Het gieten van
- van vijf meter middellijn -
■prmp
Lichte muziek op
zwarte schijven
W
Een Carrousel der kunsten
als toeristisch evenement
I
De Matthaus Passion
in Naarden
De" opvatting van Van
der Horst
Paus Joannes XXIII
Z
TECHNISCHE KRACHTPROEF
Negen Muzen zullen poseren op
de trappen van het paleis
Onverwachte
avonturen
'White label"
Zuivering onder
Ts j echoslo waakse
intellectuelen
HENNESSY
Paus wijzigt tekst
gebed
van
Plannen in Den Haag
EEN LEVENSVERHAAL
ZATERDAG 28 MAART 1959
PAGINA 13
mm
■<m<mÊmÊmmSÊÊÊËÊk'.
iMSIllIlmmSMmmm
pi|lplwll8«
LINNAEUSHOF IN
BENNEBROEK
Opening door Turkse
ambassadeur
DliWAllS
Examens
Concert in Vaticaan
(Zocputc,
Politiekapel op mars
Instrumentale muziek
9?
Operetteklanken
l A e 25e maart 1934 was een bijzondere dag voor
J allen die op de een of andere manier betrokken
waren bij de bouw van de astronomische kij
ker, die de grootste ter wereld zou ivorden. In de glas
fabriek van Corning werd toen de eerste glasplaat
gegoten met een middellijn van vijf meter, die de re
flector moest worden voor de telescoop die op de
Mount Palomar staat opgesteld. Niet alles verliep
naar wens bij deze technische krachtproef. Later bleek
de spiegel inwendig gevaarlijke spanningen te hebben
die het gieten van een tweede even grote spiegel nood
zakelijk maakte. Die is nu gemonteerd in de Hale te
lescoop, die nu al tien jaar in voortdurend gebruik is.
Toen men de bouw van deze grote kijker omstreeks
1930 kon gaan realiseren was een van de vele proble
men de vraag van welk materiaal men de spiegel
moest gaan maken. Het loonde zeker de moeite en het
geld om bij dit project alle nieuwe mogelijkheden te
beproeven of te overwegen. Zoveel mogelijk moesten
de gebreken van de oudere kijkers met glazen spie
gels worden opgeheven. Een gewone glazen spiegel is
erg gevoelig voor temperatuursveranderingen. Tijdens
het waarnemen koelt een spiegel in de loop van de
nacht af. Wanneer dat al te snel gaat en de spiegel
groot is zal het nauwkeurig geslepen oppervlak van
de spiegel hierdoor vervormen. Het aanvankelijk mooie
sterbeeldje wordt minder mooi. De vaak urenlang du
rende belichting van zwakke objecten aan de hemel
wordt minder in kioaliteit. De enige remedie daartegen
is een materiaal dat minder door temperatuursveran
deringen wordt beïnvloed. Men had de keuze uit ver
schillende mogelijkheden: Roestvrij staal, Invar, een
combinatie van glas en staal, kwarts en ook pyrexglas
werden overwogen. Behalve de temperatuursgevoélig-
heid speelden ook nog andere factoren bijv. mecha
nisme, een rol.
Paus Joannes heeft de woorden „Per-
fidis" en ,,Perfidiam" (ongelovige) in
het gebed dat tijdens de Goede-Vrijdag-
plechtigheden voor de joden wordt ge
zegd, weggelaten, aldus is van de zijde
van het Vaticaan meegedeeld. Men
verwacht dat deze wijziging algemeen
zal worden ingevoerd.
Woensdagmiddag 8 april zal de Lin-
naeushof in Bennebroek (Europa's
Mooiste Tuin) voor het komende sei
zoen geopend worden. De ambassadeur
van Turkije in ons land, Z. Exc. S. F.
Arbel, zal de openingsplechtigheid ver
richten.
TEDDY SCHOLTEN
De telescoop op Mount Palomar, waarvoor de spiegel van
vijf meter werd gegoten.
Kwarts of pyrex
De keuze vel op kwarts. Bij wijze
van proef begon men met het gieten
van kleine kwartsspiegels. Succesieve-
lijk ging men over naar grotere af
metingen. Het werd een zeer kostbare
reeks proefnemingen, die niet geheel
aan de verwachtingen voldeden. Men
bleef steken bij een spiegel van ander
halve meter doorsnede. Hierna werden
de proeven met kwarts gestaakt en be
sloot men de grote spiegel van pyrex
glas te maken. De experimenten met
kwarts hadden toen in totaal 600.000
dollar gekost.
Pyrex is iedereen wel bekend. Het
wordt gebruikt voor de bekende oven
vaste glazen schaaltjes. Ook In de
techniek wordt pyrex veel toegepast.
Omstreeks 1930 vervaardigde Cording dit
warmtebestendig materiaal al. De uit-
zettingscoëfficient is driemaal kleiner
dan van glas en ongeveer vijf maal gro
ter dan van een kwarts. Hoewel ieder
een het enorm spijtig vond de proeven
met kwarts te moeten staken zou men
uit pyrex toch een uitstekende spiegel
van vijf meter kunnen maken. Door aan
het pyrex een hoog kwartsgehalte te-
geven werden bovendien de eigenschap
pen hiervan nog verbeterd.
