Rotterdams Toneel speelt
uitstekende „WOYZECK"
„DE HAARLEMMERS
een uitgestorven mensensoort"
m
Viering Bevrijdingsdag
in Haarlem en omgeving
Spuitende fontein
op Houtplein
Prachtige titelrol door Bob de Lange
Niets mee te maken"
door de
Rotterdammers
BOMANS IN BOUWKUNDIG WEEKBLAD:
Humoristische en kritische woorden
oüer Haarlem ter gelegenheid het
komende congres üan B.N.A.
Het
MAANDAG 4 MEI 1959
PAGINA 3
Herdenking op
Marinehospitaal
N.Z.H.-bussen op
Bevrijdingsdag
Tweemaal brand in
directiewagen
n
circus
Onzinnige vertoning
Interscholaire van
Augustijnen-colleges
L.
Veel vreemdelingen
in Haarlem en
Zandvoort
GEEN VOORRANG
M. Ringnalda veertig
jaar notarisklerk
Op 7, 8 en 9 mei wordt in Haarlem
de jaarvergadering gehouden van
de B.N.A., welke drie letters de
korte aanduiding zijn van het
wijdlopige „Koninklijke Maat
schappij tot Bevordering der
Bouwkunst Bond van Nederland
se Architecten B.N.A.". Ter gele
genheid daarvan heeft het
„Bouwkundig Weekblad", het or
gaan van de B.N.A. een speciaal
Haarlem-nummer samengesteld
met door Haarlemmers geschre
ven artikelen.
Godfried Bomans opent, na een
welkomstwoord aan de komende
congressisten, de rij met een ka
rakterologische analyse van het
thans uitgestorven mensensoort:
de Haarlemmers.
\v
Aanrijding op Prins
Bernhardlaan
Haarlem e.o
Films
Toneel
Muziek
Mijlpalen
Deze spuitende fontein op het Hout
plein is (nog) geen „Haarlems Bloei"-
idee, maar slechts het gevolg van een
dorstige werkman, die na het open
draaien van de waterleiding deze straal
de lucht in zag priemen. Spoedig stond
een deel van het Houtplein blank. Het
aanzien van het plein werd er be
slist door verrijkt.
Bij bestratingswerkzaamheden aan het
Houtplein heeft zaterdagmiddag om
streeks één uur een wachtsman bij het
losdraaien van een standpijp op de
brandkraan vergeten de hoofdkraan
eerst af te sluiten, waardoor met een
enorme watermassa de standpijp de
lucht in gespoten werd. Een technisch
hoofdambtenaar van het waterbedrijf,
die 20 minuten later toevallig voorbij
kwam, vond het zijn taak om in te
grijpen. Van een houten werkkeetje,
dat in de nabijheid stond, sloopte hij
een deur en gooide deze op de buis-
mond, waarna hij de hoofdkraan wist
dicht te draaien. Het verkeer onder
vond geen hinder; ook werd er geen
materiële schade aangericht.
Advertentie
l Heren wat
wij het eerst j
moeten hebben.1
Vlees hóórt erbij ELKE DAG!
Vanmorgen is vanwege het Marine
hospitaal in Overveen de traditionele
kranslegging op de Erebegraafplaats
in de duinen geschied. Een deputatie
van negen man begaf zich naar de
Erebegraafplaats. Omstreeks half elf
legde de commandant van het Marine
hospitaal, de kapitein ter zee-arts T. A.
de Haan, aan de voet van de vlagge-
mast een krans, bestaande uit witte
aaronskelken.
Om drie uur vanmiddag werd in de
kantine van het Marinehospitaal de
,,alle hens voor de boeg" gehouden,
waarbij de commandant en de hoofd
predikant herdenkingstoespraken tot de
verenigde manschappen hielden.
Op Bevrijdingsdag zullen enkele
N.Z.H.-buslijnen tijdelijk anders rijden
als gevolg van wegomleggingen. De
Groote Markt is van half tien 's mor
gens tot een uur 's middags en 's avonds
van acht tot elf uur voor alle verkeer
gesloten. De bussen, die anders via de
Groote Markt rijden, zullen dan rijden
via Parklaan-Kenaupark (zuidzijde) -
Kinderhuisvest- Zijlvest -Wilhelminastr
- Raamsingel naar het Houtplein. Als
halteplaatsen gelden de langs die route
gelegen haltes van de lijnen 3 en 4
Buslijn 2 blijft echter maar dan al
leen in noordelijke richtingde nor
male route rijden. In zuidelijke rich
ting rijdt de bus via le Smedestraat.
