uin Hemelrijck haalt de bezem
door de ambtenarij
in de Congo
^ordt gouverneur Cornelis
ook verwijderd?
f.
RADIO
en tem/isLe.
Troepen in
West-Berlijn
ÜL
WEER ONDER MOEDERS HOEDE
No-iron shirts
Peeks Cloppenburg
Meer dan 200.000 kinderen
doen verkeersexamen
Vier politieke leiders voor
Europese verkiezingen
Onbillijk tarief
89000
elke woensdag
jongens-
markt
Gevaar voor nieuwe uitbarsting van
geweld zeer reëel
.M.-order voor
Kromhout
Over enkele weken de praktijk
Bij de buren
De vijfdede heer Tïlanusneemt
een afwachtende houding aan
Kloof tussen A.R.
en P.v.d.A.
Duitser die taxichauffeur doodde
binnenkort voor de rechtbank
Berlages buurjongen
SIEMENS
Aggregaten voor
Lockheeds en DC-8
Mgr. Moors bekrach
tigt benoemingen
Minister v. Aartsen:
een brede-basiskabinet
DINSDAG 10 MAART 193?
PAGINA 5
- -
c waren. Een bezoek aan Moskou
fthv, 'lenhauer voorlopig niet brengen.
üit£°esjtsjev heeft hem daartoe wel
"aa kodigd. Ollenhauer acht een reis
ó6 F Moskou nu echter niet opportuun,
ill ,,'de vice-voorzitters van de S.P.D.
^ari Bondsdag-fractie, Erler en prof.
genl0 Schmid, gaan trouwens dezer da-
Sov. al een informatie-reis naar de
Jet-Unie maken.
DROGE WASDAG IN
BARNEVELD
"X
-het getal, dat aansluiting geeft
op het einde van de woningnood!
-de topprestatie in 1958 onder Minister Witte. Nü van die
topprestatie uit naar het einde van de woningnood!
In de oolitieke gids vindt U dit beleid onder K.V.P.
Kengetal tlijst)
/In lrnlnnictoM r/iin nntc+orvid nrYi/lot
Advertentie
(Van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, hedenmorgen
■jVee dagen vroeger dan was voorzien vertrekt de minister voor Congo-
^ken Van Hemelrijck vandaag naar Leopoldstad om orde te brengen in
0 situatie, die, naar men in Brussel verzekert, dermate beurs is, dat een
,ragi$che afloop niet is uitgesloten. Officieel reisobject van de minister is
0 dorre hout wegkappen dat tijdens de onlusten te Leopoldstad tegen
,r°Pische stormen niet bestand bleek. Gistermiddag kondigde het Depar-
^ent van het Koninklijk Plein te Brussel reeds de liquidatie aan van
vr,e hooggeplaatste koloniale ambtenaren: de blanke eerste burgemeester
J"1 Leopoldstad, Tordeur, wordt op een zijspoor in het voogdijgebied
uanda Urundi gerangeerd; en kolonel Charlier, die in de kolonie inspec-
.e!,NSieneraal was van de territoriale politie, verhuist naar Brussel waar
'J zijn vroegere functie als lid van de generale staf van de Belgische
arechaussee zal opnemen. Aan de parlementaire enquête-commissie die
e kolonel enkele weken geleden vroeg waarom hij zijn manschappen toe
pten had van vuurwapens gebruik te maken, in een geval waarin de
Politie in elk ander land ter wereld het met brandspuiten klaarspeelt, zou
^harlier hebben geantwoord dat hij niet inziet waar hij dergelijk tuig
arHlaan had moeten halen wanneer er in de blanke wijk van Leopoldstad
Seen embryo van een brandweerkorps bestaat! Het derde slacht
dier is Roland Detry, de directeur van de koloniale informatiedienst
•uorcongo. Hem wordt o.m. verweten de regering te Brussel volkomen
onwetendheid te hebben gelaten aangaande de werkelijke toedracht
an de gebeurtenissen in de Congolese hoofdstad.
