Den Haag verwacht een rechts-liberaal kabinet Antwoord van Burger sluit deelname socialisten uit i nciteit direct uit kern- energie Woningtekort niet binnen vier jaar opgeheven EEN FORMATEUR WERKT PRO DEO Adenauer wordt president Populaire kanselier zeker van zijn benoeming Vreemd geluid Waar moet hij zijn onkostennota indienen? FORMATEUR NAAR DE KONINGIN Groten van „gisteren" Argentinië wijst diplomaten uit T. van Waveren overleden Huurverhoging vrij aanzienlijk beneden peil van vrije markt Ontmoeting tussen Oost en West Bij verkiezingen van 1 juli Het weer 1 'I bljK.araat 20 groot als v AbJ,e voor vruchtensap ï'k»«ïï ln Be' «««MIK OSS?!»V»!.taSrifK Van onruststokerij beschuldigd MINISTER WITTE-TOT EERSTE KAMER: Mij. y. Geneeskunst stelt ereraad in 10 ^PèNSDAC 8 APRIL 1959 0 83sfe JAARGANG No. 30183 <van tp-^nilltVu00ïd was van beslissende be de hij heeft duidelijk gemaakt, dat 0®an niet 'n zee meent te kunnen Vier Russen en een Roemeen Stichter van Keukenhof Wensdroom van Montgomery Op hoog niveau boven midden-Nederland Affaire artsenpaar S.W MORRIS êeforetfouênif! Suède damesjasjes in kleuren Enkele buien Het weer in Europa In Arnhem Torenflat van veertig meter? BUREAU SMEDESTRAAT 5 HAARLEM eiefooni Redactie 21544, Advertenties 21543 ^oonnementen 20800 Postgiro 143480 Jkont Beverwijk: Breestraat 171, tel. 4790 B|J<antoor en Red. IJmuldeni Leeuweriklaan 30 Telefoon 5790 'fectle: J. J. w. Boerrigter en u Mr. W. A M. van der Kallen, "oofdredactle: Dr». H. v. RUN en W Severln. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter- loogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 61 cents per weelè, f 2.65 per maand, t 7.90 per kwartaal. Voor klachten over de bezorging na 5.50 uur 's avonds tel. 21544. Be °nze Par"ernentaire redacteur) Hch |g B'netscrisis is gisteren naar het verSn®nl aanzien in een heftige stroom- "ipg u "nS terecht gekomen, die naar te#, H°°Pt snel naar het einde zal voe- nmorgen heeft de Koningin op ha?e ®ls Lange Voorhout te 's-Graven- Buay kabinetsformateur, prof. De ke k', °ntvangen. Men neemt in politie- Port !n?en aan, dat hii een interimrap- dat Lj.eeft uitgebracht, waaruit blijkt, rrienst een kabinet zal kunnen sa- Paitji Ien van de drie christelijke Van Plus de V.V.D. Het verzoek leitlep De Quay aam de fractie- tip„ °m hun standpunten ten aan- <vaar n enkele belangrijke kwesties, ""hrifti,1- meningsverschillen bestaan, Uit^.Pil"u.ik vast te leggen, heeft zijn »n J"mg niet gemist. De posities zijn ten J™ eüjk geworden: met de socialis- Vter|i^an niet meer worden samenge- rechtse fracties zijn de meningen hebhPn definitief om. De fractieleiders slrikt u zich in een enkel geval niet geen nnen houden aan de afspraak: Heej. X®r,eg met de fracties. Zo heeft de gister. ''anus met de C.H.U.-fractie fesuita langdurig beraad gehad. Het st"mrn-aV was' dat er een grote een- liberai 'd ten gunste van een rechts- Slot 7, coadtie is ontstaan. Dr. Bruins het am *let anders. Hij stelde eerst tiep jtvvoord op voor de formateur en tnee abfrna zÜn fractie bijeen, die er Prof n0rd §mg- kring'- Romrae schijnt beraad in de kebbs„ n zWn naaste medewerkers te gevoerd, zonder dat de fractie te pas is gekomen. Oan°r) Tnr' Burger heeft op die manier Zij,i van de formateur voldaan. "'et een kabinet dat zich tevoren "u is - h bindt aan een program. Dit Qw luist de oplossing, die prof. De zoekt, om uit de moeilijkheden te komen. De socialistische pers ziet het als een duidelijk onvriendelijke daad tegen de socialisten, omdat men wel weet dat zij de onafhankelijkheid van het parlement tegenover de regering, waarover wij gisteren schreven, niet kunnen aanvaarden. Het is voor hen een halszaak. Zij moeten zich nu dus afzij dig houden. Sinds de