De andere bussen rijden in noordelijle
richting via Groote Houtstraat -Spek-
straat - Oude Groenmarkt - Klokhuis
plein -Riviervischmarkt.
De Mamixstraat wordt vanaf half
acht 's avonds tot middernacht voor
rijverkeer gesloten. Lijn 4 zal dan in
beide richtingen rijden via Duinoord
straat - Altennastraat - Plataanstraat -
Steenbokstraat met de haltes van Hjn 2.
Lijn 2 kan van half tien tot onge
veer twaalf uur 's morgens ook niet
door de Smedestraat rijden, maar gaat
dan via Barteljorisstraat - Groote
Houtstraat - Spekstraat - Oude Groen
markt -Damstraat. Ook 's avonds van
acht tot elf uur is de Smedestraat niet
disponibel. De bussen van lijn 2 rijden
dan in de richting Haarlem-oost via
Parklaan -Kinderhuisvest rZjjlvest -
Wilhelminastraat - Raamsingel naar
het Houtplein.
Omstreeks half elf werd gister
avond de Zandvoortse brandweer ge
alarmeerd voor een brand in een di
rectiewagen van een bouwbedrijf aan
de Noordboulevard in Zandvoort. De
brandweer was er ten spoedigste en
Kon het vuur ook snel bedwingen. Om
"alf een werd de brandweer opnieuw
Sealarmeerd. Het vuur was weer op
gelaaid. Het interieur van de wagen
'•s volkomen vernield. De oorzaak is
n°g onbekend.
KIJKDAG Alle fietsen, die de
Heemsteedse politie in de loop van het
v°rig jaar gevonden heeft, worden van
middag en morgenmiddag van 4 tot 6
uur tentoongesteld in het politiebureau
aan de Raadhuisstraat.
De voorstelling, die Rotterdams To
neel gisteravond in de stadsschouw
burg gaf van Georg Bücbners „Woy-
zeck", is een van de belangrijkste ge
beurtenissen van het toneelseizoen ge
worden. Op de eerste plaats om het
stuk zelf, want Büchner verschijnt te
zelden op het repertoire van onze ge
zelschappen, maar vooral ook om de
vertolking van de titelrol door Bob de
Lange, een diep-menselijke, uitermate
subtiele creatie van de on-persoon
Franz Woyzeck. De voorstelling werd
voor de pauze voorafgegaan door „Het
Circus" van Michel de Ghelderode,
een bizarre revolte van circusclowns;
tegelijkertijd een farciale parodie op
de onmachtige omwentelingszucht.
Om met „Woyzeck" te beginnen:
Georg Büchner, de jonge negentiende
eeuwse revolutionair, die het drama
schreef in 1837, zijn laatste, zijn 24ste
levensjaar, heeft met alle felheid die
zijn jeugd gegeven was, geprotesteerd
tegen het sociaal onrecht, dat de mens
verhinderde om mens te zijn. Van het
stuk zijn een aantal fragmenten be
waard gebleven. Mogelijk had Büchner
het plan om deze fragmenten later nog
uit te werken. Hij is er niet meer aan
toe gekomen. In een lange reeks korte,
hefitige scenes vertelt hij episodisch de
geschiedenis van de soldaat Woyzeck
die bij zijn vriendin Marie een kind
heeft, waarvoor hij zorgt. Als bijver
dienste speelt hij voor een dokter als
proefkonijn. Niemand begrijpt hem.
Niemand neemt de moeite om hem te
begrijpen. Zelfs Marie niet, die al te
gemakkelijk ingaat op de attenties van
de knappe verleider, de tamboer-ma
joor. Langzamerhand wordt Woyzeck
de risé van zijn omgeving. Zelfs zijn
kapitein die een goed mens heet te zijn,
drijft de spot met hem. Als Woyzeck
tenslotte in een danstent met eigen
ogen ziet, hoe Marie zich afgeeft met
de tamboer-majoor, komt alle onder
drukte protest in hem los in een blinde
haat. Hij doodt Marie en zoekt tenslot
te zelf de dood in het water.
In een reeks filmische scenes waadt
Büchner met zevenmijlslaarzen door
Woyzecks leven. Korte levendige flit
sen, soms maar enkele zinnen groot,
maar voldoende om het psychologisch
juiste moment een enerverende diepte
en een gepassioneerde geladenheid
mee te geven. Hugo Claus heeft het
stuk adequaat vertaald, prachtig van
taal, gedrongen, geladen van dynamiek
en soepel en volks van zeggingskracht.