Gebrek aan goede informatie had
o.m. tot gevolg dat minister Van He
melrijck in het Belgische parlement
hulde bracht aan de moed van de Aba-
ko-burgemeester Pinzi, hoewel tegen
deze laatste op dat ogenblik reeds een
aanhoudingsmandaat was uitgevaar
digd. De lijst zal in de loop van de
eerstvolgende dagen vermoedelijk nog
wel langer worden, want de heer Van
Hemelrijck heeft een heel scherpe hak
bijl in zijn reiskoffer. Of ook het hoofd
van gouverneur Cornelis deze week in
de mand rolt, is niet met zekerheid te
zeggen, maar uitgesloten is dat niet.
Gouverneur Cornelis zou „promotie"
maken en naar New York worden over
geplaatst, waar hij de plaats van wij
len Rijckmans als Belgisch vertegen
woordiger in de voogdijcommissie van
de V.N. zal innemen.
Cornelis, zo verzekert men te Brus
sel, heeft als gouverneur de in hem
gestelde verwachtingen diep be
schaamd en in zijn vervanging zou
reeds sedert een maand voorzien zijn,
als Brussel niet over het probleem
van de opvolging ernstig verdeeld
zou zijn geweest. Een koloniaal amb
tenaar als hoofd van het gouverne
mentspaleis is uitgesloten, omdat hij
bij de Congolese bevolking de ongun
stige indruk wekken zou het koloniaal
bestuur te willen bestendigen. Een
„homo novus" op het Congolese po
litieke toneel zal wel een ernstiger
kans maken, maar ook hier aarzelt
de regering aangaande de juiste be
voegdheid waarmee men het hoofd
van de Congolese administratie bekle
den moet. Is het gouvernement-gene
raal als formule niet voorbijgestreefd?
Te Brussel maakt men gewag van de
oprichting te Leopoldstad van staats
secretariaten, ja zelfs van ministe
ries met vergaande bevoegdheid: de
kern van een autonome Congolese re
gering waarin ook zwarten zitting zul
len krijgen. Het hoofd van een derge
lijk college zou in zekere zin dus de
functie van regeringshoofd vervullen
en alleen een figuur met een onbe
twist gezag kan hiervoor in aan
merking komen. Het ligt voor de
hand dat noch de koloniale ambtena
rij noch de Belgische politieke we
reld een dergelijke figuur opleveren
kan.
Maar ook om een andere reden aar
zelt de regering gouverneur Cornells
zo maar zonder meer aan de dijk te
zetten. Gisteren heeft minister Van He-
melrijck op een persconferentie her
haald dat hij op zijn jongste informatie
reis in Congo zowel van Congolese als
van blanke zijde de meest uitgebreide
instemming had ontmoet ten aanzien
van zjjn beleid. De werkelijkheid is ech
ter geheel anders. Onder de mantel col
porteert men te Brussel inderdaad het
nieuws, dat de minister met zijn Con-
gopolitiek in het slop zit, omdat zomin
de Abako-leiders als de blanke kolonis
ten in de regeringsverklaring enig ver
trouwen stellen. Zonder van een comple
te mislukking te gewagen schijnt de po
litiek van de heer Van Hemelrijck toch
wel een zeer ongunstig effect te heb
ben gehad. De blanke administratie en
(Vervolg van pagina 1)
(jfjiondanks was de aankondiging van
ia®öhauers bezoek aan Khroesjtsjev
kleine sensatie.
Ollenhauer werd met een wagen van
m Russische Oostberlijnse ambassade
iBeho-u 00k Weer te-
Üi
bjIiehaald en na afloop
t\t,vgebracht naar het raadhuis in Scho-
de zetel der Westberlijnse re-
Hu waar hij in de grote raadzaal
On drukbezochte persconferentie gaf.
