergerweg te Sant
poort, dat zal worden ingericht als een
tehuis voor chronisch zieken. De verbou
wing is mogelijk geworden, nu de ge
meente een geldlening kan aangaan
voor het hiertoe benodigde bedrag van
433.000. In dit bedrag is ruim 3 ton
begrepen voor de verbouwing en de
rest is bestemd voor de inrichting van
het tehuis.
Het gebouw, dat idyllisch is gelegen
op een stukje bebost terrein nabij het
station Santpoort-noord, zal na de ver
bouwing plaats bieden aan ruim dertig
patiënten. Daartoe zal het gebouw in
grijpend gewijzigd moeten worden en
zullen tal van voorzieningen worden ge
troffen. Enige maanden geleden is
reeds een oproep geplaatst om gega
digden voor de functie van directeur
van dit tehuis. Het college van B. en W.
streeft er naar deze functionaris tijdens
te benoemen, zodat hij bij de inrich
ting van het tehuis van advies kan
dienen.
HANDENARBEID VOOR JEUGD
LEIDERS. Door de Haarlemse raad
voor de jeugd wordt een groot aantal
cursussen belegd in samenwerking met
de vereniging voor handenarbeid. De
cursussen worden gegeven voor al die
genen, die op de een of andere wijze
bij de vorming van de jeugd zijn be
trokken. De eerste cursus werken
met touw, raffia en pitriet begint op
26 februari.