Ton Lutz heeft Woyzeck voortreffelijk
geregisseerd. Hij heeft een duidelijke
scheidslijn getrokken tussen de innig-
menselijke, maar onmachtige Woyzeck
en zijn belagende omgeving, die op
zichzelf weer duidelijk genuanceerd
naar voren trad. Nico Wijnberg teken
de de gemakkelijk verplaatsbare zet
stukken: een uitstekend aanduidend
decor. Toch vraag ik me af of één en
kele vaste bouw niet doeltreffender zou
zijn geweest om de continuïteit te .ver
hogen Men moet respect hebben voor
de technische staven van het gezel
schap en van de schouwburg, die in
nog betrekkelijk korte tijd de change
menten verzorgden. Maar hier bleek
opnieuw dat de Haarlemse schouw
burg op' zulk werk niet berekend is.
Om dezelfde reden heeft Haarlem dit
seizoen ook al dat andere stuk van
Büchner, „Dantons Dood", aan zich
voorbij moeten laten gaan. Het is te
hopen, dat dit de verantwoordelijke
autoriteiten tot nadenken stemt.
Bob de Lange speelde zoals gezegd,
voortreffelijk de titelrol: meewarig en
verstild, maar geen ogenblik meelij
wekkend in de slechte zin. Het is een
van de mooiste creaties, die we de
laatste jaren van deze acteur hebben
gezien. Naast hem was Henny Orri als
de deerne Marie, een openbaring. Ook
zij speelde rijk genuanceerd en vaak
met een extatische overgave, die de
voorstelling ver boven een realistische
weergave uithief. Van de vele andere
medespelenden noemen we Leo de
Hartogh als de goedwillende, maar
door zijn stand tot werkelijk leven on
machtige kapitein; Steye van Branden
berg als de koele, verstandelijke dok
ter die met mensen experimenteert;
Ton van Duinhoven als Woyzecks sla
pie, Andres; Peter Aryans als de wat
te realistisch opgezette tamboer-ma
joor en vooral Coba Keiling als de ont
roerende, vertellende grootmoeder.
Kortom, het was een aangrijpend
mooie voorstelling, die helaas door te
weinigen bezocht, en door nog minder
aanwezigen gewaardeerd werd. Voor
jeugdige toeschouwers is de voorstel
ling beslist niet aan te bevelen, omdat
zij elementen bevat, die voor een goed
begrip een zekere rijpheid vereisen.
voortreffelijk klinkende vertaling ge
maakt.
In deze voorstelling waren het voor
al Ton van Duinhoven als de witte
clown en Leo de Hartogh als de cir
cusdirecteur, die de voorstelling droe
gen. Thera Verheugen was een bekoor
lijk paardrijdstertje, die door haar
charme de revolterende clowns op dood
spoor zette. Bob de Lange, Steye van
Brandenberg, Onno Molenkamp, Peter
Holland en Henk Abbing sloten zich als
revolterende clowns goed bij de hoofd
figuren aan. J. W. v. d. V.
Over Het Circus van Michel de Ghel
derode zullen we kort zijn. Het was een
amusante vertoning, waarbij echter de
diepere symboliek nogal eens verloren
raakte door het al te rumoerige optre
den der clowns. En als de diepere zin
in dit stuk niet doorklinkt, dan blijft er
weinig anders over dan een slecht ge
ïmiteerd circusnummer. Ton Lutz had
als regisseur kennelijk op de eerste
plaats het divertissement nagestreefd
en hij werd daarin prachtig onder
steund door de kleurige decors en cos-
tuums van Nico Wijnberg. Jan Dams-
huiser had de op het eerste gehoor
ZaterdagavQnd speelde het Rotter
dams Toneel in de Haarlemse schouw
burg „Niets mee te maken", van de
Engelsman Jeremy Kingston. Men
vraagt zich af, waarom? Het stuk be
handelt aanvankelijk speels (dat wil
hier zeggen met veel brusque uitdruk
kingen en veel gooi- en smijtwerk) de
lotgevallen van drie jongelui, die in een
Londens sousterrain wonen. Later krij
gen ook de meer serieus ingestelden
waar voor hun geld, en wordt er zelfs
een zelfmoordpoging gedaan.
Het is allemaal bluf. Niets is er echt
aan deze jongelui en met „Niets mee
te maken" heeft men de generatie der
Angry Young Men wel een bijzonder
slechte dienst bewezen. Het is soms wel
eens grappig, maar meestal bar verve
lend. De enige die waarachtig was in
dit stuk, kreeg men niet te zien: de
buurman, die zijn ontstemming liet blij
ken door het licht in het sousterrain uit
te schakelen. Pim Dikkers heeft het
stuk vertaald, geregisseerd en hjj speelt
er de hoofdrol in. De sfeer van zure
grapjes van een eigengereide would-be-
kunstenaar schijnt hem dus wel erg na
aan 't hart te liggen. Zijn mise en scène
was erg conventioneel en stoorde de
handeling soms meer, dan zjj hem ver
sterkte. Jan Prent had een voortreffe
lijk kelderdécor ontworpen en de verta
ling klonk uitstekend.