Eerste spiegel
De grote moeilijkheden kwamen ook
hier toen men de spiegel werkelijk
moest gaan gieten. Speciale giet- en
vooral ook afkoeltechniek moest men
leren. Achtereenvolgens maakte men
pyrexspiegels met een doorsnede van
65, 75, 150 en 300 centimeter, voordat
men aan de krachtproef van de grote
spiegel durfde te beginnen. De voorbe
reidingen voor het gieten begonnen
reeds maanden tevoren. Het vullen van
de oven met 65 ton pyrex kostte ruim
twee weken. Het verhitten van deze
hoeveelheid glas tot een temperatuur
van 1575 graden Celcius 16 dagen.
De spiegel zou aan de onderzijde een
ribben-structuur krijgen. Hierdoor kon
men het gewicht sterk verminderen zon
der verlies aan sterkte op te roepen.
In het gietmodel had men daartoe 114
kernen gemaakt die de holten tussen
de ribben zouden uitsparen. Hoewel
zwaar verankerd braken tijdens het
gieten enkele van deze kernen los door
de enorme hitte. Zij kwamen op de hete
pyrex-massa drijven. Onder andere
hierdoor moest men tot het gieten van
een tweede spiegel besluiten.
Onverwachte bedreigingen
De tweede maal verliep alles naar
wens en kon men na het gieten met
het tijdrovende afkoelings-proces be
ginnen. De buitenkant van een zo
grote glasmassa zou natuurlijk veel
sneller afkoelen dan het inwendige.
Om gevaarlijke spanningen in het
glaslichaam te voorkomen moest het
afkoelen zeer regelmatig en langzaam
verlopen. De rivier die bij de Cor
ning fabriek loopt dreigde dit afkoel-
Advertentie
SCOTCH WHISKY
UTRECHT, 27 maart: Kand. rechts
geleerdheid: mej. A. Klaassen, De Bilt,
J. W .Verloop, Bilthoven, mej. S.
Schuurbiers, Valkenswaard, mej. J. B.
Kerstens, Maarn, J. B. Abrahamse,
Amersfoort: kand. sociologie: mej. F.
J. v. d. Heyden, Oisterwijk, W. Zweers,
Hardenberg, E. J. Verhagen, Eindho
ven, A. C. Fontani, Utrecht, A. J. van
't Veer, Utrecht; doet. rechtsgeleerd
heid: L. Westerhof, Kampen; notariaat
examen deel 2: P. B. van Hussen, Eind
hoven, J. G. M. Minke, Utrecht
Kerkelijk examen: A. W. J. A. Knorth
Huissen (Gr); Semi-artsexamen: J. H.
Klinkers, Utrecht, J. A. Serrarens,
Roermond. Arts-examen: H. M. A.
Limpens, Kerkrade, A. Sersansie,
Utrecht, (kand soc. geografie: W. C. M.
Schellens, Eindhoven, J. Tj. Bergsma,
Utrecht, mej. J. H. I. ter Borg, Utrecht
A. M. Brouwer, Amerongen, J. D. H.
Harten (cum laude) Utrecht, M. H. J.
Koster, Utrecht, G ,M. M. de Leeuw,
Tiel, H. Meijer, Utrecht, B. Nelemans,
Utrecht, R. E. Nieuwpoort, Den Haag,
M. J. G. Nuy, Utrecht, W. G. Paulsch,
Amersfoorte Fr. M. H. A. Peet, Zeist,
W. Smit, Utrecht, E. H. Suichies,
Utrecht, kand. phys. geografie: G. J.
Verwers (cum laude) Den Haag, doet.
sociale geografie: R. A. M. Roozenburg,
Leidschendam, mevr. N .B. Ten Bokkel
Huininck-Jonkman, Amsterdam.
proces te verstoren. Ze brak buiten
haar oevers en overstroomde de fa
briek. Twee dagen moest men de
spiegel aan zijn lot overlaten, voordat
men het regelmechanisme weer kon
inschakelen. Later bleek de spiegel
geen nadelige gevolgen hiervan te
hebben ondervonden. Een tweede ge
vaarlijk moment in het nog maar jon
ge bestaan van de spiegel was het
optreden van een ernstige aardbe
ving. Ook hier rolde" de spiegel on
beschadigd doorheen.
Nieuw wondermateriaal
Inmiddels heeft Corning een nieuw
materiaal ontwikkeld, dat ongekende
eigenschappen bezit. Mogelijk kan dit
materiaal in de toekomst ook voor as
tronomische spiegels worden gebruikt.
Pyroceram heet dit nieuwe product,
dat men met allerlei verschillende ei
genschappen kan maken. Harder dan
staal, sterker dan glas of kwarts, prac-
tisch onafhankelijk van temperatuur
veranderingen. Bijna alle eisen die men
aan het materiaal voor een astrono
mische spiegel stelt zijn In Pyroceram
bij elkaar gebracht. Ook het slijppro-
ces kan met Pyroceram sterk worden ver-
sneld. Men hoeft dan geen rekening
te houden met vervormingen in het op
pervlak, die optreden door de wrijvings-
warmte die tijdens het slijpen vrijkomt.