Fakkeldragersdag in november 1958 hebben zij zich op deze binding met een kabinet vastge praat. De gehele verkiezingscampagne van de P.v.d.A. was erop gericht: wij willen loonsverhoging, dienst tijdverkor ting enz. en anders doen wij niet mee. Dit betekent dus, dat het rechts-libe- rale kabinet, afgezien van de talloze concrete beleidskwesties die er zijn, de enige oplossing is. Het loslaten van de socialisten heeft hier en daar in andere kringen toch nog moeite gekost. Steeds worden daarbij de belangen van de vakverenigingen in het geding gebracht. Een van de leden van de C.H.-fractie, dat toevallig giste ren niet bij het beraad aanwezig kon zijn en dus van de jongste ontwikkelin gen niet op de hoogte was, was gister avond nogal verbaasd. Van de andere leden kon men echter horen, dat zij het met hun leider dr. Tilanus geheel eens zijn geworden. De houding van de C.H. is in dit verband zeer belangrijk. In 1956 heeft juist deze fractie de koers verandering, die velen toen reeds on misbaar achtten, onmogelijk gemaakt. Men durfde het loslaten van het vastge roeste brede-basis-systeem eenvoudig niet aan. Verwacht wordt dat prof. De Quay nu snel tot zaken zal komen. Daarbij zal hij ongetwijfeld weer nieuwe moeilijkheden op zijn weg ontmoeten: een kabinet, waaraan de V.V.D. gaat meedoen, zal een drietal liberale ze tels bevatten. Men hoort allerlei na men noemen, maar hieromtrent be staat nog niet de minste zekerheid. De K.V.P. ambieert vooral Econo mische Zaken, zoals prof. Romme in het begin van de verkiezingsstrijd p ats?»n ?n£ René Coty van Frankrijk is op bezoek geweest bij een andere aUsa" j in ruste, Sir Winston Churchill. Op het terras van diens villa „La le Roquebrune, aan de Franse Rivièra, lieten de beide heren zich wel willend fotograferen. ,L_.-.-j-.-.-.v—wn-jamai—wwMPnmiiiiioiwwt iih i' iiiiiiiiiiiiiii'iniiiiii iiii iiiiiiutuimum n mihi n 'ei te Lo«m?7!lor Roosevelt in gesprek met Lady Churchill in het Dorchester van clxvaar e.en lunch werd gegeven ter gelegenheid van het verschijnen o autobiografie van mevrouw Roosevelt „On my own". in'???*™ zÜn er Ke.>den om „f'ïf. .a?d ee" metho- ""fgie te pródnonC,teit direct uit ?e*at,! turbines ""uceren, zonder de kr*ch.r?' die jn ,ïaan1Pass'"r8 en ge- tti'ddm tricitei! Mexico. Vea doornmranium-carbidrrim?en d00r Plasma nt T dat ls omge- of geelektricificeerd gas, gemaakt van cesium-metaal. De ze vinding zou bijdragen tot de ruimte vaart, aangezien men hiermee energie voor kunstmanen kan opwekken. Een woordvoerder van de labora toria te Los Alamos verklaarde, dat een plasma-thermokoppel voldoende licht had opgewekt om een lamp twaalf uur te laten branden voor het apparaat voor nader onderzoek was gedemon teerd. Hij legde uit, dat een thermokop pel elektriciteit produceert door twee verschillende metalen met elkaar in contact te brengen, waarbij het ene me taal wordt verhit terwijl het andere wordt gekoeld. Het plasma-thermokoppel is zo groot als een klein blikje voor vruchtensap. Aan de vinding is drie jaar door een groep van tien deskundigen gewerkt. reeds liet doorschemeren. Naar de iuiste figuur wordt blijkbaar nog ge zocht. Na het bedanken van de Bre dase industrieel mr. J. van Boven, schijnt ook de directeur van de Staatsmijnen, drs. Rottier, te zijn be naderd. Dit is echter niet door de formateur geschied, zodat de voor lopige weigering van de heer Rottier nog weinig houvast biedt. Wat min of meer vaststaat ls, dat de K.V.P. de departementen van Onder wijs, Buitenlandse Zaken, Maatschappe lijk Werk en Volkshuisvesting zeker wil handhaven. Voor laatstgenoemd departement moet een ander worden aangezocht, omdat minister Witte een post in het bedrijfsleven wil gaan in nemen. De naam van de heer