Er werd bijzonder matig geacteerd.
Pim Dikkers zelf gunde zijn held geen
greintje sympathie. Hij bleef een verve
lende, zelfingenomen kwast. Lies Fran
ken als de jeugdige Jackie was uitste
kend én verademend beweeglijk in de
doorgaans dorre opstelling der medespe
lenden. Hans Croiset als haar zwaar
moedige broer, was te vlak om te
boeien en Pieter Lutz als een bevriend
matroos was wel grappig, maar erg
overdreven. Marlies van Alcmaer pro
beerde vlot mee te doen, maar dat ging
haar niet erg best af. John Lanting ty
peerde uitermate beschaafd en goed
een in dit milieu vreemde student. Joe-
kie Broedelet bracht al het vervelende
van een Engelse oude jongejuffrouw
ten tonele. Waarom moest dit stuk ten
tonele gebracht worden. Er worden vele
Nederlandse stukken afgewezen, die
zeker beter zijn. Enfin, we zullen er
maar niet over denken. We hebben er
immers „Niets mee te maken". Voor
jeugdige toeschouwers ongeschikt door
de brusquante en onechte openhartig
heid. v. d. V.
Tijdens het afgelopen weekeinde is de
twaalfde interscholaire van de Neder
landse Augustijnen-colleges gehouden,
waarbij de beide Haarlemse scholen, het
Triniteitslyceum en het Mendelcollege,
als gastheren optraden. Het programma
was goeddeels aan de sport gewijd.
De beste hockeyers bleken de Eind-
hovenaren. De wisselbeker ging ditmaal
dus naar het Augustinianum. Het Tri
niteitslyceum, het Thomascollege (Ven-
lo) en het Mendelcollege plaatsten zich
respectievelijk als 2, 3 en 4. Voor voet
bal was de volgorde naar behaalde pun
ten: Triniteitslyceum, Mendelcollege,
Thomascollege, Augustinianum. De wis
selbeker ging hier dus naar het Trini
teitslyceum. Alle sportwedstrijden wer
den gespeeld in het Gemeentelijk Sport
park te Heemstede.
Zaterdagavond vond een culturele
wedkamp plaats tussen de vertegen
woordigers van de debatingclubs der
vier scholen. De eerste prijs werd be
haald door Hans van Veghel (Thomas
college). Twee tweede prijzen gingen
onderscheidenlijk naar Frits van den
Broek .Augustinianum) en Patrick Huy-
gen (Triniteitslyceum). De jury bestond
uit: Rogier van Aerde, dr. P. A. H. J.
Markx en H. W. M. van Run.
Advertentie
In het afgelopen weekeinde heeft het
Frans Halsmuseum ruim elfhonderd
bezoekers gehad. De meesten van hen
waren vreemdelingen, die vrijdag en
zaterdag in groten getale naar Haar
lem waren gekomen. De bezoeken over
dag waren het meest in trek, ofschoon
zaterdagavond meer dan vierhonderd
mensen kwamen kijken. Het verkeers-
huis van het V.V.V.-Haarlems Bloei
aan het Stationsplein heeft vooral de
'.wee eerste dagen van het lange bui
tenlandse weekeinde de handen vol ge
had. De eerste nacht moest er zelfs
door het zes man tellend personeel wor
den doorgewerkt. De hotels waren vol,
,odat een beroep werd gedaan op par
ticuliere adressen. In Zandvoort was
het al niet veel anders. Daar behoefde
slechts in beperkte mate de particulie
re adressen te worden ingeschakeld.
De Zandvoortse politie is krachtiger
opgetreden tegen runners, die in som
mige gevallen op hardhandige wijze el
kaar de klandizie betwistten. Ter be
strijding van het euvel werden op ver
schillende plaatsen in de badplaats
agenten geposteerd, die aanvankelijk
waarschuwend, later verbaliserend te
gen de beunhazen optraden.
De Haarlemse Bloemenmeisjes hadden
een druk bezette agenda. Vanaf zater
dagmiddag kwart voor twaalf tot zon
dagavond laat zjjn zij in de weer ge
weest. Zij hebben bloemen uitgedeeld in
het Concertgebouw, waar een Zweedse
turngroep een demonstratie gaf, op het
jaarfeest van de sociëteit Trou moet
Blijcken waren zij en bij de Hongaren,
die in het centrum aan de Hazepaters-
laan bijeen waren gekomen.