Sesn uer verklaarde hier, dat het
sft.p in een zeer vriendschappelijke
bejjr was gevoerd, maar dat men van
bar) zÜden geen blad voor de mond
ivpU genomen. De voornaamste onder-
bi,iPan waren het vredesverdrag met
8e r .d, de status van West-Berlijn,
tet.!1(ïuidatie van de (geallieerde) be-
hajJJUg van West-Berlijn en de veilig-
in Europa. Tussen hem en
•bin s;jtsjev bestond er overeenstem-
Vf.g over, dat alle problemen met
dp!e'ievende middelen moeten wor-
opgelost, en dat er geen kwestie
CL die niet op die wijze zou kunnen
tva den opgelost. Op een aantal punten
6]i geen overeenstemming bereikt,
hoi Pbauers totale indruk van de in
to, d en geest van het gesprek met
SiJ ?esjtsjev was, dat men aan Rus-
leï. e zijde bereid is te onderhande-
deze onderhandelingen echter
baJ\flig moeten beginnen en dat beide
'ei, i n met concrete voorstellen moe-
Van komen. In antwoord op een vraag
tj„ ®en journalist zei Ollenhauer ove-
üfp s' dat niets van hetgeen Khroesj-
v had gezegd hem bijzonder had
Ver,
Be
rast of verbaasd.
bezorgdheid bestaat in West-Duits-
Wh over het feit> dat Ollenhauer al-
a tegenover de Russische „zwaar-
Sp^'chten" zat en dat er bij het ge-
u>- k geen Westduitse getuigen aan-
t^'stermiddag heeft Khroesjtsjev ook
bp,.,..koerier gestuurd naar de West-
tiw'JUse burgemeester, Willy Brandt,
ho1 een uitnodiging voor een onder-
!i« Oost-Berlijn. Nadat Brandt met
Pi, Westelijke militaire commandanten
Bondsregering over deze uitno-
bppkg van gedachten had gewisseld
>ft
"at
hij de Sovjet-leider doen weten
fc>!.,hy niet op diens uitnodiging m-
HV„ Brandts antwoord, dat gister-
bn I1'1 °P de Russische ambassade in
Lp Berlijn werd overhandigd, geeft te
bih"en dat Brandt door een bespre-
C8 'het Khroesjtsjev het viermogend-
4p„e"statuut voor Berlijn zou schen-
Bovendien acht Brandt zich met
bi, juiste gesprekspartner voor de
'ispi'sche premier. In sociaal-de moer a-
kringen te West-Berlijn wees
overigens op dat Khroesjtsjevs
(fel,, aan Brandt geen persoonlijke en
streekse uitnodiging inhield.
Vefh "sjtsjev schreef slechts te hebben
t(ireP'hen dat Brandt hem zou willen
k en, indien dat zo was, dat hij
"ereid was Brandt te ontvangen.
fabrlptH^ heeft Kromhout Mlotoren-
ven Zn e Amsterdam een order gege-
gregat°or de levering van achttien ag-
«1 dp Vc h'0 zullen worden geplaatst
DC-r ,.euwe Lockheed Electra's en de
agg,.pjU!eStuigen. Het eerste van deze
Verri f,etl wordt in augustus afgele-
RLA/t h mogeljjkheid bestaat, dat de
ue order nog zal vergroten.
de kolonisten zjjn ontstemd omdat zij
beseffen dat hun dagen geteld zijn. In
Ijjdzaam protest kruisen zij de armen.
Er is hierdoor een vacuüm ontstaan dat
geen enkele inlandse administratie on
dervangen kan om de eenvoudige re
den dat een zwart hoger ambtenaren
korps nog volstrekt onbestaanbaar is.
De hieruit voortvloeiende situatie is ex
plosief, zo verzekert men te Brussel.
De publieke abdicatie der blanken is de
zwarte bevolking niet ontgaan en slechts
een psychologische schok kan een nieu
we uitbarsting van geweld verhinderen.