Andries- sen wordt hiervoor nogal sterk naar voren gebracht. Prof. Zijlstra zal ver moedelijk Financiën overnemen. Het lot van de eerst korte tijd geleden ln het kabinet gekomen oud-wethouder van Den Haag drs. Van Aartsen is on zeker geworden door het streven om drs. Hazenbosch aan Sociale Zaken te brengen. De A R. zal in het komende kabinet niet meer dan twee zetels krijgen. In totaal zal het waarschijnlijk dertien zetels bevatten, omdat Overzeese Rijks delen vermoedelijk gaat verdwijnen. Een moeilijk probleem is ook, wie De fensie zal moeten beheren. De C.H. heeft reeds enige malen laten weten de verantwoordelijkheid voor dit ondank bare departement te willen afstaan. De Argentijnse regering heeft 5 com munistische diplomaten uitgewezen, vier Russen en een Roemeen. De Rus sen zijn ambassaderaad Belov, eerste secretaris Dikonov, culturele secreta ris Monokov en handelsattaché Iwasjov. De Roemeen is Alexis Marin, cultureel secretaris. De uitwijzing houdt verband met de recente arbeidsonrust. Belov zou politieke activiteit hebben bedreven en zich hebben ingelaten met de binnen landse aangelegenheden van Argenti nië. De anderen worden beschuldigd van onruststokerjj. Vrijdag hebben vakverenigingsleden in Buenos Aires zes uur lang met de politie gevochten, waarbij een dode viel. Het is bekend dat minstens twee com munistische gemeenteraadsleden een actieve rol bij de ongeregeldheden heb ben gespeeld. Er zijn aanwijzingen dat nog meer communistische diplomaten zullen worden uitgewezen. Op 60-jarige leeftijd is te Haarlem in de nacht van dinsdag op woensdag over leden d eheer T. H. H. van Waveren, bekend bloembollenhandelaar uit Ben- nebroek en voorzitter van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Rijn land te Leiden. De heer van Waveren die 16 januari 1899 te Hillegom werd geboren, kwam in de zaak van zijn va der en werd later directeur van M. van Waveren en zonen N.V. bloembollen kwekerij en exportbedrijf. In het organisatieleven vervulde hii een belangrijke rol. Hij was bestuurs lid van de bond van bloembollenhande laren, van de bond van werkgevers in het bloembollenbedrijf en commissaris van de Noord-Zuid-Hollandse Vervoer maatschappij. Voor het bloembollenvak heeft hp zeer verdienstelijk werk verricht. In 1935 was hij voorzitter van de commissie van uitvoering van de tentoonstelling Flora te Heemstede. Hij was de stich ter en tot zijn dood voorzitter van de stichting Keukenhof te Lisse. In 1934 zijn zijn verdiensten erkend door de be noeming tot ridder in de Orde van Oranje Nassau en bij het vijfjarig be staan van Keukenhof werd hij benoemd tot ridder in de Orde van de Neder landse Leeuw. (Zie ook elders in dit blad). Komende wettelijke huurverhogin gen zullen volgens minister Witte nog vrij aanzienlijk beneden het globaal geschatte huurpeil van een vrije markt moeten blijven. Waardering van kwali teit en woongerief kunnen alleen in een vrije markt op de juiste wijze tot uit drukking worden gebracht, zo meent de bewindsman in zijn memorie van antwoord aan de Eerste Kamer. Aan differentiatie in de verhogingen zal wel aandacht moeten worden geschonken maar het lijkt zonder wetswijziging niet mogelijk in gei. eenten waar het wo ningtekort is opgeheven de beperkende bepalingen omtrent de hoogte der hu ren geheel te laten vervallen. Ir. Witte zou overigens met liberalisatie in be paalde gebieden niet willen wachten tot ter plaatse alle krotten zijn verdwenen. De minister voegt hieraan toe, dat de grootste moeilijkheden voor het volks huisvestingsbeleid liggen bij de ver schaffing van woningen aan de groepen der valide arbeiders en kleine midden- Standers. Dit zal alle energie vragen. Daarom is het beleid erop gericht de mogelijkheden te