Zaterdagmiddag om tien over half
vier is op het kruispunt Leidsevaart-
Westelijke Randweg een bromfietser in
botsing gekomen met een van de Rand
weg komende auto. De bromfietser, een
53-jarige pakhuisknecht uit Amsterdam,
die geen voorrang had verleend, is met
een hersenschudding en een hoofdwond
in het Grote Gasthuis opgenomen.
Op zaterdag 3 piei herdacht de heer
M. Ringnalda, wonende te Bennebroek
de dag waarop hij voor veertig jaren
als klerk op het notariskantoor van
mr. J. A. de La Hayze, later opge
volgd door de heer A. W. Voors, In
dienst trad.
De jubilaris werd des morgens op
het kantoor aan de Van Merlenlaan
feestelijk ontvangen en op hartelijke
wjjze toegesproken door beide heren,
alsmede door de heer A. G. van Coo-
ten namens het personeel. Hij ontving
een gezamenlijk geschenk, bestaande
uit een pick up en een collectie gram
mofoonplaten, waarop klassieke wer
ken zijn vastgelegd. Mevrouw Ringnal
da werd verrast met bloemen.
Des middags had in restaurant Groe-
nendaal een zeer druk bezochte recep
tie plaats en vele personen kwamen
de jubilaris gelukwensen en hem daar
bij geschenken aanbieden. Onder hen
werden opgemerkt ds. H. S. J. Kalf,
Nederlands Hervormd predikant te
Bennebroek; mr. J. G. K. baron van
Hardenbroek van Bergambacht, oud
burgemeester van Bennebroek; dr. P.
v. Aalst en dr. G. Manschot, beiden
van Bennebroek; de burgemeester van
Bennebroek, de heer D. v. d. Hoop v.
Slochteren; wethouder J. F. v. Lierop;
wethouder E. J. v. Lent; de oud-ge
meentesecretarissen van Heemstede
de heren N. Vos en J. Schelling en ve
le anderen, die van hun belangstelling
en sympathie blijk gaven. Eerst te 5
uur behoorde deze receptie tot het ver
leden en konden de heer en mevrouw
Ringnalda wat op hun verhaal komen.
Over ruimtelijke ordening en met
name over het centrum de stad en
het plan Schalkwijk schrijft ir. A.
van der Steld. In zijn stuk lezen wjj
over de uitbreidingsplannen: „Bij het
opstellen van uitbreidingsplannen
vindt steeds weer confrontatie plaats
met de specifieke Haarlemse woon-
zeden. Voor de tweede wereldoorlog
bestond er een soort wisselwerking
tussen de bouw van uitsluitend een-
gezinswoonhulzen en de trek naar
Haarlem als woongemeente. Als ge
volg daarvan zijn er vóór 1940 geen
etagewoningen tot stand gekomen en
maar sporadisch onder- en bovenwo
ningen. Het autochtone deel van de
Haarlemse bevolking (thans ca. 40
pet. van de Haarlemse gezinshoof
den) verzet zich tot heden nog heftig
tegen de aantasting van het verwor
ven recht op het eengezinshuis. Uiter
aard moesten na 1945 andere wegen
bewandeld worden om het uitdijen
van de stad met monotone buurten
van eengezinswoonhuizen te voorko
men. Helaas is Haarlem niet geluk
kig geweest met het begin van de
flatbouw in 1950 en 1951 toen uitslui
tend de meest uitgeklede woningen in
de woningwetsector konden worden
gerealiseerd. Van deze eerste flat-
bouw ging derhalve absoluut geen po
sitieve propaganda uit, integendeel
zagen de bevechters van de flatbouw
zich nog argumenten in de schoot ge
worpen. Allengs kwamen ook beter
verzorgde flatcomplexen tot stand, zo
dat thans het inzicht, dat het bewo
nen van flats toch ook zijn voordelen
kan hebben, wat meer voet aan de
grond krijgt."
Smaller - intensiever
„Haarlem gisteren, vandaag en
morgen" heet een opstel van de
architect J. P. Kloos. Hij wijst daar
in o.m. op het hinderlijke feit, dat
ook in Haarlems centrum de wegen
smaller worden, doch het verkeer,
zoals in alle centra, intensiever. Wij
willen onze lezers de volgende, hier
letterlijk aangehaalde passage niet
onthouden. „Het ligt voor de hand,
dat er naar is gestreefd om het le
ven in de centra menselijker, waar
diger te maken door er onnodig
Elaatsvereisende vehikels uit te ver-
annen, temeer waar deze toestel
len pas enig praktisch voordeel
schijnen te bieden, zodra ze 100 km
per uur of harder rijden. Hun vorm
en andere hoedanigheden zjjn dus
verre van adequaat aan het ver-
keerstempo in en nabij de centra.