Misschien dat men in de toekomst Py
roceram, waar men nu al neuskegels
voor raketten en radarspiegels van
maakt, ook voor astronomische doel
einden zal weten te gebruiken.
Advertentie
Schotse whiskylikeur
In Tsjechoslowaakse intellectuele
kringen is een zuivering gaande, die
een onderdeel schijnt uit te maken van
een „culturele revolutie". Achtereenvol
gens is een aantal vooraanstaande figu
ren ontslagen en vervangen door perso
nen, die het volledige vertrouwen der
communistische partij genieten.
Na het ontslag van de hoofdredacteur
van het socialistische partijblad „Svo-
bodne Slovo" legde de directeur van de
uitgeverij van Tsjechoslowaakse. schrij
vers, Ladislav Fikar, zijn functie neer,
omdat hij verantwoordelijk werd geacht
voor het verschijnen van „De Laf
aards", een boek van de jonge schrij
ver Josef Skvorensky dat als anti-Rus
sisch wordt beschouwd. Het boek is
aan de circulatie onttrokken en de
schrijver is ontslagen als plaatsvervan
gend hoofdredacteur van het tijdschrift
„Svetova Litteratura".
Daarna werd de directeur-generaal
van de Tsjechoslowaakse filmindustrie,
Jiri Marek, ontslagen. De minister van
cultuur had tevoren heftige kritiek ge
oefend op de regisseurs, omdat zij „te
veel nadruk hadden gelegd op de nega
tieve zijde van het leven". Een der
regisseurs tegen wie de meeste bezwa
ren werden gemaakt, was Vladimir
Vlcek, die met Franse medewerking
de maker was van de film „Liberté
Surveillée.
Het nieuwe Delftse gemeente-archief
aan de Oude Delft zal op 7 april officieel
worden geopend. De opening zal worden
verricht door de commissaris der Konin
gin in de provincie Zuid-Holland, mr.
J. Klaasesz.
(Van onze Haagse redacteur)
Met instemming en medewerking
van gemeentelijke instanties heeft het
bureau van „De Antwoordman" te
Den Haag een plan ontworpen om in de
tweede helft van juli op de Lange Vij
verberg in Den Haag ter verhoging
van de toeristische aantrekkelijkheden
van de stad een zestien dagen durend
„evenement" te presenteren, dat men
„Carrousel der Kunsten" wil noemen.
De bedoeling is de beeldene kunsten
een tijdelijk verbond te laten aangaan
met de attracties, die normaliter bij
een kermis horen.
Het plan bevindt zich nog in een in
formatief stadium. De eerste medede
lingen van de zijde van de initiatief
nemer duiden er echter wel op, dat
het inderdaad een culturele kermis
kan worden. De „carrousel" zal onder
meer omvatten: een ballentent, gericht
op de culturele centra in Europa; een
worsteltent met verf, waardoor aan
het einde van de wedstrijd een ab
stract schilderij ontstaat, het „theater
der negen muzen", een café-chantant
met een cabaret uit 1900, waar be
roemde artisten uit die tijd zoals een
Toulouse-Lautrec en Vincent van Gogh
en vele anderen aanwezig zullen zijn
enz.
Van het centrum uit zullen auto
treintjes ritten maken naar diverse
punten in de stad. waar „oude cultu
rele tradities" tot hernieuwd leven
worden gebracht. De kunstmarkt uit
de gouden eeuw zal in het St.-Jacobs-
straatje naast de nieuwe kerk weer
„in volle glorie" hersteld worden, in
de tuin van het Johan de Witthuis
aan de Kneuterdijk zullen recitals in
De Amerikaanse negerzangeres Vera
Little zal op 4 april, samen met de
Finse bas Kim Borg en de Italiaanse
tenor Carlo Franzini en het symfonie
orkest van de Italiaanse radio, een pro
gramma van gewijde muziek ten ge
hore brengen in de Zaal der Zegenin
gen van het Vaticaan.
Het concert, dat muziek van Bach en
Handel (het Dettinger Te Deum) om
vat, zal worden bijgewoond door paus
Joannes en de kardinalen van de Ro
meinse Curie.
de stijl van de 18e eeuw worden ge
geven en een grootse schildersdemon
stratie voor het paleis Noordeinde zal
het publiek laten zien hoe een gigan
tisch doek tot stand komt. Bekende
schilders zullen op een doek van ze
ven bij vier meter een schilderij ma
ken van de negen muzen, die geduren
de de tijd van het evenement op de
trappen van het paleis zullen poseren.
Voorts staan nog op het programma
zeeviswedstrijden aan het strand en
een bliksembezoek aan bekende en on
bekende musea.
Advertentie
e nemen aan, dat n over „Een
beetje" intussen al wel heel wat
meer dan een beetje zult hebben
gehoord en gelezen, maar als u ons per
soonlijk oordeel nog zoudt willen we
ten, zij u gezegd, dat wij vinden dat er
heel wat slechtere liedjes van vader
lands fabrikaat zijn gemaakt dan „Een
beetje", maar het anderzijds toch waar
achtig wel mogelijk moet zijn (of niet?)
om de Nederlandse bijdrage aan de
Lichte Muze cp een hoger plan te bren
gen. Wij doelen dan met name op de
tekst van „Een beetje", waarin wel
aardige vondsten zijn verwerkt, doch
welke op de keper beschouwd toch
maar bijzonder weinig om het lijf heeft.