Naar men verneemt zal Van Hemel
rijck de onmiddellijke invrijheidstelling
van alle Abakoleiders bevelen in de
hoop het gevaar voorlopig af te wente
len. Maar ook de blanken zal de mi
nister nieuw vertrouwen moeten schen
ken wil hij verhinderen dat de reeds
veelvuldige desertie in het ambtenaren
korps en het onderwijzend personeel ca
tastrofale proporties aanneemt. Indien
de minister daar niet in slaagt, zou
ook het kapitaal wel eens kunnen op
de vlucht slaan. De tekenen aan de
wand van de Brusselse effectenbeurs
zijn in dat opzicht al te duidelijk.
Heel Barneveld heeft maandag een
groot deel van de dag zonder water ge
zeten. De waterleiding maatschappij
Gelderland n.v. ontdekte 's morgens
omstreeks tien uur een lek in de hoofd-
aanvoerbuis tussen Voorthuizen en Bar
neveld. Onmiddellijk begon men met de
reparatiewerkzaamheden, waarbij het
waterleidingnet werd afgesloten. Dit
kwam bijzonder slecht uit, omdat tra
ditiegetrouw honderden vrouwen maan
dag als wasdag hebben. Omstreeks half
drie 's middags was het lek dicht en ga
ven de kranen weer water.
In een bijna voltooid huis in een nieuwe wijk te Krimpen a/d IJssel trof een timmerman maandagmorgen drie kleine
kinderen aan, die sinds zondagmiddag vermist werden. De kleuters waren genoodzaakt geweest de nacht in het huis
door te brengen, omdat de deur achter hen in het slot was gevallen. Moeder Bremer stopte de kinderen bij thuiskomst
meteen onder de wol en gaf hun warme melk. V.l.n.r.: de 3 y,-jarige Marinus Bremer, de i-jarige Jennichien Bremer
en de 3%-jarige Pieter van der Hoek.
Advertentie
prima poplin in
hagelwit of parelgrijs
boord met trusfay
(de blijvende balein)
royale pasvorm
borstzak-
parelmoer knopeif
2 mouwlengten
leeftijd
jaar
Kleine Stijging
per maai.
Vandaag hebben meer dan 200.000
kinderen deelgenomen aan het jeugd-
verkeersexamen 1959. Dit examen, dat
ook na invoering van het verplichte
verkeersonderwijs op de lagere scho
len een vrijwillig examen is gebleven,
wordt ieder jaar onder auspiciën van
het Verbond voor Veilig Verkeer ge
houden.
Dagenlang heeft het centraal bureau
van het Verbond onder hoogspanning
gewerkt om de formulieren tijdig aan
alle deelnemende scholen tot in de ver
ste uithoeken van ons land toe te zen
den want niet alleen de 13.000 jongens
en meisjes in Rotterdam moesten van
daag de examenopgaven voor zich vin
den? maar ook de zeven kandidaatjes
in Itteren.
In Elten deden 95 kinderen mee aan
dit Nederlandse examen. Om te voor-
Adver tentie
llllllllllllllillllllilllllll!lllllililllllllllllllllllllllllllllll!l!l!0""""""""l""!""l""ll"'llllll!l"""'l"""l"""i'""""!
Copyright P. I. B. Box 6 Copenhogen
komen, dat taalmoeilijkheden een juist
begrip van de vragen in de weg zou
den staan, zjjn speciaal voor Elten de
opgaven in het Duits vertaald.
Zij die het schriftelijk examen met
goed gevolg afleggen meestal onge
veer 75 a 80 prosent van de kandida
ten zullen mogen deelnemen aan
een over enkele weken te houden prak
tisch examen, dat door de plaatselijke
afdelingen van het Verbond of door de
verkeerspolitie ter plaatse wordt geor
ganiseerd en afgenomen. Slechts zij, die
ook bij dit praktisch examen bewijzen,
de regels van het verkeer te kennen,
komen in aanmerking voor het ver-
keersdiploma. Het verbond heeft sinds
1946 bijna 1.352.500 van deze diploma's
uitgereikt.