scheppen, waarbij voor de huidige inkomensverhoudingen woningen met redelijke huren worden gebouwd. Het verschil tussen kostprijshur en de thans geldende huren voor wo ningwetwoningen alleen door verlaging van de bouwprijzen acht de minister in de naaste toekomst niet mogelijk. Het zou daarom ook onjuist zijn hier eenzij dig of bij voorrang naar te streven. De stijging van de bouwkosten in de afgelo pen jaren werd overigens ook niet al leen veroorzaakt door soms moeilijk te verklaren stijging van de materi- aalprijzen of door de sterk opgevoerde bouwactiviteit maar veel meer nog door de stijging van de lonen en de uit breiding van sociale voorzieningen. Bij de huidige produktie van ruim 80.000 woningen per jaar zal, naar de minister vreest, het woningtekort niet binnen vier jaar kunnen worden opge heven. Daarvoor zou een jaarlijkse pro duktie van bijna 90.000 woningen nodig zijn. In 1958 werd er zelfs minder op het tekort ingelopen dan in het voor gaande jaar als gevolg van de repatrië ring van grote aantallen Nederlanders uit Indonesië. Volgens berekeningen van de Utrecht se sterrenwacht zijn de Russische Spoet nik 3 en de Amerikaanse Explorer 4 elkaar vanmorgen om even over half vijf boven midden-Nederland gepas seerd. Helaas bedekte het dikke wolken dek deze ontmoeting op hoog niveau tussen Oost en West voor het oog van de waarnemers. De voorzitter van de Kon. Ned. Mij. tot Bevordering der Geneeskunst, dokter Em. Bingen uit Nijmegen, heeft zaterdag op de algemene ledenvergadering van de maatschappij in Utrecht medegedeeld, dat de Arnhemse zenuwarts dr. L. F. C. van Erp Taalman Kip het hoofdbestuur verzocht heeft, een ereraad in te stellen om zijn optreden te beoordelen in de affaire van het artsenpaar Meulenbelt, waarover het dagblad De Telegraaf on langs publicaties neeft gedaan. De maat schappij heeft terstond gevolg gegeven aan dit verzoek van haar oud-voorzitter. Er zal dus een ereraad worden ingesteld. Deze zal bestaan uit twee juristen, een hoogleraar-psychiater, een psychiater ge- stichtsar's en de oud-voorzitter van de raad van beroep. (Van onze parlementaire redactie) rat zegt een jong politicus, die in aanmerking komt voor een ministerschap, wanneer hij de kamer van de formateur binnenkomt? „Dag Excellentie?" of „Dag mijnheer de formateur?" Wij hebben het, nu prof. De Quay midden in de formatie zit, eens voor u uitgezocht bij de in Den Haag zo veelvuldig aanwezige „bevoegde instan ties". Voor het geval dat uzelf nog eens naar Den Haag wordt ontboden: u kunt de formateur gewoon aanspreken met de titel, die hij in het dagelijks leven voert. Dus in dit geval met „professor" of met „mijnheer de commissaris" Wij veronderstelden hierboven dat u bij de formateur zou worden ontboden. Dat betekent strikt genomen niet, dat u verplicht bent te komen. Een formateur ontbreekt het namelijk, behalve aan een tit latuur, ook aan bevoegdheden. Formateur is geen ambt; staatsrechtelijk bestaat een for mateur niet. Wat is een formateur dan wel? De Bevoegde Instantie formuleerde het zo: Het is de man die van de koningin opdracht heeft gekregen om een kabinet te formeren, dat, volgens de laatste formulering: „zal mogen rekenen op een vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging.' Hij heeft een opdracht van de koningin en heeft verder met niemand anders iets te maken. Hij handelt namens de ko ningin, aan wie volgens de grondwet het recht toekomt ministers te benoemen n te ontslaan „naar welgevallen". A i heeft een formateur dan geen ambt, en dientenge- /-\ volge geen salaris en geen officiële bevoegdheden, men moet niet vergeten dat hij -cn belangrijk man is in een politiek vacuum. Van de demissionaire ministers en hun departementen krijgt hij alle