Valt er uit de liefde, ook voor het zo
geheten gewone volk, nu echt geen
boeiender tekst te puren dan het alle
daags en platgetrapt gerijmel over roze-
geur en maneschijn, waarbij men met
een fondanterig „eedje" van trouw op
de proppen moet komen omdat dit ar
moedige tekstdichten maar weinig keus
laat wanneer men een rijmwoord op
„een beetje" zoekt. Goed, Teddy is lief,
zij draagt het liedje met een aansteke
lijke charme voor en ze heeft een aan
gename, ongekunstelde stem. Als u het
ons vraagt is het meer Teddy dan het
liedje zelf, dat „Een beetje" tot de „top-
tune" van Cannes heeft gemaakt, reden
waarom het 45 toeren Philipsplaatje
318217 PF, waarin „Een beetje" is ge
groefd gezongen dus door Teddy bij
begeleiding door het orkest van Jan
Corduwener beslist wel aan een hoog
verkoopcijfer zal toekomen. Aan de an
dere kant van het plaatje is het Ita
liaanse liedje „Li per li" opgenomen,
dat ons qua muzikaliteit meer bekoort
dan „Een beetje", doch waarvan de Ne
derlandse tekst ons opnieuw heeft doen
afvragen of er nu heus geen lieden zijn
te vinden, die op dit stuk wat geest
rijker en spitser werk kunnen leveren.
Wij luisteren dan toch liever naar
de Amsterdamse politiekapel,
die via het 45 toeren-plaatje van
Decca nr. FM 264249 kordaat en regel
recht en fris van de lever in marstempo
gearrangeerde populaire melodieën van
de laatste tijd doet horen (Sail along
silvery moon, Return to me, Volare.
Come prima en I could have danced all
night), onmiddellijk gevolgd door het
Deccaplaatje 45 toeren V 63045 met een
viertal „klassieke" vaderlandse marsen
(K.L.M.-mars, Koning Voetbal, Stadion
mars en de mars Rotterdamse Vlag),
even strak als luchtig uitgevoerd door
dezelfde kapel.
Van Nederlandsen huize (om precies
te zijn: van Friesen huize) zijn voorts
de 45 toerenplaatjes UH9316 en 9317
van Telefunken met respectievelijk de
in vierkwartsmaat gezette
liedjes „Neeltje" en „Foar
dy allinne", gezongen door
Banke van der Wal bij be
geleiding door het orkest
van Eddy de Jong en
het zeemansliedje „Yn a
lijte by de sedijk", mits
gaders het zomers versje
„As 't aenst wer simmer
wurdt", uitgevoerd door
De Fryske famkes, even
eens weer bij een muziekje van Eddy
de Jong en zijn orkest. De zang van
Banke en de famkes is niet schokkend,
doch de gezellige melodietjes en de aar
dige teksten maken erg veel goed. Een
Nederlands-Vlaamse plaat waarvoor wel
belangstelling zal bestaan is de 33 toeren
Philipsplaat P 10422 R, volgegroefd met
bekende trekkersliederen De Wiele
waal tot en met Bobbejaan beklim die
berg en Hoog op de gele wagen die
blijmoedig gezongen, fleurig geïnstru
menteerd en met zin voor illustratieve
accenten gespeeld, worden uitgevoerd
door het koor en orkest van Francis
Bay. Een plaat om alvast in een beste
vakantiestemming te geraken.
De Bach-liefhebbers alom uit den lan
de hebben zich dus gisteren weer naar
hun „Mekka" dat voor deze gelegen
heid dan Naarden heet, gespoed om er
getuige te zjjn van de traditionele op
voering van de Matthaeus-Passion on
der leiding van dr. Anthon van der
Horst. Dat „traditionele" moet men in
dit geval opvatten in meer dan de voor
de hand liggende zin. Het is waarlijk
geen geheim dat men in Naarden een
bepaalde en zelfs min of meer nauw
keurig te omschrijven opvatting van
Bach's passie-muziek kan ervaren. En
dat is dus de opvatting van de dirigent
Anthon van der Horst. Maar, hoe para
doxaal zulks op het eerste ge
zicht moge klinken, men hoort
door mgr. ALBERTO CIOVANNETTI
(vertaling van Hugo van der Heijden pr.)
problemen. Menigmaal heeft hij zijn thie die hij zich in Frankrijk ver-
38
zal met u in aanraking ko
men, maar in alle eenvoud; niet
op plechtige wijze, maar met vlug
ge en stille stap. De stijl van de
herder is deze: zijn schapen tellen
één voor éénDe herder gaat al
len voor, opent de deur, voert naar
grazige weiden, geeft zijn leven
voor zijn schapen."