Ook voor voortgezet onderwijs
Het Verbond voor Veilig Verkeer be
reidt een landelijk verkeersexamen
voor het voortgezet onderwijs (nijver
heidsonderwijs voor jongens en meis
jes, uitgebreid lager onderwijs en voor
bereidend hoger en middelbaar onder
wijs) voor. Men hoopt, dat in 1960
reeds een dergelijk examen kan wor
den gehouden.
Uit ervaringen, die op dit terrein al
in enkele steden van ons land in
Rotterdam en Leiden kon worden
opgedaan, Is gebleken, dat bij het on
derwijzend personeel én bij de leerlin
gen belangstelling bestaat.
Nu sedert 1 januari op alle rijks en
bijzondere kweekscholen in Nederland
verkeersonderwijs wordt gegeven, bleek
het wenselijk, een speciale verkeers-
cursus in het leven te roepen voor die
docenten die nog niet hadden deelge
nomen aan de reeds sinds 1955 door het
Verbond voor Veilig Verkeer in overleg
met het departement van onderwijs,
kunsten en wetenschappen gehouden
vrijwillige verkeerscursussen voor do-
cijten van kweekscholen.
Het departement heeft thans op ver
zoek van het Verbond een aantal ver
keerscursussen georganiseerd, die zul
len worden gegeven door functionaris
sen van rijks- of gemeentepolitie.
Vier van de vijf lijsttrekkers van de
grote politieke partijen in Nederland
hebben aan de vooravond van de ver
kiezingen in ons land verklaard voor
stander te zijn van het beginsel van
Europese verkiezingen. De vijfde, de heer
H. W. Tilanus, neemt geen volstrekt af
wijzend standpunt in, doch geeft er de
voorkeur aan het rapport af te wachten
dat een werkgroep van het Europese
parlement onder leiding van de Belgi
sche hoogleraar prof. Debouse, over
de problematiek van rechtstreekse ver
kiezingen voor een Europees parlement
opstelt.
„Hoe denkt u over Europese verkie
zingen?" was de vraag, die de redactie
van het maandblad „Nieuw Europa"
heeft voorgelegd aan de vijf politieke
leiders. „Aan de Partij van de Arbeid
zal het niet liggen, als de Europese
verkiezingen niet vlot tot stand ko
men," antwoordde mr. J. A. W. Bur
ger, die hier aan toevoegde overigens
geen vrees te hebben, dat het aan de
andere Nederlandse partijen wel zou
liggen. H(j noemde het verheugend,
dat het verlangen naar Europese inte
gratie in welhaast alle Nederlandse po
litieke partijen leeft. „Indien werkelijk
het Europese parlement er in zou sla
gen een concreet voorstel tot Europese
verkiezingen uit te werken en te doen
aanvaarden, dan houd ik het er voor,
dat Nederland niet het struikelblok zal
blijken."
Prof. C. P. M. Romme schrijft
aan de redactie van „Nieuw Europa"
te menen, dat de tijd is gekomen
verandering te brengen in het feit,
dat het Europese parlement zijn
rechtstreeks contact met de Europe
se volken mist, waardoor het in die
volken ook onmogelijk kan leven.
„Wij moeten aan de Europa-gedachte,
die nu nog hangt aan de draad van
de overheids-inzichten, een tweede
pool geven, de pool van het vaste
volksinzicht dat de groei naar Euro
pese eenwording een economisch en
politiek gegeven is, dat uit de ont
wikkeling van de eigen natie en uit
de ontwikkeling van Europa niet
meer weg te denken is. En die pool
kan niet beter bestaan dan in een
rechtstreeks gekozen Europees par
lement."
„Ik ben een voorstander van een di
rect gekozen Europees parlement,
maar ik ben van mening dat de voor
bereidingen hiertoe rustig en zonder
overhaasting moeten worden getrof
fen," aldus schrijft prof. dr. J. Zijlstra.