medewerking bij de ver vulling van zijn opdracht. Hij kan, in overleg met de be trokken minister, een rapport laten samenstellen over be langrijke kwesties. Hij krijgt een kamer ter beschikking en een auto. Prof. De Quay heeft tijdelijk een auto in ge bruik, die voor de crisis in december ter beschikking stond van staatssecretaris Van Rt in van sociale zaken. Een for mateur kan in principe ook een onkostennota indienen, maar dat is, voorzover bekend, nog nooit voorgekomen. Er is ook niemand die weet waar hij die nota zou moeten indienen, maar zo werd. ons verzekerd „het araat is lenig genoeg om daar een oplossing voor te vinden." Wanneer een formateur mensen wil spraken, zal hij in het algemeen vragen of zij bi' hem willen komen. Nodig is dat niet en men kan zich voorstellen, dat, wanneer het gaat om een figuur als dr. Drees, de formateur naar hem toegaat. Het verhaal gaat, a at een langdurige kabinetsformatie het land miljoenen kost. Dit wordt in Den Haag beslist ont kend. Het schade-element is moeilijk na te gaan, maar zal zeker niet croot zijn, nu de demissionaire ministers de op dracht hebben „alles te doen wat zij in 's lands be'ang nodig achten." Men zon eventueel van schade kunnen spreken, als een zeer belangrijke kwestie blijft liggen tot het optreden van het nieuwe kabinet. Maar dat kan voor de staat ook voordelig zijn. Men kan zich voorstellen, dat r~n plan voor belastingverlaging enige tijd vertraging ondervindt, wan neer het oude fcobme. daarop is gevallen. Wij hebben tot slot nog even gevraagd wo« het u zou kos ten, wanneer u minister wordt. Dat kon r en niet zeggen, want het is te zeer afhankelijk van uw persoonlijke omstan digheden. Wel gaai het verhaal, dat een na-oorlogs minis ter een week na zijn optreden reeds honderden guldens schuld had. Hij had zijn salaris nog niet ontvangen (Eon minister krijgt thans zo rond de f35.000,—) en ook nog geen onkosten vergoed gekregen. Maar er was één troost: hij kon overal krediet krijgen. (Van onze correspondent in Bonn) De Christelijke Democratische- en de Christelijke Sociale Unie hebben thans een kandidaat voor het presi dentschap der Westduitse Bondsrepu bliek, wiens verkiezing, op I juli, ais een absoluut vaststaand feit kan wor den aangenomen: een kiescommissie vaü vijftig leidende figuren uit de beide regeringspartijen hebben bondskanse lier dr. Konrad Adenauer kandidaat gesteld om prof. Theodor Heuss op te volgen. Dr. Adenauer heeft zich bereid verklaard de kandidatuur te accepte ren, die vrijwel gelijk staat met zijn benoeming, want tegen de populaire kanselier die in de na-oorlogse jaren zoveel heeft gedaan om (West-) Duits- lands aanzien in de wereld te herstel len, zal de socialistische kandidaat prof. Carlo Schmid, niet kunnen op boksen. De regeringspartijen hebben trouwens in het kiescollege van onge veer duizend man (de Bondsdag plus een gelijk aantal vertegenwoordigers uit de Landdagen der deelstaten, op basis van evenredigheid aangewezen) de absolute meerderheid. Hiermede is voor de C.D.U. en C.S.U. een gelukkig einde gekomen aan de impasse, waarin zjj waren terechtge komen, nadat de vice-kanselier en mi nister van economische zaken. prof. Ludwig Erhard, enkele weken geleden de presidentskandidatuur weigerde. Men herinnert zich, dat de kandida tuur van prof. Erhard zeer veel kritiek op het partijbeleid van de C.D.U.- C.S.U. uitlokte. Men zag er een poging in om prof. Erhard „weg te promove ren". Uit het Westduitse publiek gingen vele stemmen op prof. Erhard als mi nister van economische zaken te hand haven. Zijn kandidatuur leidde tot een ernstig meningsverschil tussen dr. Adenauer en de fractie van de C.D.U.