Toch bezat Roncalli een vaste
hand. Hij was steeds een verdedi
ger van de belangen en beginselen
der Kerk. Op dit punt zal hij voor
niemand en niets wijken. Tegelijk
stond hij open voor gezonde moder
ne ideeën. Meermalen heeft hij dui
delijk en beslist positie gekozen in
delicate kwesties van politieke aard.
Hierbij liet hij zich alleen leiden
door zijn zorg voor het heil der
zielen. „U moet in mij niet een po
liticus of diplomaat zien, zoekt in
mij de herder, de leider van de
zielen", waarschuwde hij zijn Vene-
tianen al op de eerste dag.
Patriarch Roncalli gaf aan zijn
Venetianen deze wapenspreuk mee:
„De enige manier om een goed
christen te zijn, is alles goed te
doen". Deze zelfde woorden ge
bruikte hij ook, toen hij bij de bur
gemeester van Venetië en de gehe
le gemeenteraad op tegenbezoek
ging. Hierbij waren ook communis
ten. „Hier in het stadhuis ben ik
in het huis van ons allen, en ik
vind het er prettig, omdat in dit ge
bouw het algemeen welzijn behar
tigd wordt. Wie goed doet is een
christen, ja zelfs de enige manier
om christen te zijn, is juist goed
te doen. En daarom voel ik mij
hier op mijn gemak, ook al zou
hier wellicht iemand zijn, die zich
geen christen noemt, maar die het
in werkelijkheid toch is, omdat hij
hier werkt aan het goede".
Toen kardinaal Roncalli paus ge
worden was, verklaarde de commu
nistische ex-burgemeester van Ve
netië, Giaquinto„Ik heb de nieu
we paus gekend in de tijd van
mijn burgemeesterschap te Venetië.
Ik heb de gelegenheid gehad hem
meermalen te ontmoeten, en hij
heeft zich altijd aan mij voor
gedaan als een wijs en modem
man, die zich steeds boven de poli
tieke twisten wist te houden, welke
nu eenmaal onvermijdelijk zijn in
het politiek en godsdienstig bestuur
van een grote stad".
Roncalli was niet alleen een aan
genaam causeur, maar vooral een
aandachtig toehoorder. Twee nood
zakelijke eigenschappen voor een
goed diplomaat. Hij bezat de ga
ve zijn gesprekspartners te verove
ren. Een nog in leven zijnde Franse
staatsman zei van de pauselijke
gezant: une bonté envahissante, een
hartveroverende goedheid! Hoeveel
problemen heeft hij hiermee opge
lost zonder al die bureaucratische
rompslomp en protocollen. Als char
mant gastheer wist Roncalli on
danks zijn aangeboren zuinigheid
gasten van elke rang te ontvangen
aan een uitgelezen maaltijd, want
hij kende de waarde van exquise
spijzen en van een glas goede wijn
voor het diplomatiek verkeer. Ook
als bisschop van Venetië achtte
hij een maaltijd van groot belang
om tussen heterogene personen een
sfeer van hartelijkheid te scheppen.
Aan een Venetiaanse prelaat vroeg
men, wat de paus dadelijk na zijn
keus gezegd zou hebben. Hij ant
woordde: „Ik denk het volgende:
het is half acht, tijd om aan tafel
te gaan". En inderdaad is het be
kend geworden, dat de paus dezelf
de avond nog met de kardinalen
soupeerde.
De paus drinkt graag 's mid
dags een kopje thee. Een Engelse
krant schreef daarom, dat de
nieuwe paus er Engelse gewoonten
op nahoudt. De reactie van de H.
Vader: „Het schijnt, dat het niet
meer zo moeilijk is, te verengel
sen. Een kopje thee is voldoende!"
De chauffeur van Pius XII, An-
gelo Stoppa, meende na de verkie
zing van paus Joannes ontslag te
moeten nemen. Toen de paus vroeg
waarom, antwoordde Stoppa: „Ik
meen te weten, dat Uw Heilig
heid al een chauffeur heeft, en bo
vendien ik word een dagje ouder."
Hierop gaf de paus het ant
woord: „Beste kerel, op de eerste
plaats kent mijn eigen chauffeur
nog niet goed de weg in Rome,
ten tweede is het verkeer in onze
eigen staat nog niet zo zenuwslo
pend: ten derde, in het Vaticaan
ben je nooit te oud voor een func
tie. Kijk maar naar mij!"
Roncalli is een modern man. Hij
is ontvankelijk voor de vooruitgang
en begrijpt de hedendaagse gedach-
tenwereld. In het bijzonder is hij
gevoelig voor de moderne sociale
stem laten horen tegen de sociale
wantoestanden in Italië. Zijn toon
was sereen, maar vaak met een
bittere ondertoon, als hij vocht voor
het arbeidersvraagstuk. In zijn
kerstboodschap van 1955 te Venetië
herinnert hij in bittere bewoordin
gen aan de drie woorden: armoe
de, werkloosheid en ontslag. De
ze woorden zouden broederlijke
liefde moeten wakker schudden!