„Daarnaast is het uitermate wenselijk,
dat de directe verkiezingen kunnen
plaatsvinden tegen de achtergrond van
een ook voor de gemiddelde Europese
De nieuwe bisschop van Roermond
mgr. P. Moors heeft maandag alle be
noemingen, welke de kapittel-vicaris
mgr. A. Terstappen tijdens de periode,
dat het bisdom Roermond geen bis
schop had, heeft gedaan, bekrachtigd.
Daar alleen de bisschop het recht
heeft om pastoors te benoemen, kon de
kapittel-vicaris alleen maar deservi-
tors aanstellen. De door hem aangestel
de deservitors zijn thans door mgr.
Moors tot pastoor benoemd.
In overleg met de nieuwe bisschop
hebben alle inspecteurs van het voor
bereidend hoger-, het middelbaar-, nij
verheids-, lager- en kleuteronderwijs
aan de schoolbesturen goed gevonden
dat alle leerlingen dinsdag 17 maart, de
dag waarop Mgr. Moors tot bisschop
wordt gewijd, vrij van school hebben.
In het prentenkabinet van het
museum Boymans-Van Beuningen te
Rotterdam wordt tot 12 april een keuze
uit de grafische aanwinsten van 1958
tentoongesteld. Het betreft hier de
prenten die uit het fonds van de stich
ting Lucas van Leyden zijn aangekocht.
burger levende realiteit van de ge
meenschappelijke markt."
Prof. P. J. Oud antwoordde voor
stander te zijn van het beginsel van
Europese verkiezingen. De uitwerking
van dit beginsel vereist het oplossen
van een aantal vragen, doch het ont
brak hem aan tijd zo schreef hij
thans nader op deze vragen in te gaan.
De heer H. W. Tilanus zegt nog niet
zo ver te zijn als wordt gesteld In het
programma van de Europese bewe
ging: „De Europese beweging spreekt
zich uit voor het spoedig houden van
rechtstreekse verkiezingen voor het
Europese parlement." Het Is zijn per
soonlijke visie dat „de zaak nog niet
rijp is en dat overhaasting schaadt.
Laten wij het rapport van de commis-
sie-Dehousse afwachten, ondertussen
op de volksvergaderingen steeds de
aandacht vestigen op wat zich in Euro
pa ontwikkelt en voltrekt en voorlopig
de afgevaardigden in het Europese
parlement doen verkiezen op indirecte
wijze via de nationale parlementen.'
Zoals men elders in dit blad kan
lezen, zullen vanaf 1 mei a.s. in een
aantal ressorten bij wijze van proef de
boeten voor lichte verkeersovertre
dingen direct door de verbaliserende
politie-ambtenaar geïncasseerd wor
den. Er zullen dan 3 tarieven wor
den gebruikt, n.l. 2,50 voor voet
gangers, fietsers en bromfietsers, f 5,-
voor scooter- en motorrijders en
f 7.50 voor automobilisten. Tegen de
vaststelling van deze tarieven hebben
wij principieel bezwaar. Het gaat
hier immers niet om een welstands-
heffing, maar om een bestraffing van
een begane verkeersovertreding. Al
leen de meer of mindere ernst van
de verkeersovertreding dient beslis
send te zijn voor de hoogte van de
te betalen boete en niet met welk
vervoermiddel men deelneemt aan
het verkeer. Een automobilist begaat
niet per se minder lichte verkeers
overtredingen dan bromfietsers, scoo
ter en motorrijders, fietsers en voet
gangers. In vele gevallen zal deze
rangorde geheel anders dienen te ko
men liggen. Het bezwaar, dat aan een
tariefbepaling overeenkomstig de
aard van de begane verkeersovertre
ding kleeft, n.l. de grotere verant
woordelijkheidvan de verbaliseren
de politie-agent bij de beoordeling
van het geconstateerde feit, weegt o.i.
niet op tegen de grove onbillijkheid
van de thans voorgenomen regeling.
De belde A.R.-ministers, prof. dr. J.