Advertentie
N.V. AMSTERD. RIJTUIG MIJ.
Houtplein 21, tel. 10338, Haarlem I
m mm
W;
Huizen op de Parklaan, toonbeeld van „Zondagse onkreukbaarheid".
10.—
10.—
13.—
14.30
15.—
19.—
19.45
20.30
23.15
HAARLEM-CENTRUM
8.Reveille op de Groote Markt door „Bato", waarna rondwande
ling door de stad.
De tiende zeepkistenrace op de Groote Markt; kampioensrace
voor de kampioenen der laatste tien jaar; ballon wedstrijd voor
de meisjes.
Kinderzangconcours in het Proveniershof.
Carillonbespeling Groote Kerk.
Amusementsorkest TJie Sunbeams op de Groote- Markt.
Grote gecostumeerde kinderoptocht vanaf de Doelen.
Muzikale wandeling door muziekvereniging Harmonie Haarlem.
„J. J. Cremer" voert in de Stadsschouwburg „Majoor Frans" op.
Grote taptoe op de Groote Markt door zeven Dordtse muziek
verenigingen.
Triomf-vuurwerk op het helicopter-terrein bezuiden Den Hout.
KERMIS op de Ged. Oude Gracht, Nassaulaan en Zijhuizen.
HAARLEM-NOORD
9.15 Voorstelling voor kinderen (9.uur verzamelen op de hoek
Pijnboomstraat-Soendaplein) van de „Franelli's".
14.Grote ringrijderij op het losse paard, Orionweg.
20.tot 24.Bal-champêtre in de Marnixstraat bij de Zanenlaan op
muziek van „The Jilles Society Gang".
KERMIS in de Zanenlaan.
HAARLEM-OOST
7.30 Reveille door de Sint-Jorisband en door de r.-k. harmonie „De
Spaarnebazuin".
Opmars van pim. 700 kinderen naar het Rembrandt-theater, al
waar om 10 uur filmvoorstelling.
tot 13.Carillonmuziek vanaf de toren der kerk van Sint Jan
de Doper aan de Amsterdamstraat.
Kindercircus Lambertha in parochiehuis Teylerplein.
Muzikale wandeling door Kunstkring Apollo.
Marsmuziek door De Spaarnebazuin.
KERMIS aan de Zomervaart.
HAARLEM-ZUID-WEST
13.—, 14.30 en 16.30 uur kinderfilmvoorstellingen in „Ons Gebouw"
aan de Kamerlingh Onnesstraat.
20.Bal-champêtre bij Chr. Huygensschool.
KLEVERPARK
8.30 Kranslegging op Erebegraafplaats. Vertrek 815 uur bij school
hoek Wouwermanstraat-Santpoorterstraat.
SPAARNDAM
20.Concert op de Westkolk door Harmonie Crescendo.
BLOEMENDAAL
10.— Vrijburghlaan sportwedstrijden voor leerlingen van lagere scho
len in de gemeente om de Wethouder Rohlingbeker.
ZANDVOORT
10.Muzikale rondgang van de Zandvoortse Muziekkapel door het
dorp met serenade bij het woonhuis van de burgemeester.
20.Concert van de Zandvoortse Muziekkapel op het Raadhuisplein
met taptoe, met medewerking van het tamboercorps.
9.15
12.—
14.—
16-30
19.—
I Zaterdagmiddag om vijf uur reed de
I 53-jarige mejuffrouw C. M. uit Zand-
I voort met haar auto op de Prins Bern
hardlaan onder grote belangstelling
voor een aantrekkelijke reclame-ballon,
welke in de lucht hing, waardoor ze
niet lette op een vaartverminderende
bestelauto, die voor haar reed. De be
stelwagen werd van achteren aangere
den en op het trottoir gedrukt. Beide
voertuigen werden aan voor- en achter
zijde zo zwaar beschadigd, dat zij weg
gesleept moesten worden. Er was geen
persoonlijk letsel.
AMBON De stichting Door de eeu
wen trouw organiseert vrijdag 8 mei
een Ambonavond in hotel De Leeuwe
rik te Haarlem. Iemand zal een vraag
gesprek voeren met ir. Manusama, mi
nister van de republiek der Zuid-Mo-
lukken, over diens reis naar Canada en
over actuele problemen van de Ambon-
nezen hier ten lande.