- C.S.U., die de kandidatuur van Erhard evenmin goedkeurde en dreigde op de sociaal-democratische kandidaat te stemmen. Aangezien het wei zeker is, dat dr. Adenauer op 1 juli tot president zal worden gekozen en op 12 september dit ambt zal gaan bekleden, zal hjj na bijna tien jaren aan het hoofd van de Westduitse regering te hebben gestaan, zijn functie van bondskanselier moeten neerleggen. Hij zal evenwel ook als bondspresident nog sterke invloed kun nen uitoefenen op het regeringsbeleid. De voorlopige Westduitse grondwet biedt de staatspresident daartoe ver scheidene mogelijkheden en prerogatie ven, waarvan prof. Theodor Heuss nim mer gebruik heeft gemaakt. Zo heeft de Westduitse president het recht om kabinetszittingen bij te wonen. Dit was o.m. wat zo sterk sprak tegen de ver kiezing van prof. Carlo Schmid, die overigens een zeer presentabele bonds president zou zijn geweest. Zijn even tuele inmenging in de staatszaken zou echter voor dr. Adenauer als rege ringsleider ondraaglijk zijn geweest. Dit dwong tevens de C.D.U.-C.S.U. om een presidentskandidaat te benoemen, die sterk genoeg zou zijn om prof. Schmid te verslaan. Zulk een kandi daat is dr. Adenauer ongetwijfeld. Achter de politieke schermen is van gistermiddag af, dr. Adenauers aan vaarding van de kandidatuur, het po sitie-kiezen voor het kanselierschap be gonnen. Ook hierop zal dr. Adenauer grote invloed kunnen uitoefenen. Hij is n.l. degene, die als president de kanselier benoemt. De kandidaat-kan selier, voorgedragen door de Bondsdag, zal dus zijn persoonlijke instemming moeten hebben. De kandidaat met de meeste kansen lijkt op dit ogenblik de vice-kanselier en minister van econo- Advertentie BARTEUORISSTR.: HAARLEM 'TEL. 13439 Verwachting tot donderdagavond (opgemaakt te 11.15 uur) Enkele buien, afgewisseld door op klaringen. Weinig verandering in temperatunr. Matige tot krachtige, af en toe harde wind tussen west en noordwest. Zon: 05.59-19.26. Maan: 06.37-20.58. temp. neersi Station Weer neden max afgeJ 7 uur gist 24 utu Stockholm regen 3 4 10 Oslo regen 3 5 21 Kopenhager half bew. 4 7 11 Londen regenbui 7 11 8 Amsterdam regenbui 8 8 2 BrusseJ regen 8 10 1 Luxembui i. regen 5 7 4 Parij» motregen 8 12 1 Nice onbewolkt 10 22 0 Berifjn zwaar bew. 4 9 0.3 Fi ankfort geheel bew. 6 11 2 München half bew. 5 10 6 ZÜrich licht bew. 7 9 8 Genêve Jicht bew. 5 10 3 Locarno onbewoJkt 5 19 0 Rome zwaar bew. 13 18 0 e Nederlandse Heidemaatschappij is van plan in Arnhem een torenflat van veertig meter hoogte te bouwen aan het Borgesiusplein aldaar. Dit houdt verband met het toenemende gebrek aan ruimte in het tegenwoordige hoofdkantoor, dat door archite.t K. P. C. d~ Bazel werd gebouwd en waarvan wijlen Prins Hen drik in 1912 de eerste steen gde. mische zaken. prof. Ludwig Erhard. die ook als regeringschef een even wa kend oog op de economische politiek van de bondsrepubliek zal kunnen hou den als de bondskanselier op de bui tenlandse politiek altijd heeft gehad (tot wanhoop van zijn minister van buitenlandse zaken. dr. Von Brentano). Andere mogelijke kandidaten zijn de voorzitter van de Bondsdag, dr. Eugen Gerstenmaier, en de minister van fi nanciën. Franz Etzel. Onder de snel wassende literatuur rond de kabinetsformatie neemt een hoofdartikel van de Nieuwe Rotter- aamse Courant (van maandag) een opmerkelijke plaats in. Terwijl prof. De Quay zich prepareerde op de vol gende ronde van zijn bezigheden, be ijverde de N.R.C. zich in het opsom men van redenen, welke bij een even tuele mislukking van deze formatie- poging het vaderland tot troost zou den kunnen strekken. Het Had zegt niet met zoveel woorden een succes loos „exit" van de Noordbrabantse commissaris te wensen of zelfs maar te verwachten. Maar het geniet ken nelijk bij voorbaat al zódanig van de