Zijlstra en mr. J. van Aartsen. hebben
maandagavond tijdens een verkiezings
bijeenkomst van de Anti-Revolutionai
re Partij in Amsterdam nog eens be
toogd, dat de voorkeur van de A.R.-
partjj uitgaat naar een christelijk ka
binet. Beide ministers zeiden geen be
hoefte te hebben aan speculaties over
mogelijkheden, indien een dergelijke
christelijke regering niet tot stand kan
komen. Minister Van Aartsen vond het
zelfs staatsrechtelijk onjuist nu reeds
een uitspraak te doen.
„Wij hebben geen waterwees voor
een brede basis met liberalen, maar
evenmin voor een brede-basiskabinet
met socialisten," aldus prof. Zijlstra.
„De V.V.D. is principieel niet slechter
of beter voor de A.R. dan de P.v.d.A."
Minister Zijlstra zei niet te willen ver
helen, dat er met de P.v.d.A. grote,
haast onoverbrugbare tegenstellingen
zijn ontstaan, met name inzake dienst
plicht, het Nieuw-Guineabeleid en mo
gelijk ook een aantal sociaal-economi
sche wensen.
Minister van Aartsen sprak zelfs van
een kloof, die tussen de P.v.d.A. en
de A.R. is ontstaan.
Ten aanzien van de voetbalpool zei
minister Zijlstra, dat de Kamerfractie
der A.R.-partij straks zal moeten be
slissen of een mogelijke compromisoire
oplossing op dit punt wel of niet aan
vaardbaar Is in het geheel van het te
voeren beleid.
Advertentie
IIHIIIIIIIIII
24 maart zal voor de rechtbank te
Roermond de zaak dienen van de Bay-
reuther automonteur die 19 november
van het vorige jaar de Venlose taxi
chauffeur Emons onder de gemeente
Swalmen met twee revolverschoten in
het hoofd doodde. E. werd levenloos
achter het stuur van zjjn taxi aangetrof
fen, nadat zjjn wagen tegen een naast
de weg staande boom was gebotst. De
Duitser, die met het hoofd tegen de
voorruit was geslagen en ook verwon
dingen had opgelopen, werd hevig bloe
dend in de buurt aangetroffen. Uit een
onderzoek bleek dat de kogels die E.
in het hoofd geschoten waren, afkom
stig waren van de revolver die de
Duitser bij zich droeg.
Primair heeft de officier van justitie
aan de Duitser moord ten laste gelegd,
subs, het toebrengen van zwaar licha
melijk letsel, de dood tot gevolg heb
bend, meer ubs. bedreiging met
moord c. q. doodslag en het veroorza
ken van dood door schuld.
De dader is steeds blijven ontkennen
de opzet gehad te hebben Emons te
doden. Hij zou in een paniekstemming
zijn geraakt toen E. dreigde hem aan
de dichtstbijzijnde politiepost te zullen
aangeven als hjj niet dadelijk betaalde.
Hjj zou toen de revolver in de hand
hebben genomen om de chauffeur te
dwingen verder te rijden. Bij het nemen
van een bocht zou de revolver toen zijn
afgegaan. E. werd gedood door een
schot dat bjj het rechteroor de schedel
binnendrong
De verdediging wordt gevoerd door
mr. Van Hilten uit Venlo.
„Ik heb gewerkt bij Krop
holler en ik ben een leerling
van Berlage." Na die uitspraak
zit men bij een gesprek met de
heer C. M. van Moorsel Pz.,
architect B.N.A. te Voorburg,
meteen midden in de kwestie
van de Amsterdamse beurs. „De
architectuur van deze eeuw
heeft in ons land drie waar
achtige monumenten opgele
verd: de beurs van Berlage, de
fabriek van Van Nelle en het
huis van Rietveld. Het d-oet er
niet toe of deze gebouwen op
de zogenaamde Monumenten
lijst staan: ze behoren tot ons
nationale cultuurbezit en dat
dient gerespecteerd te worden."