CINEMA PALACE: Rivalen zien niet om,
14 jaar; 2, 4.15, 7, 9.15 uur.
Ma.: Één avondvoorstelling om 9.15 uur.
FRANS HALS: Betaald nachtlogies; ontr.
Ma.: de gehele dag gesloten.
LIDO: De blauwe Tirana, 14 j.; 2, 4.15,
7, 9.15 uur.
Ma.: Één avondvoorstelling om 9.15 uur.
LUXOR: Godin der liefde, 18 jaar.
Ma.: Éen avondvoorstelling 9.15 uur; één
middagvoorstelling 2 uur.
Di. en wo. 2 en 8 uur.
Do.-cyclus: Annie get your gun, a. 1.; 2,
4.15, 7. 9.15 uur.
REMBRANDT: De Scala op zijn kop, 14 J.;
2, 4.15, 7, 9.15 uur.
Ma.: Één avondvoorstelling om 9.15 uur.
ROXY: T.m. do.: Jungle Jim en de Tyger-
afgod, 14 jaar.
Ma.: Één avondvoorstelling om 9.15 uur.
Di. t.m. wo.: 2.30, 7, 9.15 uur.
Do. 2, 4.15, 7, 9.15 uur.
STUDIO: From here to eternity, volw.;
2.15, 7, 9.15 uur.
Ma.: Één avondvoorstelling om 9.15 uur.
Do. 2, 4.15. 7, 9.15 uur.
MINERVA: Ma.: de gehele dag gesloten.
Di.- en wo.-avond: Thérèse Etienne, volw.;
8.15 uur.
Do.: Rose-Marie, str. volw.; 2, 4.15, 7, 9.15
uur.
Dinsdag 5 mei
Stadsschouwburg, 8 uur: Letterk. Ver. „J.
J. Cremer" voor Centrum Comité Konin
ginnedag met Majoor Frans, naar het boek
van mw. Bosboom-Toussaint, bewerkt en
geregisseerd door Henk Bakker.
Dinsdag 5 mei
Grote Kerk, 8 uur: Orgelconcert door
stadsorganist Piet Kee.
Waarom vinden we een locomotief
in de Grote Houtstraat mal en een
100-km-auto niet? Zeker niet alleen
omdat er geen rails meer liggen.
Ons gebruik van de oude nederzet
tingen is overigens niet alleen door
het gemechaniseerde verkeer strij
dig met het gebruik dat men daar
van vroeger maakte, en waaraan zij
hun gestalte, hun karakter dan
ken."
Uitgestorven ras
Godfried Bomans onthult in zijn bij
drage een feit. dat de meesten
onzer niet dagelijks voor ogen zal
staan, n.l. dat de echte Haarlemmer
niet meer bestaat. „U vraagt mij
iets over de Haarlemmers te ver
tellen. Men dient goed te begrij
pen, dat dit een archeologische
vraag is", schrijft hij. „Het type is
namelijk uitgestorven en alleen in
fossiele toestand te bekijken. Er
zijn drie lagen, waarin de ver
steende afdruk van dit uitgestor
ven mensensoort het best geconser
veerd is: de laag van 1820-1840,
dan die van 1850-1870 en tenslotte
de vrij recente van 1890-1910.
De drie gesteenten, waarin ze lig
gen ingebed, dragen de volgende na
men: de „Camera Obscura", de tri
logie „Jaapje", Jaap" en „Jacob" en
„Een Hollands Drama". In de pa
leontologie zijn de oudste lagen ge
woonlijk het armst aan afdrukken
omdat de organismen zich in die vroe
gere tijden niet gepantserd hadden.
Hier echter zijn de Haarlemse levens
vormen het duidelijkst waarneem
baar. Wij danken dit aan de geluk
kige omstandigheid dat Nicolaas
Beets een caricaturist was."
Na de eerste twee kenbronnen
van de Haarlemse volksziel te heb
ben behandeld schrijft Bomans over
de derde: „Het derde boek over
Haarlem, „Een Hollands Drama",
heeft evenals zijn twee voorgangers,
de kleine Haarlemse middenstand
tot onderwerp. Maar Van Schendel
is de eerste, die de tragiek van de
ze levens doorzag. Beets voelde wel,
dat er iets mis was in Haarlem,
maar hij steekt telkens, vlak voor
hij nat wordt, de paraplu van zijn
ironie op. Van Looy was één met
die mensen en mist dus het ver
mogen hen buiten zichzelf te zien.