„De simpele krantenberichten
van de ochtendbladen zijn al vol
doende om een domper te zetten
op de eerste uren van de dag. Het
zijn berichten over fabrieken die
de poorten sluiten, over verminder
de arbeidsuren of wat nog erger
worven heeft, moge volstaan, dat
toen onlangs de vroegere Franse
president Auriol naar Italië kwam,
deze niet heeft nagelaten een be
zoek te brengen aan de patriarch
van Venetië.
Ik kan er nog aan toevoegen, dat
de nieuwe paus een liefhebber is
van wetenschap en kunst."
Monseigneur Urbani, aartsbis
schop van Verona, maar nu kar
dinaal en patriarch van Venetië,
onderhield veelvuldige betrekkin
gen met kardinaal Roncalli. Hij
was in zekere zin zijn buurman.
Hij verklaart:
„De paus is jong van tempera
ment, van energie, ideeën en plan-
is, over personeelsinkrimping. Met nen. Vanaf de eerste ontmoeting
pijn in mijn hart smeek ik degenen,
die het kapitaal en dus de pro
ductiemiddelen bezitten, niet nog
meer beproevingen over onze goede
mensen te laten komen. Anders zul
len deze mensen zich laten verlok
ken tot een fataal avontuur, wan
neer ze geloven dat het ontbreekt
aan goede wil, aan sociale verant
woordelijkheid en geest van solida
riteit, een bereidheid om te helpen
en voor wanhoop te behoeden.
De mensen, die ontslagen zijn uit
fabriek of werkplaats, roepen ons
het beeld voor ogen van zóvele
vrouwen en kinderen, die zijn over
geleverd aan sociale ellende. Ik
richt mij tot de fabrieksdirecteu
wist hij aller sympathie, achting,
genegenheid en bewondering te
winnen, zowel van de geestelijk
heid als van het volk. Zijn gelief
koosde veroveringswapens waren:
eenvoud, openhartigheid, beminne
lijkheid. Wanneer men met hem
moest onderhandelen, zelfs over de
meest ingewikkelde kwesties, stond
men steeds opnieuw versteld over
zijn vermogen deze te ontwarren
en tot het wezenlijke terug te bren
gen, en over zijn vaardigheid er
de meest geschikte en passende
oplossing voor te geven.
Niemand kan zich herinneren,
dat hij hem ooit vertoornd heeft
gezien. Niemand heeft hem er ooit
ren, tot hun technische en econo- °P betrapt, dat hij kwaad was op
mische raadgevers, en ik bezweer iemand. Niemand heeft ooit in zijn
u in naam van God dat uw intelli
gentie en uw goederen die u be
zit, u niet gegeven zijn alleen om
uw balans sluitend te maken; zij
dienen tot welzijn van gezin en
warme en krachtige stem een ge
prikkelde toon van drift of onge
noegen waargenomen.
Deze bestendige kalmte, die zeer
zeker ook berustte op een gelukkig
maatschappij. U bent in sociale temperament en op een aangebo-
dienst. Dit is een eretitel voor u, ren aanleg tot optimisme, bleek
omdat u dan handelt in de geest niettemin voor wie hem van nabij
van Christus." kende, de vrucht te zijn van een
lange oefening in de deugd, het re
sultaat van een innerlijke tucht en
het gelukkig samentreffen van een
zeer levendig verstand, een vurig
hart, een taaie wil en een even
wichtig karakter. Bij gelegenheid
wist hij beslist, sterk en wilskrach
tig op te treden. Maar boven een
harde, ruwe stem gaf hij de voor
keur aan langdurig praten, dat
langs de meest onvermoede wegen
zijn doel bereikte. Fortiter in re,
suaviter in modo!"
Enige oordelen over paus Joannes
Een schetsmatig, maar interes
sant portret van Joannes XXIII
gaf de aartsbisschop van Milaan,
kardinaal Montini. De voormalige
pro-staatssecretaris, die dus in ze
kere zin de superieur van Roncal
li is geweest, heeft na de verkie
zing van de nieuwe paus de vol
gende verklaring aan de pers af
gegeven
„Hij is een allerbeminnelijkst
mens. Een groot deel van zijn di
plomatiek succes is te danken aan Zijn pontificaat
zijn spontane goedheid. Toen hij
zich, eind 1944, als nuntius naar
Parijs begaf, was de situatie daar
ten opzichte van een groot deel van
het Franse episcopaat onzeker. Het
is aan hem te danken, dat vele
kwesties onmiddellijk konden wor
den bijgelegd en dat de successie
velijke bisschopsbenoemingen tot
wederzijdse tevredenheid konden
afkomen.
Ter bevestiging van de sympa-
Joannes XXIII zal wel de eerste
zijn om te glimlachen over de
door sommige journalisten gege
ven aanduiding: „overgangspontifi-
caat".
Die zin werd daags voor het con
claaf door voorbarige toeschouwers
verzonnen om de verkiezing aan te
duiden van een der kardinalen die
de 75 al was gepasseerd.
(Slot volgt)
er nochtans nimmer precies de
zelfde opvatting. En dat is in zo
verre verklaarbaar, dat Van der Horst
duidelijk een zoeker en tarter is naar
de enig mogelijke manier van gestalte
te geven aan het formidabele werk. Hij
zal die manier nooit vinden, al was het
alleen maar omdat zij niet bestaat met
inachtneming overigens van de waar
schijnlijkheid dat zij ooit bestaan hééft:
in het brein namelijk van Johann Se
bastian zelve.