troostmiadelen, welke het alsdan hoopt te verstrekken, dat men de iet wat kryptische kop „Over mislukking ook te praten" geredelijk lezen mag als: over een mislukking valt wal ons betreft heel best te praten. Men zal ons toegeven dat dit nau welijks verkapte verlangen naar een verlenging van de crisisdvur een bij zonder geluid is, te meer daar op het moment van verschijnen nog onmo gelijk enig oordeel uitgesproken kon worden over de vraag of wat prol De Quay als resultaat voor ogen staat de schrijver tegenviel of met- Wij zijn het ermee eens dat „wij nog niet toe (zijn) aan een abnormaal lange formatiedvur' Maar we hopen dan ook dat de gedachte aan 1956 de bereidheid om op dit punt een nieuw record te vestigen aan alle betrok kenen ontneemt De N.R.C komt tot haar bespiegelingen op grond van twee overwegingen: het blad vindt het een „wonderlijke figuur" als een gloed nieuw kabinet al heel spoedig het be faamde SER-rapport op tafel krijgt na eerst „waarschijnlijk met veel moeite" een regeringsprogram te heb ben opgesteld. Maar aangezien het verloop van de besprekingen in de SER, hoewel niet publiekelijk toch wel door de wanden van de vergader zaal pleegt heen te dringen lijkt ons de vrees voor een verrassing van het nieuwe kabinet niet geweldig groot. Wij zijn dan ook geneigd de aanlei ding van de N.R.C.-bespiegelingen eerder te zoeken bij de voorkeur van het blad voor een kabinetsformatie langs, wat het noemt, „een echte extraparlementaire weg", „buiten het partijenschema om". Die voorkeur achter wij op zichzelf alleszins eerbaar. Maar wij vrezen, dat zij niet erg praktisch zal blijken Het uitvoerige overleg met fracties de op stelling van gedetailleerde reneriuos- programma's waarop men het fiat van ae fracties oer reoor'iipsn'irtt)pn wenst te krijgen, de al enen gedetailleerde bemoeiing van de fracties met de por tefeuilleverdeling en zelfs met de per sonen, welke die portefeuilles te be heren zullen krijgen, dat alles vermag onze sympathie niet te wekken Er varingen opgedaan met deze wijze van formeren en. daarna met de hardnekkigheid waarmee met name de socialistische fracties zich tot let terknechten van een beweerd basis- contract uitriepen (als hun dat goed uitkwam) maken nog afgezien van constitutionele overwegingen, een dergelijke intensieve bemoeiing van de Kamerfracties met de kabinetsfor matie niet aanlokkelijk. Maar is dat voldoende reden om de remedie te zoeken in het andere uiterste: een rormatie ..buiten het partiienschema om"? „De steen der wijzen is nog niet gevonden" zei dr Kortenhorst bij de viering van zijn tienjarig Ka mervoorzitterschap. Dat lijkt ons een moeilijk aanvechtbare constatering. Noch de veel-schakelige keten welke de PvdA het kabinet wil aanleggen, noch een volk omen afspraakloos uit zeilen van een nieuwe rgeering zijn bij de huidige parlementaire verhou dingen aanbevelenswaardig. Wat dit laatste betreft: het karakter en de in vloed van de politieke partijen zijn te zeer gewijzigdsedert Cort van der Linden, om belust te doen zijn op een if spraakloos avontuur, gesteld al dat er kandidaten gevonden worden die hun ministeriële loopbaan zonder eni ge effectieve ruggesteun van hun geestverwanten zouden willen aan vangen. Wat ons, tot dusiierre, in prof. De Quay's formeren aanstaat, is zijn zorg vuldig pogen om het koehandelen met de partijen te vermijden, zonder noch tans geheel het contact fe ontvluchten met diegenen, die aanstonds, ils hij succes heeft, als scherprechters over hem zullen oordelen en naar wier meerderheidsbeslissing hij zich ten slotte te voegen heeft. Hij lijkt ons dichter bij de steen der wijzen, of hij er een kabinet mee wint of niet.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1959 | | pagina 1