Van Schendel echter, die niet uit
Haarlem kwam, kon in de zaal zit
ten en het jammerlijk toneel niet
alleen gadeslaan, maar ook begrij
pen. Hö zag het Hollandse drama,
de vreselijke bewustzijnsvernau
wing, die zovele van onze provin
cie-steden in de negentiende eeuw
vergiftigd heeft en die ik als volgt
zou willen aanduiden: religiositeit,
tot levensangst verschraald. Al de
ze mensen zijn „vroom", maar het
is een gedegenereerde, verpieterde
vroomheid. Zij zijn braaf en met
dit onvertaalbare woord is precies
de tragische vergissing aangeduid,
die de negentiende-eeuwse deugd
beoefening terugbracht op het zorg
vuldig vermijden van de zonde.
Men wist, wat niet mocht. En in de
verstikking van die steeds toenemen
de taboe's werd de zonde een obses
sie, die het onbevangen leven ver
schroeide. De „deugd" werd uitslui
tend beoefend in het nalaten van haar
tegendeel. Wat de lezer van dit blad
zal interesseren is de vraag, of deze
atmosfeer, die ruim een eeuw in
Haarlem geheerst heeft, ook architec
tonisch aanwijsbaar is? Ik meen met
stelligheid van ja. Want het puritanis
me, dat in die tijd zegevierde, kon
digt zich reeds veel eerder aan. Ik
zie het al in de „Nieuwe Kerk" van
Jacob van Campen, die in zijn ste
riele strakheid reeds het levensgevoel
annonceert, dat rond 1800 als „net"
wordt aangeduid. De toren van Lie
ven de Key stoeit nog onbekommerd
de hemel in, het kerkschip echter ge
tuigt van dunner leven. Hier is de
caesuur precies aanwijsbaar. Wil
men op de lange weg naar toenemen
de verschraling het begin en het eind
punt zien, dat bekijke men de Hol
landse renaissance van Lieven de
Kep's Vleeshal op de Grote Markt en
het pal daarnaast gelegen pand van
rond 1880, dat de sociëteit Trou Moet
Blycken destijds bestelde.
Daartussen zjjn tal van mijlpalen.
Eén daarvan wil ik noemen: het Tey-
lers Hofje aan het z.g. „Donkere
Spaarne". Reeds de naam „Het Don
kere Spaarne" deed mij als jongen
huiveren, maar het hofje zelf is nog
veel benauwender. Het dateert uit het
laatst van de 18de eeuw en is rond
uit luguber van kille deftigheid. Ik
gevoel een duidelijke verwantschap
tussen de atmosfeer van dit hofje en
die van de Parklaan. De Parklaan
bestaat uit drie gedeelten en alle drie
ademen dezelfde niet te genaken, stij
ve, zondagse onkreukbaarheid, die
mij als kind, (ik ben er geboren)
reeds facineerde. Overal in Haarlem
staan dat soort huizen, als dode
schelpen, waaruit het leven geweken
is: op de Gedempte Oude Gracht,
aan de Jansweg, op het Staten Bol
werk en, van later tijd maar terend
op dezelfde erfenis, in de Wilhelmina
straat. Het hoogtepunt van deze spe
cifiek Haarlemse architectuur is het
Ripperdapiein, dicht bij het station.
U moet daar eens aandachtig rondlo
pen. Hier bent u in het klokhuis van
de Haarlemse fatsoenlijkheid, die ik
nergens in Nederland zó heb aange
troffen. Nog eens: wij spreken hier
over fossielen. Er wonen nu mensen
in met radio, televisie en een abon
nement op Het Amusante Weekblad,
die van niets weten.
Wachten op leven hierna
Het leven, waarvoor deze gevels
zijn opgetrokken, is er achter verdwe
nen. Wat was dit voor leven? Het was,
in de strikte zin van het woord, geen
leven. Het was wachten op het leven
hierna, in de overtuiging hiervoor uit
verkoren te zijn, terwijl anderen even
onherroepelijk verdoemd waren. Men
woonde niet in die huizen, men anti
chambreerde er, want het eigenlijke
kwam hierna.
Dit zeggen mij die strakke gevels, die
ingetogen deuren, die hoge, naar
binnen kijkende ramen en het bijna
dode blauw van de stoeptreden.
Soms, als ik onverwacht voor zo'n
huis sta, slaat dit alles mij als een
koelte tegen, alsof er een koude
wind tegen mijn voorhoofd waait.
Ik vind het niet onaangenaam. Ik
houd eigenlijk van die huizen. Zjj
vertegenwoordigen iets, dat reeds
lang gestorven is, maar waaruit
wij, Haarlemmers, toch mede zijn
opgebouwd.