Het zoeken van Van der Horst komt
in feite dan ook meer neer op een ba
lanceren tussen allerlei, voor hem wel
licht beslissende, subtiliteiten, die ver
scholen liggen tussen de polen van dra
matisering en objectivering. Natuurlijk
blijft hij altijd binnen de grenzen die
worden be-
n de sector instrumentale luister- en
dansmuziek zijn enige aantrekke
lijke platen op de markt gekomen.
Fontana 33 toeren nr. 660606 TR presen
teert een selectie van melodieën uit alle
windstreken in een smakelijke versie
van „Henri Segers, son piano et son or-
chestre"; een beschaafd, opgewekt en
verzorgd repertoire, waartoe onder meer
behoren Gitare der Liebe, Unter en Lin
den, Colonel Bogey-mars en Volare.
Henri Coene en zijn mannenbroeders
houden het intussen bij
het vingervlugge werk
op de toetsen van de
accordeon. Via het Philips
45 toerenplaatje 428130 EP
kan men luisteren naar
en dansen bij een vlotte
selectie van even vlotte
tunes van de laatste tijd,
zoals De boerinnekens-
dans, Lazzarella, Love me for ever.
Melodie d'amour en zo verder. Het be
tere accordeongeluid, opgesierd met
xylofoongetingel en driftige trekjes van
de drummer.
Huislijker, intiemer ook van aard is
het soepele pianospel van Tom Erich in
een program van quicksteps, foxtrots
en Engelse walsen op Philips 33toeren-
P 130094 R. Tom speelt bij een beschei
den ritmische begeleiding een hele reeks
melodietjes, die ertoe noden ze zacht-
kens mee te neuriën. Wij noemen o.a.
Stars fell on Alabama, Return to me,
Around the world, Ma he 's makin eyes
at me en A pretty girl is like a melody.
Opmerkelijk is de heldere weergave
van de plaat.
Liefhebbers van de swingende dan
wel koeldromerige „Sound" van Elling
ton kunnen hun hart ophalen aan het
45 toerenplaatje van Coral, nummer 9,
waarin een viertal „popular tunes" van
de Duke zijn gegroefd. Ze worden niet
door Ellington-himself uitgevoerd, maar
door het orkest van Manny Albam, dat
mede dank zij de altsaxofonist Al Cohn
de aparte klankkleur van de Ameri
kaanse swingkeizer wel te pakken heeft.
Een koor zorgt daarbij voor
wat moderne toontinten in
de „close-harmony"-stijl.
Mantovani wil met de
Paasdagen niet ontbreken.
Dit keer hebben de zingende
violen zich gestort op „Come
prima", „Only yesterday",
de ovesong from „Houseboat" en „A
certain smile" en krijgen daarbij assis
tentie van gestopte trompetten. Eigenlijk
lenen deze werkjes zich nauwelijks voor
de nogal breed en zwierig opgezette be
werkingen van Mantovani. maar Man
tovani zou Mantovani niet zijn als hij
geen muzikaal compromis zou hebben
„door de noten zelve -- - -
paaid. Want hij is een weergaloos mu- gevonden, waardoor dit jongste reper-
zikant en dus een dienaar van de mu
ziek, die hij uitvoert, van zelden voor
komende integriteit. Zijn zoeken vol
trekt zich op het niveau van een on
betwistbaar hoog kunstenaarschap.
Ditmaal was men dan, menen wij, ge
tuige van een uitvoering die lichtelijk
evolueerde naar de dramatische moge
lijkheden. En misschien is dit dan wel
„de" opvatting. „De" opvatting dan
van Van der Horst, zoals zij door hem
naar zijn beste en dus uitzonderlijk grote
vermogen is te realiseren. Men hoorde
dus de koralen zingen, ook enigszins
geschat met muzikale middelen uiter
aard naar hun „litteraire" inhoud.
En gezien van het gezichtspunt uit dat
Bachs Passiemuziek, hoezeer ook gele
gen in de sfeer van een bijna boven
aardse objectiviteit, mogelijkheden open
Iaat tot menselijk-muzikale gemoeds
aandoeningen.
Er valt overigens te twisten over de
vraag in hoeverre Van der Horst er in
is geslaagd om de optredende solisten
te doen geloven in en te overtuigen van
zijn opvatting die, zozeer en zo indrin-
gens is toegespitst op het gebruiken van
de voor de hand liggende maar uiterst
genuanceerde mogelijkheden. Met het
soepele apparaat dat het koor van de
Nederlandse Bachvereniging is en
natuurlijk ook niet het instrumentale
koor, het Residentieorkest, heeft hij
geen moeite. Maar individuen schikt
men niet zó gemakkelijk en solisten, hoe
kundig ieder voor zich ook, zijn, menen
wij, eerst helemaal vatbaar voor dit-of-
dat.