Architect van Moorsel heeft in
het Bouwkundig Weekblad een
artikel geschreven, waarin hij
het met vuur opneemt voor de
beurs. Is er één studie over de
ontwikkeling van de moderne
bouwkunst in Europa geschre
ven, waarin Berlage's beurs niet
besproken en van vérstrekkende
betekenis wordt genoemd als
teken? Het gebouw is een monu
ment van internationale beteke
nis. Als de beurs voor het mo
derne zakenleven ouderwets is
geworden, dan levert dit nog
allerminst een argument om het
gebouw maar af te breken; men G TVT V9TI \TonrftPI rZ
moet dan de nodige voorzienin- J-V-L* VdI1 1VLUU1SC1 1
gen aanbrengen. En de scheuren?
Het zou onbillijk zijn hiervan Berlage een verwijt te maken. Het werk
van bijvoorbeeld het Laboratorium voor Grondmechanica was destijds nog
onbekend; de bouwer was onder meer aangewezen op de experimentele
methode van de zogenaamde hei-formule.
De heer Van Moorsel, die thans 67 jaar is, is zo pas benoemd tot ridder
in de orde van de H. Gregorius de Grote. Dit was de aanleiding tot ons
gesprek, maar dat pleidooi voor de beurs moest de architect eerst even
van het hart. Dat hij in de architectuur is gegaan heeft hij met name te
danken aan de omstandigheid, dat zijn ouderlijk huis naast dat van de
Berlages stondVermeldenswaard is in dit verband, dat Berlage svader
een overbuurman had, die Cuypers heette en die ook zo enige invloed
heeft uitgeoefend op de toekomst van een buurjongen.
Het eerste werk van architect Van Moorsel was, in 1921, een zakenpana
op de hoek van de Schoolstraat in Den Haag. Het was het eerste geheel
betonnen huis in ons land; de stalen ramen moesten uit Engeland komen.
John Raedecker heeft bij dit pand voor het eerst door het aanbrengen
van een reliëf samengewerkt met een architect. Met enig plezier om de
herinnering vermeldt de heer Van Moorsel, dat het gebouw destijds „het
graf van Tut-ankh-amon", toen veelbesproken, is genoemd. De Pauselijke
onderscheiding heeft hij gekregen vanwege zijn verdiensten voor de
kerkelijke kunst. Zijn eerste kerk was de O.L. Vrouw van Lourdes-kerk
te Scheveningen, waarbij hij volwandige houten spanten toepaste, hetgeen
nogal wat opzien wekte. Hij heeft voorts kerken en parochiecentra gebouwd
te Nijmegen, Geldrop, Velp bij Grave en Middelburg en hij is bezig met
een kerk van 700 plaatsen in Den Helder en een kerk van 1200 plaatsen in
Den Bosch. Enkele woorden over de katholieke kerkbouw: we verkeren nu
in een situatie van „elck wat wils"; er zal een synthese moeten komen.
In het bijzonder heeft de heer Van Moorsel zich ook toegelegd op
de bouw van sanatoria: „Berg en Bosch", „Hornerheide" bij Roermond en
de „Klokkenberg" bij Breda. Een project voor een gewestelijk polio- en
reuma-centrum in Limburg heeft hij nog onderhanden. „Dit is zoveel
plezieriger dan het bouwen van een bungalow met een deurtje-zus en een
raampje-zo. Die doktoren zijn lastig, maar hun eisen zijn reëel. Je moet
als architect de verlangens van de opdrachtgever weten op te zuigen als
een spons. Zo'n sanatorium is meer dan een beter-maak-machine.Een
van de architectonische beginselen van de heer Van Moorsel is, dat de
functie van een gebouw aanvaard moet worden, maar dat de functie niet
primair gesteld mag worden bij de vormgeving
Architect Van Moorsel is oud-hoofdredacteur van het Katholiek Bouw
blad; ken tijde van hoofdredacteur Laudy was hij bouwkundig medewerker
van „De Tijd". Hij doceert aan de academie in Rotterdam. Aan zijn leerlin
gen houdt hij voor: „het kan me niet schelen hoe je straks zult bouwen,
als je er maar voor honderd procent achter staat."