Degenen die geheel en al de diri
gent in zijn muzikale bewegingen
en beweegredenen konden volgen
waren ons inziens om te beginnen Tom
Brand en vervolgens Laurens Bogt-
man. Eerstgenoemde heeft zich overi-
fens inmiddels ontwikkeld tot een
vangelist van formaat. Hij zingt met
zijn voortreffelijke, aan de natuur ont
sproten tenorstem, deze „rol" met,
wij zouden haast zeggen, ontwape
nend begrip. Hij verstaat de kunst
om verhaler terzijde te blijven en om
tegelijk een dramatisch hoogtepunt
discreet maar duidelijk voor te berei
den. De kunst dus die Van der Horst
van hem wil. Laurens Bogtman kan
de Christus-partij niet anders meer
zingen ,dan hij altijd heeft gedaan:
dat wil zeggen met een zeer nobele
en steeds maar weer geïnspireerd
heid verradende expressie. Hij past
bij Van der Horst par droit de nais-
sance; krachtens zijn muzikale afkomst
dus.
Van de andere solisten echter kregen
wij de indruk dat zij hun (haar) „eigen
leven" bleven leiden midden in een uit
voering die een „aangepast leven" ver
eiste. Wat overigens dan toch weer niet
kon verhinderen dat Erna Spooren-
berg, zoals bij vorige gelegenheden haar
aria „Aus Liebe will mein Heiland ster
ben" met een aangrijpende overgave,
die het hart moest verrukken. Annie
Hermes, David Hollestelle, Guus Hoek
man in de aria's toch niet helemaal
„op zijn plaats" en Arjan Blanken
deden wat van hun werd verwacht en
dat was dus kundig en beantwoordend
aan de muzikaliteit, die hun nu een
maal eigen is. Maar helemaal zich aan
sluiten bij de intregaliteit van Van der
Horsts visie konden zij echter, dunkt
ons, niet.
H. Hn.
toire de schare van liefhebbers van ge
polijste en zoetgevooisde klanken best
wel zal bekoren.
Pianist Roger Williams heeft er het
niet bijzonder te waarderen plezier in
min of meer klassieke composities te
verpopulariseren. Zo speelt hij met or
kestbegeleiding dansmuziekarrangemen-
ten op thema's uit het Warsaw-con
certo" en het eerste pianoconcert van
Tsjaikowsky. Een koor zingt er „he
dendaagse" teksten bij. Wij houden niet
van dit soort amusementsmuziek (Lon
don 45 toeren FL 1814).
In het Latijns-Amerikaanse genre le
vert het Artone 45 toerenplaatje 21017
met de cha-cha's „Eso es el amor" en
„The grocer's cha cha" een smeuig en
warmgetint stukje muziek op de pien
tere cadans van een gepeperd ritme. De
melodieën liggen prettig in het gehoor
en zijn met smaak geïnstrumenteerd.
De uitvoering is van het orkest van
Marty Palitz. De unisono zang van The
Americanos geven de werkjes een ste
vig mannelijk karakter.
Billy Vaughn is ook weer van de
partij. Zijn bigband met dat aparte
saxofonengeluid doet het kalmpjes aan
in „Blue Hawaii", maar komt in de tot
een cha-cha omgewerkte tango „Tico
tico" met gepaste vurigheid uit de
groeven (London 45 toeren FL 1845).
Tenslotte is er weinig melodie maar
des te meer ritme te beleven aan het
45 toeren Smashplaatje 4514, waarvan
de ene kant is gereserveerd voor het
nummer Walk awhile, waarbij Choker
Campbell en zijn band een maximum
aan lawaai produceren en de andere
kant aan de wat frisser klinkende „New
calypso" in een niettemin nog meer
dan voldoende opzwepende uitvoering
door het orkest van Freddie Mitchell.
ij, die van operettemuziek houden,
kunnen een ruime keus maken bij
M.M.S. de Muzikale Meesterwer
ken Serie, waarvan het bureau aan de
Paulus Potterstraat 12 te Amsterdam
gaarne alle gewenste inlichtingen ver
strekt. Wij hebben geluisterd naar de
op de plaat vastgelegde meest markante
fragmenten van de ope
rettes „Eine Nacht in
Venedig" van Joh. Strauss
(MMS 167), „The merry
widow" (Lustige Witwe)
van Fr. Lehar (MMS 125)
„Das Land des Lachelns"
eveneens van Lehar
(MMS 134), „Gravin Ma-
ntza" van Kalman (MMS 136) en „Der
Zigeunerbaron" van Joh. Strauss (MMS
2025) allemaal 33 toerenplaten en
we hebben genoten van de aloude maar
steeds opnieuw weer charmante en
fleurige muziek, de vriendelijke melo
dieën, het goede tot uitstekende stem-
menmateriaal van solisten en koor, van
de verzorgde en sfeervolle uitvoeringen
in het algemeen. Het is moeilijk te
zeggen welke plaat of platen voorrang
verdienen. De keus hangt af van de
persoonlijke smaak en voorkeur voor
een bepaalde componist, de zwierige
Joh. Strauss, de op Hongaarse melodiek
en instrumentatie georiënteerde Kal
man of de temperamentvolle maar niet
minder romantische Lehar. Op de ach
terzijde van de hoezen staat steeds de
inhoud der operette in het kort ver
meld.
FREDERIC
